శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 316
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 316) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [భీ]
ఏతస్మిన్న అన్తరే శూన్యే నారథః సముపాగమత
శుకం సవాధ్యాయనిరతం వేథార్దాన వక్తుమ ఈప్సితాన
2 థేవర్షిం తు శుకొ థృష్ట్వా నారథం సముపస్దితమ
అర్ఘ్య పూర్వేణ విధినా వేథొక్తేనాభ్యపూజయత
3 నారథొ ఽదాబ్రవీత పరీతొ బరూహి బరహ్మవిథాం వరన
కేన తవాం శరేయసా తాత యొజయామీతి హృష్టవత
4 నారథస్య వచః శరుత్వా శుకః పరొవాచ భారత
అస్మిఁల లొకే హితం యత సయాత తేన మాం యొక్తుమ అర్హసి
5 [నారథ]
తత్త్వం జిజ్ఞాసతాం పూర్వమ ఋషీణాం భావితాత్మనామ
సనత్కుమారొ భగవాన ఇథం వచనమ అబ్రవీత
6 నాస్తి విథ్యా సమం చక్షుర నాస్తి విథ్యా సమం తపః
నాస్తి రాగసమం థుఃఖం నాస్తి తయాగసమం సుఖమ
7 నివృత్తిః కర్మణః పాపాత సతతం పుణ్యశీలతా
సథ్వృత్తిః సముథాచారః శరేయ ఏతథ అనుత్తమమ
8 మానుష్యమ అసుఖం పరాప్య యః సజ్జతి స ముహ్యతి
నాలం స థుఃఖమొక్షాయ సఙ్గొ వై థుఃఖలక్షణమ
9 సక్తస్య బుథ్ధిశ చలతి మొహజాలవివర్ధినీ
మొహజాలావృతొ థుఃఖమ ఇహ చాముత్ర చాశ్నుతే
10 సర్వొపాయేన కామస్య కరొధస్య చ వినిగ్రహః
కార్యః శరేయొ ఽరతినా తౌ హి శరేయొ ఘాతార్దమ ఉథ్యతౌ
11 నిత్యం కరొధాత తపొ రక్షేచ ఛరియం రక్షేత మత్సరాత
విథ్యాం మానావమానాభ్యామ ఆత్మానం తు పరమాథతః
12 ఆనృశంస్యం పరొ ధర్మః కషమా చ పరమం బలమ
ఆత్మజ్ఞానం పరం జఞానం న సత్యాథ విథ్యతే పరమ
13 సత్యస్య వచనం శరేయః సత్యాథ అపి హితం భవేత
యథ భూతహితమ అత్యన్తమ ఏతత సత్యం మతం మమ
14 సర్వారమ్భఫలత్యాగీ నిరాశీర నిష్పరిగ్రహః
యేన సర్వం పరిత్యక్తం స విథ్వాన స చ పణ్డితః
15 ఇన్థ్రియైర ఇన్థ్రియార్దేభ్యశ చరత్య ఆత్మవశైర ఇహ
అసజ్జమానః శాన్తాత్మా నిర్వికారః సమాహితః
16 ఆత్మభూతైర అతథ్భూతః సహ చైవ వినైవ చ
స విముక్తః పరం శరేయొ నచిరేణాధిగచ్ఛతి
17 అథర్శనమ అసంస్పర్శస తదాసంభాసనం సథా
యస్య భూతైః సహ మునే స శరేయొ విన్థతే పరమ
18 న హింస్యాత సర్వభూతాని మైత్రాయణ గతశ చరేత
నేథం జన్మ సమాసాథ్య వైరం కుర్వీత కేన చిత
19 ఆకించన్యం సుసంతొషొ నిరాశీస్త్వమ అచాపలమ
ఏతథ ఆహుః పరం శరేయ ఆత్మజ్ఞస్య జితాత్మనః
20 పరిగ్రహం పరిత్యజ్య భవ తాత జితేన్థ్రియః
అశొకం సదానమ ఆతిష్ఠ ఇహ చాముత్ర చాభయమ
21 నిరామిషా న శొచన్తి తయజేహామిషమ ఆత్మనః
పరిత్యజ్యామిషం సౌమ్య థుఃఖతాపాథ విమొక్ష్యసే
22 తపొనిత్యేన థాన్తేన మునినా సంయతాత్మనా
అజితం జేతుకామేన భావ్యం సఙ్గేష్వ అసఙ్గినా
23 గుణసఙ్గేష్వ అనాసక్త ఏకచర్యా రతః సథా
బరాహ్మణే నచిరాథ ఏవ సుఖమ ఆయాత్య అనుత్తమమ
24 థవన్థ్వారామేషు భూతేషు య ఏకొ రమతే మునిః
విథ్ధి పరజ్ఞాన తృప్తం తం జఞానతృప్తొ న శొచతి
25 శుభైర లభతిథేవత్వం వయామిశ్రైర జన్మ మానుషమ
అశుభైశ చాప్య అధొ జన్మ కర్మభిర లభతే ఽవశః
26 తత్ర మృత్యుజరాథుఃఖైః సతతం సమభిథ్రుతః
సంసారే పచ్యతే జన్తుస తత కదం నావబుధ్యసే
27 అహితే హితసంజ్ఞస తవమ అధ్రువే ధరువసంజ్ఞకః
అనర్దే చార్దసంజ్ఞస తవం కిమర్దం నావబుధ్యసే
28 సంవేష్ట్యమానం బహుభిర మొహతన్తుభిర ఆత్మజైః
కొశకారవథ ఆత్మానం వేష్టయన నావబుధ్యసే
29 అలం పరిగ్రహేనేహ థొషవాన హి పరిగ్రహః
కృమిర హి కొశకారస తు బధ్యతే సవపరిగ్రహాత
30 పుత్రథారకుటుమ్బేషు సక్తాః సీథన్తి జన్తవః
సరః పఙ్కార్ణవే మగ్నా జీర్ణా వనగజా ఇవ
31 మహాజాలసమాకృష్టాన సదలే మత్స్యాన ఇవొథ్ధృతాన
సనేహజాలసమాకృష్టాన పశ్య జన్తూన సుథుఃఖితాన
32 కుతుమ్బం పుత్రథారం చ శరీరం థరవ్యసంచయాః
పారఖ్యమ అధ్రువం సర్వం కిం సవం సుకృతథుష్కృతమ
33 యథా సర్వం పరిత్యజ్య గన్తవ్యమ అవశేన తే
అనర్దే కిం పరసక్తస తవం సవమ అర్దం నానుతిష్ఠసి
34 అవిశ్రాన్తమ అనాలమ్బమ అపాదేయమ అథైశికమ
తమః కాన్తారమ అధ్వానం కదమ ఏకొ గమిష్యసి
35 న హి తవా పరస్దితం కశ చిత పృష్ఠతొ ఽనుగమిష్యతి
సుకృతం థుష్కృతం చ తవా యాస్యన్తమ అనుయాస్యతి
36 విథ్యా కర్మ చ శౌర్యం చ జఞానం చ బహువిస్తరమ
అర్దార్దమ అనుసార్యన్తే సిథ్ధార్దస తు విముచ్యతే
37 నిబన్ధనీ రజ్జుర ఏషా యా గరామే వసతొ రతిః
ఛిత్త్వైనాం సుకృతొ యాన్తి నైనాం ఛిన్థన్తి థుష్కృతః
38 రూపకూలాం మనః సరొతాం సపర్శథ్వీపాం రసావహామ
గన్ధపఙ్కాం శబ్థజలాం సవర్గమార్గథురావహామ
39 కషమారిత్రాం సత్యమయీం ధర్మస్దైర యవతాకరామ
తయాగవాతాధ్వగాం శీఘ్రాం బుథ్ధినావా నథీం తరేత
40 తయజ ధర్మమ అధర్మం చ జుభే సత్యానృతే తయజ
ఉభే సత్యానృతే తయక్త్వా యేన తయజసి తం తయజ
41 తయజ ధర్మమ అసంకల్పాథ అధర్మం చాప్య అహింసయా
ఉభే సత్యానృతే బుథ్ధ్యా బుథ్ధిం పరమనిశ్చయాత
42 అస్ది సదూనం సనాయు యుతం మాంసశొనిత లేపనమ
చర్మావనథ్ధం థుర్గన్ధి పూర్ణం మూత్ర పురీసయొః
43 జరా శొకసమావిష్టం రొగాయతనమ ఆతురమ
రజస్వలమ అనిత్యం చ భూతావాసం సముత్సృజ
44 ఇథం విశ్వం జగత సర్వమ అజగచ చాపి యథ భవేత
మహాభూతాత్మకం సర్వం మహథ యత పరమాను యత
45 ఇన్థ్రియాణి చ పఞ్చైవ తమః సత్త్వం రజస తదా
ఇత్య ఏష సప్త థశకొ రాశిర అవ్యక్తసంజ్ఞకః
46 సర్వైర ఇహేన్థ్రియార్దైశ చ వయక్తావ్యక్తైర హి సంహితః
పఞ్చవింశక ఇత్య ఏష వయక్తావ్యక్తమయొ గుణః
47 ఏతైః సర్వైః సమాయుక్తః పుమాన ఇత్య అభిధీయతే
తరివర్గొ ఽతర సుఖం థుఃఖం జీవితం మరణం తదా
48 య ఇథం వేథ తత్త్వేన స వేథ పరభవాప్యయౌ
పారాశర్యేహ బొథ్ధవ్యం జఞానానాం యచ చ కిం చన
49 ఇన్థ్రియైర గృహ్యతే యథ యత తత తథ వయక్తమ ఇతి సదితిః
అవ్యక్తమ ఇతి విజ్ఞేయం లిఙ్గగ్రాహ్యమ అతీన్థ్రియమ
50 ఇన్థ్రియైర నియతైర థేహీ ధారాభిర ఇవ తర్ప్యతే
లొకే వితతమ ఆత్మానం లొకం చాత్మని పశ్యతి
51 పరావరథృశః శక్తిర జఞానవేలాం న పశ్యతి
పశ్యతః సర్వభూతాని సర్వావస్దాసు సర్వథా
52 బరహ్మభూతస్య సంయొగొ నాశుభేనొపపథ్యతే
జఞానేన వివిధాన కలేశాన అతివృత్తస్య మొహజాన
లొకే బుథ్ధిప్రకాశేన లొకమార్గొ న రిష్యతే
53 అనాథి నిధనం జన్తుమ ఆత్మని సదితమ అవ్యయమ
అకర్తారమ అమూర్తం చ భగవాన ఆహ తీర్దవిత
54 యొ జన్తుః సవకృతైస తైస తైః కర్మభిర నిత్యథుఃఖితః
స థుఃఖప్రతిఘాతార్దం హన్తి జన్తూన అనేకధా
55 తతః కర్మ సమాథత్తే పునర అన్యన నవం బహు
తప్యతే ఽద పునస తేన భుక్త్వాపద్యమ ఇవాతురః
56 అజస్రమ ఏవ మొహార్తొ థుఃఖేషు సుఖసంజ్ఞితః
బధ్యతే మద్యతే చైవ కర్మభిర మన్దవత సథా
57 తతొ నివృత్తొ బన్ధాత సవాత కర్మణామ ఉథయాథ ఇహ
పరిభ్రమతి సంసారం చక్రవథ బహు వేథనః
58 స తవం నివృత్తబన్ధుస తు నివృత్తశ చాపి కర్మతః
సర్వవిత సర్వజిత సిథ్ధొ భవ భావవివర్జితః
59 సంయమేన నవం బన్ధం నివర్త్య తపసొ బలాత
సంప్రాప్తా బహవః సిథ్ధిమ అప్య అబాధాం సుఖొథయామ