పీఠిక
119
ఉ. పాయక పాకశాసనికి భారతఘోరరణంబునందు నా
రాయణునట్లు [1]వాణసధరామరవంశవిభూషణుండు నా
రాయణభట్టు వాఙ్మయధురంధరుఁడున్ తన కిష్టుఁడున్ సహా
ధ్యాయుఁడు నైనవాఁడభిమతంబుగఁదోడయి నిర్వహింపఁగాన్.
ఇందు మూఁడవ చరణములోనిది నామాఖండయతి యనఁదగినదియే కాని, యది సంస్కృతసమాసమధ్యగతము. సోమనాథుని ప్రయోగములకును దీనికిని మిక్కిలి భేదము గలదు. అఖండయతిని నిర్వచించినవాఁడు పాల్కురికి సోమనాథుఁడని 'మానుగ విశ్రమాక్షర' పద్య మాతని దని కొందఱు లాక్షణికులు పేర్కొనిరి. మఱియు,
ప్రేమంబెలర్పంగ “భృత్యా(త్యే?)పరాధ
స్స్వామి నోదండ” యన్చదువు నిష్ఠించి. బసవ. పు. 106
పాయకశ్రుతి “రసాన్భక్తస్య జిహ్వా
గ్రే” యని యేప్రొద్దు మ్రోయుఁగావునను. బసవ. పు. 164
పయి ద్విపదలలో 'రాధ' 'జిహ్వా' యనునవి 'గగ'ములుగా నున్నవి. ద్విపదలక్షణము చొప్పున నక్కడ "గల" ములుండవలసి యున్నవి. “వాసవుల్ మువ్వురు వనజాప్తుఁ డొకఁడు భాసిల్ల నది యొకపదము” అని తల్లక్షణము. సంస్కృతమునఁ జరణాంతమందలి లఘువు గురువు గావచ్చునని 'పాదాంతస్థం వికల్పేన' అని విధియుఁ బ్రయోగములును గలవు. కాని, పాదాంతమందలి గురువు లఘు వగుట కానరాదు. ఈ రెండు గణభంగములును సంస్కృతభాషానుకరణమునఁ బడినవి. వీనిని సమర్థించుట యెట్లో! 'శ్లో॥ లఘు ర్భవే ద్గురుః కుత్రచిద్గురుశ్చ లఘుస్తథా, ఉచ్చారణస్య కల్ప్యత్వాన్నిదానం తత్ర సద్వచః' అను నథర్వణకారిక గతి కావలెనేమో! మఱియు,
శునకగార్దభమ్లేచ్ఛ శుకదర్దు రాది
అంధకకరి దైత్యవ్యాఘ్రలాలాజ. -బసవ. పు. 204-205
- ↑ తానును - పాఠాంతరము.
