శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 139
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 139) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [య]
హీనే పరమకే ధర్మే సర్వలొకాతిలఙ్ఘిని
అధర్మే ధర్మతాం నీతే ధర్మే చాధర్మతాం గతే
2 మర్యాథాసు పరభిన్నాసు కషుభితే ధర్మనిశ్చయే
రాజభిః పీడితే లొకే చొరైర వాపి విశాం పతే
3 సర్వాశ్రమేషు మూఢేషు కర్మసూపహతేషు చ
కామాన మొహాచ చ లొభాచ చ భయం పశ్యత్సు భారత
4 అవిశ్వస్తేషు సర్వేషు నిత్యభీతేషు పార్దివ
నికృత్యా హన్యమానేషు వఞ్చయత్సు పరస్పరమ
5 సంప్రథీప్తేషు థేశేషు బరాహ్మణ్యే చాభిపీడితే
అవర్షతి చ పర్జన్యే మిదొ భేథే సముత్దితే
6 సర్వస్మిన థస్యు సాథ్భూతే పృదివ్యామ ఉపజీవనే
కేన సవిథ బరాహ్మణొ జీవేజ జఘన్యే కాల ఆగతే
7 అతిత్యక్షుః పుత్రపౌత్రాన అనుక్రొశాన నరాధిప
కదమ ఆపత్సు వర్తేత తన మే బరూహి పితామహ
8 కదం చ రాజా వర్తేత లొకే కలుషతాం గతే
కదమ అర్దాచ చ ధర్మాచ చ న హీయేత పరంతప
9 [భ]
రాజమూలా మహారాజ యొగక్షేమ సువృష్టయః
పరజాసు వయాధయశ చైవ మరణం చ భయాని చ
10 కృతం తరేతా థవాపరశ చ కలిశ చ భరతర్షభ
రాజమూలాని సర్వాణి మమ నాస్త్య అత్ర సంశయః
11 తస్మింస తవ అభ్యాగతే కాలే పరజానాం థొషకారకే
విజ్ఞానబలమ ఆస్దాయ జీవితవ్యం తథా భవేత
12 అత్రాప్య ఉథాహరన్తీమమ ఇతిహాసం పురాతనమ
విశ్వామిత్రస్య సంవాథం చణ్డాలస్య చ పక్కణే
13 తరేతా థవాపరయొః సంధౌ పురా థైవవిధిక్రమాత
అనావృష్టిర అభూథ ఘొరా రాజన థవాథశ వార్షికీ
14 పరజానామ అభివృథ్ధానాం యుగాన్తే పర్యుపస్దితే
తరేతా నిర్మొక్ష సమయే థవాపరప్రతిపాథనే
15 న వవర్ష సహస్రాక్షః పరతిలొమొ ఽభవథ గురుః
జగామ థక్షిణం మార్గం సొమొ వయావృత్తలక్షణః
16 నావశ్యాయొ ఽపి రాత్ర్యన్తే కుత ఏవాభ్ర రాజయః
నథ్యః సంక్షిప్తతొయౌఘాః కవ చిథ అన్తర్గతాభవన
17 సరాంసి సరితశ చైవ కూపాః పరస్రవణాని చ
హతత్విట్కాన్య అలక్ష్యన్త నిసర్గాథ థైవకారితాత
18 ఉపశుష్క జలస్దాయా వినివృత్తసభా పరపా
నివృత్తయజ్ఞస్వాధ్యాయా నిర్వషట్కారమఙ్గలా
19 ఉత్సన్నకృషి గొరక్ష్యా నివృత్తవిపణాపణా
నివృత్తపూగసమయా సంప్రనష్ట మహొత్సవా
20 అస్ది కఙ్కాల సంకీర్ణా హాహాభూతజనాకులా
శూన్యభూయిష్ఠ నగరా థగ్ధగ్రామ నివేశనా
21 కవ చిచ చొరైః కవ చిచ ఛస్త్రైః కవ చిథ రాజభిర ఆతురైః
పరస్పరభయాచ చైవ శూన్యభూయిష్ఠ నిర్జనా
22 గతథైవతసంకల్పా వృథ్ధబాల వినాకృతా
గొజావి మహిషైర హీనా పరస్పరహరా హరా
23 హతవిప్రా హతా రక్షా పరనష్టౌషధి సంచయా
శయావ భూతనరప్రాయా బభూవ వసుధా తథా
24 తస్మిన పరతిభయే కాలే కషీణే ధర్మే యుధిష్ఠిర
బభ్రముః కషుధితా మర్త్యాః ఖాథన్తః సమ పరస్పరమ
25 ఋషయొ నియమాంస తయక్త్వా పరిత్యక్తాగ్నిథైవతాః
ఆశ్రమాన సంపరిత్యజ్య పర్యధావన్న ఇతస తతః
26 విశ్వామిత్రొ ఽద భగవాన మహర్షిర అనికేతనః
కషుధా పరిగతొ ధీమాన సమన్తాత పర్యధావత
27 స కథా చిత పరిపతఞ శవపచానాం నివేశనమ
హింస్రాణాం పరాణిహన్తౄణామ ఆససాథ వనే కవ చిత
28 విభిన్నకలశాకీర్ణం శవచర్మాచ్ఛాథనాయుతమ
వరాహఖరభగ్నాస్ది కపాలఘట సంకులమ
29 మృతచేల పరిస్తీర్ణం నిర్మాల్య కృతభూషణమ
సర్పనిర్మొక మాలాభిః కృతచిహ్నకుటీ మఠమ
30 ఉలూక పక్షధ్వజిభిర థేవతాయతనైర వృతమ
లొహఘణ్టా పరిష్కారం శవయూదపరివారితమ
31 తత పరవిశ్య కషుధావిష్టొ గాధేః పుత్రొ మహాన ఋషిః
ఆహారాన్వేషణే యుక్తః పరం యత్నం సమాస్దితః
32 న చ కవ చిథ అవిన్థత స భిక్షమాణొ ఽపి కౌశికః
మాంసమ అన్నం మూలఫలమ అన్యథ వా తత్ర కిం చన
33 అహొ కృచ్ఛ్రం మయా పరాప్తమ ఇతి నిశ్చిత్య కౌశికః
పపాత భూమౌ థౌర్బాల్యాత తస్మింశ చణ్డాల పక్కణే
34 చిన్తయామ ఆస స మునిః కిం ను మే సుకృతం భవేత
కదం వృదా న మృత్యుః సయాథ ఇతి పార్దివ సత్తమ
35 స థథర్శ శవమాంసస్య కుతన్తీం వితతాం మునిః
చణ్డాలస్య గృహే రాజన సథ్యః శస్త్రహతస్య చ
36 స చిన్తయామ ఆస తథా సతేయం కార్యమ ఇతొ మయా
న హీథానీమ ఉపాయొ ఽనయొ విథ్యతే పరాణధారణే
37 ఆపత్సు విహితం సతేయం విశిష్ట సమహీనతః
పరం పరం భవేత పూర్వమ అస్తేయమ ఇతి నిశ్చయః
38 హీనాథ ఆథేయమ ఆథౌ సయాత సమానాత తథనన్తరమ
అసంభవాథ ఆథథీత విశిష్టాథ అపి ధార్మికాత
39 సొ ఽహమ అన్తావసానానాం హరమాణః పరిగ్రహాత
న సతేయ థొషం పశ్యామి హరిష్యామ ఏతథ ఆమిషమ
40 ఏతాం బుథ్ధిం సమాస్దాయ విశ్వామిత్రొ మహామునిః
తస్మిన థేశే పరసుష్వాప పతితొ యత్ర భారత
41 స విగాఢాం నిశాం థృష్ట్వా సుప్తే చణ్డాల పక్కణే
శనైర ఉత్దాయ భగవాన పరవివేశ కుటీ మఠమ
42 స సుప్త ఏవ చణ్డాలః శరేష్మాపిహిత లొచనః
పరిభిన్న సవరొ రూక్ష ఉవాచాప్రియ థర్శనః
43 కః కుతన్తీం ఘట్టయతి సుప్తే చణ్డాల పక్కణే
జాగర్మి నావసుప్తొ ఽసమి హతొ ఽసీతి చ థారుణః
44 విశ్వామిత్రొ ఽహమ ఇత్య ఏవ సహసా తమ ఉవాచ సః
సహసాభ్యాగత భయః సొథ్వేగస తేన కర్మణా
45 చణ్డాలస తథ వచః శరుత్వా మహర్షేర భావితాత్మనః
శయనాథ ఉపసంభ్రాన్త ఇయేషొత్పతితుం తతః
46 స విసృజ్యాశ్రు నేత్రాభ్యాం బహుమానాత కృతాఞ్జలిః
ఉవాచ కౌశికం రాత్రౌ బరహ్మన కిం తే చికీర్షితమ
47 విశ్వామిత్రస తు మాతఙ్గమ ఉవాచ పరిసాన్త్వయన
కషుధితొ ఽహం గతప్రాణొ హరిష్యామి శవజాఘనీమ
48 అవసీథన్తి మే పరాణాః సమృతిర మే నశ్యతి కషుధా
సవధర్మం బుధ్యమానొ ఽపి హరిష్యామి శవజాఘనీమ
49 అటన భైక్షం న విన్థామి యథా యుష్మాకమ ఆలయే
తథా బుథ్ధిః కృతా పాపే హరిష్యామి శవజాఘనీమ
50 తృషితః కలుషం పాతా నాస్తి హరీర అశనార్దినః
కషుథ ధర్మం థూషయత్య అత్ర హరిష్యామి శవజాఘనీమ
51 అగ్నిర ముఖం పురొధాశ చ థేవానాం శుచి పాథ విభుః
యదా స సర్వభుగ బరహ్మా తదా మాం విథ్ధి ధర్మతః
52 తమ ఉవాచ స చణ్డాలొ మహర్షే శృణు మే వచః
శరుత్వా తదా సమాతిష్ఠ యదా ధర్మాన న హీయసే
53 మృగాణామ అధమం శవానం పరవథన్తి మనీషిణః
తస్యాప్య అధమ ఉథ్థేశః శరీరస్యొరు జాఘనీ
54 నేథం సమ్యగ వయవసితం మహర్షే కర్మ వైకృతమ
చణ్డాల సవస్య హరణమ అభక్ష్యస్య విశేషతః
55 సాధ్వ అన్యమ అనుపశ్య తవమ ఉపాయం పరాణధారణే
న మాంసలొభాత తపసొ నాశస తే సయాన మహామునే
56 జానతొ ఽవిహితొ మార్గొ న కార్యొ ధర్మసంకరః
మా సమ ధర్మం పరిత్యాక్షీస తవం హి ధర్మవిథ ఉత్తమః
57 విశ్వామిత్రస తతొ రాజన్న ఇత్య ఉక్తొ భరతర్షభ
కషుధార్తః పరత్యువాచేథం పునర ఏవ మహామునిః
58 నిరాహారస్య సుమహాన మమ కాలొ ఽభిధావతః
న విథ్యతే ఽభయుపాయశ చ కశ చిన మే పరాణధారణే
59 యేన తేన విశేషేణ కర్మణా యేన కేన చిత
అభ్యుజ్జీవేత సీథమానః సమర్దొ ధర్మమ ఆచరేత
60 ఐన్థ్రొ ధర్మః కషత్రియాణాం బరాహ్మణానామ అదాగ్నికః
బరహ్మ వహ్నిర మమ బలం భక్ష్యామి సమయం కషుధా
61 యదా యదా వై జీవేథ ధి తత కర్తవ్యమ అపీడయా
జీవితం మరణాచ ఛరేయొ జీవన ధర్మమ అవాప్నుయాత
62 సొ ఽహం జీవితమ ఆకాఙ్క్షన్న అభక్షస్యాపి భక్షణమ
వయవస్యే బుథ్ధిపూర్వం వై తథ భవాన అనుమన్యతామ
63 జీవన ధర్మం చరిష్యామి పరణొత్స్యామ్య అశుభాని చ
తపొభిర విథ్యయా చైవ జయొతీంషీవ మహత తమః
64 [షవపచ]
నైతత ఖాథన పరాప్స్యసే పరాణమ అన్యం; నాయుర థీర్ఘం నామృతస్యేవ తృప్తిమ
భిక్షామ అన్యాం భిక్ష మాతే మనొ ఽసతు; శవభక్షణే శవా హయ అభక్షొ థవిజానామ
65 [వి]
న థుర్భిక్షే సులభం మాంసమ అన్యచ; ఛవపాక నాన్నం న చ మే ఽసతి విత్తమ
కషుధార్తశ చాహమ అగతిర నిరాశః; శవమాంసే చాస్మిన షడ్రసాన సాధు మన్యే
66 [ష]
పఞ్చ పఞ్చనఖా భక్ష్యా బరహ్మక్షత్రస్య వై థవిజ
యథి శాస్త్రం పరమాణం తే మాభక్ష్యే మానసం కృదాః
67 [వ]
అగస్త్యేనాసురొ జగ్ధొ వాతాపిః కషుధితేన వై
అహమ ఆపథ గతః కషుబ్ధొ భక్షయిష్యే శవజాఘనీమ
68 [ష]
భిక్షామ అన్యామ ఆహరేతి న చైతత కర్తుమ అర్హసి
న నూనం కార్యమ ఏతథ వై హర కామం శవజాఘనీమ
69 [వి]
శిష్టా వై కారణం ధర్మే తథ్వృత్తమ అనువర్తయే
పరాం మేధ్యాశనాథ ఏతాం భక్ష్యాం మన్యే శవజాఘనీమ
70 [ష]
అసతా యత సమాచీర్ణం న స ధర్మః సనాతనః
నావృత్తమ అనుకార్యం వై మా ఛలేనానృతం కృదాః
71 [వి]
న పాతకం నావమతమ ఋషిః సన కర్తుమ అర్హసి
సమౌ చ శవమృగౌ మన్యే తస్మాథ భక్ష్యా శవజాఘనీ
72 [ష]
యథ బరాహ్మణార్దే కృతమ అర్దితేన; తేనర్షిణా తచ చ భక్ష్యాధికారమ
స వై ధర్మొ యత్ర న పాపమ అస్తి; సర్వైర ఉపాయైర హి స రక్షితవ్యః
73 [వి]
మిత్రం చ మే బరాహ్మణశ చాయమ ఆత్మా; పరియశ చ మే పూజ్యతమశ చ లొకే
తం భర్తు కామొ ఽహమ ఇమాం హరిష్యే; నృశంసానామ ఈథృశానాం న బిభ్యే
74 [ష]
కామం నరా జీవితం సంత్యజన్తి; న చాభక్ష్యైః పరతికుర్వన్తి తత్ర
సర్వాన కామాన పరాప్నువన్తీహ విథ్వన; పరియస్వ కామం సహితః కషుధా వై
75 [వి]
సదానే తావత సంశయః పరేత్య భావే; నిఃసంశయం కర్మణాం వా వినాశః
అహం పునర వర్త ఇత్య ఆశయాత్మా; మూలం రక్షన భక్షయిష్యామ్య అభక్ష్యమ
76 బుథ్ధ్యాత్మకే వయస్తమ అస్తీతి తుష్టొ; మొహాథ ఏకత్వం యదా చర్మ చక్షుః
యథ్య అప్య ఏనః సంశయాథ ఆచరామి; నాహం భవిష్యామి యదా తవమ ఏవ
77 [ష]
పతనీయమ ఇథం థుఃఖమ ఇతి మే వర్తతే మతిః
థుష్కృతీ బరాహ్మణం సన్తం యస తవామ అహమ ఉపాలభే
78 [వి]
పిబన్త్య ఏవొథకం గావొ మణ్డూకేషు రువత్స్వ అపి
న తే ఽధికారొ ధర్మే ఽసతి మా భూర ఆత్మప్రశంసకః
79 [ష]
సుహృథ భూత్వానుశాస్మి తవా కృపా హి తవయి మే థవిజ
తథ ఏవం శరేయ ఆధత్స్వ మా లొభాచ ఛవానమ ఆథిదాః
80 [వి]
సుహృన మే తవం సుఖేప్సుశ చేథ ఆపథొ మాం సముథ్ధర
జానే ఽహం ధర్మతొ ఽఽతమానం శవానీమ ఉత్సృజ జాఘనీమ
81 [ష]
నైవొత్సహే భవతే థాతుమ ఏతాం; నొపేక్షితుం హరియమాణం సవమ అన్నమ
ఉభౌ సయావః సవమలేనావలిప్తౌ; థాతాహం చ తవం చ విప్ర పరతీచ్ఛన
82 [వి]
అథ్యాహమ ఏతథ వృజినం కర్మకృత్వా; జీవంశ చరిష్యామి మహాపవిత్రమ
పరపూతాత్మా ధర్మమ ఏవాభిపత్స్యే; యథ ఏతయొర గురు తథ వై బరవీహి
83 [ష]
ఆత్మైవ సాక్షీ కిల లొకకృత్యే; తవమ ఏవ జానాసి యథ అత్ర థుష్టమ
యొ హయ ఆథ్రియేథ భక్ష్యమ ఇతి శవమాంసం; మన్యే న తస్యాస్తి వివర్జనీయమ
84 [వి]
ఉపాథానే ఖాథనే వాస్య థొషః; కార్యొ నయాయైర నిత్యమ అత్రాపవాథః
యస్మిన న హింసా నానృతే వాక్యలేశొ; భక్ష్యక్రియా తత్ర న తథ గరీయః
85 [ష]
యథ్య ఏష హేతుస తవ ఖాథనస్య; న తే వేథః కారణం నాన్యధర్మః
తస్మాథ అభక్ష్యే భక్షణాథ వా థవిజేన్థ్ర; థొషం న పశ్యామి యదేథమ ఆత్ద
86 [వి]
న పాతకం భక్షణమ అస్య థృష్టం; సురాం పీత్వా పతతీతీహ శబ్థః
అన్యొన్యకర్మాణి తదా తదైవ; న లేశ మాత్రేణ కృత్యం హినస్తి
87 [ష]
అస్దానతొ హీనతః కుత్సితాథ వా; తం విథ్వాంసం బాధతే సాధువృత్తమ
సదానం పునర యొ లభతే నిషఙ్గాత; తేనాపి థణ్డః సహితవ్య ఏవ
88 [భ]
ఏవమ ఉక్త్వా నివవృతే మాతఙ్గః కౌశికం తథా
విశ్వామిత్రొ జహారైవ కృతబుథ్ధిః శవజాఘనీమ
89 తతొ జగ్రాహ పఞ్చాఙ్గీం జీవితార్దీ మహామునిః
సథారస తామ ఉపాకృత్య వనే యాతొ మహామునిః
90 ఏతస్మిన్న ఏవ కాలే తు పరవవర్షాద వాసవః
సంజీవయన పరజాః సర్వా జనయామ ఆస చౌషధీః
91 విశ్వామిత్రొ ఽపి భగవాంస తపసా థగ్ధకిల్బిషః
కాలేన మహతా సిథ్ధిమ అవాప పరమాథ్భుతామ
92 ఏవం విథ్వాన అథీనాత్మా వయసనస్దొ జిజీవిషుః
సర్వొపాయైర ఉపాయజ్ఞొ థీనమ ఆత్మానమ ఉథ్ధరేత
93 ఏతాం బుథ్ధిం సమాస్దాయ జీవితవ్యం సథా భవేత
జీవన పుణ్యమ అవాప్నొతి నరొ భథ్రాణి పశ్యతి
94 తస్మాత కౌన్తేయ విథుషా ధర్మాధర్మవినిశ్చయే
బుథ్ధిమ ఆస్దాయ లొకే ఽసమిన వర్తితవ్యం యతాత్మనా