శ్రీమదుత్తరరామాయణము/తృతీయాశ్వాసము

by కంకంటి పాపరాజు



శ్రీరస్తు

శ్రీ రామచంద్రపరబ్రహ్మణే నమః

శ్రీమదుత్తరరామాయణము

తృతీయాశ్వాసము

_____: o :_____

         శ్రీవనితానిభనీళా
         దేవీకుచమృగమదాభ దేహరుచిఝరీ
         గోవర్ధనలీలాధృత
         గోవర్ధనశిఖరి వేణుగోపాల హరీ.

తే. అవధరింపుము కుంభసంభవమహర్షి , చంద్రుఁ డిట్లను శ్రీరామచంద్రు జూచి
     జానకీనాథ యిటు లద్ద శాననుండు, విత్తవిభువీటిపై దండు విడిసినపుడు, 2

మ. భటకోలాహలముల్ మహారథికశుంభచ్ఛంఖఘోషంబు లు
     ద్భటదంతావళబృంహితంబులు హయప్రత్యగ్రహేషార్భటుల్
     పటహాద్యద్భుతవాద్యభేదరవముల్ బ్రహ్మండ భాండచ్ఛిదా
     పటిమన్ మించె విరోధిరాడ్యువతిగర్భభ్రూణముల్ భేదిలన్.

                            §§§ కుబేరుఁడు దశగ్రీవునిమీఁదికి యక్షులను బంపుట §§§
వ. అప్పుడప్పర్వతప్రదేశంబున నుక్కళం బున్న యక్షకిన్నరు లన్నరవాహానున కిది
    విన్నవింపకయ మించి మన మొక్కించుక శరపరంపరల ముంచిన మాట
    వచ్చునని కొంచి కొంద ఱందుఁ దరలక కొంద ఱలకాపురంబున కరుదెంచి
    యుదంచితప్రాభవంబు మెండుకొన నిండుకొలు వున్నకిన్నరేశ్వరున్ బొడగని. 4

క. వందనములు నేసి పరా, కిందుకళామౌళిమిత్ర యిదె నేడు చమూ.
    బృందముతో దశవదనుఁడు, నందాతీరమున విడిసినాఁ డని తెలుపన్. 5

తే. ఆకుబేరుఁడు నవ్వి బళా మఱేమి, దశ ముఖుఁడు మంచిపని సేయఁ దలఁచె హితవు
    దలఁచిన్ మఱిముక్కుకోతలనుచుమాట, నేఁడునిజమయ్యె నిఁకనేల నెనరుదలఁప.

ఆ. మొగముఁ బొడువ లేనిముంగోప మిఁక నెప్పు, డలకఁజొచ్చెనేనిఁ జులుకనగుదు
    మటుల చేయ నీయ కాఁగి భండన మాచ,రింపుఁ డనుచు వారిఁ బంపుటయును.

                                             §§§ యక్షరాక్షసుల యుద్ధము §§§
ఉ. యక్షువరాజ్ఞ మౌళి నిడి యక్షులు నకుల నిప్పు లుర్ల హ
     ర్యక్షములో యనన్ గహకహార్భటు అభ్రము నిండఁ జేయుచున్

      
      రాక్షససేనఁ దాఁకి రల రాక్షసులున్ నలిరేఁగి మార్కొనన్
      ద్ర్యక్షధరాధరం బదరె నంబుజపత్త్ర గతిన్ దదుధ్ధతిన్ . 8

మ. అసిఘర్షోదితవిస్ఫులింగమయ మై యస్త్రానలాభీలకీ
     లసముజ్జృంభిత మై గదాముసలశూలప్రాససంప్రేరణా
     వసరాన్యోన్యకృతాభినందనవచోవ్యాపార మై యక్షరా
     క్షససంగ్రామము సూచు ఖేచరులకున్ గల్పించె దృక్పర్వముల్. 9

శా. దోరుత్తుంగతరంగముల్ నిగుడఁ దద్ఘోరాసిమీన ప్రభల్
      మీరన్ సైనికచంద్రు లుబ్బొసఁగ గాంభీర్యం బవార్యంబుగా
      భేరీభాంకృతిరావ మొప్పఁ గరిభూభృత్కోటి మీ టొందఁగాఁ
      బోరాడెన్ వడి యక్ష రాక్షసబలాంభోరాసు లొండొంటితోన్. 10

వ. అప్పుడు. 11

ఉ. కూలెడు నేనుఁగుల్ దెరలుగుఱ్ఱములున్ వడి ద్రెళ్లు తేరులున్
      వ్రాలెడిటెక్కెముల్ దునిసి వమ్మగుఛత్త్రము లాడునట్టలున్
      దూలెడిరూవులున్ దొరఁగుతోరపునెత్తురు టేఱు లందుపైఁ
      దేలెడుపీనుఁగుల్ గలిగె ధీరతఁ బోరెడు రెండుసేనలన్ . 12

ఉ. రాక్షససేనముందటఁ దిరంబుగ నిల్చి రణం బొనర్చు న
      య్యక్షులఁ జూచి పంక్తి ముఖుఁ డక్షముఁడై నిజసైన్యరక్షణా
      ధ్యక్షుల మార్కొనన్ బనిచి తానును నిర్వదిచేతులన్ గదా
      సిక్షురికాదిసాధనవిశేషవిజృంభము గానుపించినన్ 13

చ. చెదరక యక్షులున్ దనుజశేఖరు బిట్టెదిరించి భీకర
      ప్రదరపరంపరల్ గురిసి పైపయి నైకవిధాయుధచ్ఛటల్
      గుదిగొన నించి బీరమునఁ గో యని యార్చినచో మహోదరుం
      డుదురున నొక్క ఘోరగద యూని కృతాంతునిలీల నుగ్రుఁ డై . 14

క. వాయువు బలువడిఁ గుజములఁ ద్రోయు తెఱంగున గదాహతులచే క్షితిపాల్
       గా యక్ష సేనఁ గూల్చె భ,ళీ యని శుకసారణాదు లెల్ల నుతింపన్. 15

శ. శుకసారణధూమ్రాక్షా, దిక సేనాధీశు లొక్క దెస దశకఠుం
       డొకదెస యక్షుల జమువీ, టికి నతిథులఁ జేసి రోహటింపక యధిపా. 16

ఆ. అపుడు పఱచుయక్షు లతిభీతులై పూరి, మఱచుయక్షు లొడలు పఱచుయక్షు
       లఱచుయక్షు లై మహావాతధూతజీ, మూతరీతిఁ జని రరాతు లలర. 17

ఉ. విచ్చిన నొచ్చినన్ వెఱచి వేఁడిన నోడిన వారిఁ బోవ నీ
       కచ్చెడుగుల్ దయారహితు లై యలకాపురిఁదాక గోటలోఁ
       జొచ్చినదాఁక వెంటఁబడి శూలములన్ బలితంపుటీఁటెలన్
       గుచ్చిరి చొచ్చి వచ్చి రదిగో నని పౌరులు దల్లడిల్లఁగన్. 18

                 §§§ సంయోధకంటకుం డనుయక్షువ రేణ్యుఁడు యుద్ధము సేసి పాఱి పోవుట §§§
మ. ప్రకటకోధములన్ ధనాధిపతి పంపన్ వేగ సంయోధకం
     టకుఁడన్ యక్షవరేణ్యుఁ డొక్కఁ డపు డడ్డం బై పురద్వార ము
     త్సుకతం జొచ్చునిశాటకోటిపయి శక్తుల్ దోమరంబుల్ శర
     ప్రకరంబుల్ గురియించి నిల్చెఁ దనశౌర్యం బందఱున్ మేలనన్. 19

శా. ఆరక్షోబల మాతనిన్ గడవలే కాకంపమున్ జెందఁగా
     మారీచుం డెదిరించి శాతశరసంపన్నత్వమున్ జూప న
     వ్వీరుండు గద యెత్తి వానిశిరమున్ వ్రేయన్ వెసన్ గూలె స
     త్ప్రారంభం బుడి వోవ నేలఁ బడుపుణ్యభ్రష్టుచందంబునన్ . 20

ఉ. కూలి ముహూర్తమాత్రమునకున్ దెలివిన్ గని తాటకేయుఁడున్
     వాలుమెఱుంగుఁదూపు లనివారణ యక్షుని మేన గ్రుచ్చి యా
     భీలతఁ జూపినన్ సమర భీతి జనించి యతండు దాళఁగా
     జాలక వీఁగి పోయిన నిశాచరు లార్చిరి సంభ్రమంబునన్. 21

వ. ఇవ్విధంబున నంయోధకంటకుం డా యోధనంబు విడిచి, యోధధర్మంబు దలకడచి సాఱిన
    మీఱినకౌతుకంబునం బది మొగంబులఁ గుతుకం బగుమందస్మితంబుతో నలకమొగంబు దాఁటి మేటికిరీటి
    పచ్చఱాజంతులన్ గనుపట్టుకోట వాకిటిరచ్చపట్టుకొట్టంబున నట్టనడి తెరువుం బట్టుకొని నూర్మొనలపట్టెంబు
    వట్టువేల్పుఁజలుపలన్ గట్టిన గోపురంబు డాసి వాసిగలచిగురుఁదొగరులం దెగడుపగడంపుద్వారబంధంబు
    లురలం ద్రోచి మగఱాలబోరుతలుపులు వీడన్ దన్నిపదాఱువన్నెహొన్నుపనులన్ జూడన్ జూడ వేడుక
    యగు నగరిముందరివైడూర్యతోరణస్తంభంబుకడక స్తంభసంరంభమునన్ జొచ్చి వచ్చునక్కుంభకర్ణాగ్రజున్
    గనుంగొని. 22

                 §§§ దౌవారికుం డగుసూర్యభానునిఁ దుత్తుమురై పడ దశగ్రీవుండు గొట్టుట §§§

తే. అచటి దౌవారికుఁడు మహాహసితతీవ్ర
    భానుఁ డగుసూర్యభానుఁడప్పంక్తిముఖున
    కడ్డమై యెందు వచ్చెద వనుచు నతని
    జుట్టు నరుదెంచు దైత్యుల బి ట్టదల్చె. 23

ఉ. సింధువు మించి రా విడనిచెల్లెలికట్ట తెఱంగునన్ సురా
    బంధుబలంబు నిల్పి నిలుపన్ నిల కేఁగెడుపం క్తికంఠు గ
    ర్వాంధునిఁ జూచి పోకు నిలుమా చలమా ఫలమా బలా ప్తి కీ
    బంధుల నొంప వచ్చు టని పల్కి మహాగద పూన్చి వై చినన్ . 24

శా. కుంభీందంబు మృణాళమున్ దునుములాగున్ దోఁప దానిన్ భుజా
    శుంభల్లీల సురారి ద్రుంపఁ గని యక్షుం డుగ్రుఁ డై తోరణ

     స్తంభంబు బెకలించి వైవ నతఁడున్ దానన్ ధరన్ గూల క
     య్యంభోజూసనదత్తదివ్యవరమాహాత్మ్యంబునన్ గ్రూరుఁ డై 25

క. అత్తోరణంబు కొని నడు, నెత్తివగుల సూర్యభానునిన్ మొత్తినచోఁ
     దుత్తుమురై వాఁ డిలఁ బడె, నత్తఱి బరువెత్తె నచటియక్షగణంబుల్, 26.

                §§§ మాణిభద్రుఁడు పోరి వ్రేటు పడి పార్శ్యమాలి యని పేరు వడయుట §§§
క. అలబలము లిటుల పఱచిన, నలబల మెసఁగన్ దశాస్యుఁ డసురావళితో
     నలకఁ గలఁపంగ నది గని, పలికె ధనేశుండు మాణిభద్రునితోడన్. 27

క. నొచ్చిరి మనయక్షులు పుఁరి, జొచ్చిరి రాక్షసులు బాలిశుని దశముకునిన్,
     జెచ్చెర నెదిర్చి నీవా, రిచ్చ నలర విశ్రమింప నిది దఱి నీకున్ . 28

తే. అనిన సామి హాసాదని యమితసమర, దోహళంబున నతఁడు చతుస్సహస్ర
     యక్షవీరులు దనతోడ నరుగు దేరఁ, గల్పకాలాంతకునిలీలఁ గదలి వచ్చె. 29

ఉ. వచ్చినమాణిభద్రుబడి వచ్చిన సైనికకోటి గోటలోఁ
    జొచ్చిన రాక్షసో త్తములు స్రుక్క గదల్ గొని మోఁది తూపులన్
    గ్రుచ్చి కటారుల నఱికి కుంతములం బడగ్రమ్మి యార్చినన్
    విచ్చిరి నొచ్చి యప్పురము వెల్వడి రుక్కులు నక్కి రక్కసుల్ . 30

వ. ఇవ్విధంబున. 31

ఉ. నాలుగు వేలయక్షులును నల్గడఁ గొల్వఁగ మాణిభద్రుఁ డ
    వ్వేళ దశాస్యుసైన్యముల వెన్కొని నొంపఁగఁ దద్వరూథినీ
    పాలకుఁ డాప్రహస్తుఁ డురు బాహుబలంబున యక్షవాహినీ
    పాలుని బిట్టెదిర్చె మును పాఱెడుసేనల కు బ్బొనర్చుచున్. 32

క. దళకర్త లిరువు రిటువలెఁ, దలపడి పోరాడ రెండు దళములఁ గలయో
    ధులు నుద్భటు లగుభటులును, గలయంబడి పోరి రుత్సుకత వెలయంగన్. 33

శా. కై లాసాది గుహాల్ ప్రతిధ్వను లొసంగన్ దివ్యసందాలకా
      కూలక్ష్మారుహపాళి మూలములతోఁ గూలన్ భుజాస్ఫాలనో
     ద్వేలధ్యానము లంఘ్రిఘట్టనము లెంతే మీఱఁగాఁ బోరి ర
     ప్పౌలస్త్యద్వయసైనిక ప్రవరు లభ్యామర్దబద్ధ స్పృహన్ 34

వ. తత్సమయంబున, 35

చ. కరము చలంబు మీఱ దశకంఠునిమంత్రి ప్రహస్తుఁ డుగ్రుఁ డై
    కరముసలంబునం గడపె గ్రక్కున వేవురుయక్షులన్ మహో
    దరుఁడు మహోదరుం డయి గదాహతి వేవుర నొంచెఁ దాటకా
    వరతనయుండు ద్రుంచె గరవాలమునన్ ద్విసహస్రయక్షులన్.. 36.

వ. ఇప్పరుసున నిజపార్శ్వచరు లయిన చతుస్సహస్రయక్షప్రవరులం బరిమార్చి,

      పేర్చిన ప్రహస్తాదుల గనుంగొని నిర్ణిద్రరౌద్రంబున మాణిభద్రుండు వానిపై నురవడించిన. 37

శా. ధూమ్రాక్షుం డెడ చొచ్చి శాతశరవిద్ధున్ జేసి పెల్లార్చినన్
     దామ్రాక్షుం డయి యక్షు డారిపు గదన్ దాటించినన్ వాతధూ
     తామ్రంబున్ బలె వాఁడు మూర్చిల స్వకీయాంఘ్రిస్ఫురద్ఘట్టనన్
     నమ్రత్వం బహిరాజు సెంద ఘటకర్ణ జ్యేష్ఠుఁ డత్యుగ్రుఁ డై . 38

క. ఆమాణిభద్రుఁ గదిసి శి, తామితశరవృష్టి గురియ నతఁ డతికుపితుం
    డై మూఁడుతూపు లసుర, గ్రామణి పేరురము నాటఁగా చేయుటయున్. 39

ఉ. అందున నొచ్చి పంక్తిముఖుఁ డల్గి గదాహతి మాణిభద్రుమౌ
    ళిం దిలకించి కొట్టినఁ జలించి యతం డలమౌళి యోరపా
    టొందెఁ దదాదిగా రఘుకులోత్తమ యాయన పార్శ్వమౌళి నాఁ
    జెందె నభిఖ్య యంత వెఱుచేఁ బఱచెన్ బరసేన లార్వఁగన్ 40

వ. ఇత్తెఱంగున దళవాయి తొలంగి పోయినన్ గనుంగొని. 41

               §§§ ధనదుఁడు యుద్ధరంగమునకు వచ్చి దశగ్రీవునకు బుద్ధులు సెప్పుట §§§
సీ. పిడుగుఁజప్పుడులతోబెడిదంపుటడిదముల్ జళిపించుచును భటావళులు గొలువ
    జయజయ నవనిధీశ్వర మహేశ్వరమిత్త్ర యనుచుఁ జారణకోటు లభినుతింప
    జవనకంఖాణ రాజము లెక్కి కిన్నరగ్రామణు లుభయభాగములఁ గొలువ
    నుద్భటాహంపూర్వికోక్తులు వెలయఁ గింపురుష యోధులును గ్రిక్కిఱిసికొలువ
తే. బద్మ శంఖాద్యనిధులు రూపంబు లూని, కొలువ బంగారుఁ దేరెక్కి గురగదాది
    సాధనములొప్పఁ గిన్న రేశ్వరుఁడు వచ్చి, చుఱుకుఁజూపులదశకంతుఁజూచిపలికె.

ఉ. తమ్ముఁడవంచు నీ కొకహితం బెఱిఁగింపఁగ దూతఁ బంచినన్
    వమ్మొనరించి నాపలుకు వానిని జంపి ననున్ జయింప రే
    ద్రిమ్మరిగుంపుతోడ నరు దెంచితి ని న్న న నేల నీకు డెం
    దమ్మున మేలు గాఁ దలఁచు నన్నె యనన్ దగుఁగాక దుర్మతీ. 43

ఉ. రోగికి భక్ష్యభోజ్యముల రోగము హెచ్చుగతిన్ బటుక్రుధా
    యోగికి నీకు మాదృశహితోక్తులఁ గ్రోధము మించు మాటికిన్
    నీగుణ చర్య లేటి కివి నింద యొనర్పఁగ నీకె తెల్లమౌ
    రాఁగలమృత్యువుం బొరసి రౌరవబాధలఁ బొందుచున్నెడన్ . 44

ఉ. ఆపద లావహించుదురహంకృతి నీగతి మూర్ఖుఁడుగ్రపుం
    బాపము లాచరించి విషపాన మొనర్చి శరీర మంతయున్
    వ్యాపక మైనఁ జింతిలుజడాత్మువలెన్ యమపాశబద్ధుఁడై,
    పాపఫలంబుఁ జెందునెడఁ బాపముఁ జేసితి నంచు వందురున్. 45



ఉ. అన్నకుఁ దండ్రికిన్ గురున కాపద యెవ్వఁ డొనర్చు వానిఁగ
     న్గొన్న మహోగ్రపాతక మగున్ దను వస్థిర మృత్యు వెప్పుడున్
     సన్నిహితస్థితిన్ మెలఁగు సంపద పుణ్యవశం బటంచు లో
     నిన్నియు నెంచి ధర్మము వహించుజనుండు కృతార్థుఁ డెయ్యెడన్. 46

చ. కలగక బుద్ధిపూర్వకముగా జనుఁ డేక్రియఁ జేయుఁ దత్క్రియా
     ఫల మనుభూతిగా నిది శుభం బశుభం బిది యంచు రెంటినిన్
     దెలిసి సుకర్మమున్ సలుప దేవత లందఱు మెత్తు రిందున్
     గలిమియు బల్మి యిచ్చటనె కల్గు సుఖంబె లభించు నచ్చటన్ 47

చ. ధనమణివస్తువాహవనితాజనతాదులు బల్మి సంతరిం
    చిన యవి యంచు ధర్మములు సేయక యుండిన నేమి యంచు న
    య్యనిమిషు లందఱున్ బగతు రంచు మహాపద లొంద నున్నని
    న్ననుజుఁడ నన్నఁ గల్గు నిరయంబు రయంబున రమ్ము పోరికిన్ . 48

           §§§ దశకంఠుఁడు ధనదుని మాయా యుద్ధమున గెల్చి యతని పుష్పకంబుఁ గొనుట §§§
క. అని తమదొర దూఱెడు ధన,దుని మారీచ ప్రహ స్తధూమాక్షశుకా
    ద్యనిమిషరివుమంత్రులు మా, ర్కొని నిలువఁగ లేక చనిరి కోఁచతనమునన్ .49

చ. అని నిటులాత్మమంత్రులు ధనాధిపుకో లల కోర్వలేమి న
    ద్దనుజవరేణ్యుఁ డుగ్రనిశితప్రదరంబుల వాని ముంచినన్
    గనలుచు డాసి కిన్నరశిఖామణి వాని కిరీటపంక్తి ఖం
    గున రొద సేయ భూరిగదఁ గైకొని బెట్టుగ మోది యార్చినన్. 50

మ. కడుఁ గోపించి దశాననుం డతనివక్షః పీఠము జొచ్చి పో
     యెడు న ట్లుగ్రశరంబు వేయుటయు యక్షేశుండు ధీరత్వ మే
     ర్పడఁ గోదండగుణారవం బఖలదిగ్భాగంబులన్ నిండ న
     ప్పుడు వహ్న్య స్త్రము వైవ వాఁ డడఁచె నంభోబాణ వేగంబునన్ , 51

మ. శరసంధానదృఢాపకర్షణకృతుల్ జ్యాఘోషణంబుల్ పర
      స్పరధిక్కారము లొక్కచందమున మించన్ విశ్రవఃపుత్రు లి
      ర్వురుఁ గ్రొన్నెత్తుటఁ దోఁగుచుఁ గెరలుచున్ రోషించుచున్ డాయుచున్
      హరియుగ్మం బన నిద్ద ఱిద్దఱయి శౌర్యస్పూర్తిఁ బోరాడఁగన్ . 52

క. రణమున వివిధాయుధధా, రణమున సరి పోరుయక్షరాక్షసవరులన్ ,
      బ్రణుతించిరమరులసురా, గ్రణియున్ మాయఁగొని న్యాయ్యరణవిముఖుండై .53

సీ. ఒకసారి మేఘమై యుడువీథిఁ గనుపించుఁ గనుపించి పిడుగు లుగ్రముగఁగురియు
     నొకతేప సింహమై యుద్వృత్తిఁబఱతెంచుఁ బఱతెంచి కహకహార్భటివహించు
     నొకతూరి కొండయై యురలీల నెదిరించు నెదిరించి యెగసి బిట్టదరఁ జేయు
     నొకమాటు వార్ధియై యూర్తులతో మించు మించి రోదసియెల్ల ముంచి వైచు

తే. నొక్కపరివ్యాఘ్రమైవచ్చునొక్కనారి, దంష్ట్రి యైతోఁచు నొకమరి దారుణాహి
     కరణి గనిపించు నొక మాఱు గానిపింప, కడఁగు మాయానిరూఢినయ్యసురవరుడు

చ. ఇటువలెఁ బెక్కుమాయల ధనేశ్వరునిన్ భ్రమియించి విక్రమో
    ద్భటగతి మించి నిష్ఠురగదన్ దల మోఁదినఁ గ్రొత్త నెత్తురుల్
    జొటజొటఁ గాఱఁ బూచినయశోకము గాలికిఁ గూలుచాడ్పునన్
    దటుకున వ్రాలెఁ దేరిపయి దానవసైన్యము లుల్ల సిల్లఁగన్ . 55

మ. ధనధుం డీగతి మూర్ఛఁ జెంది పడ సంతన్ సూతుఁ డ త్తేరు గ్ర,
      క్కున నందాతటినీసమీపమునన్ గొంపోయె యక్షుల్ భయం
      బున వృక్షంబులు వ్రాకియున్ గిరిబిలంబుల్ సొచ్చియున్ విచ్చి కా
      ననముల్ దూఱియుఁ గోనలన్ బడియు దైన్యం బొంది రెంతేనియున్. 56

తే. మూర్చమునిఁగినధనదుసముఖముఁ జేరి, శంఖపదాదినిధులు విశ్రాంతి మాన్చె
    నంత దశకంధరుఁడు నిట్టులన్నఁ గెలిచి, సొలయ కాతనినగరంబుసొచ్చియచట.

సీ. శాతకుంభ స్తంభ సాహస్రములు గల్గి వైడూర్యతో రణావళులు గల్గి
    నవ్యమౌక్తికవితానవితానములు గల్గి శశికాంత వేది కాచయము గల్గి
    సొగసైనమగఱాలసోపానములు గల్గి కప్పుఱాలోవలయొప్పు గల్గి
    కామితార్థము లిచ్చుఘనవృక్షములు గల్గి వికచకల్హార దీర్ఘికలు గల్గి
తే. మానసజవంబు గల్గి కామగతి గల్గి
    కామరూపంబులు వహించుగరిమ గల్గి
    ప్రబలు పరమేష్ఠిరజత పుష్పకముఁ గాంచి
    యందు పై నెక్కి యతఁడు తారాద్రి కరిగె. 58

మ. తరళోత్తుంగ తరంగ ఘుంఘుమరవోద్యద్దివ్యనందారవిం
     దరజోబృందమరందతుందిలమిళిందధ్వానసంబంధగం
     ధరమాబంధురమంథరానిలునిచేతన్ శ్రాంతి వాయన్ ధనే
     శ్వరుఁడున్ దెప్పిఱి భీతి నేనఁగొని లజ్జన్ జేరె వీ డయ్యెడన్ 59

                          §§§ దశవదనుఁడు సపరివారంబుగాఁ గైలాసంబున కేఁగుట §§§
ఉ. ఆజతనూజ వింటివె దశాననుఁ డిట్టులఁ బుష్పకంబుతో
    నాజి జయంబునున్ బొదసి యాపలఁ బోవుచుఁ జూచె ముందటన్
    రాజత శైలమున్ దపనరథ్యనిరోధకృదత్యుదగ్రతా
    రాజిత సాలమున్ దటచరత్కరిసింహతరక్షుకోలమున్. 60

తే. చూచియచ్చోటివింతలుచూడవలసి, బలసియిరువంకలనుదైత్యభటులుగొలువఁ
    జెలువ మొలికెడునమ్మహాశిఖర మెక్కి, యక్కడఁజరింపమారీచుఁ డతనికనియె.

మ. కలధౌతాచలదీధితిప్రచయమో గంగా ప్రవాహాంతరో
     జ్వలడిండీరనికాయమో శబరయోషాధన్వముక్తాస్త్రని
     ర్దళితప్రాంచితచామరవ్రజమొ నా రంజిల్లు రెండాఱుచే

     తులఱేఁ డుండినఱెల్లుటిల్లుఁ గనుమా దోషాచరగ్రామణీ. 62

సీ. శైలజాసహచరోజ్జ్వలరుద్రకన్యకాచరణలాక్షా పంక మొరసినదియొ
     యిది నగం బనుపేర నింపొందుఁ గావున విపులంబుగాఁ బల్లవించినదియొ
     తనగిరీశత్వ మందఱకుఁ దోప నభంబు మించు పెంజడలు వహించినదియొ
     సానుభాగచరద్భుజంగభోగమణీసమంచితప్రభ నాక్రమించినదియొ
తే. లేక ధననాథు గెలిచి త్రిలోకవిజయ, వాంఛ నరుదెంచు దేవరవారిదోఃప్ర,
     తాప మిట నుండినదియొనాఁ దరుణతరణి, కిరణగతిగైరికముల నిగ్గిరి వెలింగె.

చ. తిరముగ జై త్రయాత్ర చనుదెంచిన నిన్ గని యీకుభృత్తు ని
     ర్ఝరములఁ బాద్య మిచ్చిరవిసంజ్వలితార్కమణీవిభాపరం
     పరల నివాళి సేసి వనభవ్యశుకాదివిహంగమోక్తివై
     ఖరి నుతి సల్పెడిన్ రజతకాంతుల నెల్లదనంబుఁ జూపుచున్ 64

సీ. చిగురుజొంపముల రంజిల్లె నీయెలదోఁట చెలువ పర్ణకు వేడ్కసేయు నేమొ
     విరిగల్వవిరులచే వెలసె నిక్కొల నిందుఁ జంద్రజూటుఁడు గేళి సల్పు నేమొ
     సంతానకుసుమవాసన లూనె నిక్కోన దేవకన్యకలు వర్తింతు రేమొ
     పువ్వుఁబుప్పొడిదుమ్ము పొదలె నిప్పొదలలో విద్ధాళు లెపుడు వసించు నేమొ
తే. తనరె బహుబిల్వరుద్రాక్షుతరువు లిచటఁ
     బ్రమథవర్యుల కివి రచ్చపట్టులేమొ
     యనుచు మారీచుఁ డెఱిఁగింప నచట నచట
     నయ్యసుర భర్త విహరించునవసరమున. 65

సీ. చిమ్మచీకటి గ్రమ్ముక్రొమ్మావిగుమి నల్లి బిల్లి రుద్రాక్షపందిళ్లనడుమ
    వడిఁ బాఱువిరితేనెవాఁకలదరులవెంబడి ఘుమ్ము మనుమృగమదము తావిఁ
    బొలుపొందువిరవారిపొదలలోఁ గుప్పలు వడుసురపొన్నపుప్పొడిదుమార
    మొలసిన లేఁదెమ్మెరలయెమ్మె గనుకమ్మ బంగరుఁబూఁదోఁటపజ్జ సమరు
తే. మరకతనిబద్ధభూముల మలయు రేవె, లుంగుఱాతిన్నియలఁజె న్నెసంగుపొగడ
    మ్రావినీడల దగునొక్కకోనలోనఁ, బుష్పకవిమాన మటు సాగి పోక నిలిచె.

చ. నిలిచినఁ బంక్తి కంధరుండు నివ్వెఱఁ గంది యిదేల యిచ్చటన్
    నిలిచెను శక్తుఁడే యొకఁడు నిల్పఁగ దీనికి దుర్గమస్థలం
    బులు గలవోటు చూడుఁ డటఁ బొండని మంత్రులఁ బంప వార ల
    క్కెలఁకుల సంచరించి పరికించియు హేతువు గాన కయ్యెడన్. 67

మ.అలమారీచుఁడు దేవ వింటె యిది యక్షాధ్యక్షునిన్ గాని య
    న్యులఁ బైసూని చరింపదో యతఁడు క్రోధోద్రేకి యై నిల్పెనో
    తెలియుం డం చనునంతలో వికటుఁ డై దీప్తాస్యుఁడై కుబ్జుఁ డై
    బలధుర్యం డగునంది యందుఁ గని యప్పౌలస్త్యుతో నిట్లనున్ 68

చ. నిలిచె విమాన మంచు రజనీచర నివ్వెఱఁ గంద నేల యీ

     నెలవున దేవితో హరుఁడు నేఁడు విహారము సేయుచున్న వాఁ
     డలగరుడోరగామరవియచ్చరు లోడుదు రీడఁ జూడ నిం
     దుల కరుదెంచి నీ బలముతోఁ జెడి పోక తొలంగు నావుడున్ 69

చ. పటపట పండ్లు గీటుకొని పంక్తిముఖాసురభర్త పుష్పకం
    బటు డిగి శంభుఁ డెవ్వఁ డహహా నను నిల్పెడునంత వచ్చెనే
    యిట నిను నీశివున్ నిలువనిచ్చిన నట్టుల కాదె యంచుఁ ద
    త్తటముననుండి యగ్గిరివతంసముక్రిందికి వచ్చి చెచ్చెరన్.

క. ఉరుశూలముఁ గొని రెండవ, హరునివలెను దీప్తవిగ్రహము మీఱఁగ వా
    నరముఖ మొందిన నందిని, బరికించి దశాననుండు పకపక నగియెన్. 71

తే. ఇవ్విధంబునఁ దనుఁ జూచి నవ్వుచున్న, యతివిమూఢుని దశకంఠు నట్టె చూచి
    యపరశివుఁ డైననందీశుఁ డాగ్రహము వ, హించి కటతట మదరఁగా నిట్టులనియె.

§§§ నందికేశ్వరుఁడు దశగ్రీవుని శపించుట §§§

చ. కపివదనుండ నైనననుఁ గన్గొని నీవవమానదృష్టితో
    నిపుడు హసించినాఁడ విట నీదృశవక్త్రముఖుల్ నఖాయుధుల్
    కపు లిఁక నీకులం బడపఁ గల్గెద రంతటఁ గండగర్వమున్
    దపమునఁ బుట్టుబెట్టిదముఁ దామె యడంగెడు రాక్షసాధమా. 73

శా. శాపోక్తుల్ పచరింప కున్న నెదిరించన్ రాదె యంటేని నిం
     దాపారంపరి మున్నుగా మృతుఁడవే నా కిట్టిపీనుంగుపై
     నేపున్ జూపఁగ నర్హ మౌనె యిదిగా కీచేయుపాపంబుచే
     నాపద్వార్థి మునింగిపోవఁ గల వేలా యింక నిన్ నొంచఁగన్. 74

క. అని యానంది శపించిన, విని యానందించి సురలు విరులు గురిసి ర
    వ్వినువీథి దేవదుందుభు, లును మొరసెన్ బెరసె సుఖము లోకము లెల్లన్. 75

ఉ. అంత దశాననుండును మదాంధుఁడు గావున శప్తుఁ డయ్యు నొ
     క్కింతయుఁ జింత లేక మఱి హెచ్చినభీషణరోషవహ్ని నే
     త్రాంతరశోణకాంతులు బయల్పఱుపన్ గలధౌతశైలరా
     డంతికవర్తి యై పలికె నగ్రమునన్ నిలుచున్న నందితోన్. 76

ఉ. పెక్కులు ప్రేల నిచ్చినను బ్రేలవె నీపశుబుద్ధి మాటలన్
    దక్కునె చక్కఁగా నెదిరిఁ దన్ను నెఱుంగ వటుండు పుష్పకం
    బిక్కడ నాఁగి మీయధిపుఁ డింక సుఖంబున నుండుఁ గాని లే
    యెక్కిన వెండికొండ నిదె యేఁ బెకలించి రజంబు సేసెదన్. 77

§§§ దశగ్రీవుఁడు కైలాసము నెత్తఁగా శివుఁడు పాదాంగుష్ఠముచే నదుముట §§§

వ. అని దురాగ్రహంబునన్ బలికి యద్దశగ్రీవుండు రవిగ్రహంబు నొరయునుదగ్రవిగ్రహంబుతో నమ్మహాగ్రావంబు శిఖరాగ్రం బనర్గళలీలన్ బట్టి యిట్టట్టుఁ గద

లించి బెట్టు గదలిన యగ్గట్టుచుట్టుఁ గనుపట్టు నెఱియ విరియన్ బదఘట్టనంబు గావించి

గీర్వాణగణప్రాణనిర్వాణప్రవీణతాధూర్వహ దుర్వార గర్వాకరదర్వీకరభీకరంబు లైన వింశతికరంబులు సారించి హుంకరించి యహంకరించి పదిమొగంబులు జేగుఱింప వేగురించుసాహసోత్సాహసంపదలతో నిజభుజాంగదంబు లొండొంటితో నొరయ నిజాట్టహాసంబున గుహాకుహరంబులు మార్మొరయ నిజవిలోకనంబుల మిడుంగుఱులు గురియ నిజదంతసంఘర్షణంబున దిగ్గజంబులు సెవుడు వొరయ నిజప్రతాపంబు మెఱయ నిర్నిమిత్త మీమహీభృత్తు హత్తి మత్తవృత్తిన్ జూప నేల యని తద్బలంబులు తనపై నురవడించెనో యన శరభసింహశార్దూలమదేభ ప్రముఖవనజంతువులు క్రేళ్లుఱక మహోరగంబులు సరగ నరుగఁ గూడక చూడ గొప్పలగు పిప్పలాదితరువులన్ జుట్టుకొని బుసకొట్టుచు నవియునున్ జాఁపకట్టు వడ నొడళ్లు నలఁగి పడగ లవిసి సమసినఁ దదగ్రజాగ్రన్మణులు ఫణిభూషణున కద్దురవస్థ నుడువన్ బరువులిడుచున్న వడువున దవ్వుల మిడిసిపడ గడగడ వడంకుచు నుడుగనిజడుపునన్ దముఁ గౌఁగిలించుచెంచుమించుఁబోడులకౌగిళ్ల ననంగి పెనంగి వారియనుంగుమగ లడుగు నోపఁ గూడక దబ్బునం గూలి నెత్తంబుపట్టులఁ బొర్లిగింతలు వెట్ట నట్టివింతలుగని యెట్టివింతలుపుట్టెనని రచ్చపట్టుచెట్టుల క్రీనీడలన్ గ్రీడలు సాలించి యన్నెలవున నిలువ లేక వేల్పుఁగలువకంటులు క్రొమ్ముడులు వీడఁ గీలుగంటు లంసంబులపై జీరులాడఁ దళుకుజెక్కులు సెమరింపఁ గులుకుగుబ్బలు పులకింప నెన్నొసళ్ల ముంగురులు నెఱయఁ జిగురుఁగెమ్మోవుల నిట్టూర్పులు దొరయ నిజాధిపభుజాస్తంభంబు లూతఁగొని తద్రయంబునన్ జెంగటి విమానంబు లెక్కికొని తమ్ముఁ గ్రమ్మఱన్ బుట్టినవారిఁగాఁ దలంప నిలింప హృదయంబు గలంపన్ జాలునారభటులతో వీరభటు లిరువంకల నిలిచి పెక్కుచందంబుల నభినందింప నందికేశ్వర గణేశ్వర చండికేశ్వర ప్రముఖ మహాప్రమథగణేశ్వరులు శరశరాసనపట్టినప్రాసకరవాలభిందిపాలతోమరముద్గరగదాకుంతక్షురికాదిసాధనంబులు గైకొని సర్వజ్ఞునియనుజ్ఞ వడయుటకై యతనియగ్రభాగంబున నలబలంబులు సేయుచు నిలువుఁ గొలువు సేయఁ బార్వతీపరమేశ్వర క్రీడోచిత మణిఖచిత సౌధప్రాకార గృహకుడ్య గోపురతోరణస్తంభాదులు బ్రద్దలు వాఱి తద్దయుఁ బ్రకంపనంబు వహింప సహింప రానిదరంబునన్ గరంబులు పిసికుకొనుచుఁ బదకంజమంజీరసంజాతశింజారవంబులు సెలంగ

నలుగడలన్ దిరుగుచు రుద్రకన్యక లనన్యశరణ్య లయి దైన్యంబు నొంద నరవిందబాంధవాదిగ్రహంబులు త్రోవలు దొలంగ నింద్రాదిలోకపాలకలోకంబులు హాహాకారంబులతో బట్టబయల నిలిచి చూచుటకు బెట్టులికి యిట్టలం బగుమొగుళ్ల తెట్టువలలో మఱుఁగుపడి యాకట్టిడిపొట్టక్రొవ్వున నిట్టిబెట్టిదంబు గావింప

    గట్టువిల్లు వట్టినదిట్ట యెట్టు మట్టుపెట్ట కున్నవాఁడో యని యొక ళ్ళొకళ్లతోఁ బలుకుచుఁ గనుంగొనఁ
    బ్రత్యంతపర్వతంబు లున్మూలంబు లై పొడ వడంగఁ బెద్ద పెద్ద గండోపలంబులు పై పై నుండి
    పెళపెళమనుచప్పుళ్లతో డుల్లి చఱులనురలి పడన్ బడలు వడక బాతాళంబులోఁతుగనుపాఁ తగలించి
    పుండరీకంబుఁ బెకలించు మదవేదండప్రకాండంబుడంబున ఝరీమండలహారిపరంపరలు నలువంకలఁ దొరంగ
    ఖనిస్థలీవినిర్గతనీలమణీరమణీయమధుకరంబులు నలుగడలఁ జెదరఁ గనకవకుళకేతకీకురంటకాశోకమధూక
    కేసరప్రముఖభాసురకుసుమవిసృమరపరాగవిసరంబు నలుదెసల నొరసికొన నవ్వెండికొండ పెకలించి కందుక
    క్రీడ గావింపగన్ గడంగె నయ్యవసరంబున. 78

మ. అసురాధీశకరావధూతకలధౌతాద్రిన్ బదం బూన లే
     క సఖుల్ గొల్వ వనంబులో మెలఁగునగ్గౌరీసరోజాక్షి మే
     ను సెమర్పన్ దనుమధ్యమున్ వడఁక నాందోళింప నేత్రప్రభల్
     వెస నేతెంచి కవుంగిలించుకొనియెన్ విభ్రాంతయై శంభునిన్ . 79

వ. ఇవ్విధంబున. 80

ఉ. బంగరుఁదళ్కుజెక్కులను బంజులకమ్మలడాలు చిందుద్రొ
    క్కంగ మెఱుంగు జన్నుగవకంచుకపున్ముడి వీడఁగా హఠా
    లింగసుఖం బొసంగినచెలిం గవుఁగింటనె యుంచి యల్గఁ డ
    య్యెం గఱకంఠుఁ డద్రి నతఁ డెత్తఁగఁ గాముకు లెగ్గు లెంతురే. 81

శా. శంభుం డద్రికుమారికాస్ఫురదురోజద్వంద్వశుంభత్పరీ
    రంభం బెట్టుడుపంగ వచ్చు నయినన్ గ్రౌర్యంబు దీఱన్ భుజా
    రంభం బీగతిఁ జెంది యెంతసుఖ మౌరా నెమ్మదిన్ వీనియా
    స్తంభోజ్జృంభ మొకింత మాన్పి పిదపన్ సౌహార్దమున్ జూపెదన్ . 82

క. అని తలఁచి లేఁతనగ వా, ననమునఁ దగ శంభుఁ డాసనము డిగ్గక మున్
    దన వామపదాంగుష్ఠం, బున నదిమె దశాస్యుహస్తములు క్రిందుపడన్ 83

తే. ఇటుల యదిమిన భుజశౌర్య మెడలి బడలి, యడలి యొడలి మదోద్వృత్తి సడలి శూలి
    కాలిపెనువ్రేలు దెమలించి కరము లెత్తు, కొన సమర్థత లేక రజోవిభుండు. 84

మ. కులశైలంబులపెన్ బిలంబులు బదుల్ ఘోషింప శేషాహి మూ
     ర్ఛిల భూచక్రము దిర్దిరన్ దిరగ జేజేపెద్ద భీతిల్లఁ జు
     క్కలు రాలన్ దివి పెల్లగిల్ల సుర లాకంపింప నంభోనిధు
     ల్గలఁగన్ దిక్తటు లొడ్డగిల్లఁ బదినోళ్ళన్ బెట్టు వాపోవఁగన్. 85

క. తలఁచిరి మనుజు లకాండ, ప్రళయం బిది యనుచు దిగులుపడి రమరేంద్రా
     దులు యక్షసిద్ధసాధ్యులు, కలఁగిరి తొలఁగిరి పదంబు గ్రహరాణ్ముఖ్యుల్ . 86

శా. ఈరీతిన్ జగముల్ దలంకఁగను వేయేం డ్లార్తుఁడై కూయఁగా

    నారక్షోవిభుదైన్యపాటుఁ గని దైత్యశ్రేణి కన్నీరు ము
    న్నీరై పాఱఁగ నేమొనర్తు మనుచున్ నిర్విణ్ణతన్ జెంద న
    మ్మారీచాదికు లాతనిన్ గని యసామాన్యప్రబోధంబునన్ . 87

తే. పలికి రవధారు దైతేయపట్టభద్ర, భద్రగజచర్మధారిపై భక్తి యుంచి
    యంచితోక్తుల నతని నుతించితేని, నీవిరోధంబు నెడఁబావు నీక్షణమున. 88.

క. హరుఁ డున్నతకరుణానిధి, శర ణన్నఁ బరిగ్రహించు జగతి నతనికిన్
    బురు డున్నదె యజకనకాం, బరు లెన్నఁగ లేరు తత్ప్రభావం బనినన్. 89.

                 §§§ దశగ్రీవుండు శివుని నుతించి యతనివలన వరములు లోనైనవి వడయుట §§§
శా. ఆపన్నుం డగు పంక్తికంఠుఁ డిది యౌనంచున్ లలాటేక్షణ
     శ్రీపాదాంబుజముల్ మనోంబుజమునన్ జింతింపుచున్ వేదవి
     ద్యాపాండిత్యము సర్వశాస్త్రకుశలత్వంబున్ మహాసాహితీ
     నైపుణ్యంబును గానుపింపఁ బొగడెన్ గంగోర్మితుంగార్భటిన్. 90.

శా. ఆస్తోత్రంబున కామనోద్రఢిమ కాధ్యానాప్తి కాయీశ్వరుం
    డస్తోకప్రియ మావహించి పెనువ్రే లావేళఁ బై నెత్తినన్
    హస్తంబుల్ వెడలంగఁ బాపికొని దైత్యస్వామి ఫాలస్థల
    న్యస్తప్రాంజలి యై నుతింపఁ దొడఁగెన్ గంభీరవాగ్గుంభనన్ . 91

రగడ.
    జయజయ శంకర సాధువశంకర, జయజయ రిపుభటచయనాశంకర
    శరణు నిరంజన సజ్జనరంజన, శరణు ప్రభంజనజవగజభంజన
    పాహి పురాహవబంధురవిక్రమ, పాహి యవిద్యాసంకరవిక్రమ
    యచ్చుగ నినుఁ దెలియవు తొలిచదువులు, మెచ్చిన నిత్తువు మేలగుపదవులు
    నీ కెవ్వరిపై నిలువదు కోపము, లోకుల కెంచఁ దెలుపుదు ప్రతాపము
    పరుఁడు స్వజనుఁ డనుభావవిభేదముఁ, బొరయదు నీమది పూర్ణామోదం
    బభవుని భవుని న్నమితదయాపరు, నభినుతింప బ్రహ్మాదులు నోపరు
    ఖలుఁడ మదాంధుఁడఁ గలుషోత్కృష్టుఁడ, జలచిత్తుఁడ గడుజడుఁడ నికృష్ణుఁడ
    నే మిముఁ బొగడఁగ నెంతటివాఁడను, స్వామీ మద మఱి శర ణన్నాఁడను
    నీదాసుఁడ నిక నేరము లెంచకు, నాదుర్వృత్తి మనంబున నుంచకు
    మెఱుఁగక చేసితి నిపు డపచారము, శరణన్నను గడ సనదె విచారము
    వలసితి నీసేవకులమహత్త్వము, దెలిసితి నియ్యెడ దేవరసత్త్వము
    నీకను దెఱచిన నెగడును జగములు, నీకను మూసిన నిలువవు జగములు
    యిట్టినీకు సరి యే నని హెచ్చితిఁ, బొట్టక్రొవ్వు సనఁ బొగడఁగ వచ్చితి
    నాగుణ మెంచకు ననుఁ బాలింపుము, నీగుణ మెంచెద నీ వాలింపుము. 92

చ. అని తనుఁ బ్రస్తుతించినదశాననుఁ జూచి పురారి నవ్వుచున్
    దనుజవరేణ్య నీ స్తుతికిఁ దద్దయు మెచ్చితి ధైర్యశాలి వౌ

     దనుమతి యిచ్చితిన్ జను ప్రియం బగుచోటికి నీభుజాబలం
     బనితరసాధ్య మంచు విని యారయ నిల్పితి నింతె యియ్యెడన్. 93

తే. మత్పదాంగుష్ఠపరిపీడ్యమానరజత, పర్వతము క్రిందఁ జేతులు పడినయపుడు
    జగము లద్రువ విరావంబు సలిపి తందు, వలన రావణుఁడను పేర వెలయు మనిన.

ఉ. ఆదశకంఠుఁ డీశ్వరున కానతుఁ డై శివ నన్నుఁ బ్రోవ నా
    హ్లాదము గల్గెనేని నిసుమంతకొఱంతయు లేనియాయువున్
    నీ దగుచంద్రహాసమును నెమ్మి నొసంగు మటన్న శంభుఁ డ
    క్కైదువు నిచ్చి పిమ్మట నఖండతరాయువు నిచ్చి యి ట్లనున్. 95

మ. దితిజాధీశ్వర నీవు గోరిన క్రియన్ దీర్ఘాయువున్ నీకు ని
     చ్చితి నీ క్రొవ్వున నీతిఁ జేకొనక దుశ్శీలుండవై మ మ్మనా
     దృతినొందించితి వేని మావరము మమ్మే చేరుఁ బొమ్మన్నచో
     నతఁ డాశూలికి మ్రొక్కి వీడ్కొని విమానారూఢుడై యుబ్బుచున్ . 96

క. తనపరివారము గొల్వఁగఁ, జనియెన్ రజతాద్రి డిగ్గి స్వచ్ఛందగతిన్
    మనుజేశ్వర యని కుంభజుఁ, డినకులునకుఁ దెల్పి మఱియు ని ట్లని పలికెన్. 97

§§§ రావణుని చర్యలు §§§

మ. ఇనవంశోత్తమ వింటె పంక్తివదనుం డీలాగు కైలాసవా
     సునిచే మన్ననఁ గాంచి పొంగుచుఁ బ్రహస్తుండాది యౌ సైనికుల్
     దనుఁ గొల్వన్ జని హేమకూటహిమవత్ప్రాంతంబులన్ గంధమా
     దననీలాచలపారియాత్రములమీఁదన్ గ్రీడ సల్పెన్ రహిన్. 98

వ. మఱియును. 99

సీ. చరియించు నొకవేళఁ జంబూనదీతీరసౌవర్ణవాలుకాస్థలములందు
    విహరించు నొకపూట వేల్పురాతోఁటల బొదలుగొజ్జెగపూవుఁబొదలయందుఁ
    గ్రీడించు నొకతఱిఁ గేసరశ్వేతాంజనాద్యద్రిరాడధిత్యకలయందు
    నలరు నొక్కెడఁ గేళి నరుణోదమానసప్రముఖదివ్యసరోవరములయందు

తే. నన్నెలవులందు మెలఁగెడునమరఖచర, యక్షకిన్నరసిద్ధవిద్యాధరాప్స
    రోభుజంగాదికులు మహాక్షోభ మొంది, తన్నుఁ గనుఁగొని పాఱ నద్దశముఖుండు.

సీ. పట్టణం బన రాదు కట్టాయితంబు గా నట్టె ముట్టడి చేసి చుట్టు విడియు
    బలవంతుఁ డనరాదు బలియుఁ డై యెంతదవ్వుల నున్న వడి నేఁగి గెలిచి వచ్చు
    సురజాతి యన రాదు కర మల్గి యెట్టు సన్నఁ జననీక శస్త్రాస్త్రసమితి నొంచు
    ధరణీశుఁ డన రాదు తనకు నోడితి నన్నదాఁక నీరసమున వీఁకఁ జూపుఁ

తే. బాయవునెలంత యనరాదు పాపమునకు, భయపడక యెట్టులైనను బట్టికలయు
    నర్హవస్తువులటఁ గల వనఁగరాదు, దుడుకుమైఁ జొచ్చి కొనితెచ్చు దుష్టుఁ డతఁడు.

——♦♦ వేదవతిని జూచి రావణుండు మోహించుట ♦♦——

వ. ఇచ్చెలువున్ దనయిచ్చకు వచ్చినమచ్చున నచ్చటచ్చట నచ్చపలుండునిచ్చలు
    మెలంగుచు నొక్కనాడు హిమవత్పర్వతంబునకు నుత్తరదిగ్భాగంబున నొక్క
    సుందరోద్యానంబు సందర్శించి యచ్చట. 102

సీ. ఘనమండలము సుధాకరమండలము నిండునటుల మోమునజటాచ్ఛటలు నెఱయ
    వలఁజక్కవలు చిక్కువల నొప్ప మృదువల్కలంబునఁ గుచలికుచంబు లొరయ
    బెళుకుఁజూపుల లేడి గెలిచి కై కొనియెనో నాఁ గ్రిందఁ గృష్ణాజినంబు వెలయ
    నఖపాళిబెడఁగుమాన్పకు మంచు నుడులు గై వ్రాలె నా స్ఫటికాక్షమాలికదగఁ

తే. గౌసుమరజంబు దొరసినకల్పలతిక , బాగున విభూతి చేత మైతీఁగ వెలుఁగ
   నొంటి గిరికన్యవలెఁ దపం బున్నతపసి, కన్నెనొక్కతెఁ జూచి రాక్షసవిభుండు.

తే. చూచి యాచెల్వచెల్వంబులోచనముల, కబ్బురంబును గాంక్షయు నుబ్బొనర్పఁ
    బుష్పకము డిగ్గి సరభసంబుగఁ దదగ్ర, భాగమున నిల్చి పలికెనప్పంక్తిముఖుడు.

సీ. నీకులం బెయ్యది నీనామ మే మందు రెవ్వరి దానవే యిందువదన
    కలికి లేఁబ్రాయంబుఁ గానపాల్ గావించి యేల కృశించెదే యిగురుఁబోడి
    నీప్రాణనాథుఁ డై నిను నేలుభాగ్యమెవ్వానికిఁ గల్గెనే వన్నెలాఁడి
    యేతపం బొనరించి యీ చెల్వుఁగంటివో యింకఁ దపంబేల యేణనయన

తే. కాకఁ జెందినపసిఁడిసలాక వంటి, తనువు వెండియుఁ గళఁ గాంచు నని తలంచి
    చూపఱులయిచ్చ వేమఱుదాప ముంచె, దేమి నీచర్య లెఱిఁగింపవే లతాంగి.

ఉ. నీబిగిగుబ్బచన్నులకు నీ నెఱిపెన్నెఱు లున్నఠీవికిన్
    నీబటువుంబిఱుందులకు నీయెలప్రాయపుఁగల్మి కింతిరో
    యీబసుమంబు కప్పురమె యీతిరివేణియె పట్టుజీర లే
    యీబిఱు సైనవల్కలము లీతప మిష్టమనోజభోగమే. 106

సీ. అణుమధ్య నీమధ్య మణిమంబు వహియించు మహికటి నీకటి మహిమ గాంచు
    గిరికుచ నీకుచగిరు లొందు గరిమంబు నలినాక్షి నీఱెప్పలలరు లఘిమ
    ఘన వేణి నీ వేణి మను ఘనశ్రీప్రాప్తి నతివ నీమెయి ప్రకామ్యతకు నెక్కు
    నంగన నీభర్త యఖిలేశతకుఁ దగుఁ జెలి నీకు వశి యగుఁ జెఱకువిల్తు

తే. డిన్ని వైభవములు గల్గి యిగురుఁబోడి, బేలతనమున నీతపం బేలచేయఁ
    గొదవయొదవిన దిది యంచు మృదులఫణితిఁ, జెవులకీయెడఁ బండువుసేయుమనిన.107

క. ఆ నెలతయు నప్పలుకులు, వీనుల కెడఁ జేసి వాని విశ్రవుసుతుఁ గాఁ
    దా నెఱిఁగి హీనుఁడనక య, హీనత నాతిథ్య మొసఁగి యి ట్లని పలికెన్.108

మ. దనుజాధీశ కుశధ్వజుం డనుతపోధన్యుండు ము న్నొప్పు నా
    యన వేదంబు పఠించువేళ నుదయంబై నేను వాపోవఁగా
    ననుఁ బ్రేమంబునఁ జూచి వేదవతి యన్నామంబుఁ గావించి పెం

   చిన లేజవ్వన ముప్పతిల్లుటయు జేజేలు మునుల్ రాజులున్ 109

క. నను వలచిన ధిషణసుతుం, గని వేఁడిన హరికి నిత్తుఁ గాని యొరున కి
   వ్వనితామణి నీ నని యె, వ్వని కైన నొసంగఁ డడుగవచ్చిన వేళన్. 110

వ. ఇవ్విధంబున. 111

శా. ప్రత్యాఖ్యానముఁ జెంది యందఱుఁ జనన్ బాపాత్ముఁ డౌదంభుఁడన్
    దైత్యుం డొక్కడు వచ్చి మజ్జనకునిన్ దా వేఁడి యీ నన్న చో
    నత్యంత క్రుధఁ బూని ఖడ్గమున నిద్రాసక్తు ఖండించి యా
    హత్యన్ వాడు నశించె నత్తపసియిల్లా లగ్నిఁ జొచ్చెన్ వెతన్. 112

తే. తల్లియును దండ్రియును జన్నఁ దనయభాగ్య
    మునకుఁ గలఁగియుఁ గలఁగక పూర్ణ నిష్ఠ
    జనకుని ప్రతిజ్ఞఁ గడతేర్తునని తలంచి
    వెన్నునిగుఱించి యిటఁ దప మున్నదాన. 113

క. కంటివ యిచ్చటివింతలు, వింటివ నాపూర్వకథ సవిస్తరముగఁ జే
   కొంటివ యాతిథ్యము దడ, వుంటివ యిటఁ జనుము రాక్షసో త్తమ యనినన్".

చ. తన కిది దక్కె నంచు బ్రమదంబునఁ బం క్తి ముఖుండు మీనకే
    తునిచిగురాకుబాఁకు మదిఁ దూఱినఁ దాలిమి మారి చేరఁగాఁ
    జని యిది యేమి వెఱ్ఱి యెలజవ్వనమున్ బొలిపోవ విష్ణుఁ డం
    చునె కలకాలమున్ దపసిచొప్పున దాఁటెదు వృద్ధ కాంతవై . 115

ఉ. వెన్నున కిత్తునంచు బలువేఁదుఱు సేకొని తండ్రి యీల్గుటన్
    గన్నులఁ జూచియున్ హరియె కావలె నంచుఁ దపించె దూరకే
    కన్నెఱికంబు కాఱడవిఁ గాచిన వెన్నెల సేసి యయ్యయో
    నిన్నును ముంచె నీజనకుని గుదియించిన వెఱ్ఱి యియ్యెడన్ . 116

మ. హరి తానే బలవంతుఁ డైన మును మీ యయ్యన్ విరోధించి యొ
    క్కరుఁ డుగ్రాసి వధింప నడ్డపడి దోర్గర్వంబు గాన్పించెనే
    హరియన్నామము గప్పకున్ బెరయు నేలా యీవృధాభ్రాంతి యిం
    తిరొ యింక ననుఁ బొందు మే లగు వయస్తేజః ప్రభావాఢ్యుడన్. 117

చ. అన విని కర్ణముల్ చిగురుటాకులఁ గేరెడు కేలుదోయిన
    వ్వనజదళాక్షి మూసికొని వాని ననాదరదృష్టి జూచి యీ
    చెనఁటివివాదముల్ విడువు శ్రీహరి నేఖలుఁ డైన నింద స
    ల్పునె తగు బ్రహ్మవంశమునఁ బుట్టియు మూర్ఖత మాన వక్కటా 118

సీ. అన్వయంబుల కెల్ల నాది కారణభూతుఁ డగుతాతఁ గనినాతఁ డతఁడె కాఁడె
    జపతపోమఖముఖాచారసారఫలంబు లరసి యిచ్చు ప్రదాత యతఁడె కాఁడె
    నీయందు నాయందు నిఖిలాత్మలందంతరాత్మయై కనునాత్మ యతఁడె కాఁడె
    సముఁడయ్యు దుష్టశిక్షయు శిష్టరక్షయుఁ బ్రతియుగంబునఁ జేయునతఁడె కాఁడె

తే. యాగమాంతరహాస్యార్ధ మతఁడె కాఁడె
    యన్నిజగముల కధినాథుఁ డతఁడె కాఁడె
    యట్టిహరి నెంచ నేరక హంకరించి
    నిర్నిమిత్తంబ నిందింప నీకుఁ దగునె. 119

మ. పలుకుల్ వేయును నేల లెస్స వినుమా పౌలస్త్య నామేను నా
    యెలప్రాయంబును నామనోగతులు నాయిచ్చాభిమానంబు లా
    జలరుడ్ధారికె ధారవోసినవి దుష్కాంక్షల్ విసర్జించి పె
    ద్దలు వర్తించు పథంబునన్ మెలఁగు మద్దైవంబుతో డయ్యెడున్. 120

తే. అనిపలికి యందు నిలక భయంబు దొలఁకఁ, గలఁకఁ బిల్లికిఁ దొలఁగురాచిలుకపగిది
    నావలికిఁ బోవఁ దేఁటులయావళికిని, నతనునిశరావళికిఁ దాళ కసుర గదిసి. 121

చ. చెలి నునుమోవిపానకముచే వడ దేఱక మోము మోమునన్
    బలుమఱుఁజేర్చి ముద్దిడక బాహులతాపరిబద్దుఁ జేసి న
    న్నలమియుఁ గౌఁగిలింపక రహస్యముగా బహుబంధవైఖరుల్
    దెలుపక పోవ నేల యని తెంపున వేణికఁ బట్టియీడ్చినన్ 122

చ. కలఁక దొలంగ వేదవతి గ్రక్కున బెత్తిలి యెత్తి వ్రేయుడున్
    మలచపువేణి నట్టనడుమన్ దెగి చేతికిఁ దున్క చిక్కె నం
    దుల కళు కొంది కైకసిసుతుం డిది దీనితపఃప్రభావ మం
    చలవడి యున్న నచ్చెలియు నవ్వలికిన్ జని క్రోధమూర్తియై. 123

మ. ప్రళయాగ్నిజ్వలితేక్షణప్రభల నప్పౌలస్త్యునిన్ గాల్చున
    ట్టుల వీక్షించి దురాత్మ నిన్నపుడె దుష్టుం డంచుఁ జింతించియున్
    దెలివిన్ విశ్రవసుం దలంచుకొని యాతిథ్యంబు గావించి మా
    ర్పలుకుల్ వల్కిన నింతయున్ గలిగె నోర్వన్ గూడునే యిం కిటన్. 124

శా. ఘోరస్ఫారమదీయోపదహనక్రూరార్చులన్ నీఱుగా
    నీరూపంబు దహింప కోర్చితిఁ దపోనిష్టార్థలోభంబు చే
    నోరీ నీ విపు డంటుకొన్న మెయి నేనొల్లన్ జ్వలద్వహ్నిలో
    నీ ఱైనిన్ దునిమించుపూనికను జన్మింతున్ ధరన్ గ్రమ్మఱన్. 125

తే. అని మహోగ్రతఁ బలికి క్రోధాగ్నితోడ
    నచట యోగాగ్నియును మండునటుల చేసి
    యయ్యెదుట నిల్చి శ్రీహరి నాత్మ నునిచి
    యేపు సెడి దైత్యుఁడును విన నిట్టు లనియె. 126

ఉ. ఏను నిజంబుగా హరిపయిన్ మది గల్గినదాన నేని నా
    పై నలినాక్షుఁ డాత్మ యిడి పత్నిఁగఁ జేకొనుమాట తథ్య మౌ
    నేని నయోనిజత్వమున నిద్ధర బుట్టి దశాస్యుఁ బుత్త్ర మి
   త్త్రానుజయుక్తిఁ ద్రుంప నెప మయ్యెదఁ గా కని వహ్నిఁ జొచ్చినన్. 127

క. వేదవతిమాట నిజమగు, వేదమువలె ననుచు మ్రోసె వినువీథి మహా
   మోదమునఁ గుసుమవర్షము, లాదిత్యులు గురిసి రప్పు డవనీనాథా. 128

తే. యతిసుతయు నిట్లు కైకసీసుతకృతావ,మానపవమానజాజ్వల్యమానకోప
    దహనసంయోగయోగాగ్నిదగ్ధ యై వి,దగ్ధతాస్నిగ్ధదైవయత్నంబుకతన. 129

 ———♦§♦§♦ వేదవతియే సీత యైనదని రామున కగస్త్యుఁడు చెప్పుట ♦§♦§♦———

సీ. తనపద్మవాసినీత్వముఁ జూపువహి లంకఁ దోయజాంతరమునఁ దొల్తఁ బుట్టె
    నిదె నీకు మిత్తి నై యేఁగుదెంచితి నన్నగతిఁ బంక్తిముకునకే కానఁబడియె
    నతడు పెట్టియఁ బెట్టి యభ్ధి వేయించిన నబ్ధిఁకిఁ బుత్త్రి యౌ టచటఁ దెల్పె
    బహుళోర్మివశమున బయలు దేఱి విదేహరత్నగర్భాగర్భరత్న మయ్యె

తే. జనకజననాయకుఁడు యాగశాలఁ గట్టు, చోట దున్నింపఁ నాఁగేటిసరసఁ దోఁచి
    సీత యను పేరు వహియించి చెలువుగాంచి, ప్రేమశ్రీహరివగునిన్నుఁ బెండ్లియాడె. 130

తే. శంఖచక్రగదాఖడ్గశార్ఙ్గగరుడ, వాహనాదులు మాని యిక్ష్వాకుకులము
    ఖ్యాతి గైకొన మానవాకార మూని, నట్టి ని న్నాశ్రయింతుఁ బట్టాభిరామ. 131

క. సాకేతనగరరాజము, వైకుంఠము నీవె హరివి వైదేహి రమా
    కోకస్తని యీకపు లా, నాకపులు యథార్థ మిది ఘృణాగుణజలధీ. 132

క. కృతయుగమున వేదవతీ, సతి యై తప మొంది త్రేత జనకజ యై తా
    మతిఁ దలఁచినటుల పట్టిన ప్రతినయు నెఱవేర్చెఁ దత్ప్రభావం బసదే.133

ఉ. నా విని రాముఁ డద్భుతమున్ గలశోద్భవుఁ జూచి యీసతిన్
    రావణుఁ డట్లు దొల్లియును రాయిడి వెట్టెనె గ్రోధమూర్తి యై
    పావకులోపలన్ బడిన బాలికఁ గన్గొని చేష్ట దక్కి వాఁ
    డావల నెందుఁ బోయెఁ దెలియన్ వలయున్ వినిపింపుఁ డింపునన్ .134

మ. అనినన్ గ్రమ్మఱఁ గుంభజుం డనియె రామా యెయ్యెడన్ నీ వెఱుం
    గని దేమున్నది యైన మాఘనత లోకంబుల్ ప్రశంసింప న
    జ్ఞునిచందంబున నాలకించెదవు ప్రాజ్ఞుల్ నిచ్చ లోచూపులన్
    గనునానందము నీవె కావె విను రక్షశ్చర్య లామీఁదటన్. 135

తే. అటుల వేదవతీకన్య యనలశిఖలఁ
    జొచ్చి మ్రగ్గుటఁ జూచి యచ్చోటు వాసి
    చపలుఁ డన్పంక్తిముకుఁడు పుష్పకవిమాన
    మెక్కికొని భూమిఁ దిరుగుచు నొక్కనాఁడు. 136

———♦§♦§♦ మరుత్తుని యజ్ఞశాలకు వచ్చి రావణుఁడు యుద్ధము సేయుట ♦§♦§♦———

క. ఒకచో స్వాహాస్వరపూ, ర్వకవివిధాజ్యాహుతిప్రవర్ధితకీలా
    ప్రకరానలధూమవ్యా,పక మగునొకసవనమండపము గనుఁగొనియెన్ 137

క. కని యెవ్వరిమఖమో క, న్గొని రమ్మని శుకుని సారణునిఁ బనుప హసా
   దని పోయి తెలిసి క్రమ్మఱి, వినిపించిరి యిట్టు లనుచు వింశతిభుజుతోన్. 138

సీ. అవధారు జయరమాయత్తుఁ డైనమరుత్తసర్వంసహాభర్త సవనకర్త
    యమరేజ్యుననుజుఁ డుగ్రమహత్త్వశాలి సంవర్తకుండు క్రతుప్రవర్తకుండు
    బలభేదిశమనాంబుపతిముఖ్యు లనువేల్పు మన్నె వారు వహించుకొన్నవారు
    కశ్యపాత్రివసిష్ఠకౌశికాదులు పుణ్యభాజనమ్ములు తత్సభాజనములు

తే. హైమమణికాంతిఁ దగుశాల యజ్ఞశాల
    మెచ్చినాఁడు హరుం డర్థ మిచ్చినాఁడు
    విప్రయోగంబు మునులచే సుప్రయోగ
    మైన దని వారు దెల్పఁగా నాలకించి. 139

శా. ఆహా నాయెదుటన్ మఖం బొకటి సేయన్ బూనెనే వెఱ్ఱి యా
    బాహాజన్ముఁడు విఘ్న మెట్లొదవదో భాగంబు లె ట్లందఁ గా
    నూహన్ సేసిరొ చూత మీసుర లటంచు గ్రాహవక్రీడనో
    త్సాహశ్రీ వహియించి యచ్చటికి దైత్యస్వామి యేతేరఁగన్. 140

సీ. నమ్మియున్నను గ్రమ్మి దొమ్మి సేయు నటంచు నెమ్మిరూపు సురాధినేత దాల్చె
    నాఁకొన్న హరిఢాక చేకొన్నవాఁ డంచుఁ గాకవైఖరి దండకరుఁడు పూనె
    మించినాఁ డితఁ డాక్రమించి యే మెంచునోయంచు నంచవిధంబుఁ గాంచె వరుణుఁ
    డొండు చూడండు మూర్ఖుండు మండు నటంచుఁ దొండయై గండాఱియుండె ధనదుఁ

తే. డితరు లాతురు లై జాతిహీనరూప, ధారు లై పాసి రంత నద్దశముఖుండు
    దారుణాకారుఁడై మరుత్తక్షితీంద్రు, కట్టెదుట వచ్చి నిలుచుండి యిట్టు లనియె.141

క. ఓయి మరుత్తణిక్షితివర, యే యుద్ధాపేక్ష నిచటి కేతెంచితి నా
    తో యుద్ధమైనఁ జేయుము, వే యేటికి వెఱచితేని వెఱచితి ననుమా. 142

మ. నను నీరాజులలీలఁ జూడవల దన్నన్ నవ్వుతో నమ్మరు
    త్తనృపాలాగ్రణి శత్రుకోటికులగోత్రప్రాభవాచారముల్
    వినకే యుద్ధము సేయ నెవ్వఁడవు నీవృత్తాంత మాద్యంతమున్
    వినఁ గాంక్షించెదఁ దెల్పు నావుడు మరుద్విద్వేషి గర్వంబునన్.143

మ. విను ముర్వీశ్వర నేఁ బులస్త్యకులుఁడన్ వేధోవరోద్యత్ప్రతా
    పనిరూఢుండ దశాస్యనామకుఁడ మద్భ్రాతన్ ధనాధీశు ము
    న్ననిలో గెల్చి విమానమున్ గొని త్రిలోకాతీతమాహాత్మ్య మొం
    దినవాఁడన్ రణభిక్ష యిమ్మనినఁ బృథ్వీనాయకుం డి ట్లనున్. 144

చ. అవుర మ ఱేమి నీ మహిమ యన్నను గెల్చితి నన్నమాట వి
    న్న విశద మయ్యె నాయనధనం బగుపుష్పకమున్ గ్రహించినాఁ
    డవు భళి యింట గెల్చికద డయ్యక రచ్చల గెల్వఁ బోవలెన్
    భువనములందుఁ గీర్తియును బుణ్యము దీన సమృద్ధిఁ జెందవే. 145

ఉ. ఇంతటిధర్మశాలి నిఁక నెవ్వ రెదుర్కొని గెల్చువారు ర
    మ్మంత ప్రియంబు గల్గినటు లైన రణం బొనరింప నేనె ని
    న్నంతకుచెంతకున్ బనుతు నంతకు నేఁ దగువాఁడ నంచు నం
    తంతకు రోస మీసు బెరయన్ ధరణీశుఁడు లేచె చెచ్చెరన్. 146

మ. శరచాపంబులు పూని వజ్రకవచస్ఫారప్రభల్ భూనభోం
    తరముల్ నిండ నజాండఖండనసముద్యచ్ఛింజినీనిస్వన
    స్ఫురణన్ రాజు దశాస్యుపైఁ జనఁగ నచ్చో నడ్డ మై ధారుణీ
    శ్వరచూడామణి పోకు పోకు మని సంవర్తుం డుదాత్తధ్వనిన్. 147

చ. పలికె బళా మఱేమి మది భాసిల దీక్ష వహించి శత్రుపై
    నలుగుట నాయమే యిది మహాక్రతు వించుక విఘ్న మైనచో
    గులము నశించు నద్దశముకుండును దుర్జయుఁ డేల వీనితోఁ
    జల ముపసంహరింపు పరుషత్వము నా విని యమ్మరుత్తుఁడున్. 148

శా. ఆసంవర్తునిమాటఁ జేకొని పరిత్యక్తాస్త్రకోదండుఁ డై
    యీసున్ రోసము నుజ్జగించి చన దైత్యేంద్రుండు వీక్షించి నా
    తో సంగ్రామము సేయ నోపక మరుత్తుం డోడెఁ జుండీ యటం
    చాసన్నాద్రిగుహావళుల్ బదులు మ్రోయన్ బెట్టు చాటింపుచున్. 149

ఉ. అమ్మఖశాలఁ జొచ్చి కుపితాత్మకుఁ డై మునికోటిఁ ద్రుంచి యూ
    పమ్ములు పెల్లగించి పశుపంక్తి హరించి ఘృతంబు వహ్నికుం
    డమ్ముల నించి హోతల నడంచి యహో తల మంచు యాజకుం
    డమ్మెయిఁ బల్క నొక్కగతి నక్కడఁ బాసి చనెన్ బలంబుతోన్. 150

క. హరిహయముఖ్యులు భయములు, గిఱికొన శిఖికాకహంసకృకలాసగతుల్
    ధరియించి యమ్మహాపదఁ, దరియించి తదీయహితము దలఁచి ప్రియోక్తిన్. 151

సీ. కన్ను లీ కలచంద్రకములుగా ఘనవేళ నెమ్మిగా నెమ్మి కొసఁగెఁ
    బెద్దకాలముమన్కి ప్రేతాత్మకతభుక్తి గలుగఁగా జముఁడు కాకమున కొసఁగెఁ
    బాలును నీరు నేర్పఱుచునేర్పుఁ బయోవిహారంబు నుదధీశుఁ డంచ కొసఁగెఁ
    దల వెండివలెనుండఁ దనువు బంగరుఁజాయఁ దులకించ ధనరాజు తొండ కొసఁగె

తే. నివ్విధంబునఁ దమతమయెలమికిఁ దగు
    వరము లజ్జంతువుల కిచ్చి వారు సవన
    భాగముల్ గొనిపోయి రప్పార్థివుఁడును
    మఖము నెఱవేర్చె సంవర్తమౌనికరుణ. 152

చ. అటుల మరుత్తభూవిభునియజ్ఞధరాస్థలిఁ బాసి యార్చుచున్
     బటహమహార్భటుల్ దిశలు బ్రద్దలు సేయ నజయ్యుఁ డై ధరా
     విటులఁ బరాక్రమోద్భటుల వీఁకనెదుర్చుచు నోప మన్నచో
     నటఁ దన గెల్పుఁ దెల్పుచు దశాస్యుఁడు ద్రిమ్మరె భూమి యంతయున్.153

సీ. పరిపంథిమదతమఃపంకజిన్వధిభూవిభుం డైనదుష్యంతభూవిభుండు
    వైరిరాజప్రాణవాయుభుగ్భుజభుజంగాధిరాజై మించుగాధిరాజు
    హరిశౌర్యఘటితాఖిలావీరమృగాపహరణాజిమృగయుఁ డై యలరుగయుఁడు
    శత్రుహృద్భేదనక్షమచక్రదీర్ఘఘర్ఘరఘోషసురథుఁ డై క్రాలుసురథుఁ

తే. డహితనుతచారు గౌరవుం డగుపురూర
    వుండు మొదలైననృపపుంగవులు మహోగ్రుఁ
    డౌదశాస్యునితోడఁ బోరాడలేక
    నోడితి మటంచు వచియించి రోహటించి. 154

 ——♦♦ రావణుం డనరణ్యమహారాజుతోఁ బోరుట ♦♦——

తే. ఏమి దెలిపెద నింక శ్రీరామచంద్ర,యొక్క నృపుఁడైన నెదిరింప నోపఁడయ్యె
    రావణాసురుపై నగరణ్యనృపవ, రేణ్యుఁ డొకరుండు దాఁకె నిర్భీకుఁ డగుచు.

ఉ. ఆవివరంబుఁ దెల్పెద దశాననుఁ డిట్టుల నెల్ల రాజులన్
    లావు దొరంగఁజేయు చొకనాఁడు బలాన్వితుఁ డై యయోధ్య కెం
    తేవడి నేఁగుదెంచి పఱతె మ్మనరణ్యనృపాల పోరికిన్
    నీవిపులప్రతాపము గణింతురు దిక్కుల శూరు లందఱున్. 156

క. అనుమాన మేల వెఱచిన, ననుమా యోడితి నటంచు ననుమాట చుఱు
    క్కున మానవపతి చెవి సొర, ఘనమానము రోస మీసుఁ గనఁబడ ననియెన్.

ఉ. ఏల దురుక్తులాడె దసురేశ్వర మ మ్మెదిరించి పోరఁగాఁ
    జాలుదు వేని ద్వంద్వమునఁ జక్కఁగ నిల్వుము పిల్కుమార్చెదన్
    బేలతనంబుతో ఘనులు పెద్దఱికంబు గణించుకొందురే
    యాలములోపలన్ తెలియు నందఱబీరము లంచుఁ బల్కుచున్. 158

సీ. పృథ్వీస్థలం బెల్లఁ బెల్లగింపఁగఁ జాలఁ బెం పొందునరదముల్ పెక్కువేలు
    ఘనగాత్రమహిమ నాకాశ మెత్తెడుభంగి బెడఁగైనయేనుఁగుల్ పెక్కువేలు
    చక్రవాళము నైనఁ జక్కదాఁటెడుధాటి బెరయుగుఱ్ఱమ్ములు పెక్కువేలు
    కల్పాంతభైరవాకారులై శూరు లై బిరుదు లందినభటుల్ పెక్కువేలు

తే. మిక్కుటపువీఁక దిక్కులఁ బిక్కటిల్ల
    నొక్కమొగిఁ దన్నుఁ గొల్వఁగా నుక్కుమీఱి
    కదనమున కాయితం బయి కదలిపోయె
    రావణునిమీఁద మనయనరణ్యనృపతి. 159

క. ఆవిభునిసైన్యపతులకు, రావణుసైనికుల కుగ్రరణ మయ్యెఁ ద్రిలో
    కీవిస్మయావహోద్ధతి, దేవాసురయుద్ధ మైనతెఱఁగున నధిపా. 160

మ. దనుజుల్ నీలశిలోచ్చయోచ్చతను లుద్యద్బాహు లుగ్రాశని
    ధ్వను లొక్కుమ్మడిఁ జుట్టు ముట్టి భటమస్తంబుల్ రథాంగంబు ల

    
    శ్వనికాయోదర పార్వముల్ కరటిహస్తంబుల్ విదారించి య
    య్యనరణ్యాధిపుసేన గాడుపు లరణ్యానిన్ బలెన్ గూల్చినన్.161

సీ. పడగలు గొడుగులు పావడల్ వీచోపు లొండొంటిపై వ్రాలి యుండు నెడలుఁ
    దొడలును మెడలుచేతులుగాళ్లు వ్రేళ్లు ప్రక్కలుడొక్కలొక ప్రోఁగుగన్నయెడలు
    నరము లెమ్ములు క్రొవ్వునంజుడుమెదడు ప్రేవులు నెత్తురొక్కటై కనయునెడెలు
    హారకుండలకిరీటాంగుళీయకకంకణాంగదాదులు చూర్ణమైనయెడలు
తే. బహువిధాయుధశకలముల్ పడినయెడలుఁ, గలిగిపలలాశనోత్సవకారి యగుచుఁ
   దనబలము నేలపాలైనయునికిఁ జూచి, యలిగి యనరణ్యభూపాలుఁ డౌడుగఱచి.162

చ. కరమున విల్లు పూని లయకాలకృతాంతునిలీల మౌర్విటం
    కరణము దిక్కరిశ్రవణఘట్టనముల్ ఘటియింపఁ దేరు స
    త్వరముగ సూతుఁడు నడుపఁ ద న్నెదిరించినఁ జూచి పంక్తికం
    ధరుఁ డనరణ్యునిన్ బెలుచ నవ్వుచు నీసు వహించి యిట్లనున్.163

తే. ఆఁకలియు డప్పి గొన్న నరాదు లాహ, రింత నరసేన దెచ్చి యర్పించినటుల
    చటులమామకశరశిఖజ్వాలికలకు, ని న్నొసఁగ వచ్చితే యన్న నృపుడు గదిసి.164

చ. దనుజుఁ గిరీటముల్ పదియుఁ దాఁక ననేకశరంబు లేసి యా
    ర్చిన శతశాతబాణములచే దశకంఠుఁడు రాజు నొంచి యా
    తనివిలు ద్రుంచి సారథివధం బొనరించి హయాంగముల్ దళిం
    చిన రథిహీనుఁడయ్యు గదఁ జేకొని శత్రుని మోఁదె మోఁదినన్.165

తే. దండతాడితఫణిరీతి దశముఖుండు, పుడమి కుద్ధతి లంఘించి పిడుగుఁబోలు
    కఱకుటఱచేతఁ దనమస్తకంబు వ్రేయ, వాయుహతసాలలీల భూవరుఁడు గూలె.166

ఉ. అగ్గతి నేలఁ గూలిన ధరాధిపుఁ గన్గొని పంక్తికంఠుడున్
    బెగ్గిల గేక వేసి నగి బీరము లాడితి విప్పు డింతలో
    దగ్గఱె నోటు మృత్యు వెచటన్ నను గెల్వఁగ నెవ్వఁ డోపు నీ
    సి గ్గిటు సేసె నోటమి వచించిన నీదురవస్థ వచ్చునే.167

చ. అని తనుఁ దూల నాడిన జనాగ్రణి కన్నులు విచ్చి దైత్యునిం
    గనుఁగొని నన్ను నీవిపుడు కాఱియఁబెట్టిన నేమి మీఁదటన్
    నిను వధియించు నొక్క మహనీయచరిత్రుఁడు మత్కులంబునన్
    జననము నొందు నిట్టిపరుషంబులు వల్కకు పొమ్ము రావణా.168

చ. పురుషుఁడు కర్మసంగమునఁ బొందు సుఖంబును దుఃఖ మెవ్వ రె
    వ్వరికి విరోధముల్ సలువు వా రిది దైవవశంబు దీనఁగా
    తరత వహింప నేఁ గనకదానమఖాధ్యయనాదికర్మముల్
    వొరసితి నేనిఁ బల్కు పొలి వోవక నట్లగుఁ గాక యం చనన్.169

క. మించినతమిని సురల్ గురి, యించిరి మందారవృష్టి యిది నిజ మని మ్రో

106

172 178 174 175 శ్రీ మ దుత్తర రామాయ ణ ము యించికి పణవాదులు నుతి, యించిరి యనరణ్య నృపతిధృతివిభవంబుల్. 170 చ. అది సహియింప కచ్చెడు గహంకృతితో నిటువంటిసత్త్వమే కద నిను నింత సేసెఁ దుది గాంచియు వైరము మాన వంచు బ ల్గదఁ గొని మస్తకంబు వగుల వడి నొంచి జయంబుఁ గాంచి స నుడము వహించి యేఁగె నన మౌనికి నవ్వుచు రాముఁ డిట్లనున్ , 171 6. అరి నోర్వఁ జాలువీరులు, ధర నెక్కడ లేతో వీరధర్మము సెడెనో నరపతుల శౌర్య ధైర్య, స్ఫురణ లిటుల నేల గలసి షో నేమిటికిన్ , వ. వని పలికి యంత నిలువక, మ, అకటా సూర్యశశాంక వంశ్యు లగు బాహాసంభవుల్ నొచ్చి రే స్వక రాస్త్రంబులు హానిఁ జెందెనె మనస్సంపన్నతల్ గుందెనే యొకఁ డైనక్ రిపు నొంప కున్న కత మేమో విన్న విం తయ్యేడిక్ సకల స్తుత్యతపసిప్ర భావనిధి యీసం దేహముం దీర్ప వే. క. నా విని లోపాముద్రా, జీవిత నాయకుఁడు నగుచు శ్రీతికన్యాదృ ర్జీవంజీవహి తానన, జై వాతృకుఁ డైన రామచంద్రున కనియెన్ . మ. తనచే నిర్జితుఁ డైనశాత్రవునిదోర్దర్పంబుఁ గీర్తించిన? విని సంతోషముఁ జెందు నెట్టిఘనుఁడు విశ్వావసీ శాగ్రణీ హననం బోర్వక వానియోటము లే నీవాలింపఁ గాండించె దెం తని వర్ణింతును నీగుణస్ఫురణ రామా రాజచూడామణీ,

• • అగస్త్యమహర్షి కార్తవీర్యార్జునుని ప్ర తాపము రామునకుఁ దెలుపుట +

క. అశ్రమమున ధరఁ దిరుగుచు, విశ్రవసుసుతుఁడు - ర్తవీర్యార్జునవా గ్రశ్రవసాదుల కోడిన, విశ్రుతకథలు గల వవియు విను మని పల్కెన్ . శా, ఆహంసోన్నతవ సౌధరుచి సౌధాంభోధిది వ్యాపగో ద్వాహోపక్ర మసూచకోపరిచరత్పాండుచ్ఛదగ్రామణీ సాహస్రచ్ఛదనిసు తాంబుకణచంచ” }క స్తోమ మై మాహిష్మత్యభిధానప త్తినలలామం బొప్పు భూమీశ్వరా. శా. ఆ ప్రో లర్జున చక్రవర్తి కృతవీర్యమణిభృత్తీ రవా ప్రత్యక్ష శశాంక మూర్తి నత దారిద్ర్యా విచ్ఛేదనో దీపణి ప్రదయానువర్తి ద్విచతురిద్దంతి రాష్ట్రంతకాం తిప్రద్యోతితకీర్తి యేలు నెపుడు దేవేశ్వర స్ఫూర్తితోన్ . నీ. అనవద్య బాహాసహస్రముల్ డనచక్ర భావ నణిమాది విభవంబు లల్ల దత్తాత్రేయ గురుకృప దనుముంచుకొనుటఁ దెలుప సంతతౌదార్య మష్టాదశ ద్వీపంబు లే లెడితనకలి, నెఱుక పఱుప , దక్షిణనాయకత్వ మనేక సతులతో విహరించుతిన నేర్పు విస్తరింప 176 177 178 179 మంతయు బట్టబయలు సేయ 107 తృతీయ శ్వా సము 180 181 మ. చని ను 183 185 తే. సార్వభౌములలాముఁ డై జగతి యేలే, న ప్రతిహత ప్రతీపశాహా ప్రదీప్త దావపావక కీలికాదగ్ధదుర్జ, నార్జునుం డగుకార్తవీర్యార్జునుండు. క. ఆసార్వభౌముఁ డమితవ, శాసంగతసార్వభౌముచందమున బహు స్త్రీ సంయుతుఁ డై యొక నాఁ, డాసన్న సరిద్విలోక నాదృతిఁ జనియెక్.. వింధ్యాచలసార్వభౌమనిక బాంచన్నర్మం దాతీరభా గ్వన సౌభాగ్యము మెచ్చి హైహయధరావ జ్రాయుధుం డంగనా జన తానేక విధాంగ సంపదలతో సామ్యంబు లౌ వస్తువుల్ గనుఁగొంచుక్ లతకూనలక్ దొరసి వేడ్క సెందెఁ జైత్రుల బలెన్ . 182 శా. తత్కాలంబున రావణాసురుఁడు దైత్య రామణుల్ గొల్వ ద్యత్కౌ బేరవిమాన 'మెక్కికొని యుద్ధా పేజ్ రా సర్వభూ భృత్కోటీర కుటీర రత్ననిక రాఖీలద్యుతి ప్రస్ఫుర త్పత్కంజద్వయుఁ డర్జునుం డనెడివార్తల్ భూమిలో మించినన్ , క, అతిలోషంబున మాహి,ష్మతికి జని రావణుండు సమరస్పృహ తి నాయాగతి సూయధి, పతికి దెల్పుఁ డన సార్వభౌమునిమంత్రుల్ . 184. వ. అతనితో నిట్లనిరి. సీ. బలు వేసడముల పై బండ్ల పై బ్రబలోష్ట్రపం క్తిపై ముందుగా బరువు లేగఁ డదనువ ర్తనలీల దారుణాయుధరుచుల్ దిలకింప సుభటముఖ్యులు సనంగ రథికహస్తిపక తౌరంగికుల్ వలగొని మేడ మై కనుఁజూపు మేర నడవ నెవ్వారి జేర రానీయక బహుళంచుకులు బరాబరులు సేయ తే. నవ్యపల్యం కారోహణము లొనర్చి, రాణివాసంపుసతులు పార్శ్వములఁగొలువ భద్రగజమెక్కి మారాజు ప్రాభవమున, నర్మ దాతీరవని కేఁగినాఁడు నేడు. 186 శా. నేఁడే వచ్చునో వచ్చునో వని స్త్రీయుక్తి ఁ గ్రీడించుచుక రాడో రాజులచి త్తముల్ దెలియు నే రకు గోకులాధ్యక్ష యె వ్వాడు మాపురిఁ జేరి నీకరణి గర్వస్ఫూర్తి ని ట్లాడఁగా లేఁ డుగ్రుండ వతండు వచ్చి నను బాళి? రము మే లౌ ననన్ . శా. ఆమాటల్ విని నవ్వి పంక్తి వదనుం డౌరౌర యీబూ మె లే లా మాయేలిక నా ప్రయాణకథ లెల్లడ్ విన్న వాఁడై వధూ స్తోమంబుం గొని డాఁగ నేగె రణభీతు జేరి పోవాడు నే భూమిక్ రావణుఁ డంచు వారి నగుచుఁ బోయెక్ మదోద్రేకియై. తే. ఇటుల మాహిష్మతీపురాధీశుఁ గాన కసుర యచ్చోటు వాసి సైన్యముల డాసి యలప్రహ స్తుండు మొదలైన యఖిలమంత్రి పుంగవులు గొల్వ నవ్వలఁబోయి పోయి, జెంతల 187 188 189 108 190 శ్రీ మ దుత్తర రా మా య ణ ము దళ గ్రీవుండు ఏంధ్యాచలంబున కేఁగుట మ. అవలోకిం చె దశాననుం డెదుట దివ్య సైణవీణారవ శ్రవణోల్లాసరసోన్న మళ్ఫీణిఫణారత్న ప్రభావా త్తభీ తివిధాన తటకుంఘీంకృతి కటద్దీవ్యద్గుహాయాతమౌ నివ రార క్తజటాంశుకింశుక ఘృణిః విధ్యా చలగ్రామణిన్ . వ, కని యక్కొండచక్కటికిఁ జక్క నరిగి సురగరుడ గంధర్వాది దేవ తా'మిథునం బుల నిధువనంబులకు దగుపృథువనంబులోఁ దరలనియిరుల కిర వగుతోరంపు టీరంపుగుంపులఁ బెంపు గనుమవ్వంపుదీ వ్వెలవలె నివ్వటిల్లుగ నగనని మణులకై కెరలుమధుకరనికరంబులగతులు తెమ్మరలవలనఁ జలనంబు నొందునలరుల యందుండియు దొరంగుమరందధారాబృందంబువాకలం కలసి ప్రవహించు సెలయేటినీటి తుంపరల దొరసి మందగతులం దిరుగు మందపవనంబుల దార్కొని యావటించుసానుచరద్భు జంగ సంఘంబులపూత్కారంబుల్ బెగ డువడి వడి నిగుడ బకువు లిడుతమపడుచులజడుపు దీర్చుట కెదురువచ్చు తపసి పెద్ద లక టితటీరమణీయతర వ్యాఘ్రచర్మంబులడంబులఁ గని తల్లడంబునక్ రేళ్లు జుకుక న్నె లేళ్లకు మొల్లంపుఁబచ్చిక లను మచ్చిక లెచ్చరించుపచ్చ పొగనుల చెం గటక్ గనుపట్టు వీలర త్నాకరంబులవి భాగదంబంబు లంబుదనికురుంబంబు లని యుఁ డదుపరి ప్రద్యోతిత జ్యోతిర్ల యవి తానంబులు తటిల్ల తా ప్ర తానంబు లని యు నెంచి యాఁ గా దని పన్ని దంబులు సజచి పజ తెంచి పరికించి మృష యైన నోడినవారిఁ గేరడంబు లాడు చెంచుమించుఁబోడులక రాంచలళ రాసనో న్ముక్తదురాసదశ రాసారంబులక్ బగిలిన వేణువులనుండి రాలు మెఱుంగుము త్తి యంపుటాలు దం ంబు లని ఖండింప దివురుశిఖండి ప్ర కాండంబుల విప్పుగలకప్పుఁబిం చెంబుల నొప్పుసాంద్రతర చంద్రకద్యోతము లింద్ర చాపద్యుతు చరించు రాయంచల చంచూపుట చరణారుణ ప్రభాస్ఫురణంబుల లించు జేXజులతోఁ గరంబు మీఁ టగుకూటఝాటంబుల౯ గ్రీడించుచు నప్పం క్తి కంధరుండు. +- రావణుఁడు నర్మద యొడ్డున జేరి శివపూజ చేయుట మ. అచలోపాంతమునం గనుంగొనియెఁ దుంగాభంగభంగానిలా భచర్యఖేచర బాలికాతిలక భాక్పాలస్థలీఘర్మదక్ బ్రచుర న్నా తకశర్మదక స్వమహిమ ప్రధ్వ స్తనానాసరి స్క్రాచయాంతర్మద నర్మద జలగళద్దంతావళో చ్చైర్మదన్ . మ. కని గోయషిక చక్ర సారసబక క్రౌంచాదినానాఖగ ధ్వనుల వీనులుఁ జంచదూర్మిలులితావ రేశలం గన్నులు వనజాతోత్పలసార సౌరభముల నాసల్ తదీయానిలం బున మేనుల్ సఫలత్వ మొండ దితి భూమూర్ధన్యుఁ డుత్సాహి యై. లని గౌఁగి 191 192 198 110 మదు త్తర రామాయణము 202 203 స్మరవైరి౯ స్మరియింపుచుకో మునిగి తన్మంత్రంబు వేమా అభం గురనిష్ఠ౯ జపియించి వెల్వడి మడుంగుల్' గట్టి సేమంబునన్ . క, ఏకతమున శుచియగునొక, సైకతమున నదివసించి స్మరణప్రాప్తం బౌకాంచనమయలింగముఁ, జేకొని ప్రాణ ప్రతిష్ఠ వేసి సునిష్ఠన్ . సీ, ఆవాహనము వృషభాధివాహనునకు నాసనం బద్రిశరాసనునకు నర్ఘ్యంబు విషధరానర్ఘ్యభూషణునకుఁ బాద్య మాగమశిఖా వేద్యునకును గలి తామృతాభి షేకం బమృతాతున కంబరం బతులది శాంబరునకు యజ్ఞోపవీతంబు యజ్ఞాభియాతికి గంధంబు విషగమ్యగంధునకును తే, హారిధవళాక్షుతులు సంగరాక్ష తునకు, సర్పణ మొనర్చి తత్సహస్రాభిధాన ములను బంజాక్షరీమంత్రి మునను నవక, మునను రు త్రిమునను నవక, మునను రుద్రియమునవిరుల్ పూజచే సె. తే, అమ్మహాపూజ గొనసాగి నట్టులైన, సంగరంబున గెల్చు నేశత్రు నైన విఘ్న మొందిన నోడు నవ్విధముమత్త, చిత్తుఁ డౌట గణింపక చేయఁ గొడఁగె. క. ఇరువదిచేతుల శంభునిఁ, బరిపూజన సేయుచుండి పం క్లిముంఖుం డోం హరహర హర హర హర ఓం, హర యని పదినోళ్ల ఁబలుకు నంబర మద్రువన్, శ. కథలనిగాత్ర మొకించుక, వదలనిపద్మాసనము శివానాథుని పై ఁ _ జెదరనితలఁపును జలనము, గదురనిచూడ్కులును బంక్తికంఠుని కెతగున్ . 207 తే. ఈవిధంబున నమ్మహాశైవతిలక, మలికనయనుని నయ్యేటి కెలన నుంచి యంచిత ప్రీతిఁ బూజ గావించుచుండె, సంత నక్కడఁ గార్తవీర్యార్జునుండు.

• • కార్త వీర్యార్జునుఁడు స్త్రీలతో వనవిహారము సల్పి జలక్రీడ సేయుట

సీ, చిగురులు గిల్లుచోఁ జిగురులు దమకేలుఁ జిగురులరు క్తితోఁ జెలిమి సలుపఁ బువ్వులు గోయుచోఁ బువ్వులు దమనవ్వుఁ బువ్వుల తెలివితోఁ బొత్తు సేయ లతికలు పేరుచో లతికలు దముతనూలతికలమృదురీతులను బెనంగఁ! దేనియల్ వడియుచోఁ దేనియల్ దమమోవి తేనెలరుచుల పొందికలఁ జెంద తే, మాటలాడుచుఁ బాడుచు మందమంద, గమనములఁ గామినీమణుల్ గలిసిమెలసి వనవిహారంబు గావింప వారిఁ గూడి, యలరె నవమ నాథునిలీల నర్జునుండు, మ. పరితస్త్ర స్తలతాప్రతానము బృథగ్భగ్నప్రవాళచ్ఛదో త్కర మారాన్ని పతత్సుమంబు యుగపద్ధావత్భగం బంజసా చరదిందీవర మగ్రతఃప్రవిచలచ్ఛాఖాని కాయంబునై ధరణీనాథ వధూవిహారముల నుద్యానంబు గాసింబడెన్ , వ, అట్టిసమయంబున, మ, శ్రమతోయార్ద్రకపోల మంగళదంచన్మాల్య మామ్లానగా త్ర మసహ్యావృతకంచుకం బలిక మధరీస్థాలకం బానతా స్య ముదారోచ్ఛ్వసనాకులంబు నగుస్వస్త్రైణంబుతో హైహయుం 210 211' తృతీయాశ్వాసము డమరీయు క్తబలారియ ట్లరిగె రేవాంభోవిహారస్పృహన్. గా తే. అరిగి పశ్చిమవాహినియైనయమ్మ, హాతరంగిణి బాహుసహస్రమునను ర్తవీర్యార్జునుం డడ్డకట్టి శశిము, సహస్రంబుతో జలక్రీడలాడె. లయగ్రాహీ, పొంచుచు వయస్యల గ్రహించుచుఁ దదంగముల వంచుచు దరంగముల ముంచుచు జలంబుల్ వెంచుచు నొకళ్ళొకరి మించుచు సరోజములు ద్రుంచుచు ముఖాబ్దముల నించుచుఁ దొగల్ పించుచు రథాంగులఁ గలంచుచు మిరాళములు గాంచుచుఁ దమింబొదువ నెంచుచుఁ బతిక్ బ్రా ఉంచుచు జలేభులకుఁ గొంచుచు ఖగాళి బెద ర్థించుచు రించుచుఁ జెలంగిరి హసించుచు లతాంగుల్. 111 212 218 214 సీ. సార్వభౌముని నొక్కసతి పద్మముల వైచి పద్యముల్ దగు నని పరిహసించెఁ జక్రవర్తి నొక ర్త సక్క నికువలయంబులు ముంచి యవి నీకుఁ బోలు సనియె రాజుపై నొకతె కై రవిణీముఖోదార మధుధారఁ జిలికి నర్మంబు లాడే P నర్జును మే నొక్కయతివ బాహావల్లికలఁ జుట్టి యాచిత్య గరిమ దెల్పె తే, గట్టివా యొక్క తె సహస్రకరునీ మీఁదఁ దఱచు గార్కొనుతై వాలతమము నించి తలఁప నిది యొక్కటియె యయుక్తం బటంచు విభుఁడు చిఱునవ్వు నవ్వి నవ్వించె సఖులు. క. మాహిష్మత్యధినాయకు, బాహాసేతువునఁ జిక్కువడి కరతోయా వాహిని కడు సుడివడియెక్, సాహసిచేఁ బట్టువడినసతిచందమునన్. మ, పతదభంకషతీరభూమిరుహ యై ప్రాదుర్భవత్భేన యై హతనాళీకమృణాళనాళ యయి భీతాంభశ్చర వ్రాతయై కృతవీర్యాత జుబాహురోధమునఁ బైకిం బొంగి రేవాసర స్వతి ప్రాగ్వారిధిచాయకు మరలెఁ జంచత్తుంగ భంగార్భటిన్. .మ. గిరినైనం దెగఁ గోసి మత్తహరిమాడ్కిం బాఱునయ్యేఱు భూ వరదో స్తంభవిజృంభముం గడచి పోవక్ బల్మి లే కట్టె స త్వరయై క్రమ్మఱ వచ్చి పం క్తిముఖక పస్వర్ణ లింగార్చనా స్ఫురితద్రవ్యము లెల్ల ముంచుకొనియెక్ బ్రోద్యత్ప్రవాహోద్ధతిన్. మ. తను రోధించే నృపాలకుం డతనిపై దండెత్తి పొమ్మేటి పూ జన లిచ్చో నని చంచదూర్మి నినదచ్ఛద్మంబునం బల్కు చుక్ విన కున్న నది మించి ముంచెన యన విఘ్నంబు పూజావిధి౯ మొనయజ్' దానవచంద్రుఁ డద్భుతర సాంభోరాశిమగ్నాతుఁ డై. 215 216 217 218 219 112 శ్రీమదుత్తరరామాయణము మ. చరమాంభోనిధి చెలి యేల యనుచుకో జాలించి పూర్వాంబుధిక్ దొరయం బోయెడినో తరంగిణి యి దెందుకో గాన మంచు మహేం శ్వరపూజానియమంబు మానక కరథ్వానంబునక్ జెంతమం తురులక్ బిల్చి ప్రవాహ కారణముఁ దోడ్తో నారయం బంచినన్. 220' క. వారలలోఁ జతులు శుక, సారణు లభగతు లగుచుఁ జరమదిశకుఁ ద తీరమున నరయ నామడ, దూరము సన వినిరి మదవతుల కలకలముల్, 221 మ, విని యక్కాంతల చెంతఁ గల్గొనిరి ప్రావృట్కాలకాలాంబుము మనలీలాలకవిస్తృతాళికు నుం గ్రస్వో గ్ర బాహాసహ స్రనిరుద్ధాబ్ధికశత్రు నిద్ధమదసంర కాంత నేత్రు సుమో హనగాతు గృతవీర్యపుత్రుజల భేలాయ త్తచిత్తాబ్జునిన్. క, కనుఁగొని నివ్వెఱపడి చ య్యన మగుడి దశాస్యుఁ జేరి మంజలి బంధం 222 బొనరించి నిలిచి దేవర, వినుఁ డొక వింత యని యనిరి వేగరు లంతన్ 223 మ. ఘనసాలోన్నతిఁ గాంచినాఁడు నురు సింగారంబునక్ మించినాఁ డు నిది౯ స్వీయభుజాసహస్రములు నాటోపించి బంధించినాఁ డు నవీనాంబువిహార తత్పరతి నాండుకొ దా విజృంభించినాఁ డు నరగ్రామణి యెవ్వఁడో యొక బలిష్ఠుం డాసం గ్రామణీ. క. తనకరములవలె నివ్వా, హినితరఁగలు నుంచే ననెడి యీ సునఁ గాఁబో లు నతండు గట్టినాఁ డం, దున బడమర సనక తేటిని దూరుపున ట్రైన్ . క. దేవరకంటెను మించునో, దేవరకు సమానుఁ డౌనీ తెలియఁబడదు మే 224 225 మీ వఱ కావిభుఁ బోలిన, భూవరుఁ గని యెఱుఁగ మనిన బుద్ధి చలింపన్ 226 మ. శివపూజనియమంబు మాని తొలిజేజే పెద్ద మాహిష్మ తి ధవుఁ డాతఁడు బళీ కనంబడెను యుద్ధ ణిమా తారత మ్యవి శేషంబులు గానుపింతుఁ జనుదెం డంచుకో వడి లేచి దా నవయోధుల్ రథదంతి వాహముఖనానా సేనలు గొల్వఁగన్. 227 వ, కదలిమదాధిక పదాతిపదాఘాతధూతధరాతలపరాగ పటలంబుతోఁ గలిసి మలసి ప్రతికూల మారుతంబు లెదురుకొన సరకుగొనక పశ్చిమోన్ముఖుం డై పంక్తి ముఖుండు. త త్తటినీతటంబుక్ జని చని. జౌ, రంభోరూశతగీత నృత్యరసనిగ్నాతుఁ డై యా తదో Ch స్తంభ స్తంభితనర దాహ్వయసరిత్కల్లోలజాలంబులోఁ గుంభీంద్రు బలెఁ గేళిసల్పు నృపముఖ్యుక్ దవ్వులక్" జూచి ర శాంభోరుటతిమానవింశతిదృశుం డై రావణుం డి ట్లనున్, శా, చేర౯ బోవఁ బ్రథాను లడ్డ మయి యాక్షేపించి యి ట్లేఁగఁగా 228 229° తృతీయాశ్వాసము మేరా నీ వెటఁ బోయె దెవ్వఁడవు నెమ్మి గొమ్మల గూడి నేఁ డీరా జున్నరహస్య మెన్న విది యేమి యన్న మీ రాజుతోఁ బోరక్ వచ్చితి రావణుండఁ బిలువ బొం డాతనిక్ జెచ్చెరన్. క. ఊరకఁ పోవఁడు చూచినఁ, బోరిక దశకంఠుఁ డనిన భూరికృపాణ ୪ 113 230 స్ఫార ప్రభ లినుఁ బొదువఁ^, వార లతని కనిరి ధైర్యవైభవ మెనఁగన్. 281 క. సమరమున కనుచు నొప్పని, సమయంబున వచ్చి పిలువఁ జను నే నీమా మున కతఁ డేల యేమో, పమె రమెదిరింపఁ బంపు బలములు సనీసన్. 282 చ. విని సహియింప కద్దనుజవీరుని మంత్రులు రాజమంత్రులన్ గినుక నెదిర్చి శస్త్రచయకీలితగాత్రులఁ జేసి వారిఁ గొ a ల్చినభటకోటి భక్షణము సేయుచు రక్తము లానుచు ముదం బునఁ జెల రేఁగి యార్వ నుడివోవక హైహయ సైనికాగ్రణుల్. మ, బహునారాచపరంపరల్ గురియుచుకో బై పైఁ బ్రహస్తాది దు సృహులక్ మించిన రావణుం డలిగి హా స్తన్య సశస్త్రచ్ఛ ప్రహతిష్ సేనలఁ జెక్కుచుక్ నఱకుచు భంజించుచుకో ద్రుంచుచుక్" ^హనం బగ్నిసఖుండు గూల్చు క్రియ మగ్గూ జేసె నొక్కుమ్మడిన్, వ. ఇవ్విధంబున. చ. హళహళి నెదిర్చి దనుజా గ్రణిచే బహు సైనికో త్తముల్ గలన నడంగఁ జూచి చని కంచుకు లప్పుడే రాజుముందటక్ నిలిచి పరాకు స్వామి రజనీచరుఁ డొక్కఁడు పెక్కురక్కసుల్ గెలఁకులఁ గొల్వ నొండు పరికింపక మీకడ కేఁగు దేరఁగన్. క, అడ్డము వోయిన మంత్రులు, జడ్డిగములుఁ ద్రుంచె భటుల సందడి మాన్చెక్ దొడ్డచలంబున నీ కెదు, రొడ్డి విజృంభించే యవలియొడ్డున నధిపా. 233 234 235 236 287 తే, పేరు రావణుఁడట యేమొ వీరివారిఁ, గొందఱఁ జయించినాఁ డట యందఱఁబలె మిమును జయించుట కుపక్రమించినాఁడు, మించినాఁ డిప్పు డదె విక్రమించినాఁడు. మ, అనుమాటల్ పెనుగాడ్పులై నిగిడి రోపాగ్నిక్ బ్రవృద్ధం బొన ర్చిన ధూమం బన భూకంటిస్ఫురణ మిం చెక్ దంతి ఘర్షంబున గనుపించె విపులస్ఫులింగములు దృక్కంజంబులక్ జ్వాలలుక్ జనియించె నృపుఁ డంత నన్యబలవన్యాప్లోష సంరంభియై. 239 తే, ఒదవుపర వాహినీరోధ ముజ్జగించి, యిటు వృథావాహినీరోభ మేల చేయ ననుచు నవరోధ కాంతలయళుకు మార్చి, తటినిరోధంబు వాపి రోధంబు సేరి. ఉ. భూధవమౌళి ధౌతపటముల్ ధరియించి విశేషదివ్యభూ పాధవశాను లేపముల సక్కుల మిక్కిలి టెక్కుఁ జెందియు గ్రోధము మూర్తిఁ గైకొనినకోపునఁ గాంచన వేష్టనోజ్జ్వలో 15 114 శ్రీమదుత్తరరామాయణము త్సేధగదాధరుం డగుచుఁ జెచ్చెన రావణుఁది కేఁగఁగన్, ఆ. ఆసహస్రకరుని నడ్డగించెఁ బ్రృహస్తుఁ డతనితోడ మూఁక లావరించె ఖరకరాయుధాంశుకలన నమూఁక పెం, జీఁకటులకు విరియఁ జేసె నతఁడు, చ. అలిగి ప్రహస్తుఁ డుద్దవడి హైహయుపై ముసలంబు వై చినక్ బలువడిఁ దప్పఁ ద్రోచి గదపై కెగ నెత్తి పలాశి నెత్తి సం చలనము నొంద వ్రేయఁ గులిశ ప్రహితాచల రాజశృంగముక్ బలె నతఁ డొల్లఁబోయి యిలపైఁ బడియెం జడియ న్ని శాచరుల్. 241 243 ఆ. వానిపాటుఁ జూచి వడి గలతన మెల్ల, మంటఁ గలియ నున్న మంత్రివర్యు లొకఁడు సనినత్రోవ నొక్కఁడు వోవక, బీఱువోయి పదరి పాఱుటయును. 244 ---. రావణ కా రావణ కార్తవీర్యార్జునుల గదాయుద్ధము . 245 శా. మోముల్ జేగుఱుఁజాయ మించ దితిభూమూర్ధన్యుఁ డత్యుగ్రుఁడై యామూర్ధన్యు నెదిర్చి భూరిగదబాహా గ్రంబునక్ బూసి య భ్యామర్ధస్పృహ సింహముకో గదియుసింహంబుక్ బలెజ్ విక్రమో ద్దామ క్రీడనతత్పరుండు నృపుని దాఁకెజ్ సురల్ మేలనన్. వ. ఇత్తెఱంగున నక్కా ర్తవీర్యదైత్యవిద్య లుణా తధైర్య స్థైర్యధుర్య అయి యహార్యయుగళంబుడంబున నుత్తుంగమాతంగపుంగవద్వయంబుభంగి నభం గుర ప్రళయ కాలమార్తాండమండలద్వితీయంబు మెండున యుద్దండలయదండధర ద్వంద్వంబుగండున నఖండ కాండ ప్రచండ చండీశ్వరియమళంబుభాతి ! విలయ సమయసమున్నిద్ర సముద్రయుగంబు నుద్రేకంబున నొండొరుల నెదుర్కొని మండలాకృతిం బెఱయ బిఱబిఱ గదాదండంబుల ద్రిప్పుచు మండలభ్రమణం బులఁ బరిభ్రమించుచు దిట్టతనంబు నెట్టుకొన మండె వెట్టుచు బెట్టుగా వ్రేయు వ్రేటుల కొగ్గినటువలె నుండి మొక్కింత యోసరించుచు బదులు శ్రేయం గమ కించుచుఁ దప్పించుకొను నేర్పున దర్పించి పైపడ గుప్పించుచు మర్మంబు లెఱిఁగి నొప్పించుచు నుప్పరంబున కెగసి యన్యోన్యగదా ప్రహారంబుల మేఘ మాలికలఁ జీలికలు సేయుచు దిగ్గజంబులు మొగ్గ నగ్గలికతో నుర్వికి లం ఘించుచు నాలీఢాదిపదవిన్యాసంబులు బిత్తరంబుతో నిత్తరించుకొని యొర యుచు నొకరొకరిక్ జూచుకోపంబు చూపుల నిప్పులు గురియుచు నొండొరుల నొప్పిదప్పులకు మురియుచుఁ బ్రతిహతులకు బాయుచు నప్రతిగతులయుచు నుప్పతిల్లు గొప్ప నెత్తురు వరదలఁ దొప్పదోఁగుచు నొండొరులగ దాహతు లాఁగుచు నొడ్డారంబున మద్దులు పెట్టి యొండు దెసం మసలం గొట్టి బడలికలు పుట్టించుచుఁ గట్టల్కతో మట్టు మీఱి దట్టించుచు సకలభూతింబులు భయాద్భుతరసోపేతంబు లయి నలుదెసలకు బఱవ నార్చుచు జూచి యొండు దేన తృతీయా స ము శ్వా 115 బెట్టిదంపుసాదన పెనఁకువలతో బేర్చుచు హుంకారంబు లొనర్చుచు సహం కారంబున నెదుర్చుచు నొల్లంబోయి యొక్కింతతడ వూరక నిల్చుచు నొకల్లో కళ్లఁ బేరుకొని పిల్చుచు నిదిగో వేసెదఁ దప్పించుకొనుమని హెచ్చరించుచు నిత రేతర బాహుబలంబులు సహింపక మచ్చరించుచుఁ బెల్లుమించిన బొగడుచుఁ దల్లడించిన౯ దెగడుచుఁ గాలసర్పంబులవలె బుసగొట్టుచు నేటిదరి చెట్టులు నుగ్గుసూచంబుగా మెట్టుచు భుజాస్ఫాలనంబు లాచరించుచుఁ గార్చిచ్చుల హెచ్చున్ గోచరించుచు ఖేచరులు మెచ్చ గ్రద్దఱితనంబులతో బెద్ద తడవు గ దా యుద్ధంబు సేసి రయ్యవసరంబున. తే, అలుక వహీయించి కార్తవీర్యార్జునుండు బాహుగదఁ బూన్చి గర్జించుపం క్తిముఖుని యుర మొరయ నేయ సది యొప్పె నుఱుముకాల మేఘమున మించఁ గనిపించుమించుఁబోలె. 246 247 క. దనుజుఁడును గా ర్తవీర్యార్జును నురమున గద మిడు గుఱులు సెదరగ వై చిన నది పర్వతమధ్యం, బున నూల్కొ నునుజ్జ్వలోల్క పోల్కి వెలింగెన్. 248 వ. ఇవ్విధంబున. ఉ. కొముల గ్రుములాడుమదఘోర వృవంబులమాడ్కిఁ బోరుచో నమ్మనుజేంద్రుఁ డుద్ధతి మహాగద వైచినఁ బంక్తికంఠువ ది తాఁకి త్రుంగె వరశక్తి నడంగక వింటిబెట్టుదూ క్ష మ్మది ర మృతఁ డేగి మూర్ఛ వ. అప్పుడు. యడర౯ బుడమిక్ బడె వీత చేష్టుఁ డై. చ. గరుడుఁడు సర్పము బొదువుకై వడి రావణు రాజు డాసి ముక్ హరి బలిఁ గట్టివై చిన క్రియక్ బటు పాశ నిబద్దుఁ జేసి భే చగులు సుమావళుల్ గురియ సైన్యముతోఁ బురి కేఁగె నంత న య్యరదముచుట్టు ముట్టిరి ప్రహస్తముఖాసుర రాజు సై నికుల్. చ, ఇటువలెఁ జుట్టు ముట్టుకొని యెక్కడి కేగెదు రాజ నిల్వు మెం తటిపని కైనఁ బద్మభవునాలవవాని గ్రహింపఁ గూడు నే తటుకున నీతని విడుము దర్పమున విడ వేని నేఁడు నీ పటుభుజముల్ శరావళుల బ్రద్దలు సేయక రిత్త వోదుమే, మ, అని 'కాలాభము లభము బొదువున ట్లయ్యర్జును గ్రమ్మి యు క్కున నొక్కుమ్మడిఁ బ్రాస పట్టిన గ దాకుం తాదిశస్త్రంబు సిన నాతం డవి యెల్లఁ జే నొడిసి సుస్తే రాస్యుఁ డై వారిమీఁ దనే వైవ౯ గడు నొచ్చి విచ్చి చని రాత స్వామి చింతిల్లఁగన్. 249 250 251 252 253 254 116 శ్రీ మ దు మదు త్తరరామాయణము

• కార్తవీర్యార్జునుఁడు చెఱఁ బెట్టిన రావణునిం బులస్త్యుఁడు విడిపించుట

వ. అప్పుడు. యెడ నెడ బ్రాహ్మణు లెదురుకొనఁగ 255 సీ. దశకంఠదర్ప వేదండకంఠీరవ జయ జయ యని వందిజనులు వొగడ రోదసీకుహరంబు భేదిల్ల సేనాముఖంబునఁ దూర్యఘోషంబు లెసఁగ జంభారిమోల నచ్చరలట్లు గణికాంబుజాస్యలు దండలాస్యములు సలుప ఫలముఖో పాయనంబులు దీవనలు నిచ్చి తే. నఖిలశృంగారములు మించు నాత్మ నగర, మంచి తైశ్వర్యమునఁ బ్ర వేశించి సౌధ చారణస్త్రీలు ముత్యాలఁ జల్లుచుండఁ, గొలువునకు నేగె జననాథకుంజరుండు. తే, ఏఁగి పేరోలగమున దేవేంద్రవిభవ, మెసకమెసఁగంగ వసియించి యెల్లజనులు నెఱఁగుపడ దైత్యుఁ జెఱసాల వేయఁబంచి, యంతిపురము ప్రవేశించెనర్జునుండు. క. చెట్టతనంబునఁ బెద్దలఁ, బట్టి చెఱక్ బట్టినట్టి పాపంబున నే డిట్టెతి వనుచుఁ బౌరులు, దిట్టఁగఁ జెఱ నుండె నతఁడు దీనముఖుండై . ఉ. అంతటఁ గొన్ని నాళ్లకు వియచ్చరు లంతయుఁ దెల్పఁ బౌత్రు వృ త్తాంతము లెస్సగా విని దయాబ్ధి పుల స్త్యమహర్షి సంయముల్ చెంతల గొల్వ నింద్రువురి జేరెడు ధాత విధాన సిద్ధరా కాంతుని వీటి కేఁగి కుతుకం బెసఁగ మొగసాల నిల్చినన్. మ. జనపాలు౯ గని ద్వారా పాలురు పులస్త్యబ్రహ్మ విచ్చేసినాఁ డని విజ్ఞాపనమాచరించుటయు నర్యాద్యంచిత ద్రవ్యము గొని ప్రాగ్భాగమున౯ బురోధ నడువ గోధిస్ఫురత్పాణియై చని యమ్మానికి మ్రొక్కి యర్హగతిఁ బూజల్ సేసి భ క్త్యున్నతిన్. శా, ధన్యంమన్యహృదబ్ధుఁ డై యతని నాస్థానస్థలి జేర్చి మూ ర్ధన్యుం డున్నతభద్రపీఠి నిడి యుద్యతౌఢిమ౯ బల్కె స మాన్యం బయ్యెఁ గులంబు శ్రీలు వెలసెజ్ నూహిష్మతిః నే నసా మాన్యప్రాభవశాలి నైతి మిము సంభావించి సేవించుటన్. ఉ, వీడు తనూభవుల్ హితులు వీర అమాత్యులు వీరు బాంధవుల్ వీరలు వీరు సద్భటులు వీరలు నేనును నిక్కు వంబుగా మీూరు గణించినట్టి పను లెల్లను జేసెద మానతియ్య రే కారుణికాగ్రగణ్య యని గౌరవ మేర్పడ విన్నవించినన్ . పంచచామరము _ యోక్తి వుల స్త్యమాని సంతసిల్లి భూతలేంద్రుతో ననుకొ బలీ నృపాల నీప్రియో క్తి భక్తియు క్తిశక్తియుక్ దలంప నద్భుతంబు లత్యుదాతభోగ నంపద నిలింప నాథు మించి తీవు నీకు సామ్య మున్న దేశీ 258 259 260 261 262 263 తృతీయా స ము శ్వా 117 264 చ, బలియునిఁ బంక్తి కంధరునిఁ బట్టితి వం చౌకవింత గాఁగ నీ బలము నుతింప నేల ప్రతిపక్షుఁడు ని న్నెదిరించి క్రమ్మఱ గలఁడె మహానుభావుఁడ వగణ్యగుణాకర మాకుఁ బ్రీతిగాఁ బలికినయట్ల యద్దనుజు బంధవిముక్తునిఁ జేయవే యనన్, క. జనపతి యలరుచు విూపని, చినపని గావించుకంటె శ్రేయము గలదే యని దశముఖు విడిచి ప్రియం, బున నాతని సత్కరించె భూషాదుల చేన్. 265 ఆ. సత్కరించి వహ్నిసాక్షికం బగుసఖ్య, మాచరించి పనుపు నధిపు నెంచి పౌత్రు నూఱడించి ` పర మేష్ఠి సుతుఁ డేఁగెఁ, బంక్తిముఖుఁడు నెలవుఁ బాసి చనియె. క, చని తన సేవల మున్నిడు, కొని యెదురుగ వచ్చుమం త్రికోటుల హర్షం బున నాదరించి వా రి, చ్చిన పుష్పక మెక్కి దనుజ శేఖరుఁ డవలన్. 267 268

• నాలి రావణాసురుని గర్వం బణంచి పరిభవించుట

-శా, దుష్కాంక్షల్ వివరింపఁ గ్రమ్మఱ మదాంధుం డై నృపాలచ్ఛటా శుష్కా రణ్యదవాగ్ని తేజమన నెచ్చో నైనఁ గ్రీడించుచుకో నిష్కా పుణ్యమునక్ ధరాజనుల హానికి చెందఁగాఁ జేయుచు గిష్కింధావురీ కొక్కనాఁడు వడి నేఁగె వాలితోఁ బోర౧న్. -క. ఏఁగి పురద్వారము బిట్టాఁగి నిలిచి తన్నుఁ జూడ నడవిదిరుగుడుల్ మూఁగికొన గగన మట్టిటు, గాఁగ లయాంబుదము లీల గర్జించుటయున్. 269 క. ఆరవము విని యశోజిత, తారుఁడు తారుఁ డరు దెంచి దశముఖుఁ గని యే మీ రావణ నీవచ్చిన, కారణ మెఱిఁగింపు మనిన గర్వమున ననున్, సమర క్రీడా క. వాలి మహాభుజవిక్రమ, శాలి యనఁగ నాలకించి సమర భీలతఁ జూపఁగ వచ్చితి, నాలస్యం బేల పనుపు మగచర యతనిన్. ఉ. నా విని తారుఁ డిట్లనియె నవ్వుచు నీ విధి యేమి వెట్టి వే రావణ వాలితోడ బవరం బొనరింపఁగ నెవ్వఁ డోవుఁ బొ మ్మినొకరుండు వేల పరమేశ్వరుఁ డైన నెదిర్చి నిల్వ లేఁ డీవఱ కాతనిక్ దొడరి యెందఱు నొచ్చిరొ నీ వెఱుంగుదే, చ. వనచరనాథునిక్ దొడక వచ్చినళూరులకీ కసావళుల్ గను మదె ప్రోవు లై గిరులకై వడి నున్నవి దానవేంద్ర నీ వును జనువాలివిఁద నసువుల్ భరియింపఁగ నొల్ల వేని నా యన యిపు జేఁగినాఁడు చతురబ్ధులు స్నానము లాచరింపఁగన్. వ. అని యంత నిలువక నీ, మహితాహిగుణ వేష్ట్యమానోరు మంథానమహిధరోన థితో ర్తిమాలి వాలి మాయావిముఖ దై త్యమాయాననప్లోష కేళిభీషణదావకీలి వాలీ పదఘట్టనోద్భగ్న పాదపాదపశిలోజ్జ్వలశృంగశతసప్తశైలి వాలి 270 271 272 278 274 118 శ్రీమదుత్తరరామాయణము వజ్రధ్వజోత్తాలవాలవి తే హోణోత్పాతితనక్ష త్ర పాలి వాలి ఆ, యట్టివాలిఁ దొడరి యమృతంబు ద్రావిన, వారి కైన బ్రతుకవచ్చునోటు కాదు కూడ దతనికయ్యంబు వలెసన్న, నిపుడె దక్షిణాబ్ధి కేఁగు మనిస. 275 క. అత్తారుని భర్జించుచుఁ, క్రొత్తలు వింటిమి మజేమి కోతులవురి నం చెత్తినమదమున దనుజకు, లో త్తముఁ డాక్షణమ దక్షిణోదధి కరిగెన్, వ. అరిగి తత్ప్ర దేశంబున. 276* 277 279 సీ. అతులితానంతపథా క్రాంతి శాంతుఁ డై ధరణికి దిగిన మార్తాండుఁ డనఁగ ను త్తరదిశ మాని యొక వేడుకకు దక్షిణాశఁ జేరిన కాంచనాద్రి యనఁగ ననవర తాంబుపానాయసమునఁ దీర మాశ్రయించిన బడబాగ్ని యనఁగఁ గర చరణాది కాంగములఱోఁ గపిరూపు దాల్చినయామ్యప్రతాప మనఁగ తే, దుర్నిరీక్ష్య ప్ర భావంబుతో సుద గ్ర, తనువుతో ఁగిలి కాఖీలతర ల వాల వల్లితో' శోణముఖ వై భవంబుతో న, వంధ్యగతి సంధ్యవార్చునవ్వాలిఁ గనియె. మ, కని శాఖామృగమాతృఁ గాఁ దలఁచి రక్షస్స్వామి యయ్యింద్రపు త్రుని వంచించి గ్రహింప నెంచి తమమంత్రుల్ దవ్వున నిల్చి స్ధానఁ దా నొక్కఁడ పుష్పకంబు డిగి యందు సద్దు గాకుండ నొ య్యన పాదంబులు పెట్టుచుకొ వెనుక యై యంతంత నేతేరఁగన్. చ, పదముల చప్పుడింత చెవిఁ బాఱినఁ గన్నులు విచ్చి వాలి గ౯ తుదలనే వానిఁ గల్గిని ననుఁ గపటంబునఁ బొంచి పొంచి ప స్టెద నని రావణుండు నిగిడె వడి వీనిభుజాంతరంబున బొదివి చతుఃపయోధులను ముంచెద నంచు జపించు చున్నెడన్. మ. చరణా గ్రం బుల దిన్నగా నడిచి పశ్చాద్భాగము జేరి యా శరుఁడు మ స్తము లోరఁ జేసికొని హస్తంబుల్ పయిక్ జాఁచిన హరి దంతి గ్రహియించునట్లు ప్రబలుం డవ్వాలి బాల్సంది శిరముల్ ప్రక్కలు బాహుపంక్తు లిఱికించె జండస త్త్వంబునన్. . ప్రక్కలఁ జక్కగా నదిమి బాహుశిర గ ప్రముఖాఖిలాంగముల్ మిక్కిలి నొవ్వఁ జేయుచు నమేయ బలంబున వాలి మింటికి గ్రక్కున నుద్గమించెఁ దనుఁ గగ్గొని వేల్పులు సిద్ధసాధ్యుల మ్మక్క మహాపరాక్రమసమగ్రుఁ డితం డిని సంస్తుతింపఁగన్. ఉ. - ఆ. ఇటుల యుద్ధమించి యింద్రుని గారాబు, పట్టి చిలువ నొడిసి పట్టి పఱచు పన్నగారి దారిఁ బశ్చిమాంబుధిఁ జేర, నరుగ నంతలోన నద్భుతముగ. శా, ఆకాశంబున కడ్డ మేఁగిన ప్రహస్తాద్యాసురామాత్యు ప్పా కారి ప్రియసూతివాలజనిత ప్రత్య గ్రఝంఝానిలో ద్రేకం బోర్వక తూలికల్ చెదరురీతికా మేఘముల్ విచ్చి చీ ల 280 281 282 283 తృతీయా యాశ్వాసము కాకై పోయెడుజోక నొచ్చి చని రాకంపింప సర్వాంగముల్. 119 284 285 'యదముకొ గొనిపోయెడు, వాయువువలె వాలి పంక్తి వదను నిటుల కొం పోయి వడిఁ బశ్చిమాంబుధి, తోయముల మునింగి నియమధూర్వహమతి యై. చ, ఇరవుగ నిప్పయోధి ఘటియింపఁ గలట్టి క్రియల్ ఘటించి యు __త్తరజల రాశికి జని యథావిధిఁ దానముఁ జేసి పం క్తికం ధరు నలవోక సందిటను దాల్చియె తూరుపువార్ధిఁ జేరి యం దురుజుపనిష్ఠ లెల్ల నియమోన్నతిఁ దీఱిచి యివ్విధంబునన్. మ. కృతకృత్యుం డయి యింద్ర నందనుఁడు కిష్కింధాపురోద్యానప ద్ధతిఁ బ్రాపించి భుజాంతరంబున మహాదైన్యంబుతో వేలున ద్దితిజాధీశ్వరు నందు వైచి నగుచు దేవారి హా యెప్పు డం చతని౯ జూడనివానియ ట్లడుగ వీతాహం క్రియౌద్ధత్యుఁ డై. .ము. తను వాద్యంతము చెమ్మరింప భయగాద్గద్యంబు గాన్పింపఁగ స్ధానలక్ బాష్పము లావరింప వడఁకు దోడ్తోఁ బ్రవర్తింప బో రున నిట్టూర్పులు మించ లేచి దనుజేంద్రుం డంతఁ దాఁ గ్రమ్మఱ జననం బొందితి నంచు నెంచి యనియెజ్ శాఖమృగస్వామితోన్. చ, బలియుఁడ వైన నీవె నిరపాయదయాఢ్యుఁడ వైన నీవె ని శ్చలమతి వైన నీవె విలసద్ధృతి వైనను నీవె కాక నీ కిల సౌకరుండు సాటి యగునే సురనాథకుమార నిన్ను నేఁ దెలిసితి నేఁడు నిక్కముగఁ దీతె మదీయమదాంధ కారముల్. శా, కై లాసం బగలించి శంకరునిచే ఖడ్గంబుఁ బ్రాపించిది క్పాల శ్రేణిఁ గలంచి మించిన ననుజ్ గంతరాళంబున దూలంబు బలె వేలఁ జేసితివి నీదోళ్ళ క్తి మ్రోల వృథా స్థూలం బయ్యె మదీయశౌర్య మఖిల స్తుత్య ప్రభావోదయా, చ, గరుడురయంబు మానసము గాంచిన వేగము చండమారుత త్వరయు భవఙ్ఞవంబున లవంబున కైనను వాటి వచ్చునే సుర గరుడోరగాసురులఁ జూచితి నీదృశ బాహువి క్రమ స్ఫురణ లెఱుంగ సత్య మిది స్తోత్రము గాదు ప్లవంగ పుంగవా, .ఉ. అన్నవు. నీవు భానుసుతు పట్టుల నేనును గూర్మి తమ్ముఁడళ్ నన్నుఁ గృప గనుఁగొనుము నాధన మంతయు నీది నీవు నే నెన్నఁటి కిట్లు చెల్మి వహియించియె యుండుద మన్న నింద్రజుం డన్నరభోజితోడ నవు డట్టులె సఖ్యము సేసి వేడుకన్ , ర 287 288 289 290 291 క. బాంధవుఁ డగునాతనిఁ గిఁష్కింధకుఁ, దోడుకొని పోయి స్నేహామున జగ ద్బాంధవసుతుఁ జూచినగతి, బుధుర మతిఁ జూచి మిగుల బహు మతిసేసెన్, 292 120 శ్రీమదుత్తరరామాయణము క. మాసముదారత నచ్చట, మాసము వసియించి మిగుల మైత్రియుఁ గని య య్యాసురపతి సత్కృతుఁడై, యాసురపతిసుతుఁడు వనుప నరిగె నృపాలా, 294- వ. అని పలికి యగ స్త్యముని శేఖరుండు రఘువీర శేఖరునకు వెండియు ని ట్లనియె. మ. చతురంభోధుల దైత్యు ముంచిన భుజా శౌర్యాఢ్యున వ్వాసవి హతుఁ గావించితి వొక్కతూవున సమిత్రామాత్య పుత్రంబ గృతవీర్యాత్మజుఁ ద్రుంచి వై చినత్రిలోకీ వర్ణితు రేణుకా సుతు నిర్జించితి పెంచ శక్యమె నిను౯ క్షోణీసుతా తాధీశ్వరా. 296 క. విను మవ్వలికథ యిటువలె, దనుజుఁడు కిష్కింధ వెడలి తనసహజమదం బున మునుపటివలె నృపతుల, నని నెంచుచు ధరఁ జరించు నక్కాలమునన్, ఆ రావణునకు రావణునకు నావదసందర్శనం బగుట శా. సర్వాంగీణవిభూతి కాంతులు శరచ్చంద్రస్ఫురచ్చంద్రి కా నిర్వాహంబుఁ గనక్ జటల్ భుజగ మాణిక్యచ్ఛటల్ నాటఁగా సర్వజ్ఞత్వము సార్వకాలము రహించక్ మించు దేవర్షి యం తర్వాణి స్తవనార్హకీర్తి యెధురై సక్ దైత్యుఁ డుప్పొంగుచున్, ఉ. దండము వెట్టి నేమమెకదా యనిమేపరియయ్య వారి కెం దుఁ డివు డెందుఁ బోయెదరొ యోజన లేమి విశేష మెద్ది బ్ర హాండమునందు మీకుఁ దెలియక్ బడ కుండునె సర్వము ధరా మండలనాథుల గెలుచుమద్భుజ శౌర్యము మెచ్చ వచ్చునే 298- 299 వ. అనినఁ జతురవచనరచనావిశారదుండగు నారదుండు నీరదపథంబున జను పుష్పకంబునిలుపు మని నియమించి యతనితో నిట్లనియె. మ. యశము" దేజము బాంధవప్రియము ధైర్యస్థైర్యముల్ గన్న నీ కుశలం బేదలఁతు శుభంబె కద నీకు రాక్షసాధీశ యీ దృశశౌర్యాఢ్యుఁడ వీవు మానవులతో నేవేళఁ బోరాడఁ గాఁ గృశత బొందె మదీయ కౌతుక మ దేవి యన్న వాక్రు చ్చెదన్. క. పిచ్చుక పయి బ్రహ్మాస్త్రము, విచ్చలవిడి నిగుడఁ జేయువిధ మిం తెకదా మచ్చరము మనుజతతిపైఁ దెచ్చుక పొలియింప నీవు దిరుగుట లెల్లన్. మ. అకలా విష్ణుని గెల్చుటో జమునివాహాశక్తి మాయించుటో సకలాదిత్యవినాశముల్ సలుపుటో శభ్రు నివారించుటో వికటవ్యాధిజరావి కారకృశుల విభాంతుల మర్త్యుల క్ బ్రకటక్రోధమున జయించిన వికారం బందరే మాదృశుల్, 300 301 302 303 క. నామజరాజము దోమల, తో మార్కొని పోరునటుల తోఁచెక్ మనుజ స్తోమముతోఁ దార్కొని సం, గ్రామము నీ వాచరింపఁగా గనుఁగొన్నన్ . 304 తృతీయాశ్వాస ము మ. వర మజ్ఞాసను వేఁడినప్పుడును దేవ శ్రేణుల" గాని 'నే నరుల వానరుల గణింప ననవే నాయంబె భీతాతుల బరి వేధించుట మార్కొనక్ వలసిన తాళ వాసుల్ ఫణా ధరులు దైత్యులు లేరె వా రసదులే దైతేయవంశాగ్రణీ. 121 305 వ, అని మనుజహితార్థియై రావణునకు రసాతల జయోద్యోగంబునందు బుద్ధి పుట్టించి యన్నలువపట్టి యంత నిలువక, 806 తే. ఇది హితంబుగ సూహించి యింక మనుజ, కోటిపై ధాటి చూపక నేఁటినుండి చనుము పాతాళ వాసుల సంహరింప, నీ గెలుపు గెల్పు గాదు దై త్యేంద్రయనిన. ఉ. నారదుమోముఁ జూచి యెల నవ్వునఁ బంక్తి ముఖాసురుం డనుకో మీరు మనుష్యకోటులకు మేలు దలంచితి రేమొ మంచి దే శూరులు భీరుల దొడరి శూరతఁ జూపిన శూరుఁ డందు రే 308 309 భూరిగుణాభిరామ తగుబుద్ధి గణించిన మాన వచ్చునే. మ. బలిసద్మంబున కేఁగి తొల్త బలిశుంభద్గర్వము మాన్చిదై త్యులయాద్ధత్య మడంచి భోగివరుల దూలించి వత్తుకొ రసా లయా గ్రానుమతి ప్రదానము మునీంద్రా యిచ్చితే యన్న నం దుల కానందముఁ బొంది పద్మజునిపుత్రుం డి ట్లను గ్రమ్మఱన్, మ. అల వుప్పొంగ రసాతలాధిపుల బాహాటోపముల్ మాన్పఁగా వల తేనిక్ దొలుతొ ల్త సంయమని త్రోవర్ బొమ్ము నీ రాక కు మలికర్ జెంది జముండు మార్కొనిన సమ్మర్దంబుగా నచ్చట గలుగు౯ బో రతని౯ జయించి యశముఖ్ గైకొమ్ము నా మెచ్చుచున్. నా 810 ఉ. దేవమునీంద్ర మంచియుపదేశ మొసంగితి రంత కాది ది దేవతల దురంబునను గెల్వఁ బ్రతిజ్ఞ యొనర్చినాఁడ ము న్నావిధ ముచ్చరింప హిత మయ్యె జయింతు నవశ్య మాతనిక్ దీవన లిచ్చి మీ రివు డతి ప్రమదంబున వీడుకొల్పుటన్ . 311 క. పనివినియెద నని నారద, మునికి వినయో క్తియుక్తి మొక్కి దశాస్యం డనుమతిఁ గొని జము గెల్వఁగఁ, జనియెక్ బలకలకలంబు చదల౯ బొదలన్. నారదుండు యమునిం జూడఁ బోవుట ఉ. నారదుఁ డంత ని ట్లని మనంబున నెంచె దశాన్యుఁ డెంతెయుజ్ గూరుఁడు మూఁడులోకములకు వెత సేయఁగ బూనుకొన్నవాఁ డీరస మెక్కు డంతకుఁడు నింతట నంతట రిత్త వోవునే వీరలు పోరు పోరు గిని వేడ్క యొనర్చెదఁ గన్నుదోయికిన్. చ. యమునకుఁ దానె పెద్దయముఁడై భయ మొందక రావణుండు సం యమనికిఁ బోయె నింక నెటు లైనను మంచిది మర్త్యకోటిబ 16 318 122 శ్రీమదుత్తరరామాయణము 314 315 న్నము గడతేతె నింతటఁ గనారిలి వేల్పులమీఁదఁ జూవువి మ నది మేలు గా దయినఁ గల్గిని మెచ్చక పోవ వచ్చునే. క్రమ ఉ. ఇచ్చట దామసింపఁ దగ దిప్పుడె యాతని కివ్విధంబు వా క్రుచ్చెద నంచు నారదుఁడు గొబ్బున సంయమునీమహాపురి౯ జొచ్చి చిత్న రత్నమయశోభితదివ్యసభాంతరంబులో నొచ్చెము లేనికలి ఁ గొలు వున్న జమున్ గని చేరఁ బోవఁగన్. సీ. కణ్వగా ర్గేయమార్కండేయు లొకవంక సముచిత స్మృతి వివాదములు సలుపఁ దమరు దెచ్చిన ప్రాణికతుల ముందట నుంచి యెడనెడఁ గింకరుల్ హెచ్చరింప నెవ్వరెవ్వరి సొంతు 'మెందెందుఁ బోదు మంచాకృతుల్ గనియామయములువ గవిలెలో నున్న ప్రకారానఁ బ్రజ పాపపుణ్యముల్ చిత్రగుప్తుండు దెలుప [లుకఁ తే, ధర పీఠంబునను గాలదండమృత్యు సహితుఁ డై నించుకొలు వుండి సకలలోక వంద్యుఁ డాతండు సురమౌని వచ్చు రాకఁ గాంచి యెకురేఁగి మ్రొక్కి యర్ఘ్యం బొసంగి, 316 ఆ. ఉన్న తాసనమున నునిచి పూజలు సేసి, కుశల మడిగి ప్రియముఁ గూర్చి యిచట కేఁగు దేర నేమి హేతువు మునినాథ, తెలుప వలయుననినఁ బలికె నతఁడు. 317 మ. నిఖిల స్తుత్యభుజప్ర తాపనిధివౌ నీమీఁద దండెత్తి వ 2 బగు చ్చె ఖలుం డైన దశాననుం డతనితో సిద్ధం సిద్ధంబు యుద్ధం శిఖరి మేషము దాఁకి కుంచుగతి నీచే వందురు సంగరో న్ముఖభావంబు వహింపు మన్న నగి యంభోజా ప్తపుత్రుం డనున్. మేలు మజేమి మాపురముమీఁదికి రావణుఁ డేఁగుదెంచిన జాలు భవత్ప్రసాదమున శౌర్యగుణంబు ఫలింపఁ జేసెద గాలుని కాలదండ మెఱుఁగండొకొ మృత్యువుఁ జెంద వానికి గాలము డగ్గఱించె నది గానియెడక్ మది నిట్టు లెంచునే. 318 319 క. మంచిది రాసిం డంతయుఁ, గాంచెద రీమునులు మీరు గర్వోక్తులు భా షించఁ బనియేమి యంచు స, మంచిత ధైర్యమున నుండె నట దశముఖుఁడున్.

• రావణుఁడు సంయమని పై దండెత్తుట

చ, హలహలతీక్ష్య భంగులు లయాంబుధ్న ప్రతిబింబరూపముల్ ప్రళయసముద్ర ఘోషములు బాడబకీలల నేలు తేజముల్ వెలయ మహోగ్ర రౌద్రములు వింతలుఁ గాఁ దగువీర రాక్షసుల్ గొలువఁ బ రేతరాజవురగోపుర ముద్ధతిఁ జూచి వేడుకన్. ఉ. ఆయతదివ్యపుష్పకమహాప్రభ లానిరయాంధకారముజ్ ద్రోయ దళాన్యుఁ డయ్యెడఁ గనుంగొనియెజ్ భటకోటి గత్తుల 321 తృతీయా శ్వాస ము ܛܝ 123. 322 గోయఁగ వ్రేయఁగాఁ గశలఁ గొట్టఁగఁ దిట్టగ బెట్టు వేదనల్ సేయఁగ జిక్కి స్రుక్కి వెతఁ జేష్టులు దక్కి తపించుపేతలన్. సీ. ఉక్కుకోఱల కుక్క లొక్కింతమర ముల్ వట్టి తీయగ మొటిల్ పెట్టువారి గొప్పనిప్పులయేటఁ గూల్చి పో నీయక పొదివి యముల నేయఁ బొరలువారి నెత్తురు చీము నిండినకూపముల వ్రాలి పురుగు లంగముఁ దొల్వఁబొగులువారి గత్తులఁ గోసిన కాయముల్ ర వాహినుల ముంపఁగ బెట్టు పనవువాఁ తే, బిట్టుగాలిన పెనములఁ బెట్టి వేఁప, మిట్టిపడి యట్టె మూర్ఛిల్లునట్టివారిఁ ద _ప్తతెలకటాహపాతమన శోక, తప్తు లగువారిఁ జూచె నదశముఖ్యుండు. 328 సీ. పక్షపాతులుఁ గూటసాక్షులు ననృతో క్తిపదలు గౌరవ బాధ పడెడువిధము కులహంతలును భూణగోఘ్ను లుచ్ఛ్వాసనిరోధకంబునఁ బడి రోఁజువిధము బ్రహ్మహంకెయు సురాపాని స్వర్ణ స్తేయి సూకరంబునఁబడి స్రుక్కు విధము స్వగురుతల్పగుడును స్వసృగామి నృపహంత త ప్రకుంభికఁ బడి తలఁకువిధము తే. కూఁతునుం గోడలిని బట్టుకొన్న చెడుగు లురు మహాజ్వాల వాలి బిట్టొఱలువిధము దగనిమగువలఁ గవయు పాతకులు లవన యాతనలఁ గూలువిధ మతఁడచటఁ జూచె, 824 సీ. భృతికి వేదంబు సెప్పెడి దూబ వేదనిందకుఁడు విమోహపాతంబు గనుట సతిథుల వృద్ధుల నరయ కన్నముఁ దిన్న పాపకర్ముఁడు కృమిభక్షి యగుటఁ గ్రతువు సేయఁగ నాసకతన నసద్ధాహి యగువాఁ డధోముఖియై యొఱలుట బ్రాహ్మణుం డయ్యు బేరము లాడుదు రాతి యంధకూపంబున నవశుఁ డగుటఁ తే, బర్వగామియు గృహదాహీ బంధుబోధి వైతరణిఁ గూలి కాలుట వనము నఱికి వై చినదురాతుఁ డసిపత్ర వనిఁ దొరఁగుటఁ జూచి దశకంధకుఁడు దల లూచి మఱియు, 325 సీ. నవరత్నమయభూషణములఁ బూనినవారి దివ్యయానము లెక్కి తిరుగువారి నిక చమందారమాలికలు చుట్టినవారిఁ దెలిగొడుగులనీడ వెలయువారి మృగమదశ్రీగంధమిళితాంగు లగువారి వీణాదిగానముల్ వినెడివారి నచ్చరల్ గొలువఁ గొల్వై చెల్వుగను వారి మేలిమచ్చులమీఁద మెలఁగువారిఁ తే, జంద్రు సౌమ్యంబు తపను తేజంబు మరుని, చెలువ మింద్రునిభోగంబు శివుని విభవ మూని భద్రాసనస్థులై యున్న వారి, ధార్మికులఁ జూచె నొక వంకదశముఖుండు. ఆ. చూచి నేను మొదటఁ జూచిన వారి క, య్యడ లొనర్చి వీరి కధిక సౌఖ్య యు_క్లిమెలఁగఁజేసె నోహో జముఁడు పక్ష, పాతియనుచుఁబలికి పంక్తిముఖుఁడు. చ, పురుషుఁడు క ర్తయే దురితము సుకృతంబు నొనర్పఁ గర్త యొ 124 శ్రీమదుత్తరరామాయణము క్కరుఁడది నీవు సేయు మనఁగా గద కర్మకుఁ డౌ స్వతంత్రతా విరహితుల వృథా పరిభవించెద రీఖలు లంచు యామ్యకిం కరుల నదల్చి రావణుఁడు గాఢకృప విడిపించెఁ 'బ్రేతలన్', క. భయపడునిరయస్థులఁ గని, దయ యనుపే రెఱుఁగనట్టి దశకంఠున కే దయ పుట్టె నన్న వారల, దయినవి పద్దశఁ దలంప నలవియె యధి పా. + రావణుఁడు యమునిభటులఁ బరిభవించుట 328 329 ఆ. ఇటుల నిరయగతుల నెల్ల విముక్తులఁ జేసి వారు హాయి సెంది పొగడ విక్రమింపఁ గడఁగువింశతిభుజుఁ జూచి, శమనభటులు నీరసమునఁ గెరలి .380 మ. పరిఘాసిఝురి కాపరశ్వధగ దా ప్రానాదినానాయుధో త్కరముల్ పూని దశాస్యు పుష్ప కముమీఁద బెల్లు గావించి హుం కరణంబుల్ కఠినాట్టహాసములు టంకారధ్వనుల్ మీఱ భీ కరులై యొక్కటఁ జుట్టు ముట్టుకొని మార్గంబుక్ నిరోధించినన్. మ. దనుజాధీశుని మంత్రు లజ్జ మునిభృత్య శ్రేష్ఠుల బిట్టు నూ ర్కొని తత్సాధనముల్ దళించుటయు సక్రోధాత్తులై శూలముల్ గొని వారు బ్రతిపక్ష సైనికులవఱో దేశముల్ యా గ్రుమ్మి ర్చిన నీలాచలనిర్ఘరం బులనఁ బాటెజ్ క్రొత్త పెన్నెత్తురుల్ . 381 332 క, నెత్తుట జొ త్తిల్లియుఁ బలు, మొత్తము లై రాక్షసులు జమునిభృత్యులకు జి త్తముల ను స్తలము౯, ద త్తఱమును హత్తుకొన రణంబులు సేయన్. 388 చ, సమముగఁ బోరువద్ద నుజ సైనికుల దెరలించి కింకరో త్తములు పయోదముల్ సలిలధారలఁ గాటుకకొండఁ గప్పుచం దమున దశాస్యుమేను శరధారలఁ గప్పిన ఫుల్ల కింశుక ୪ క్రమమున రక్తసిక్తుఁ డయి క్రౌర్యము శౌర్యము ధైర్యము దగన్. చ. ఇరువది చేతుల౯ వివిధ హేతితతుల్ గొని యొక్క పెట్టు కిం కరులపయిక్ నిగిడ్చినఁ కాపికలై రొకకొంద ఱందు ని చ్చిరి యొకకొంద అంత హత శేషులు క్రమ్మర డాసి పంక్తికం ధరుమెయి ముంచి రస్త్రములఁ దమ్మతఁ డద్భుత మంది చూడఁగన్. 334 335 క. ఇకై ్కవడి రక్కసునకు, వెక్కసమునఁ దొడరు జమునివీర భటులతో నుక్కున మార్కొని పోరఁగ, నొక్కరుఁడు గలుఁగఁ డసుర యోధులలోనన్. ఉ. అప్పుడు రావణాసురుఁడు యామ్యభటాస్త్రపరంపరల్ దను౯ గప్పినఁ గంకటం బవిసి గాత్రము భేదిల నొచ్చి కన్నుల నిప్పులు కుప్పలై తొరఁగ నేలకు డిగ్గి తదీయ శౌర్యముల్ డెప్పర మైన సైఁపక వడిక్ విలు పూని గుణంబు దీటుచున్ .. .మ, తపనాది గ్రహముల్ కథధ్వగతిఁ జెందర్ వేలు పుం బెద్ద మి 387 తృతీయా శ్వా స ము ట్టిపడ౯ భోగివరుండు డీలుపడ దంస్ట్రీ స్వామియుక్ ద్రెళ్ల స ప్తపయోధుల్ గలఁగ౯ గులాద్రులు చలింప నారకుల్ డుల్లఁ బా శుపతాస్త్రం బరివోసి యంతకభటుల్ స్రుక్కన్ బ్రయోగించినన్.

మ. బహుశ క్తుల్ బహుతో మరంబులు బహుప్రాసాదిశస్త్రంబు ల

మహనీయాస్త్రమున జనించి పొగలు మంటల్ సెలంగళ్ మహా గహనంబుక్ దహియించుదావళిఖ రేఖక్ మిత్ర భూభృత్యుల దహియించె నిమిషంబులో భువన మత్యాశ్చర్యము బొందఁగన్. `తే. ఇటుల యమభటకోటుల నే పడించి చటుల మగు తచ్ఛరం బుపసంహరించి పురము లేర్చినఫాలాక్షుఁ బోలి యట్ట హాస మొనరించె నతఁడు సంయమని బెదర, 125 338 339 340 341 ఉ. ఇంతయుఁ జూచుచున్నభటు లేఁగి కృతాంతునితోఁ బరాకు దు శాంతపరాక్రమక్ర మధురంధరుఁ డదశకంధరుండు నేఁ డెంతయు మించి పాతకుల నెల్ల విముక్తులఁ జేసి యుద్ధవి భ్రాంతులు గానికింకరులఁ బాశుపతంబునఁ ద్రుంచినాఁ డనన్. -క, కటతటు లదరఁ బటుభూ, కుటి నిటలస్థలి నటింప గొప్పడుఁగుఱుల్ చిటచిటఁ గన్నులఁ జెదరఁగ, గిటగిట రదనములు బెట్టు గీటుకొని క్రుధన్. 842 క, కూరుండై శమనుఁ డుఱక, తేరకు మద్వీర భటులఁ దెగటార్చిన య వ్వైరి నిఁక౯ దెగఁ జూచెద, సారథి మనరథముఁ దెము చయ్యన ననఁగన్. యముఁడు రావణుని పై యుద్ధమునకుఁ బోవుట B రింపఁ 344 .క. తోరపులత్తుక చాయలు, వారువములు గట్టి మహిషపర కేతువు సె ల్వార సమకట్టి తేరా, సారథి గొని తేర నెక్కి సంరంభమునన్, 'సీ, క్రోధపావకుఁ డుండుకుండంబు లన నేత్ర గోళముల్ మంటలఁ గ్రుమ్మరి గులిశంబు చతురాకృతులఁ గాంచె నా మించుదం పలఁ గలిసి వక్త్రంబు వెలుఁగ ద్వాదశ ద్వాదశాత్మక తేజ మొక పైనగతి దుర్నిరీక్ష్య ప్రకాశ మెసఁగఁ బ్రళయ కాలాభీల పాథోధర ములీలఁ తాళమహోత్తాలతనువు గ్రాలఁ -తే. గాలదండంబు పాశంబుఁ గాలమృత్యు వగ్నిమయముద్గరముఁ దక్కు నాయుధములు మూర్తులు ధరించి నిజరథంబున వెలుంగ దశముఖునిమీఁది కరుదెంచె దండధరుఁడు. వ, అప్పుడు. సీ. ప్రళయార్కబింబంబుపగిది భూరిప్రభారాజితం బగు దివ్యరథముఁ జూచి సంవ ర్తసమయ ప్రచండానలజ్వాలలం బూను కాలదండంబుఁ జూచి కాలపాశంబు ముద్గరముఁ గైకొని మ్రోలఁ దులకించు కాలమృత్యువును జూచి 345. 346 126 మదు త్తరరామాయణము J కల్పాంతభై రవక్రౌర్యం బకాలంబునం దెచూపఁగఁ బూనుయమునిఁ జూచి తే. యతనియా కారమును జూచి యదు బెదరి, చౌదరి పదములుఁదడబడ నుదరి పాటు గదుకఁ బదరుచు నెదఁదా లిగుదురు వఱుపఁ, జాల కసురులు పఱచి రిక్ష్వాకుతిలక, చ. సహచర హుంక్రి యోగ్రమహిష ప్రవణోత్కరకంఠఘంటికా బహుళఘణ ఘణధ్వనులు పార్శ్వసమాగతకింకరాగ్రణీ కహకహఘోషముల్ తురగ కల్పి హేషలు చండమారుతో పహతపతాకి కార్భటు ల భంగుర చక్రరవంబు లొప్పఁగన్.

• రావణుండు యమునితో యుద

య యుద్ధము చ. నిమిషములోన నిట్లు రజనిచరముఖ్యునిఁ జేర వచ్చి సం యమనివిభుండు శూలముసలాసిగ దా ప్రముఖాయుధంబులొ క్క మొగి నిగిడ్చి పేర్లలుక గన్నడ నార్చిన రావణుండు ధై ర్యమహిమ నోర్చి వజ్రనిశితాశుగ కోటులు ముంచె నాతనిన్ , శా. ఆయస్త్రాంధతమి స్రమర్కజుఁడు మథ్యాహ్నార్కు చందంబునక్ బాయక్ ద్రోచి సహస్రబాణముల నవ్ఫీలస్త్యు నొప్పించినక్ గాయం బంతయు నెత్తుటక్ దడియ నా కంపించియుక్ గిన్న దై తేయస్వామి పిఱిందికి౯ జనక యుద్వృత్తిజ్ జమున్ జూచుచున్, 1. బాహాస్ఫాలన మాచరించి దశ చాపజ్యాళి మ్రోయించి శౌ ర్యాహంకారత మించి హుంకృతుల బ్రహ్మాండంబు భేదించి యు త్సాహశ్రీ వహీయించి తూపు లరిమీఁద నించి నొప్పించి స ప్తాహోరాత్రము లొక్క చందమునఁ బోరాడెక్ సమానోదతిన్, వ. ఇవ్విధంబున. మ. తనతో జోడయి పోరు రాక్షసుని దోర్టర్పంబు సైరింప క య్యినజుం డేకశరాసుఁ డయ్యుఁ బదివే లే సె౯ శితాస్త్రంబు లం దున మే నంతయుఁ గ్రంతలైన దశవక్త్రుం డంత మూర్ఛిల్లి యం తనె "తెప్పిర్లి యుగాంతకంతుహర దుర్దాంత కు ధావంతుఁడై . చ, శమనుఁడ వౌదు వీ నిశితసాయకముల్ శమియింపు మంచు న య్యమర విరోధి యాతనిహయంబుల సూతుని నాలు గేడు బా ణములఁ గలంచి వేయి బలు సరసముల్ మెయి నాట నేసి వి క్రమమున నార్వఁగా జముఁడు గన్నుల మంట గ్రమ్మఁ జూచినన్. చ, దనుజబలంబుపై నడరి తచ్చిఖ వేఁడిన కాన నేర్చు చె పై న్నున నలి రేఁగి గొల్పఁగఁ గనుంగొని యంతకు మున్నె వచ్చి య య్యని తెఱఁ గెల్లఁ జూచుచతురాస్యగిరీశను దేశముఖ్యుల య్యినసుతురోషళ క్తి నుతియించిరి యెంచిరి రాక్ష సేంద్రునిన్. ఉ. అయ్యెడ మృత్యు విట్లనియె నక్కజుకో ననిఁ బూని యేఁడునా 348 349' 350 351 352 353 345 355 తృ తీయా శ్వా స ము ళ్లయ్యె సురాభియాతియెదు రై నిను గొంచుచు నున్నఁ జూడ సి గ్గయ్యెడు నింత యేల నను నంవు మొకించుకలోన వీని ను గ్గయ్యెడునట్లు సేసెద సురాసుకు లింపును భేద మొందఁగన్, మ, నను దాఁట వశమే విధాత కయిన నా చేతఁగా శంబసా దనదై తేయుఁడు జంభ పాకమధువృత్ర వ్యాఘ్రనాగాసురుల్ కనకాక్షుండు హిరణ్యుఁ డాదియగురక్ష శ్శేఖరుల్ మ్రగ్గుటల్ చన దాలస్యము పంపు మన్న జముఁడు సై కింపు మం చాత్మలోన్, ఈ. మృత్యువుఁ బంపిన దనయహీనబలంబు లంగు ముద్దలౌ ద్ధత్యము పాశము౯ రిపువధం బొనరింపఁగ లేవు సర్వలో కాత్యయ హేతు పావకమహార్చరఖండము కాలదండముక్ దైత్యునిమీఁద వైవ నుచితం బిపు ఉంచుఁ దలంచి శూరతన్. ఊ బ్రహ్మయాజ్ఞ చే యముఁడు రావణునితోడి యుద్ధంబు మానుకొనుట - చ. బ్రతుకుదు గాని లేర యిఁకఁ బం క్తి ముఖా యని కాలమేఘని ష్పతిదమి తాశ నిస్ఫురణ శాంభవఫాలదృగగ్నికీలకా కా ప్రతినిధికీలల౯ భువనపం_క్తిఁ గలం చెడు కాలదండ ము ద్ధతిఁ గొని వై వఁ బూనినఁ బితామహుఁ డడ్డము సొచ్చి యిట్లనున్, చ, నిలునీలు కాలదండ మతినిష్ఠుర మీతనిమీఁద వైవఁగా వలవదు సంహరింపు మనవద్యవి వేళతపం బొనర్చి న న్నలరఁగఁ జేసి యందున సురాసురకోటి కజయ్యు డై ప్రవ ర్తిల వర మొందినాఁ డిపుడు ద్రెళ్లిన నావచనంబు దప్ప దే. 'తే, కాలదండం బమోఘంబు గాఁగ నేన యాచరించితి దీన దశాననుండు నొచ్చినను నొవ్వకున్న నానొడువు బొంకుఁ జెందునటువలెఁ గా కుండఁ జేయు మనిన, శా. ఆ వై వస్వతుఁ డబ్జగర్భువచనం బాలించి సద్భక్తితో దేవా దేవరయాజ్ఞఁ గాదె జగముల్ దీపించు మీపల్కు స ద్భావం వం బొందెకు నట్టు లైన నసురక్షా బ్రాణంబుతోఁ గాచితి లావుక్ జేవయుఁ గల్గియుక్ విముఖులీ లక్ బోయెదక్ వీటికిన్. 127 356 357 358 359 860 361 .862 శ, మాటికి మీయానతి జవ, దాఁటక నడచుటయె గెలుపు దనుజునిచే నా కోటమి ౧లిగెఁ గదా యన, నేటి కని రథంబుతో సదృశ్యుం డయ్యెన్. 863 శా, కీనాశుం డిటు లేఁగఁ బద్మభవుఁడు గీర్వాణసంఘంబులోఁ దా సంతర్ధివహించె నారదుఁడు బెంచుచుకో బోయె లం కానాథుండును శత్రుఁ డోడె ననుచుకో గౌతూహలం బొంది దై త్యానీకాన్వితుఁ డై రసాతలజయేచ్ఛాయ త్తచిత్తంబునన్, యుద్ధం 364. 128 మదుత్తరరామాయణము + రావణుఁడు భోగవతీపురంబునకుఁ బోవుట చ, చని చని చూచె ముందట నిశాచర చంద్రుఁడు తోయబాలికా జనఘనడోలికాయితవి శాలవిలో లతరంగ కేళిశా కనదహిచూళికామణిశిఖాసఖవిద్రును పాలి కావినూ తనరుచిమాలి కాపీహిత తాపన సారథి కారనీరధిన్, 365° క. కని గాంభీర్యము సంశో, ధన సేయఁగఁ బోవునటుల తద్గర్భముఁ జొ చ్చి నిశాట మాళి యాలోఁ, జనియెక్ నిజయానకాంతి సరణి గణింపన్. 366- వ. ఇవ్విధంబునం జని చని. కాగ్రభో మ, దివిష ద్వేనణచక్రవర్తి గనియెజ్ దేవేంద్రలో కారు గవతి౯ గైరవపద్మస ద్మపరిఖాకారాధికాగాధభో గవతి రాజితసాలభోగివరశృంగ ప్రోజ్జ్వలాభోగభో గవతి వాసుకి యేలుభోగవతి నాXస్త్రైణలీలావతిన్. 367 368 క. కనుగొని యప్పురిచుట్టును, దనబలములు విడియఁ బంచి దారుణభేరీ ధ్వను లడరఁ దాను ద్వారం, బున నెలకొని యనికి భుజగముఖ్యులఁ బిలువన్. ఉ. వారిది విన్న వింప విని వాసుకి బంధులఁ గూడి వచ్చి బల్ వారణముల్ రథాశ్వము లవారణఁ గానుక లిచ్చి మేము మీ వారము మాపయిక్ జనదు వైర మటంచు హితోక్తు లాడ దే వారియు వారి వీడుకొని యప్పురిఁ బాసి చమూసమేతుఁ డై

• • రావణుండు నివాతకవచుల పైకిఁ బోవుట

చ, మణిమయసౌధసాలగృహమండపశిల్పముల యథార్థ మణిమతి యన్సుంబున కమర్త్యవిరోధి జయస్పృహాపరా యణతఁ జనక్ నివాతకవచాభిదు లక్కడివారు రాక్షసా గ్రణులు పయోజగర్భవరగర్వితు లాతని రాక కుబ్బుచున్ . చ, రణమున కేఁగుదెంచె బళిరా దశకంఠుఁ డటంచు శత్రుభీ వణపరుపోపలోచ్చకవచ ప్రభలు శితదం క్షి కాప్రభల్ ఫణినిభ హస్తని స్తులకృపాణమహా ప్రభలు జెలంగ రా వణుని యమాత్యుల దొడరి వారొనరించిరి పోరు క్రూరతన్. వ. ఇవ్విధంబున, శా, ఖడ్గఖడ్గ భుజభుజిక్ దొడరి రక్షస్సైనికుల్ వాహినీ రాడ్గంభీరరవం బడంచుమనగర్జల్ మీఱఁ గాలానల త్విడ్గాఢ ప్రకట ప్రతాపములు వర్ధిల్ల మణిత్వత్సరో రుడ్గర్భాదిమనోభయంకరముగా రోషించి పోరాడఁగన్. 370 371 372' 373 374. తీయా తృ శ్వా సము ఉ. ఆలమున నివాతకవచాసుర వీరులవీఁక కోర్వఁగాఁ జాలనిమంత్రి పుంగవుల సైన్యముల గని పంక్తి కంఠః డా భీలభుజాప్రతాపమును బెంపును మీఱఁగఁ బోరె వారితో రేలుఁ బగళ్లు నాక నలి రేగి మొగిక్ బది రెండుమాసముల్ . శా. బద్ధస్పర్ధలు నివాతకవచుల్ పౌలస్త్యుఁడు గాఢన న్నద్ధత్వంబున నిట్లు వోరఁగ శతానందుండు వేంచేసి యీ యుద్ధం బేటికి మీూర లిందఱు నజయ్యుల్ పంక్తికంఠుఁ డతి క్రుద్ధుం డెవ్వనిచే ననాధ్యుఁ డిఁక మీకుక్ సంధి సేయజ్ దగున్. చ, సమబలుతోడఁ జేయఁదగు సంధి బలాఢ్యునితోడ సంధియు సమరముఁ గాదు హీను నెడ సంధికి నియ్యకొనంగఁ జెల్ల దీ యమరవిరోధి మీకు సముఁ డౌట సఖత్వము మే లటంచుఁ గౌ ర్య మడఁచి పద్మజుం డరిగె నట్ల యొనర్చిన వార లయ్యెడన్. ఆ, ఆనివాతకవచు లధిక సఖ్యంబులోఁ దను బహూకరింప దశముఖుండు రిమై గొంతకాల మచటఁ గూరిమె వసియించి వలయుమాయ లెఱిఁగి వారివలన,

---

రావణుండు కాలకేయులతో యుద్ధము సేయఁబోవుట -

129 375 క, వారల వీడ్కొని వరుణఙ, దూరంభముతోడఁ గదలి యప్పథమున దే వారివకుఁ డశపుర మను, పేకటి దొకపురము సూచి పృథుశౌర్యమునన్' . ఉ. అప్పుడివాకిట నిలిచి యార్పు లొనర్పఁగఁ గాల కేయు లా చప్పుడు లాలకించి రభసంబున వెల్వడి పంక్తికంఠుపై నప్పుడు దారసిల్లి తమయగలికల్ నినిపింప మీకుఁ గా నిష్పతి గ త్తి పట్టునె హిహీ యిటు రం డని మంత్రు లాఁగినన్, శా. కల్పాం కౌంబుదగర్జితుబు లెసఁగంగాఁ గాల కేయాసుపల్ కల్పాగ్ని ప్రథమాన తేజములతోఁ గల్పక్ష యాక్షయ్య సం కల్ప ప్రోద్భవవిద్విషద్భయదవీ టెకీలికీలచ్చటా కల్పానల్పశ రాళి వృష్టి గురియర్ గంపించి రాసైనికల్. మ, తన సేనాధిపు లొందుదీనదశయుక్ దత్కాలకేయుల్ వహీం చినబీరంబునుఁ జూచి పం క్తిముఖుఁ డాక్షేపించి గోపాగ్నిక هي. స్ధానలక్ జ్వాలలు మించ వద్దనుజుల గ్రూరాస్త్రజాలంబున దునును౯ సేనలు విచ్చి పోవఁ గని విద్యుజ్జిహ్వుఁ డత్యుగ్రుఁ డై, . ఏఁ గలుగంగ మీకుఁ దగునే బెగ తొందఁగ నంచు సంగరో ద్యోగనిరూఢి సందఱును నొక్కటఁ గోల్తలఁ జేసి యొండు ది 17 376 377 378 380 381 382 180 మదు త్తరరామాయణము క్కేఁగఁగ వారిలోఁ గలిసి యే డైఱ సూపఁగఁ బం క్తికంఠు బి ట్టాఁగిరి నీలశైలము ఘనావలి యొక్కటఁ గప్పుచాడ్పునన్. క. ఆసందడిజగడంబున, నాసురపతి మఱఁది యనుచు నరయక తనపై డాసిన నీనునఁ ^ త్తి౯, వ్రేసె నడుమ రెండు గాఁగ విద్యుజ్జిహ్వున్, ఉ. ఉద్ధతి రావణుండు దన యోధులు మెచ్చఁ జతుళ్ళతాసురుల్ బద్ధవిరోధు లై కదియఁ బట్టిసముక్ గొని బెట్టు ద్రుంచినక్ యుద్ధధరాతలంబు చరణోదర బాహుగళాదియు క్త మై బుద్ధికిఁ జూడ్కికిక్ వెఱఁగుఁ బూన్చెఁ గృతాంతునివంటయిల్లనన్ . క. శరనిధితరఁగల తెఱఁగున, గిఱికొని పఱ తెంచుగాల కేయులు నెల్ల గర చంద్రహాసధారా,స్ఫురణ౯ బరిమార్చి యార్చి భుజబల మలరన్, చ, తనవిజయంబుఁ బేర్కొని ముదంబున నెంచుప్రహసముఖ్యుల గని యిది యేటిమెప్పు గడఁక జలధీశుని గెల్చిన గదా ననుఁ గొనియాడఁ జెల్లు నని నవ్యవిమానవరాధిరూఢుఁ డై చనియె విరోధిపట్టణము చక్కటి కుత్కట గర్వసంపదన్. రావణుఁడు మణిమత్యళ్మ పురంబుల గెల్చుట మ, చని కై లాసనగాధిరాజతులితస్వచ్ఛ వ భాదీప మై ఘనవస్త్రంబు వెలుంగఁ జూచి యిదియే గాఁబోలుఁ గాండాధినా థుని ప్రోలంచుఁ దదీయగోపురమునందుఁ జేరి త తద్రక్షకుల్ వినలంకాపుర నాయకుం డనియెఁ బ్రావృట్కాలమేఘార్భటీన్ . ఉ. ఏ దశకంఠ నామదనుజేంద్రుఁడ సంగర కాంక్ష వచ్చితిజ్ మీ దొరతో గణింపుఁ డిది మీరలె మ మెదిరింప నోపినక్ గా దన నేఁగు దెం డనుచు గ్రక్కున లోపలి కేఁగి యందు శ్రీ రోదధిఁబోలు వెల్ల మొద నొక్కటి గన్పడఁ జూచి మ్రొక్కుచున్, సీ. కల్పక సురరత్నకమలాసుధాక రాదికులతోఁ బొడమినదివ్యమూర్తి వాఁకలి గొన్న దేవాళికిఁ దృప్తిగా నమృతంబు గురియు సౌహార్దమతివి స్తనవిస్రవత్పయోధారఁ బుట్టినయిల్లు పాలవెల్లి గఁ జేయు భాగ్యవతివి కోరిన వారికిఁ గోర్కు లవ్వారిగా దయ నిచ్చునసమానదానవతివి తే. ఇన్నిట జనించుకీర్తి పై కొన్న లీల ధవళరుచి మించు మొదవులతల్లి విట్టి నిన్నుఁ గనుఁగొంటి శుభములు నేను గంటి ననుచు సురభికి వలగొని యసురవిభుఁడు. ఉ. అచ్చటిద్వార పాలకుల సందఱ మందఁగ జేసి వీటిలోఁ జొచ్చి రణేచ్ఛ రా వరుణసూను లెఱింగి యభంగురక్రుధ 383 384 386 386 387 388 389 390 తృతీయా శ్వా స ము 181 వచ్చి విరోధి సైనికుల వాలికతూపుల ఖడ్గధారి లక్ వ్రచ్చి రథాశ్వదంతిభట వర్గముతో వెనఁ బేర్చి యార్చినన్. శా. ఆధూమ్రాక్షమహోదర ప్రముఖదై త్యామాత్యు లత్యుగ్ర హాధిన్య స్త కృపాణముద్గరకుఠారాద్యాయుధ శ్రేణిఁ బా థోధీశాత్త జదంతి వాహభటుల దున్నాడి కాలా భగ ర్ణాధిక్కారిమనాట్టహాసముల దిశ్చక్రంబు భేదించినన్. J

• రావణుండు వరుణసుతులతో సమరంబు చేసి గెల్చుట

మ. ఉపలక్షించి పయోధినాథసుతు లోహో నిల్వుఁ డం చాసురా ధిపసేనానుల నిల్వరించి యసిపంక్తి నొంచి తేరుల్ పయో దపథం బంటి చరింపఁ జేసి బహుమార్తాండ ప్రభల్ మీఱఁ దో రపుఁగోపంబునఁ బం_క్తికంఠునిశరీరం బమ్మలతో ముంచినన్. శా, ఆశౌర్యంబు మహోదరుండు గని యీర్ష్యక్ మించి విన్వీథికెం తే శీఘ్రంబున నుద్గమించి పటుశ క్తిక్ స్పారసర్ఫోగ్ర బా హాశుంభత్పరిమ ప్రహారపరుష వ్యాపారముల్ సూపె న స్పాశి ప్రోద్భవ సూతిర థ్యరథముల్ భగ్నంబు లై కూలఁగన్, చ. అరదములు హయంబులు నియంతలుఁ గూలఁగ బీఱు వోవ క వ్వరుణసుతుల్ ప్రభావమున వాయుపథంబున నిల్చి భూనభోం రాయఁ గారు కగుణంబులు దీటుచు నమ్మహోదరు శరముల నొవ్వనేసి వివశత్వము నొందఁగఁ జేసి రీసునన్ . తరములు మ్రోయఁ గారు, వ, మఱియును, చ, అశనిసమూహముల్ గురియునంబుదసంఘములో మహోష్ణక ర్కశకరముల్ నిగుడ్చు లయ కాలవిభాకర మూర్తులో యనక్ నిశితతర ప్రకాండము లనేకము లొక్కట నించి నొంచి ర ద్దశముఖు నాతఁడు బ్రకటితభుకుటీకుటి లేక్షణో గ్రుఁ డై. జ్యభూరిధ్వను లాకసంబుఁ బగిలించజే బాశహ సప్రజల్ జోభించఱో శరశూలముద్గర గదాకుం తాదిశస్త్రోత్కరం బాభీలోద్ధతిఁ బై పయి నిగుడఁ జేయక్ మర్మముల్ గాడ నెం తో భీతిల్లీ పదాతు లై ధరణి కా వ్యోమాధ్వగుల్ డిగ్గినన్. మ, అవలోకించి హసించుచు దశముఖుం డా ననుకో మించి పో వ వశంబే సుతహీనుఁ జేసెద నిఁక వార్థీశుఁ గల్పాంతవా యువు బారిక్ బడినట్టు లై తిరిగదా యొం డేల ప్రాణంబులా స విసర్జింపుఁ డటంచు వారలపయిక్ సైన్యంబుల బంచినన్, 391 392 393 394 395 396 397 399 182 శ్రీమదుత్తరరామాయణము తే. ఆబలంబులు శస్త్రాస్త్రహితులు నొంప బడలి వుణునికొడుకులు పుడమిఁ బడిరి అనుచరుల్ గొనిపోవ గేహములు సేరఁ జూచి యార్చుచు రావణాసుకుడు పలికె. 400 క. శరధులు గలిగియుఁ గాఁడ, స్ఫురణకు దొరయైన వానిపుత్రకు లయ్యుక్ బ: సేనలు వెనుచఱచుచుఁ, బఱ తేరిఁగఁ బాఱిపోవఁ బాడియె మీకున్. 401 క. బలము చెడి నీళ్లకంటెను, బలుచన యైతి రిఁక మిము బాధింపఁగ రా దిలు సేరి తండ్రి నైనక్, గలనికిఁ బనుపుఁ డని బెట్టుగా నతఁ డనఁగన్. 402 క. ఆమాటలఁ బఱచుచు వరు ణామాత్యుం డగు ప్రభాసుఁ డాలించి పటు స్థేమమున నిలిచి దనుజ, గ్రామణి విన నిట్టు లనియె ఘనవాకౌఢిన్. మ, అసురాధీశ్వర యీడ లేఁడు వరుణుం డబ్జాసను గొల్వఁ బో యె సమానుండగు నేనియు దొడరు నీవీ రేడులోకంబులం దసమానుండవు నీప్రతాపమున కీయంభోధిరాట్పుత్ర పౌ త్ప్రసుహృత్పుంగవు లోడి రాతఁ డిఁక వేతా బుద్ధి సూహింపుమా. 403 404 క, వరుణసహస్రము వచ్చిన, దరమే నిను గెల్వ ననిన దశముఖుఁ డుత్సా హరసోన్నతి నార్చుచు న,ప్పురి వెలువడి చనియెఁ దూర్యముల రొద లెనఁగన్. క, అని కలశజుఁ డెఱిఁగించిన, విని రామస్వామి యవల వింశతిబాహుం డని గోరి యెచటి కరిగెనీ, యనఘా నే వినఁగ వలతు నని యడుగుటయున్. ఆశ్వాసాంతము చ. అనఘజనావ నై కచతురా చతురానన చంద్ర శేఖరా ద్యనిమిష రాజమానసవరా సచరాచర విశ్వలోకవ ర్తనమహనీయరూపమధురా మధురాపుర కామినీవిలో చనకువలాబ్జదాస్యవనజా వనజాతవహాఁబుదోపమా, క. భద్రాహృదయేశ్వర బల, భ ద్రావరజా గ్ర గణ్య భక్తశరణ్యా భద్రార్తిహరణకరణ సు, భ ద్రాధిపభ ద్ర కరణ పారీణమతీ. సుగంధివృత్తము. పన్న గాధి రాజతల్ప పాద సేవనాపరా పన్న గామ రేంద్ర చంద్ర పారదాభకీర్తిసం పన్న గాలవాదివంద్యమాన బాణధోరణీ పన్నగాఢ దేవశత్రుపార్శ్వహస్తమస్తకా 407 408 409 తీయా సము శ్వా 133 గద్యము. ఇది శ్రీమదనగోపాల కృపాలలితకటాక్ష వీక్షాసమా నాదిత చ తుర్విధాన పద్య కవిత్వ విద్యావధానాధునాతన భోజరాజ సకలవిద్వజ్జనాభివర్ణితో దీర్ఘ వితీర్ణి వై భ వాధఃకృత రాజ రాజ రాజయోగసామ్రాజ్య లక్ష్మీ విలాస ధురంధర ధరాధిప సభాంతరస్తవనీయ నాయకళాయుగంధర బంధురమనిషావి శేషమంథాన వసుంధరాధర శోధితాగణిత గణితశాస్త్రరత్నాకర వినయాది గుణర త్నాకర కంకంటివంశపయః పారావార పరిపూర్ణసుధాకరాప్పయామాత్య సంక్రందన నందన విజ్ఞానవిభవ విజితననందున విష్ణుమాయావిలాసాభిధాన యక్షగాన నిర్మాణ ప్రవీణతానిధాన పాపరాజు ప్రధాన ప్రణీతం బైన శ్రీమదు తిరరామా యణం బనుమహాకావ్యంబునందుఁ దృతీయాశ్వాసము.