అష్టాంగయోగసారము/ఉపోద్ఘాతము

అష్టాంగయోగసారము (1955) రచించినవారు తరికొండ వెంకమాంబ
ఉపోద్ఘాతము

ఉపోద్ఘాతము

యోగభ్యాసము భారతీయుల దగు పరమగోప్యమగు సర్వస్వము, యోగీశ్వరు లాంతరదృష్టిచే నపూర్వములగు విశేషములు నెన్నింటినో కనుగొని యట్టి జ్ఞానమునకు కారణమగు యోగమును గుఱించి బహుముఖముల కొనియాడుటయే గాక వివరముగ తెలిపియున్నారు. యోగవిషయము విపులముగ నితర గ్రంథములందు (హఠ యోగాదు లందు) కలదు. ఆ విషయములనే సంగ్రహముగ నీ చిన్న పొ త్తమున కూర్పబడి యుండుటచే నీ గ్రంథమునకు అష్టాంగయోగసారమను పేరెంతయుఁ దగియున్నది.

భారత దేశము తూరుపు వెలుగై దేశదేశములు కీర్తి చంద్రికలఁ బర్వఁ జేసెనను ప్రశస్తినందుటకు మనదేశమందలి యోగీశ్వరుల యద్వితీయ యోగసాధనమే ప్రబలకారణము. ఆధ్యాత్మిక విద్యయందు ముందంజ వేసి యాత్మానుభూతినే పరమలక్ష్యముగ గ్రహించిన మనభారతీయ యోగీశ్వరులు యోగసిద్ధులగు నప్లైశ్వర్యముల నంతగా గణింపక తత్త్వదృష్టి నే కాలముగడుపుచు యోగభ్యాసము వలన సమస్తభోగముల ననుభవించు చుండిరి. తత్త్వాన్వేషణమునకు యోగాభ్యాసమత్యావశ్యకము. అంతియ కాదు. మన యార్యవిజ్ఞాన సౌధమున కంతయు యోగసాధనము ప్రథమ సోపానము. భారతీయల యోగసాధనము అంతరదృష్టిని వృద్ధి జెందినది.

నేటికాలమున నవనాగరక దేశము అని ప్రసిద్ధిచెందిన అమెరికా, ఇంగ్లాండు, ఫ్రాన్సు, జర్మనీ మొదలగు పాశ్చాత్య దేశములు దూర దర్శనము దూరశ్రవణము, జలాంతర్గమనము వ్యోమయానము మున్నగు వానిని సాధించితిమని గర్వించుచున్నారు. వీని నెల్ల సాధించుటకు బాహ్యములగు యంత్రము ల త్యావశ్యకములుగ నున్నవి. బాహ్యమగు ప్రకృతి లోని వివిధపదార్థములపై నాధారపడవలసి యున్నది. మోటారు, దూర శ్రవణము, విమానము మున్నగునవి యనుభవింపవలయుననిన సన్నని రాగితీఁగే.., విద్యుద్ధ టములు, చమురు, మున్నగు వస్తుసముదాయము కావలసి యున్నది. అది చెడిపోయినచో కార్యము సిద్ధింపదు. మన ఆర్యవాఙ్మయము నందును త త్తత్రాంత భాషలందును గలవాఙ్మయమున మనవారును దూరశ్రవణ వ్యోమయానాదులు సాధించికొని నట్లు తెలియుచున్నది. వారికి పాశ్చాత్యులకు కావలసినన్ని బాహ్య పరికరముల సాయములేకయే యోగమే సాధనోపాయమని తెలియుచున్నది.

జలాంతర్గమనము భారతమున దుర్యోధనుఁడు భీమునితో గదా యుద్ధమునకు వచ్చుటకు మున్ను కొలనిలో జలస్థంభన విద్యచే డాఁగి యుండెననియు నాతఁడు దురభిమాని గావున భీముఁడు ఈ సడింపు మాడలు పలుకగా సైఁవలేక కొలనినుండి వెలుపలికి వచ్చినట్లును తెలియుచున్నది. మహాభారతము శల్యపర్వమున " అని చెప్పి యటనున్న ద్వైపాయన హ్రదంబునం బ్రవేశించి తన మాయావిద్యా ప్రభావంబున జలంబులు తన్నంటకుండ స్థంభసంబు గావించికొని,” (శ్రీ కృష్ణభారతము - శల్యపర్వం ద్వితీయాశ్వాసము 176.)

దూరశ్రవణ దూరదృష్టులను గురించిన విషయము కళాపూర్ణోదయమున మణికంధరుఁడు తటాకమున జలస్థంభనాది విద్యల నెఱింగిన సిద్దుని విషయము కలభాషిణితో నుడువునపుడు. చెవిలోనఁ జెప్పంగఁజేరి యెహోయది కాదుపాయ మతుడు గట్టిగాను దూరశ్రవణశక్తి ఁ దోడ్తోడ వినియెడు నటుగాన వ్రాసి నీ కది తెలిపెదననిన గీ1 ననిన దూర దృష్టిని గనునదియుఁ గూడ దనుచు మణికంధరుని జూచి వినుము నీవు

కం॥ ' అని మణికంధరు గనుకొని కళాపూర్ణోదయం IV _155. వినుచుండుడు మునుపు నిన్ను 'వేమఱు నిచ్చో టన దూర శ్రవణబలం బున నీయన నీదుగానము విని పొగడ

'భూత భవద్భావిభువన వస్తువులెల్ల నిజయోగ దృష్టిచే నెమకీ 'కాంచి, ' IV. 166. IV_170.

మనుచరిత్రయందు యోగీశ్వరుఁడు కాలికేదో యొక యోషధిప సరు పూసికొని వియత్పథమున హిమవద్గిరి కేఁగ గల్గెననియుఁ బ్రవరుఁడట్లు చేయుటయు మనము విన్న సంగతియే. తొమ్మిదవ శతాబ్దము వాడగు ' మురారి ' మహాకవి తన 'అనర్ఘ రాఘవ ' మను సంస్కృతనాటక మున శ్రీరాముడు విమానయానమున నియన్మార్గమున సంచరించుచుఁ జంద్ర లోకముననుండ, సయోధ్యలో నభిషేక సంభారములు సిద్ధపరుపబడి యున్నవని త్వరితముగ వేంచేయుఁడని హనుమంతుఁ డయోధ్య నుండి నుడివిన వాక్యముల నాలకించి తోడ్తో దిగివచ్చెనని వ్రాసెను. ఇవి యన్నియు నెట్లు సాధ్యములనవచ్చును. స్థూలముగా జూడ మనకందఱకు పై విషయములు అనుభవమున లేకపోవుటచే నిట్టి విషయము లసత్యము లనియు నసంభావ్యములనియు నవిశ్వసనీయములనియు ననిపించును. కాని మనకందని విషయములలో నిట్టి యభిప్రాయములఁ గలిగి యుండుట, దోషమే యగుకు, మనకు తెలియనంత మాత్రమున నవి సత్యదూరముల కానేరవు. అనంతమగు శాస్త్రజాలము లపారముగా విజ్ఞానమును నానా ముఖములఁ జూటుచుండ నల్పజ్ఞులమగు మనకు తెలియని యంశము లెన్నీ యో ప్రపంచమునఁ గలవు. ' న హి సందేహాద లక్షణ'మ్మని పరిభాషేందు శేఖరమున నుడివినట్లు మనకు సందేహము గలిగినంత మాత్రమున నవి యబద్ధము లనగాదు.

మన యోగీశ్వరులు తమ భౌతికశరీరములను యోగాభ్యాస సాధనములచే స్వాధీనములుగఁ గావించికొని పై నుడివిన శక్తులే గాక యద్భుతములగు ననేక శక్తులు ననంతముగ సాధించిరి. ప్రకృతము సర్వశక్తి సంచాలనమునకు విద్యుచ్ఛక్తియే గదా కారణము, అట్టి విద్యుచ్ఛక్తి 'కావశ్యకములు సన్నని రాగితీఁగెలు మున్నగునవి. బాహ్యశక్తుల పై నాధారపడు వారికీ సన్న నిరాగితీఁగెలు చాల ముఖ్యములు. అటులే యాంత రశక్తుల సాధించు భారతీయ యోగి పుంగవులకు తమ శరీరములందలి సూక్ష్మాతి సూక్ష్మములగు నాడులత్యంతోపకారకములు. ఈ నాడీ సము దాయమునకే నాడీమండల మందురు. ఈ నాడీమండలమును శుద్ధము- గావించికొని కొన్ని ప్రక్రియల మూలమున నాయా యోగసిద్ధుల సాధించి పై కార్యములఁ గావించుచుండిరి. ఈ యోగసాధనము అంతర సాధనమే. బాహ్యపదార్థములు వీరికంతగా నవసరములు గావు. ఈ యోగమునకు ఎనిమిది యంగములు గలవు. కావుననే దీనికి అష్టాంగయోగమని పేరు యమ, నియమ, ఆసన, ప్రాణాయామ, ప్రత్యాహార, ధ్యాన, ధారణ, సమాధులను నవియే యెనిమిది యంగములు. ఈ యష్టాంగముల నను భవమున గురుముఖమున సాధించి కాయశుద్ధి, నాడీశుద్ధి గావించికొనిన పిదప ఖేచర త్వాది సిద్ధు లవలీలగ గలుగునని యందురు. మన యార్య విజ్ఞానము అంతర్ముఖత్వమునే బోధించి పారమార్థిక జీవనమునకు దారిఁ జూపును, ఈ కలికాలమున మానవులలో పాటవము తప్పిపోవుటచే నెద్దియు సాధింపలేరు. ఈ విషయమే,

చ " అలసులు మందబుద్ధిబలు అల్పతరాయువు లుగ్రరోగ సం కలితులు మందభాగ్యులు సుకర్మము లెవ్వియుఁ జేయజాల కలియుగమందు మానవులు గావున నెయ్యది సర్వసౌఖ్యమై యలవడు నేమిటం బొడము నాక్మకు శాంతి మునీంద్ర! చెప్పవే”

అని శ్రీమదాంధ్రభాగవతమున నుడువఁబడి యున్నది. పై పద్యమందలి భావమునకుఁ దగినట్లే యీ కాలమునందలి మానవులట్టి వారగుటచే వారికా యోగసాధనములం దాదరాభిమానములు క్షీణించుటచే నవి యెల్లమూలఁ బడినవి. కాని మందునకై న మన దేశమున నీశకు లచ్చటచ్చట కొందఱు యోగీశ్వరులందు గోచరించుచున్నవి. అణిమాద్యష్టసిద్ధుల బడసిన వారల ననేకుల గురించి మనము వినుచున్నాము. గోరక్ , కబీరు, మున్నగు వారనే కులీసిద్ధులఁ బడసినవారు. ఇట్టి సిద్ధుల నొసఁగునదియే యష్టాంగ యోగము.

శ్రీమద్భాగవతమున ప్రాణాయామాభ్యాసము శాస్త్రోక్త మార్గమున విశేషముగ సాధించిన తో కొన్ని సిద్ధుల బడయగల్గుఫుము దృష్ట ముగుచున్నట్లున్నది.

"అనూరి మత్వం దేహేస్మిక్ దూరశ్రవణ దర్శనమ్ ! 'మనోజవః కామరూపం పరకాయ ప్రవేశనమ్ | స్వచ్ఛందమృత్యు దేవానాం సహక్రీడాను దర్శనం యథా సంకల్పసంసిద్ధి రాజ్ఞా ప్రతిహతా గతిః ॥ త్రికాలజ్ఞత్వమద్వంద్వం పర చిత్తాద్యభిజ్ఞతా ! అగ్న్యర్కాంబు విషాదీనాం ప్రతిష్టంభో పరాజయః ॥ ఏతాశ్చో దేశతః ప్రోక్తా యోగధారణ సిద్ధయః ॥ శ్రీమద్భాగవతే యోగప్రశంస

యోగమను పదము పతంజలి మహర్షి ప్రకారము యోగశ్చిత్తవృత్తి నిరోధః ? అని సర్వవిషయములనుండి యంతఃకరణవృత్తుల నిరోధించుటయే యోగమను నర్థమును బోధించుచున్నది.

"సంయోగం యోగ మిత్యాహుర్జీవాత్మ పరమాత్మయోః

అని యోగమన జీవాత్మపరమాత్మ యోగమనియుఁ గలదు. ఇంకను నీ యోగశబ్దమునకు సంయోగము, మేళనము, ఉపాయము, కర్మాది ధారణము, ధ్యానము, యుక్తి, అభ్యర్థలాభి చింత, దేహస్థైర్యము, శబ్దాదిప్రయోగను', భేషజము, ద్రవ్యము, జ్యోతిష శాస్త్రోక్త విష్కంభాది యోగములు, మున్నగు నర్థము లనేకములున్నను నిట చిత్తవృత్తి నిరోధరూప యోగమనియే యర్థము. చిత్తవృత్తి నిరోధరూపమగు యోగము రెండువిధములు. అవి రాజయోగము యోగము. అందు రాజయోగము పతంజలిచే నుడువబడినది. హరయోగము తంత్రశాస్త్రమందు నడువబడినది. ఇదియే ప్రకారాంతరమున మూడువిధములనియు నుడువ బడియున్నది. ఈ విషయమే భాగపతమున

శ్రీభగవానువాచ :-

"యోగాస్త్రయా మయా ప్రోక్తా నృణాం శ్రేయోవిధిత్సయా | జ్ఞానం కర్మి చ భ క్తిశ్చ నోపా యోజన్యో స్తి కుత్రచిత్ నిర్విజ్ఞానాం జ్ఞానయోగో న్యాసినామిహ కర్మను | తెష్వనిర్వీణ్ణ చిత్తానాం కర్మయోగశ్చ కామినామ్ || యదృచ్ఛయా మత్కథాదౌ జాతశ్రద్ధస్తు యః పుమా౯ | న నిర్విణో నాతిసక్తో భ క్తి యోగో ఒస్య సిద్ధిదః ॥ U 12 ! తావ త్కర్మాణి కుర్వీత న నిర్విద్యేత యావతా! మత్క థాశ్రవణాదౌ వాశ్రద్ధాయావన్న జాయతే ॥ స్వధర్మజ్ఞో యజ యజ్ఞరనాశీః కామ ఉద్ధవ | న యాతి స్వర్గ నరకాయద్య న్యన్న సమాచరేత్ అస్మికాలోకే వర్తమానః స్వధర్మస్థో సమః శుచిః ! జ్ఞానం విరుద్ధ మాప్నోతి మద్భక్తిశ్చ యదృచ్ఛయా!" స్కంధము, 11_అధ్యాయం...2

ఈ యోగము జ్ఞానయోగము, కర్మయోగము, భక్తియోగమని మూడువిధములనియు, నందు విరక్తు లగు వారికి జ్ఞానయోగమనియు, ఐహిక వాంఛలు గలవారికీ కర్మయోగ మనియు, భక్తులగు వారికి భక్తియోగ మనియు, వైరాగ్యము కలుగు దనుక కర్మల నాచరించవలయుననియు, నిహలోకమున సద్దాన స్వధర్మాచరణము సలుపుచు నిర్మలుడై జ్ఞానియై భక్తుడగు ననియు నుడివెను. ఈ యష్టాంగయోగసారమున పై రెండు బి.ములగు రాజయోగ హఠయోగ విషయము మాత్రమే సంగ్రహముగఁ బ్రతిపాదింపఁబడి యున్నది.

యోగమహిమము

శ్రీమద్భగవద్గీతయందు ' భగవద్గీతా సూపనిషత్సు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రి శ్రీకృష్ణార్జున సంవాదే' యని ప్రత్యధ్యాయాంత మనను బేర్కొనబడి యుండుటచే బ్రహ్మవిద్యయు యోగశాస్త్రమును బరస్పరము సంబద్ధములుగా గోచరించుచున్నవి. యోగము బ్రహ్మవిద్య కంగమని తెలయుచున్నది.

యోగులగు వారి కనుభవముననున్న యీ యోగ విషయ మీ చిన్న పొత్తమునఁ జక్కఁ బొందుపరుపబడి పాఠకుల శాధ్యాత్మిక జిజ్ఞాసను బొడమచేయుచున్నది. ఇట్టి గ్రంధముల నెన్నే నచ్చోత్తించు దేవస్థానపుటధికారుల ప్రయత్నములును ముదావహములు.

ఇట్లు పం. బాలకృష్ణమూర్తి.