హలో...డాక్టర్/హృదయ రక్తప్రసరణ లోపము (Ischemic heart disease)

by గన్నవరపు వరాహ నరసింహమూర్తి

8. హృదయ రక్తప్రసరణలోపము

(Ischemic heart disease)

హృదయమునకు మిగిలిన అవయవముల వలె ప్రాణవాయువు, పోషకపదార్థములు అందించుటకు రక్తప్రసరణ అవసరము. హృదయము నిరంతరముగా జీవితకాలము అంతా తోడు యంత్రముగా (Pump) పనిచేయాలి. అందువలన దానికి నిరంతరము రక్తప్రసరణ చేకూరాలి. హృదయ ధమనులు (హృద్ధమనులు; Coronary arteries) హృదయమునకు రక్తము కొనిపోతాయి. హృత్సిరలు రక్తమును తిరిగి హృదయములో కుడికర్ణికకు (right atrium) చేరుస్తాయి.   

హృదయమునకు రక్తప్రసరణ తగినంత లోపిస్తే గుండెనొప్పి (angina pectoris), ఆ లోపము చాలా తీవ్రము అయినపుడు గుండెపోటు (Heart attack) కలుగుతాయి. గుండెపోటు కలిగినపుడు కొంత హృదయ కండరకణజాలము ప్రసరణ రహిత మరణము (infarction) పొందుతుంది. అందువలన ప్రాణనష్టముతో బాటు ఇతర ఉపద్రవములు కలిగే అవకాశము ఉన్నది. ప్రపంచములో 30 శాతపు మరణములు హృదయ రక్తప్రసరణ లోపముల వలన కలుగుతాయి. ఈ వ్యాసములో గుండెనొప్పి (Angina pectoris) గుఱించి చర్చిస్తాను.

హృద్ధమనులు:

హృదయమునకు రక్తప్రసరణ వామ (ఎడమ) హృద్ధమని (Left coronary artery) దక్షిణ (కుడి) హృద్ధమని (Right coronary artery) సమకూరుస్తాయి. వామ హృద్ధ మని ( Left Coronary artery ) :

ఎడమ లేక వామ హృద్ధమని  బృహద్ధమని (aorta) నుంచి ఎడమ బృహద్ధమని కవాటము పైన మొదలవుతుంది. ఇది  వామ పరిభ్రమణ ధమని (left circumflex artery), వామ పూర్వ అవరోహణ ధమని (left anterior descending artery) అని రెండు శాఖలుగా చీలుతుంది. కొంతమందిలో మధ్యస్థ ధమని (intermediate artery) అనే మూడవ శాఖ కూడా ఉంటుంది. వామ పూర్వఅవరోహణ ధమని రెండు జఠరికల మధ్య ముందు భాగములో ఉన్న గాడిలో (పూర్వ జఠరికాంతర గర్తము; anterior inter ventricular sulcus) క్రిందకు పయనిస్తుంది. దీని కుడ్య శాఖలు (septal branches) రెండు జఠరికల మధ్య ఉన్న గోడ (జఠరికాంతర కుడ్యము; inter ventricular septum) ముందు రెండు భాగములకు రక్తప్రసరణ సమకూరుస్తాయి. ఈ వామ పూర్వ అవరోహణ ధమని (left anterior descending artery) నుంచి వచ్చే వక్ర శాఖలు (diagonal branches) ఎడమ జఠరిక పార్శ్వభాగమునకు రక్తప్రసరణ సమకూరుస్తాయి. వామపూర్వ అవరోహణధమని గుండె ఎడమ జఠరికకు సుమారు 50 శాతపు రక్తప్రసరణను సమకూరుస్తుంది.

వామ పరిభ్రమణ ధమని (left circumflex artery) ముందు

82 :: ఎడమ దిశలో అడ్డముగా పయనించి గుండె వెనుక కుడి దిశలో పర

జఠరికాంతర గర్తము (posterior inter ventricular sulcus) వఱకు పయనించి దక్షిణ హృద్ధమని శాఖతో కలుస్తుంది. 15 శాతము మందిలో పర అవరోహణ ధమని (posterior descending artery) ఏర్పడుటలో వామ పరిభ్రమణ ధమని ముఖ్యపాత్ర వహిస్తుంది. 85 శాతము మందిలో  పర అవరోహణ ధమని ఏర్పడుటకు దక్షిణ హృద్ధమని ముఖ్యపాత్ర వహిస్తుంది. వామ పరిభ్రమణ ధమని ఎడమ జఠరిక వెనుక భాగమునకు, పక్క భాగమునకు రక్తప్రసరణ సమకూరుస్తుంది.

పర అవరోహణ ధమని (posterior descending artery) కుడి జఠరిక ఎడమ జఠరికల మధ్య ఉన్న గోడలో (జఠరికాంతర కుడ్యము; inter ventricular septum) వెనుక మూడవవంతు భాగమునకు, జఠరికల క్రిందిభాగములకు రక్తప్రసరణ  సమకూరుస్తుంది. దక్షిణ హృద్ధ మని (Right coronary artery ) :

దక్షిణ హృద్ధమని బృహద్ధమని (aorta)  నుంచి కుడి కవాట పత్రము మీద మొదలవుతుంది. ఇది కుడి కర్ణిక కుడిజఠికల మధ్య ఉన్న గర్తములో పర జఠరికాంతర గర్తము (posterior inter ventricular sulcus) వఱకు పయనిస్తుంది. ఇది కుడి మేరధమని (right marginal artery), పర అవరోహణ ధమని (posterior descending artery) అను శాఖలుగా చీలుతుంది. దక్షిణ హృద్ధమని కుడి జఠరికకు, ఎడమ జఠరికలో 25-35 శాతపు భాగమునకు రక్తప్రసరణ సమకూరుస్తుంది. ధమనుల గోడలలో బయటపొర (tunica externa or adventitia), మధ్యపొర (tunica media), లోపొర (tunica interna or intima) అనే మూడు పొరలు ఉంటాయి. బయటపొరలో సాగుకణజాలము (elastic tissue), పీచుకణజాలము (fibrous tissue) ఉంటాయి. మధ్యపొరలో మృదుకండరములు  (smooth muscles), సాగుకణజాలము (elastic tissue), పీచుపదార్థము (collagen) ఉంటాయి. నాళముల లోపొర పూతకణములు (lining cells), సాగుపదార్థము (elastin),

83 :: పీచుపదార్థముల (collagen) మూలాధారమును అంటిపెట్టుకొని ఉంటాయి.

హృద్ధ మనుల వ్యాధి ( Coronary artery disease ) :

హృద్ధమని వ్యాధి అంటే పరోక్షముగా హృద్ధమనుల కాఠిన్యతగా (Atherosclerosis) భావించాలి. ధమనీ కాఠిన్యత (arteriosclerosis) శైశవము నుంచి మొదలిడి మధ్యవయస్సు తర్వాత ప్రస్ఫుటమయి వృద్ధాప్యములో తీవ్రతరము అవుతుంది. ఈ ప్రక్రియలో ధమనుల లోపొర (intima) క్రింద కొవ్వులు, కొలెష్టరాలు, కాల్సియం, తాపకణములు (inflammatory cells) పేరుకొని ఫలకలుగా (plaques) పొడచూపుతాయి. మృదుకండరముల మధ్య కాల్సియమ్ ఫాస్ఫేట్ నిక్షేపములు కూడుకున్నపుడు హృద్ధమనులు బిఱుసెక్కుతాయి. ధమనీ కాఠిన్యపు ఫలకలు ధమనుల లోనికి ఉబుకుట వలన ధమనుల లోపలి పరిమాణము తగ్గి అవి సంకుచితము అవుతాయి. ఈ ఫలకలు హృద్ధమనులలో ఒకటి రెండు చోట్లే ఉండవచ్చు, లేక ఎక్కువగా ఉండవచ్చును. ధమనులలో హెచ్చుభాగము కాఠిన్యత పొంద వచ్చును. హృద్ధమనులు, వాటి శాఖలలో నాళాంతర పరిమాణము 40 శాతము కంటె తక్కువగా  తగ్గినపుడు రక్తప్రవాహమునకు చెప్పుకోదగ్గ అవరోధము కలుగదు. రక్తనాళములలో ఫలకలు స్థిరముగ ఉండి నాళాంతర పరిమాణము 40-70 శాతము తగ్గినపుడు రక్తప్రవాహమునకు అవరోధము కలిగి శ్రమ, వ్యాయామములతో హృదయమునకు ప్రాణవాయువు అవసరాలు పెరిగినపుడు ఆ అవసరములు తీరక గుండెనొప్పి (Angina) కలుగుతుంది. రక్తప్రసరణ లోపము (ischemia) తీవ్రతరము అయినపుడు హృదయపు లయ తప్పే అవకాశము ఉన్నది. జఠరికల లయ తప్పి ప్రకంపన స్థితి (ventricular fibrillation) లోనికి వెళ్తే ప్రాణాపాయమునకు దారితీయవచ్చును. ఒక్కోసారి ఒక హృద్ధమని పూర్తిగా మూసుకుపోవచ్చును. ధమనిలో ఫలక ఏర్పడి ఆ ఫలక చిట్లి దానిపై రక్తము గడ్డకట్టి రక్తప్రసరణకు తీవ్ర అవరోధము కలిగితే, హృదయ కండరజాలములో కొంత భాగము ప్రాణ వాయువు, పోషకపదార్థములు అందక మరణిస్తే గుండెపోటు (myocardial infarction) కలుగుతుంది. మానుదల ప్రక్రియలో ఆ మరణించిన కణజాలమునకు బదులు పీచుకణజాలము ఏర్పడుతుంది. అపుడు హృదయ

84 :: వ్యాపారము క్షీణిస్తుంది.

హృద్ధ మనీ వ్యాధులకు కారణములు (Risk factors for coronary artery disease) :

వయస్సు పెరుగుతున్న కొలది ధమనులలో కాఠిన్యత పెరుగుతుంది. రక్తపీడనము హెచ్చుగా ఉన్నవారిలో హృద్ధమని వ్యాధులు ఎక్కువగా కలుగు తాయి. మధుమేహ వ్యాధిగ్రస్ల థు లోను, అల్పసాంద్రపు లైపోప్రోటీనులు (Low Density Lipoproteins) అధికముగా ఉన్నవారిలోను, అధిక సాంద్రపు లైపోప్రోటీనులు (High Density Lipoproteins) తక్కువగా ఉన్న వారిలోను, ట్రైగ్లిసరైడులు బాగా ఎక్కువగా ఉన్నవారిలోను, పొగత్రాగే వారిలోను, స్థూలకాయము గలవారిలోను (భారసూచిక 18.5-24.9 పరిమితు లలో ఉండుట మేలు. నడుము చుట్టుకొలత పురుషులలో 40 అంగుళముల లోపు స్త్రీలలో 35 అంగుళముల లోపు  ఉండుట మేలు.), దగ్గఱి కుటుంబ సభ్యులలో పిన్నవయస్సులోనే (పురుషులలో 55 సంవత్సరములలోను, స్త్రీలలో 65 సంవత్సరములలోను) హృదయ రక్తప్రసరణలోప వ్యాధులు (ischemic heart diseases) కలిగినవారిలోను హృద్ధమనీవ్యాధులు కలిగే అవకాశములు హెచ్చు. ధూమపానము సలిపేవారు ధూమపానము పూర్తిగా 15 సంవత్సరములు మానివేస్తే వారిలో  హృద్ధమనీ వ్యాధులు కలిగే అవకాశము ధూమపానము సలుపని వారితో సమానము అవుతాయి.

రక్తపరీక్షలలో C reacttive protein 2 mgm /dl మించిన వారిలోను, హృద్ధమనులలో కాల్సియం ప్రమాణములు పెరిగిన వారిలోను, దూరధమని వ్యాధులు (Peripheral Arterial Diseases) కలవారి లోను హృద్ధమని వ్యాధులు కలిగే అవకాశములు హెచ్చు. రక ్తప్రసరణలోప హృదయవ్యాధి లక్షణములు :

హృద్ధమనులలో కాఠిన్యపు ఫలకలు (plaques) స్థిరముగా ఉండి రక్తప్రసరణకు తగినంత అవరోధము కలిగిస్తే ప్రసరణలోప లక్షణములు శ్రమతో పొడచూపుతాయి. శారీరక శ్రమ చేసినపుడు శరీరమునకు రక్త

85 :: ప్రసరణను పెంచవలసిన భారము హృదయముపై పడుతుంది. అపుడు

హృదయవేగము పెరుగుతుంది. హృదయమునకు ప్రాణవాయువు, పోషక పదార్థ ము ల అవసరములు పెరుగుతాయి. అందుచే హృదయమునకు రక్తప్రసరణ అవసరాలు పెరుగుతాయి, కాని హృద్ధమనులలో అవరోధములు ఉండుట వలన ఆ అవసరాలు తీరవు. ఆ కారణమున హృద్ధమని వ్యాధి లక్షణములు ప్రస్ఫుట మవుతాయి. ముకుళిత రక్తపీడనము (systolic blood pressure) పెరిగినపుడు కూడా హృదయమునకు శ్రమ పెరుగుతుంది. హృదయ కండరమునకు (myocardium) రక్తప్రసరణ హృదయము వికసించినపుడు (diastole) హెచ్చుగా సమకూడుకుంది. హృదయ వేగము పెరిగినపుడు హృదయవికాస సమయము తగ్గి హృదయమునకు రక్తప్రసరణ తగ్గుతుంది. హృదయమునకు రక్తప్రసరణ చాలనపుడు ఛాతిలో రొమ్ము ఎముకకు (ఉరోస్థి; sternum) వెనుక నొప్పి గాని, అసౌఖ్యత గాని కలుగుతుంది. కొందఱిలో ఛాతిలో బిగుతు, ఛాతిపై భారము, ఛాతిని పిండునట్లు భావము, లేక ఛాతిలో తిమ్మిరి కలుగుతాయి. ఈ బాధ ఎడమ భుజమునకు, దవడకు ప్రాకవచ్చును. కొందఱిలో గుండెనొప్పిగా కాక రక్తప్రసరణ లోపము ఆయాసము, నీరసము, ఒళ్ళు తూలుట, అనిశ్చలత, మస్తిష్కములో మార్పులుగా కనిపించవచ్చును. ఈ లక్షణములు నియమిత శ్రమవలన కలిగి, నియమిత విరామము తర్వాత గాని, నాలుక క్రింద  నైట్రోగ్లిసరిన్ తీసుకొనుట వలన గాని తొలగుతాయి.

హృద్ధమనులలోని మృదుకండరముల దుస్సంకోచము (spasm) వలన, బృహద్ధమని కవాటముల సంకుచితము (aortic stenosis) వలన, ముకుళిత రక్తపీడనము (systolic blood pressure) బాగా పెరిగినపుడు, హృదయకండర అతివృద్ధి వ్యాధి  (hypertrophic cardiomyopathy) కలవారిలోను, ధమనీ కాఠిన్యత లేకపోయినా గుండెనొప్పి, గుండెనొప్పి లక్షణములు కలుగవచ్చును.

వైద్యులు రోగులను పరీక్షించునపుడు  అధిక రక్తపుపోటును, దూరధమని వ్యాధులను (Peripheral Arterial Diseases), మస్తిష్కధమనుల

86 :: వ్యాధులను (Cerebro vascular insuffciencies), హృదయకవాట

వ్యాధులను, కనుగొనగలరు. ఈ వ్యాధులు కలవారిలో హృద్ధమని వ్యాధులు కలిగే అవకాశములు ఎక్కువ. పరీక్షలు :

హృద్ధమని వ్యాధికి కారణములు లేనపుడు గుండెనొప్పి (angina) లక్షణములు లేనివారిలో, వ్యాయామపు ఒత్తిడి పరీక్షలు (exercise stress testing) ఊఱకే చేయుట వైద్యులు ప్రోత్సహించరు. అట్టి పరీక్షల వలన వ్యాధికి తప్పుడు అనుకూల ఫలితములు (false positive results) తఱచు రావడము  దీనికి కారణము.

హృద్ధమని వ్యాధి లక్షణములు కలవారిలో హృదయ విద్యుల్లేఖనము (electrocardiogram) చేయాలి. ఛాతిలో నొప్పి, ఆయాసము కలిగించు ఇతర వ్యాధులను కనిపెట్టుటకు ఛాతికి ఎక్స్- రే చిత్రములు తియ్యాలి. రక్తకణపరీక్షలతో పాండురోగము (anemia; వీరిలో రక్తకణముల ప్రాణవాయువు వహనము తగ్గుతుంది), బహుళ రక్తకణ వ్యాధిని (polycythemia vera; వీరిలో ఎఱ్ఱరక్తకణముల సంఖ్య ఎక్కువయి రక్తసాంద్రత, జిగట పెరుగుతుంది. వీరిలో చిన్న ధమనులలోను, రక్తకేశనాళికలలోను రక్తప్రసరణ మందము అవుతుంది.) కనుగొనవచ్చును. గళగ్రంథి స్రావక (thyroxine) పరీక్షలతో గళగ్రంథి ఆధిక్యతను (hyperthyroidism) తెలుసుకొన వచ్చును. రక్తరసాయనక పరీక్షలతో మధుమేహవ్యాధిని, మూత్రాంగముల వ్యాపారమును తెలుసుకొనవచ్చును. ప్రతిధ్వని హృదయచిత్రీకరణము ( echocardiography) :

హృదయవైఫల్యము (Congestive heart failure), హృదయకవాట వ్యాధులు (valvular heart diseases), గుండెపోటులు కలిగిన వారిలో తగిన సమాచారమును సమకూర్చగలదు. ఎడమ జఠరిక రక్తప్రసరణ శాతము (leftventricularejectionfraction),హృదయ వ్యాపారములు  ప్రతిధ్వని హృదయ చిత్రీకరణము వలన తెలుస్తాయి.

87 :: వ్యాయామపు ఒత్తిడి పరీక్షలు ( Exercise Stress Tests ) :

గుండెనొప్పి కలిగినవారిలో విరామ విద్యుత్ హృల్లేఖనములో మార్పులు హెచ్చుగా లేనపుడు, వ్యాయామము చేయగలిగిన వారికి వ్యాయామ హృదయ విద్యుల్లేఖన (exercise electrocardiography) పరీక్షలు చేస్తారు. ఈ పరీక్షలు  65%  మందిలో వ్యాధి గ్రహణత (sensitivity; వ్యాధిని కనుగొనుట), 75 శాతము మందిలో వ్యాధి నిర్దిష్టత (specificity; వ్యాధిని రూఢీకరించుట) కలిగి ఉంటాయి.

వ్యాయామముతో హృదయకండరములో రక్తప్రసరణ లోపములను (myocardial perfusion defects) రేడియోధార్మిక పదార్థ ము లు (థాలియం 201) ఉపయోగించి చిత్రీకరించవచ్చును. వ్యాయామముతో ప్రతిధ్వని హృదయచిత్రీకరణములు (exercise echocardiography) కూడా ఉపయోగకరమే. వ్యాయామ ప్రతిధ్వని హృదయ చిత్రీకరణములు, వ్యాయామ హృదయప్రసరణ చిత్రీకరణములు (exercise myocardial perfusion imaging) 80- 85 శాతపు వ్యాధిగ్రహణతను (sensitivity) 77-88% వ్యాధి నిర్దిష్టతను (specificity) కలిగి ఉంటాయి.

వ్యాయామము చేయలేని వారిలో  హృదయసంకోచమును పెంచు (inotropic agent) డోబుటమిన్ (dobutamine) ఔషధము ఉపయోగించి ప్రతిధ్వని హృదయ చిత్రీకరణముతో  ఒత్తిడి పరీక్షలు చేస్తారు. రక్తప్రసరణ లోపించిన భాగములలో సంకోచము పరిమితముగా ఉంటుంది.

డైపిరిడమాల్ (dipyridamole), ఎడినొసైన్ (adenosine), రెగడినొసన్ (regadenoson) వంటి రక్తనాళ వ్యాకోచక ఔషధములను (vasodilators) ఇచ్చి, రేడియోథార్మిక పదార్థములతో హృదయకండర ప్రసరణ పరీక్షలు (myocardial perfusion studies) చేస్తారు. సాధారణముగా ఒత్తిడి పరీక్షల ఫలితములు బాగున్నపుడు హృదయమునకు రక్తప్రసరణ బాగున్నట్లు నిర్ణయించవచ్చును. ఈ పరీక్షలలో  అసాధారణములు చాలా ఉన్నపుడు బహుళ హృద్ధమనులలో ధమనీకాఠిన్యత, సంకుచితములు

88 :: (coronary disease with narrowings) ఉండే అవకాశములు ఎక్కువ.

వారికి వ్యత్యాస పదార్థములతో (contrast materials) హృద్ధమనుల చిత్రీకరణము (Coronary angiography), ఆపై  అవసరమయితే హృద్ధమనుల వ్యాకోచ చికిత్సలు  చేస్తారు. గణనయంత్ర హృద్ధ మనీ చిత్రీకరణ (CT Coronary angiography) :

ఈ పరీక్ష వలన హృద్ధ మ నుల నిర్మాణములో అసాధారణములు తెలుస్తాయి. రక్త ప్రసరణలోపములు (ischemia) ప్రస్ఫుటము కావు.

వ్యాయామముతో కాని ఔషధములతో కాని అయస్కాంత ప్రతిధ్వని హృదయప్రసరణ చిత్రీకరణములు (Magnetic resonance perfusion imaging) చేసి రక్తప్రసరణ లోపములను, ఇతర అసాధారణములను కనుగొనగలరు. హృద్ధ మనుల చిత్రీకరణము ( Coronary angiography ) :

ఈ పరీక్షలలో, ఊరుధమని (Femoral artery) లేక ముంజేతి బహిర్ధమని (radial artery) ద్వారా కృత్రిమనాళమును (catheter) బృహద్ధమని లోనికి, ఆపై హృద్ధమనులలోనికి చొప్పించి వ్యత్యాస పదారము ్థ లను చిమ్మి, ఎక్స్ రే చిత్రములతో హృద్ధమనులను, వాటి శాఖలను చిత్రీకరిస్తారు. ఈ పరీక్షలు ధమనులలో సంకుచితములను, వాటి తీవ్రతను, తెలుసుకొనుటకే కాక వాటికి చికిత్సామార ్గ ము లను నిర్ణ యిం చుటకు కూడా ఉపయోగ పడుతాయి. ఎడమ జఠరికలోనికి వ్యత్యాసపదార్థములను చిమ్మి, ఎడమ జఠరిక పరిమాణమును, వ్యాపారమును, కవాటములలో అసాధారణములను కనుగొనుటకు ఈ పరీక్షలు తోడ్పడుతాయి. అవసరమయిన వారికి హృద్ధమనుల వ్యాకోచ చికిత్సలు చేసి వ్యాకోచ సాధనములను (stents) అమర్చ వచ్చును. ఈ పరీక్షల వలన వ్యత్యాస పదార్థములకు వికటత్వము (anaphylaxis) కలుగుట, సత్వర మూత్రాంగ విఘాతము (Acute Kidney Injury), దూరధమనులలోనికి కొలెష్ట్రాలు ప్రసరణ అవరోధకములు (emboli) చేరుట, రక్తస్రావము (hemorrhage) వంటి ఉపద్రవములు కలిగే అవకాశములు ఉన్నాయి. హృద్ధమనుల వ్యాధి నిర్ణయమునకు హృద్ధమనుల

89 :: చిత్రీకరణము ప్రామాణిక పరీక్ష.

ఛాతినొప్పి కలిగిన వారిలో హృదయ రక్తప్రసరణ లోపము (ischemia), పుపుస ధమనిలో ప్రసరణ అవరోధకములు (Pulmonary embolism), పుపుసవేష్టనములో వాయువు (Pneumothorax), విచ్ఛేదన బృహద్ధమని బుద్బుదములు (Dissecting aortic aneurysms), వంటి ప్రాణాపాయకరమైన వ్యాధులకై వైద్యులు శోధించాలి.

చికిత్స :

హృద్ధమని వ్యాధిగ్రస్థులు వారి వ్యాధికి కల కారణములను అదుపులో పెట్టుకోవాలి. పొగత్రాగుట పూర్తిగా మానివేయాలి. మధుమేహవ్యాధిని (Diabetes mellitus), రక్తపు పోటును (hypertension) అదుపులో పెట్టుకోవాలి. భోజనములో కొలెష్ట్రా లు , సంతృప్త పు కొవ్వుపదార్థ ము ల (saturated fats) వాడుకను నియంత్రించుకోవాలి. అల్పసాంద్ర లైపో ప్రోటీనుల (low density lipoproteins) విలువలు 100 మి.గ్రాలు / డె.లీ కంటె తక్కువ ఉండునట్లు స్టాటిన్ మందులను వాడుకోవాలి. వీరికి దినమునకు అరగంట నుంచి గంట వఱకు వ్యాయామము అవసరము. స్థూలకాయులు బరువు తగ్గే ప్రయత్నాలు చేయాలి.

ఔషధములు :

హృద్ధమనివ్యాధి స్థిరముగా ఉన్నవారిలో (Chronic stable angina) ఔషధ చికిత్స ఫలితములు ధమనీవ్యాకోచ చికిత్సల (angioplasty) ఫలితములతో సమతుల్యముగా ఉంటాయి.

హృదయమునకు ప్రసరణ లోపములు ఉన్నవారికి గుండెనొప్పులను తగ్గించుట, గుండెపోటులు  (myocardial infarctions) నివారించుట, మృత్యువాత పడకుండా చేయుట చికిత్స లక్ష్యము. గుండెనొప్పి వచ్చినపుడు నొప్పి నివారణకు విరామముతో బాటు, నాలుక క్రింద నైట్రోగ్లిసరిన్  బిళ్ళల రూపములో కాని, జల్లుగా (తుంపర సాధనములతో) గాని, వాడుకోవాలి. గుండె నొప్పులను (angina) నివారించుటకు వివిధ ఔషధముల సమన్వయము వాడుతారు. బీటా గ్రాహక అవరోధకములు ( beta blockers ):

బీటా ఎడ్రినెర్జిక్ అవరోధకములు హృదయ వేగమును, హృదయ సంకోచమును (contractility) తగ్గించి హృదయమునకు ప్రాణవాయువు అవసరాలు తగ్గి స్తా యి. గుండెనొప్పుల (angina) తఱచుదనమును, గుండెనొప్పుల తీవ్రతను, గుండెపోటులను (heart attacks), గుండెపోటులచే కలుగు మరణములను తగ్గిస్తాయి. మెటోప్రొలోల్ (metoprolol) తఱచు వాడబడే ఔషధము. విరామ సమయములలో గుండెవేగము 50-60 లో ఉండునట్లు బీటా గ్రాహక అవరోధకముల మోతాదును సవరించాలి. తీవ్రమైన ఉబ్బస (Bronchial Asthma), తీవ్ర దీర్ఘకాల శ్వాస అవరోధక వ్యాధి (Chronic obstructive pulmonary disease), హృదయమాంద్యము (bradycardia), హృదయవైఫల్యము (Congestive heart failure) ప్రస్ఫుటమై ఉన్నపుడు బీటా అవరోధకములను జాగ్రత్త గా వాడాలి. రక్త పీ డనమును కూడా జాగ్రత్త గా గమనిస్తూ ఉండాలి. కాల్సియమ్ మార్గ అవరోధకములు (Calcium channel blockers) :

ఈ ఔషధములు కణముల కాల్సియం మార్గములను బంధించి కాల్సియం గమనమును అరికట్టి రక్తనాళములలో మృదుకండరముల సంకోచమును తగ్గించి ధమనులను వ్యాకోచింపజేసి హృదయమునకు రక్తప్రసరణ పెంచుతాయి. రక్తపీడనమును తగ్గించి జఠరికలపై భారము తగ్గిస్తాయి. హృదయ సంకోచమును (contractility) కూడా తగ్గిస్తాయి. బీటా అవరోధకములను వాడలేనివారిలోను, బీటాఅవరోధకములు గుండెనొప్పులను (angina) అరికట్టలేనపుడు వాటికి తోడుగాను కాల్సియం మార్గ అవరోధకములను వాడుతారు. డైహైడ్రోపైరిడిన్  (Dihydropyridine) తరగతికి చెందని (ఉదా : వెరాపమిల్  (Verapamil), డిల్టియజెమ్ (diltiazem) కాల్సియం మార్గ అవరోధకములు హృదయవేగమును తగ్గిస్తాయి, హృదయ సంకోచమును కూడా తగ్గిస్తాయి. కాబట్టి హృదయ మాంద్యము (bradycardia) కలవారిలోను,

91 :: హృదయవైఫల్యము కలవారిలోను వీటిని వాడకపోవుట మంచిది. డైహైడ్రో

పైరిడిన్ తరగతికి చెందిన కాల్సియం మార్గ అవరోధకములు రక్తనాళములను వ్యాకోచింపజేస్తాయి. హృదయ సంకోచమును తగ్గించవు, హృదయ మాంద్యమును కలుగజేయవు. వీటిని బీటా అవరోధకములతోను, హృదయ వైఫల్యము గలవారిలోను వాడవచ్చును. సత్వర కాల్సియమ్ మార్గ అవరోధకములు (short acting calcium channel blockers) గుండెపోటులు, మరణములు కలుగజేయగలవు కావున వీటిని వాడకూడదు. దీర్ఘకాలిక కాల్సియమ్ మార్గ అవరోధకములు వాడుట మేలు. దీర ్ఘకాలపు నై ట్రేటులు ( long acting nitrates ):

ఇవి హృద్ధమనులను వ్యాకోచింపజేస్తాయి, సిరలను వ్యాకోచింపజేసి జఠరికలలో వికాసము చివర ఉండే (రక్త) ప్రమాణమును (end diastolic volume) తగ్గించి హృదయ భారమును తగ్గిస్తాయి. అధికమోతాదులలో ధమనుల పీడనమును కూడా తగ్గిస్తాయి. గుండెనొప్పులను తగ్గిస్తాయి. ఈ నైట్రేటులకు దేహపు సహనము (tolerance) పెరుగకుండుటకై వీటిని 12 గంటల విరామముతో వాడుట మేలు.  Phosphodiesterase -5 inhibitors (sildenafil, vardenafil, tadalafil) లను వాడేవారు నైట్రేటులను వాడకూడదు. రెనొలజిన్ ( Ranolazine ):

పై మందులతో గుండెపోటులు తగ్గనివారికి రెనొలజిన్ వాడవచ్చును. గుండెవేగము పైన రక్తపీడనము పైన రెనొలజిన్ ప్రభావము ఉండదు. కాని వెరాపమిల్, డిల్టియజిమ్ లు వాడే వారిలో విద్యుత్ హృల్లేఖనములలో qt విరామమును పెంచగలవు కావున తగిన పరిశీలన, జాగ్రత్త అవసరము . ఏస్పిరిన్ ( Aspirin ) :

హృద్ధమనీ వ్యాధి కలవారిలో  ఏస్పిరిన్ రక్తఫలకములు (platelets) గుమికూడుటను అరికట్టి గుండెపోటులను, మరణములను తగ్గి స ్త ుం ది. జీర్ణమండలములో రక్తస్రావములు (bleeding) లేనివారిలోను, ఏస్పిరిన్ అసహనములు లేనివారిలోను ఏస్పిరిన్ తప్పక వాడాలి.

92 :: థీనోపై రిడిన్ ఉత్పన్నములు ( theinopyridine derivatives) :

ఇవి కూడా రక్తఫలకములు గుమికూడుటను అరికడుతాయి. వీటిని ఏస్పిరిన్ పడని వారిలోను, గుండెపోటుల వంటి సత్వర హృద్ధమని వ్యాధులలోను (acute coronary syndrome), హృద్ధమనులలో వ్యాకోచసాధనములను (stents) కొత్తగా అమర్చినవారిలోను వాడుతారు. క్లొపిడోగ్రెల్ (Clopidogrel), టైక్లోపైడిన్ (Ticlopidine), ప్రాసుగ్రెల్ (Prasugrel) ఈ తరగతిలోని కొన్ని మందులు. ఏంజియోటెన్సిన్ కన్వెర్ట ింగ్ ఎంజై మ్ అవరోధకములు (Ace inhibitors):

హృద్ధమని వ్యాధిగ్రస్థులలో మధుమేహము, రక్తపుపోటు, హృదయ వైఫల్యము  ఉన్నవారిలో ఇవి చాలా ఉపయోగకరము. ఏస్ అవరోధకములు వాడలేనివారిలో ఏంజియోటెన్సిన్ గ్రాహక అవరోధకములను (Angiotensin receptor blockers) వాడుతారు. చర్మము ద్వారా హృద్ధ మని వ్యాకోచ చికిత్సలు ( Percutaneous Coronary Intervention ):

ఔషధములతో గుండెనొప్పులు తగ్గని వారిలో చర్మము ద్వారా కృత్రిమ నాళపు (catheter) బుడగలతో హృద్ధమనులలోనికి వెళ్ళి వాటిని వ్యాకోచింప జేస్తారు. ఆ వ్యాకోచమును నిలుపుటకు వ్యాకోచసాధనములను (stents) హృద్ధమనులలో అమర్చగలరు. హృద్ధ మని అవరోధ అధిగమన శస్త్రచికిత్స (Coronary artery bypass grafting) :

హృద్ధమని వ్యాధి విస్తృతముగా ఉన్నపుడు, వామహృద్ధమని (left main coronary artery), వామ పూర్వఅవరోహణ ధమనులలో (left anterior descending artery) తీవ్రసంకుచితములు ఉన్నపుడు, బహుళ హృద్ధమనులలో వ్యాధి సంకుచితములు తీవ్రముగా ఉన్నపుడు తొడలు, కాళ్ళ నుంచి గ్రహించిన దృశ్యసిరల (saphenous vein) భాగములను కాని, అంతరస్తన ధమనిని (internal mammary artery) కాని అవరోధముల

93 :: తరువాత భాగములో హృద్ధమనులకు శస్త్రచికిత్సతో సంధానించి హృదయము

నకు రక్తప్రసరణను పునరుద్ధింపజేయవచ్చును. దృశ్యసిరల (saphenous vein) భాగములను వాడునపుడు వాటి ముందు కొనలను బృహద్ధమనికి సంధానిస్తారు. ఈ చికిత్సల వలన గుండెపోటులు, మరణములు తగ్గుతాయి.

94 ::