శ్రీ సుందరకాండ (రాయప్రోలు సుబ్బారావు)/సర్గ 34
శ్రీ
సుందరకాండ
సర్గ 34
1
దుఃఖము వెంబడి దుఃఖము తఱుమగ
కుములుచున్న ఆయమ పలుకులు విని,
సీత నూఱడించెను హనుమంతుడు
చల్లనిమాటల సాంత్వన మొదవగ.
2
నేను రాముని వినీతదూతను, పు
రంధ్రీ ! కుశలము రామున కచ్చట,
అతడు పంప వచ్చితి నీ క్షేమము
తెలియగోరి సందేశము గైకొని,
3
బ్రహ్మాస్త్రం బెవ్వనికి అధీనము,
వేదవిదులలో విశ్రుతు డెవ్వడు,
ఆ దాశరథి మహాభాగుడు నీ
క్షేమస్థితి నడిగెను సుమంగలీ !
4
మహిత తేజస్వి, మానధనుడు, శ్రీ
రామసేవాభరణము లక్మణుడు,
శోకమున తపించుచు దేవీ ! తల
వాలిచి నీ కభివాదము సలిపెను.
5
అపుడు, జంట సింహములను బోలిన
రామలక్ష్మణులు క్షేమవార్త లం
పించిరనుచు పులకించి పొంగి వై
దేహి హనుమతో తియ్యగ నిట్లనె.
6
బ్రతికియున్నచో పడయవచ్చు సుఖ
మెప్పుడైన నూఱేండ్ల లో ననెడి,
లోకుల సామెత తాకె నన్నిపుడు
భావి శుభోదయ ఫలసూచకముగ.
7
కపివరేణ్యు డటు కలిసినయంతనె
సీతకు హృదయము ప్రీతితో తడిసె,
వారిరువురు విశ్వాసముతో ప్రా
రంభించిరి ప్రియ సంభాషణములు.
8
మండు శోకమున మ్రగ్గి మసలు వై
దేహి మాటలను దీనావస్థను,
విని కని హనుమయు వెన్నవలె కరగి,
మెల్లమెల్లగ సమీపింప దొడగె.
9
ఎంతయెంత కపి అంతికమాయెను
అంతయంత సతి అనుమానించెను,
కామరూపి రాక్షసుడు రావణుడు
వంచన చేయగవచ్చె మఱలనని.
10
ఎంత చెడ్డపని యిది యిస్సీ ! నా
వృత్తము నీ పాపిష్ఠికి చెప్పితి,
రూపుమార్చి చేరువ కేతెంచెడు,
వీడు రావణుడె, పీడాగ్రహ మిది.
శ్రీ
సుందరకాండ
సర్గ 34
1
దుఃఖము వెంబడి దుఃఖము తఱుమగ
కుములుచున్న ఆయమ పలుకులు విని,
సీత నూఱడించెను హనుమంతుడు
చల్లనిమాటల సాంత్వన మొదవగ.
2
నేను రాముని వినీతదూతను, పు
రంధ్రీ ! కుశలము రామున కచ్చట,
అతడు పంప వచ్చితి నీ క్షేమము
తెలియగోరి సందేశము గైకొని,
3
బ్రహ్మాస్త్రం బెవ్వనికి అధీనము,
వేదవిదులలో విశ్రుతు డెవ్వడు,
ఆ దాశరథి మహాభాగుడు నీ
క్షేమస్థితి నడిగెను సుమంగలీ !
4
మహిత తేజస్వి, మానధనుడు, శ్రీ
రామసేవాభరణము లక్ష్మణుడు,
శోకమున తపించుచు దేవీ ! తల
వాలిచి నీ కభివాదము సలిపెను.
5
అపుడు, జంట సింహములను బోలిన
రామలక్ష్మణులు క్షేమవార్త లం
పించిరనుచు పులకించి పొంగి వై
దేహి హనుమతో తియ్యగ నిట్లనె-
6
బ్రతికియున్నచో పడయవచ్చు సుఖ
మెప్పుడైన నూఱే౦డ్లలో ననెడి,
లోకుల సామెత తాకె నన్నిపుడు
భావి శుభోదయ ఫలసూచకముగ.
7
కపివరేణ్యు డటు కలిసినయంతనె
సీతకు హృదయము ప్రీతితో తడిసె,
వారిరువురు విశ్వాసముతో ప్రా
రంభించిరి ప్రియ సంభాషణములు.
8
మండు శోకమున మ్రగ్గి మసలు వై
దేహి మాటలను దీనావస్థను,
విని కని హనుమయు వెన్నవలె కరగి,
మెల్ల మెల్ల గ సమీపింప దొడగె.
9
ఎంత యెంత కపి అంతికమాయెను
అంతయంత సతి అనుమానించెను,
కామరూపి రాక్షసుడు రావణుడు
వంచన చేయగవచ్చె మఱలనని.
10
ఎంత చెడ్డపని యిది యిస్సీ ! నా
వృత్తము నీ పాపిష్ఠికి చెప్పితి,
రూపుమార్చి చేరువ కేతెంచెడు,
వీడు రావణుడె, పీడాగ్రహ మిది.
11
అని కళవళపడు చార్తి శోషిలి, అ
శోకశాఖను తదేకాశ్రయముగ
పట్టుకొన్న రఘువంశలక్ష్మి , అది
వదలిపెట్టి ధరపైన కూలబడె.
12
దుఃఖపీడనలు తూటాడగ, తన
వైపు చూడని సువాసిని నరయుచు,
దిగులు మిగులగా దీర్ఘ బాహువులు
రెండును చేరిచి దండము పెట్టెను.
13
సోలి భయంబున చూడనోడియును,
చేతులు జోడించిన వానరు గని,
బుసబుస నూర్పులు పుచ్చుచు వగపున
మైథిలి యిట్లనె బాధాస్వరమున,
14
మాయవేసములు వేయంగల మా
యావివి రాక్షస ! రావణుడవు నీ ;
వేల మఱల నన్నేడిపించెదవు,
ఖిన్నుల నేచుట క్షేమము కాదిల.
15
దండకాజనస్థానంబున మే
మున్నపు డీవొక సన్నాసివిగా,
కనబడితివి రాడసరూప మణచి,
నీవు కావె ఆ రావణుడ విపుడు.
16
ఉపవాసంబుల నుడికి కృశించుచు,
వీడని క్షోభల వేగుచున్న నను, :-
కామరూపివై కాటందగ వె
న్నాడెద విది నీ నాశనకాలము.
17
అనుచు శంక పైకొనగా పలికియు,
కాదని తోపగ వైదేహి, మఱల
హనుమతోడ నిట్లనె, నిను చూడగ
పాతరలాడును ప్రీతి నా మనసు.
18
రామచంద్రునకు రాయబారివై
వచ్చితివేని శుభంబు నీ కగును,
ఇక్ష్వాకుల కథ యిష్టము నా కిపు
డడిగెద చెప్పుము అతని వివరములు.
19
నా మనోహరుని రాముని సుగుణ గ
ణంబులు మిగుల ప్రియంబులు చెప్పుము,
నా చిత్తము వానర! హరించితి; న
దీజలవేగము తీరంబునుబలె.
20
ఎంత సుఖావహ మీ స్వప్న, మహో !
ఎంతకాలమాయె దశాస్యుడు నను
బలిమి పట్టికొనివచ్చి; కంటి ఇ
ప్పటికి రాఘవుడు పంపిన దూతను.
21
కలనై నను లక్ష్మణుతో రాముని
చూచిన బ్రతుకుదు శోక మణచుకొని,
ఏమి పాపమో యిది ! మచ్చరియై
స్వప్నము సైతము సాధించును నను.
22
కల కాదిది నిక్కము, కలలోపల
వానరములు కనబడిన శుభంబులు
కానేరవు; శుభకర మాయెను గద
నా కిపు డీ వానరుని దర్శనము.
23
చిత్తమోహమో ! పిత్తవికారమొ !
వాతదోషమో ! భూతావేశమొ!
ఎండమావుల అకాండ తాండవమొ !
లేదా ! ఒక ఉన్మాద విశేషమొ.
24
ఉన్మాదము కానోప దీ అవిధి,
ఉన్మాదంబున కొక లక్షణమగు
మోహమొ ! కాదది, బుద్ధి కెఱుకపడు
నేననియు, ఎదుట వానర మనియును.
25-26
ఇటు పలుభంగుల ఇందువదన ఔ
నని కాదని మనసున తర్కించుచు,
రావణుడే యను భావము పయికొన,
హనుమతోడ మాటాడక నిలచెను.
27
సీత మనోనిశ్చితమును సుళువుగ
తెలియగజాలిన ధీమతి మారుతి,
పలుకసాగె మైథిలి కిష్టములయి
వీనుల కింపితమైన వాక్యములు.
28
సూర్యునివలె తేజోవిరాజితుడు,
శశివలె లోకోత్సవ కళామయుడు ,
రాజరాజు, వైశ్రవణ శ్రీనిధి,
ధీప్రకాశమున దేవ బృహస్పతి.
29
లోకసంస్తుత శ్లోకుడగు మహా .
విష్ణువు బోలును విక్రమపటిమల,
మధురభాషి, నిర్మల సత్యవ్రతి,
కీర్తిశాలి, లక్ష్మీ నిక్షేపము.
30
చారురూప వర్చస్సు భగుడు, కా
వలసినచోట అవక్రవిక్రముడు,
ఉత్తమజనముల నుత్తమోత్తముడు,
రథికులను మహారథికుడు రాముడు.
31-32
ఎవని ప్రాపున సుఖించు లోకములు,
అతనిని మృగమిష నవలలాగి, శూ
న్యాశ్రమమున నిన్నహరించె, నే
పాపి చూచు తన పాపము పండగ.
33
రఘువీరుం డచిరంబె రణంబున
రోషజ్వాలాభీషణంబులయి,
వేడిమి జడికొను వాడి తూపులను
పఱపి నెఱుపి రావణుని వధించును.
34
ఆ రాఘవు డిటు లంప దూతనయి
వచ్చినాడ నీ పజ్జ కు దేవీ !
తావక విరహాతపమున నాతడు
కృశియించుచు నీ కుశలం బడిగెను.
35
మహిత తేజస్వి, సహచరుడు, సుమి
త్రానందన వర్ధనుడు లక్ష్మణ కు
మారుడు నీకు నమస్కారంబులు
చేసి అడిగె నీ క్షేమము సాధ్వీ !
36
వాలి సోదరుడు, వానరేశ్వరుడు
రామచంద్రునకు ప్రాణసఖుడు, సు
గ్రీవుడు వీరచరిత్రుడు, ప్రాంజలి
పట్టి అడిగె నీ స్వస్థవృత్తమును.
37
నిను స్మరించు; ధ్యానించు సదా రా
ఘవుడు తోడి లక్ష్మణ సుగ్రీవులు
వేదనపడ, జీవించియుంటి వే
పుణ్యమొ రక్కసిమూకల చిక్కియు.
38
ఇచ్చటనే నీ వీక్షింపగలవు,
రాముని బాహుపరాక్రమధాముని
లక్ష్మణుతో, శతలక్ష కపిబలము
తో, సుగ్రీవునితో, వైదేహీ !
39
నేను సుగ్రీవుని ప్రియసచివుడ,
హనుమంతుం డను నను లోకంబులు,
లవణార్ణవమును లంఘించి, ప్రవే
శించితి లంకా శ్రీ నగరంబును
40
స్వీయ విక్రమము విశ్వసించి, దురి
తాత్ముడు రావణు నౌదలమీదను
అడుగుమోపి, యిక్కడికి వచ్చితిని
తావక శుభముఖ దర్శన దీక్షను.
41
నా రూపము గని, నా మాటలు విని,
దేవీ ! యేమే మీ వూహించితొ,
స్వస్తిచెప్పు మిక వాటికన్నిటికి,
గమనింపుము నమ్ముము నా పలుకులు.