శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 137
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 137) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [య]
ఉక్తొ మన్త్రొ మహాబాహొ న విశ్వాసొ ఽసతి శత్రుషు
కదం హి రాజా వర్తేత యథి సర్వత్ర నాశ్వసేత
2 విశ్వాసాథ ధి పరం రాజ్ఞొ రాజన్న ఉత్పథ్యతే భయమ
కదం వై నాశ్వసన రాజా శత్రూఞ జయతి పార్దివ
3 ఏతన మే సంశయం ఛిన్ధి మనొ మే సంప్రముహ్యతి
అవిశ్వాస కదామ ఏతామ ఉపశ్రుత్య పితామహ
4 [భ]
శృణు కౌన్తేయ యొ వృత్తొ బరహ్మథత్తనివేశనే
పూజన యా సహ సంవాథొ బరహ్మథత్తస్య పార్దివ
5 కామ్పిల్యే బరహ్మథత్తస్య అన్తఃపురనివాసినీ
పూజనీ నామ శకునీ థీర్ఘకాలం సహొషితా
6 రుతజ్ఞా సర్వభూతానాం యదా వై జీవ జీవకః
సర్వజ్ఞా సర్వధర్మజ్ఞా తిర్యగ్యొనిగతాపి సా
7 అభిప్రజాతా సా తత్ర పుత్రమ ఏకం సువర్చసమ
సమకాలం చ రాజ్ఞొ ఽపి థేవ్యాః పుత్రొ వయజాయత
8 సముథ్రతీరం గత్వా సా తవ ఆజహార ఫలథ్వయమ
పుష్ట్య అర్దం చ సవపుత్రస్య రాజపుత్రస్య చైవ హ
9 ఫలమ ఏకం సుతాయాథాథ రాజపుత్రాయ చాపరమ
అమృతాస్వాథ సథృశం బలతేజొ వివర్ధనమ
తత్రాగచ్ఛత పరాం వృథ్ధిం రాజపుత్రః ఫలాశనాత
10 ధాత్ర్యా హస్తగతశ చాపి తేనాక్రీడత పక్షిణా
శూన్యే తు తమ ఉపాథాయ పక్షిణం సమజాతకమ
హత్వా తతః స రాజేన్థ్ర ధాత్ర్యా హస్తమ ఉపాగమత
11 అద సా శకునీ రాజన్న ఆగమత ఫలహారికా
అపశ్యన నిహతం పుత్రం తేన బాలేన భూతలే
12 బాష్పపూర్ణముఖీ థీనా థృష్ట్వా సా తు హతం సుతమ
పూజనీ థుఃఖసంతప్తా రుథతీ వాక్యమ అబ్రవీత
13 కషత్రియే సంగతం నాస్తి న పరీతిర న చ సౌహృథమ
కారణే సంభజన్తీహ కృతార్దాః సంత్యజన్తి చ
14 కషత్రియేషు న విశ్వాసః కార్యః సర్వొపఘాతిషు
అపకృత్యాపి సతతం సాన్త్వయన్తి నిరర్దకమ
15 అహమ అస్య కరొమ్య అథ్య సథృశీం వైరయాతనామ
కృతఘ్నస్య నృశంసస్య భృశం విశ్వాసఘాతినః
16 సహ సంజాతవృథ్ధస్య తదైవ సహ భొజినః
శరణా గతస్య చ వధస తరివిధం హయ అస్య కిల్బిషమ
17 ఇత్య ఉక్త్వా చరణాభ్యాం తు నేత్రే నృపసుతస్య సా
భిత్త్వా సవస్దా తత ఇథం పూజనీ వాక్యమ అబ్రవీత
18 ఇచ్ఛయైవ కృతం పాపం సథ్య ఏవొపసర్పతి
కృతప్రతిక్రియం తేషాం న నశ్యతి శుభాశుభమ
19 పాపం కర్మకృతం కిం చిన న తస్మిన యథి విథ్యతే
నిపాత్యతే ఽసయ పుత్రేషు న చేత పౌత్రేషు నప్తృషు
20 [బ]
అస్తి వై కృతమ అస్మాభిర అస్తి పరతికృతం తవయా
ఉభయం తత సమీభూతం వస పూజని మా గమః
21 [ప]
సకృత కృతాపరాధస్య తత్రైవ పరిలమ్బతః
న తథ బుధాః పరశంసన్తి శరేయస తత్రాపసర్పణమ
22 సాన్త్వే పరయుక్తే నృపతే కృతవైరే న విశ్వసేత
కషిప్రం పరబధ్యతే మూఢొ న హి వైరం పరశామ్యతి
23 అన్యొన్యం కృతవైరాణాం పుత్రపౌత్రం నిగచ్ఛతి
పుత్రపౌత్రే వినష్టే తు పరలొకం నిగచ్ఛతి
24 సర్వేషాం కృతవైరాణామ అవిశ్వాసః సుఖావహః
ఏకాన్తతొ న విశ్వాసః కార్యొ విశ్వాసఘాతకః
25 న విశ్వసేథ అవిశ్వస్తే విశ్వస్తే ఽపి న విశ్వసేత
కామం విశ్వాసయేథ అన్యాన పరేషాం తు న విశ్వసేత
26 మాతా పితా బాన్ధవానాం పరిష్ఠౌ; భార్యా జరా బీజమాత్రం తు పుత్రః
భరాతా శత్రుః కలిన్నపాణిర వయస్య; ఆత్మా హయ ఏకః సుఖథుఃఖస్య వేత్తా
27 అన్యొన్యకృతవైరాణాం న సంధిర ఉపపథ్యతే
స చ హేతుర అతిక్రాన్తొ యథర్దమ అహమ ఆవసమ
28 పూజితస్యార్ద మానాభ్యాం జన్తొః పూర్వాపకారిణః
చేతొ భవత్య అవిశ్వస్తం పూర్వం తరాసయతే బలాత
29 పూర్వం సంమాననా యత్ర పశ్చాచ చైవ విమాననా
జహ్యాత తం సత్త్వవాన వాసం సంమానిత విమానితః
30 ఉషితాస్మి తవాగారే థీర్ఘకాలమ అహింసితా
తథ ఇథం వైరమ ఉత్పన్నం సుఖమ ఆస్స్వ వరజామ్య అహమ
31 [బ]
యత్కృతే పరతికుర్యాథ వై న స తత్రాపరాధ్నుయాత
అనృణస తేన భవతి వస పూజాని మా గమః
32 [ప]
న కృతస్య న కర్తుశ చ సఖ్యం సంధీయతే పునః
హృథయం తత్ర జానాతి కర్తుశ చైవ కృతస్య చ
33 [బ]
కృతస్య చైవ కర్తుశ చ సఖ్యం సంధీయతే పునః
వైరస్యొపశమొ థృష్టః పాపం నొపాశ్నుతే పునః
34 [ప]
నాస్తి వైరమ ఉపక్రాన్తం సాన్త్వితొ ఽసమీతి నాశ్వసేత
విశ్వాసాథ బధ్యతే బాలస తస్మాచ ఛరేయొ హయ అథర్శనమ
35 తరసా యే న శక్యన్తే శస్త్రైః సునిశితైర అపి
సామ్నా తే వినిగృహ్యన్తే గజా ఇవ కరేణుభిః
36 [బ]
సంవాసాజ జాయతే సనేహొ జీవితాన్తకరేష్వ అపి
అన్యొన్యస్య చ విశ్వాసః శవపచేన శునొ యదా
37 అన్యొన్యకృతవైరాణాం సంవాసాన మృథుతాం గతమ
నైవ తిష్ఠతి తథ వైరం పుష్కరస్దమ ఇవొథకమ
38 [ప]
వైరం పఞ్చ సముత్దానం తచ చ బుధ్యన్తి పణ్డితాః
సత్రీకృతం వాస్తుజం వాగ్జం ససపత్నాపరాధజమ
39 తత్ర థాతా నిహన్తవ్యః కషత్రియేణ విశేషతః
పరకాశం వాప్రకాశం వా బుథ్ధ్వా థేశబలాథికమ
40 కృతవైరే న విశ్వాసః కార్యస తవ ఇహ సుహృథ్య అపి
ఛన్నం సంతిష్ఠతే వైరం గూఢొ ఽగనిర ఇవ థారుషు
41 న విత్తేన న పారుష్యైర న సాన్త్వేన న చ శరుతైః
వైరాగ్నిః శామ్యతే రాజన్న ఔర్వాగ్నిర ఇవ సాగరే
42 న హి వైరాగ్నిర ఉథ్భూతః కర్మ వాప్య అపరాధజమ
శామ్యత్య అథగ్ధ్వా నృపతే వినా హయ ఏకతర కషయాత
43 సత్కృతస్యార్ద మానాభ్యాం సయాత తు పూర్వాపకారిణః
నైవ శాన్తిర న విశ్వాసః కర్మ తరాసయతే బలాత
44 నైవాపకారే కస్మింశ చిథ అహం తవయి తదా భవాన
విశ్వాసాథ ఉషితా పూర్వం నేథానీం విశ్వసామ్య అహమ
45 [బ]
కాలేన కరియతే కార్యం తదైవ వివిధాః కరియాః
కాలేనైవ పరవర్తన్తే కః కస్యేహాపరాధ్యతి
46 తుల్యం చొభే పరవర్తేతే మరణం జన్మ చైవ హ
కార్యతే చైవ కాలేన తన్నిమిత్తం హి జీవతి
47 బధ్యన్తే యుగపత కే చిథ ఏకైకస్య న చాపరే
కాలొ థహతి పూతాని సంప్రాప్యాగ్నిర ఇవేన్ధనమ
48 నాహం పరమాణం నైవ తవమ అన్యొన్యకరణే శుభే
కాలొ నిత్యమ ఉపాధత్తే సుఖం థుఃఖం చ థేహినామ
49 ఏవం వసేహ స సనేహా యదాకాలమ అహింసితా
యత్కృతం తచ చ మే కషాన్తం తవం చైవ కషమ పూజని
50 [ప]
యథి కాలః పరమాణం తే న వైరం కస్య చిథ భవేత
కస్మాత తవ అపచితిం యాన్తి బాన్ధవా బాన్ధవే హతే
51 కస్మాథ థేవాసురాః పూర్వమ అన్యొన్యమ అభిజఘ్నిరే
యథి కాలేన నిర్యాణం సుఖథుఃఖే భవాభవౌ
52 భిషజొ భేషజం కర్తుం కస్మాథ ఇచ్ఛన్తి రొగిణే
యథి కాలేన పచ్యన్తే భేషజైః కిం పరయొజనమ
53 పరలాపః కరియతే కస్మాత సుమహాఞ శొకమూర్ఛితైః
యథి కాలః పరమాణం తే కస్మాథ ధర్మొ ఽసతి కర్తృషు
54 తవ పుత్రొ మమాపత్యం హతవాన హింసితొ మయా
అనన్తరం తవయా చాహం బన్ధనీయా మహీపతే
55 అహం హి పుత్రశొకేన కృతపాపా తవాత్మజే
తదా తవయా పరహర్తవ్యం మయి తత్త్వం చ మే శృణు
56 భక్షార్దం కరీడనార్దం వా నరా వాఞ్ఛన్తి పక్షిణః
తృతీయొ నాస్తి సంయొగొ వధబన్ధాథ ఋతే కషమః
57 వధబన్ధభయాథ ఏకే మొక్షతన్త్రమ ఉపాగతాః
మరణొత్పాతజం థుఃఖమ ఆహుర ధర్మవిథొ జనాః
58 సర్వస్య థయితాః పరాణాః సర్వస్య థయితాః సుతాః
థుఃఖాథ ఉథ్విజతే సర్వః సర్వస్య సుఖమ ఈప్సితమ
59 థుఃఖం జరా బరహ్మథత్తథుఃఖమ అర్దవిపర్యయః
థుఃఖం చానిష్ట సంవాసొ థుఃఖమ ఇష్టవియొగజమ
60 వైరబన్ధకృతం థుఃఖం హింసాజం సత్రీకృతం తదా
థుఃఖం సుఖేన సతతం జనాథ విపరివర్తతే
61 న థుఃఖం పరథుఃఖే వై కే చిథ ఆహుర అబుథ్ధయః
యొ థుఃఖం నాభిజానాతి స జల్పతి మహాజనే
62 యస తు శొచతి థుఃఖార్తః స కదం వక్తుమ ఉత్సహేత
రసజ్ఞః సర్వథుఃఖస్య యదాత్మని తదా పరే
63 యత్కృతం తే మయా రాజంస తవయా చ మమ యత్కృతమ
న తథ వర్షశతైః శక్యం వయపొహితుమ అరింథమ
64 ఆవయొః కృతమ అన్యొన్యం తత్ర సంధిర న విథ్యతే
సమృత్వా సమృత్వా హి తే పుత్రం నవం వైరం భవిష్యతి
65 వైరమ అన్తికమ ఆసజ్య యః పరీతిం కర్తుమ ఇచ్ఛతి
మృన్మయస్యేవ భగ్నస్య తస్య సంధిర న విథ్యతే
66 నిశ్చితశ చార్దశాస్త్రజ్ఞైర అవిశ్వాసః సుఖొథయః
ఉశనాశ చాద గాదే థవే పరహ్రాథాయాబ్రవీత పురా
67 యే వైరిణః శరథ్థధతే సత్యే సత్యేతరే ఽపి వా
తే శరథ్థధానా వధ్యన్తే మధు శుష్కకృణైర యదా
68 న హి వైరాణి శామ్యన్తి కులేష్వ ఆ థశమాథ యుగాత
ఆఖ్యాతారశ చ విథ్యన్తే కులే చేథ విథ్యతే పుమాన
69 ఉపగుహ్య హి వైరాణి సాన్త్వయన్తి నరాధిపాః
అదైనం పరతిపింషన్తి పూర్ణం ఘటమ ఇవాశ్మని
70 సథా న విశ్వసేథ రాజన పాపం కృత్వేహ కస్య చిత
అపకృత్య పరేషాం హి విశ్వాసాథ థుఃఖమ అశ్నుతే
71 [బ]
నావిశ్వాసాచ చిన్వతే ఽరహాన నేహన్తే చాపి కిం చన
భయాథ ఏకతరాన నిత్యం మృతకల్పా భవన్తి చ
72 [ప]
యస్యేహ వరణినౌ పాథౌ పథ్భ్యాం చ పరిసర్పతి
కషణ్యేతే తస్య తౌ పాథౌ సుగుప్తమ అభిధావతః
73 నేత్రాభ్యాం స రుజాభ్యాం యః పరతివాతమ ఉథీక్షతే
తస్య వాయురుజాత్యర్దం నేత్రయొర భవతి ధరువమ
74 థుష్టం పన్దానమ ఆశ్రిత్య యొ మొహాథ అభిపథ్యతే
ఆత్మనొ బలమ అజ్ఞత్వా తథ అన్తం తస్య జీవితమ
75 యస తు వర్షమ అవిజ్ఞాయ కషేత్రం కృషతి మానవః
హీనం పురుషకారేణ సస్యం నైవాప్నుతే పునః
76 యశ చ తిక్తం కషాయం వాప్య ఆస్వాథ విధురం హితమ
ఆహారం కురుతే నిత్యం సొ ఽమృతత్వాయ కల్పతే
77 పద్యం భుక్త్వా నరొ లొభాథ యొ ఽనయథ అశ్నాతి భొజనమ
పరిణామమ అవిజ్ఞాయ తథ అన్తం తస్య జీవితమ
78 థైవం పురుషకారశ చ సదితావ అన్యొన్యసంశ్రయాత
ఉథాత్తానాం కర్మ తన్త్రం థైవం కలీబా ఉపాసతే
79 కర్మ చాత్మహితం కార్యం తీక్ష్ణం వా యథి వా మృథు
గరస్యతే ఽకర్మ శీలస తు సథానర్దైర అకించనః
80 తస్మాత సంశయితే ఽపయ అర్దే కార్య ఏవ పరాక్రమః
సర్వస్వమ అపి సంత్యజ్య కార్యమ ఆత్మహితం నరైః
81 విథ్యా శౌర్యం చ థాక్ష్యం చ బలం ధైర్యం చ పఞ్చకమ
మిత్రాణి సహజాన్య ఆహుర వర్తయన్తీహ యైర బుధాః
82 నివేశనం చ కుప్యం చ కషేత్రం భార్యా సుహృజ్జనః
ఏతాన్య ఉపచితాన్య ఆహుః సర్వత్ర లభతే పుమాన
83 సర్వత్ర రమతే పరాజ్ఞః సర్వత్ర చ విరొచతే
న విభీషయతే కం చిథ భీషితొ న బిభేతి చ
84 నిత్యం బుథ్ధిమతొ హయ అర్దః సవల్పకొ ఽపి వివర్ధతే
థాక్ష్యేణ కురుతే కర్మ సంయమాత పరతితిష్ఠతి
85 గృహస్నేహావబథ్ధానాం నరాణామ అల్పమేధసామ
కుస్త్రీ ఖాథతి మాంసాని మాఘమా సేగవామ ఇవ
86 గృహం కషేత్రాణి మిత్రాణి సవథేశ ఇతి చాపరే
ఇత్య ఏవమ అవసీథన్తి నరా బుథ్ధివిపర్యయే
87 ఉత్పతేత సరుజాథ థేశాథ వయాధిథుర్భిక్ష పీడితాత
అన్యత్ర వస్తుం గచ్ఛేథ వా వసేథ వా నిత్యమానితః
88 తస్మాథ అన్యత్ర యాస్యామి వస్తుం నాహమ ఇహొత్సహే
కృతమ ఏతథ అనాహార్యం తవ పుత్రేణ పార్దివ
89 కుభార్యాం చ కుపుత్రం చ కురాజానం కుసౌహృథమ
కుసంబన్ధం కుథేశం చ థూరతః పరివర్జయేత
90 కుమిత్రే నాస్తి విశ్వాసః కుభార్యాయాం కుతొ రతిః
కురాజ్యే నిర్వృతిర నాస్తి కుథేశే న పరజీవ్యతే
91 కుమిత్రే సంగతం నాస్తి నిత్యమ అస్దిరసౌహృథే
అవమానః కుసంబన్ధే భవత్య అర్దవిపర్యయే
92 సా భార్యా యా పరియం బరూతే సపుత్రొ యత్ర నిర్వృతిః
తన మిత్రం యత్ర విశ్వాసః స థేశొ యత్ర జీవ్యతే
93 యత్ర నాస్తి బలాత కారః స రాజా తీవ్రశాసనః
న చైవ హయ అభిసంబన్ధొ థరిథ్రం యొ బుభూషతి
94 భార్యా థేశొ ఽద మిత్రాణి పుత్ర సంబన్ధిబాన్ధవాః
ఏతత సర్వం గుణవతి ధర్మనేత్రే మహీపతౌ
95 అధర్మజ్ఞస్య విలయం పరజా గచ్ఛన్త్య అనిగ్రహాత
రాజా మూలం తరివర్గస్య అప్రమత్తొ ఽనుపాలయన
96 బలిషడ భాగమ ఉథ్ధృత్య బలిం తమ ఉపయొజయేత
న రక్షతి పరజాః సమ్యగ యః స పార్దివ తస్కరః
97 థత్త్వాభయం యః సవయమ ఏవ రాజా; న తత పరమాణం కురుతే యదావత
స సర్వలొకాథ ఉపలభ్య పాపమ; అధర్మబుథ్ధిర నిరయం పరయాతి
98 థత్త్వాభయం యః సమ రాజా పరమాణం కురుతే సథా
స సర్వసుఖకృజ జఞేయః పరజా ధర్మేణ పాలయన
99 పితా మాతా గురుర గొప్తా వహ్నిర వైశ్రవణొ యమః
సప్త రాజ్ఞొ గుణాన ఏతాన మనుర ఆహ పరజాపతిః
100 పితా హి రాజా రాష్ట్రస్య పరజానాం యొ ఽనుకమ్పకః
తస్మిన మిద్యా పరణీతే హి తిర్యగ గచ్ఛతి మానవః
101 సంభావయతి మాతేవ థీనమ అభ్యవపథ్యతే
థహత్య అగ్నిర ఇవానిష్టాన యమయన భవతే యమః
102 ఇష్టేషు విసృజత్య అర్దాన కుబేర ఇవ కామథః
గురుర ధర్మొపథేశేన గొప్తా చ పరిపాలనాత
103 యస తు రఞ్జయతే రాజా పౌరజానపథాన గుణైః
న తస్య భరశ్యతే రాజ్యం గుణధర్మానుపాలనాత
104 సవయం సముపజానన హి పౌరజానపథ కరియాః
స సుఖం మొథతే భూప ఇహ లొకే పరత్ర చ
105 నిత్యొథ్విగ్నాః పరజా యస్య కరభార పరపీడితాః
అనర్దైర విప్రలుప్యన్తే స గచ్ఛతి పరాభవమ
106 పరజా యస్య వివర్ధన్తే సరసీవ మహొత్పలమ
స సర్వయజ్ఞఫలభాగ రాజా లొకే మహీయతే
107 బలినా విగ్రహొ రాజన న కదం చిత పరశస్యతే
బలినా విగృహీతస్య కుతొ రాజ్యం కుతః సుఖమ
108 [భ]
సైవమ ఉక్త్వా శకునికా బరహ్మథత్తం నరాధిపమ
రాజానం సమనుజ్ఞాప్య జగామాదేప్సితాం థిశమ
109 ఏతత తే బరహ్మథత్తస్య పూజన్యా సహ భాషితమ
మయొక్తం భరతశ్రేష్ఠ కిమ అన్యచ ఛరొతుమ ఇచ్ఛసి