శతావధానసారము/కాకినాడ2

by తిరుపతి వేంకట కవులు

,

నల చరిత్ర,

చ||నలుడలయంచకారణమునన్ దమయంతిని బెండ్లియాడి పె
ంగముల నంది జూదమునగాగల కార్యము లొంది మీద గా
నలఁ బలుకష్టముల్ వడి యనంతర మాఋతుపర్ణుజేరి వే
డ్కలు చెలువార నావయి సుఖము ననుం డెను దానుఁబత్నీ యున్”.9

సోమరితనము,

ఆ|| వె|| చదువు మట్టుపడును సంసృతి చెడిపోవు
సంపదలు తొలంగు సౌఖ్య ముడుగు
గౌరవంబు వోవుఁ గావున సోమరి
తనముకన్న హీదవశయుఁగలదె10

వైష్ణవులు స్మార్తులు

సీ|| శివుని యాఖ్యానమ్ము చెవి సోకినంతన నిప్పు తొక్కిన కోఁతినియతి
గాంత్రు | శివు నాలయంబు కంగనఁ దాకినంతన గాలిసోకినరీతి గాఁ జ
రింత్రు | శివ దేవుఁ డూ రేగుసవసరమ్మునఁ దల్పు మూసి పెట్టుక యొ
క్కమూల నుంద్రు | వెలిబూ దె మెసఁటను బెట్టు వారల జూచి ప
కసకసగుచుఁ జప్పట్లుచరతు,
తే| గీ|| రహహ యేమంచు! వైష్ణవులైనవారి
చర్యలను, శివ కేశవస్వాములందు
సార్డులగువారు సమభక్తి సలుపుచుందు
రదియ న్యాయ్యం బటంచు మాకభిమతంబు11
దుర్ముఖ సం|| ఆశ్వయుజ కార్తికములలో రెండవసారి కాకినాడ
లో జరగిన యనేకావధానము లలోఁ గొన్ని పద్యములు

(సమస్య) మాకుల దాస: యెంతయభిమానము లేదుర చంద్రశేఖరా

ఉ||నాకు విభూతిరాయఁ డోక నాయకుఁడా యని నీదు భార్య ర
త్నాకరు చెట్ట వట్టు టది యారసి యుండియు సిగ్గు లేక ర
త్నాకరుఁ జంకఁ బెట్టికొని యక్కులటన్ దలఁ దాల్చి తౌర? భా
మాకుల దాన యెంత యభిమానము లేదుర చంద్ర శేఖరా1

యః కౌమూరహరం అనుశ్లోకమునకు తెలుఁగు.

సీ|| చిన్నారిపొన్నారి చిఱుత ప్రాయము చూఱ(గొన్న వాఁడె ప్రియుండు కో
మలాంగి, తఱపి వెన్నెలలతో నొఱుపు గల్గిన నాఁటి చైత్రరాత్రులె క
దా! సరసిజాక్షి | మాలతీపరిమళ వ్యాలోలములు నాఁటిసేపవాయు
వులెకా! నీరజాస్య తలఁపు లొక్కటిగాఁగఁ గలసి కుల్కిన. నాటిదాననే
కద, యేనుఁ దలిరు బోఁడి:.

తే! గీ|| నా సురత ప్రసంగమే బోఁటిమిన్న
యైన నాయన మది యేమొ కాని మేటి
నాఁటి నేనానదీ తీర నాటి నొప్పు
నేత సీతరు మూలమ్ము వెనకఁబోవు.2

ఈ ముంగుపద్యములో రెండుచరణములన్న రవఱకును సమస్య గా నీ బడ్డది,
సీ|| (నిలువుటద్ద మెమెదుట నిలిపి చూపితిఁ గాని పలు కెంపు లేమని పలికినాన
పసమీఱు దుప్పటి పై నిఁ గప్పితి: గాని పసపురం దేమని పలికి నాన
విరులసురటి దెచ్చి విసరుచుంటినిగాని) చెమట దేమనిపృచ్ఛ చేసి నాన
పవళింప విరిపాన్పుసవరించి తినిఁ గాని యూ మాసమేముని యడిగినాన,

తే|| గీ||. మొగము వెలవెలఁ బోయిన మూల మేమి?
యెఱుపు గనులందుఁ గల్గిన హేతు వేమి?
నాథ నాయందు లోపము న్నను క్షమింపఁ
బాడి యగుఁగాక తప్పులు పట్టఁ దగునె! 3

(సమస్య) రండలదర్శింపఁగోరు రాజులమనముల్ .

పూర్తి

క|| పండిత వాక్య శ్రవణము, దండుగఁగా నెంచి దానఁదగులు కొనవు పూ
కుండలు గడిగెడి దాస్యపు, రండల దర్శింపగోరు రాజుల మసముల్ •

(సమస్య) ఒడ్డాణమలంకరించెను? విదకుచంబుల్ ,

పూర్తి.

క|| అడ్డమయినట్టి విటులకు, బిడ్డలఁగని బిరుసుదక్కి బింకము చెడి యా
బిడ్డలు పాలకునీడ్వగ, మెుడ్డాణమలంకరించెను విదకుచంబుల్ •

వాడకట్టు బుల్లి రాజు జాతక మును గూర్చి

మ॥ శనిమూటన్ శశి రెంటభార్గ సబుధుల్ షష్ణంబునన్ సప్త నుం
బున రాహూష్ణకరుల్ పదింటగురుఁడున్ భూపు త్రుఁగు ద్వాదశ
మ్మున మెప్పారఁగ వృశ్చికంబునను దాఁ బుట్టెన్ దగన్ వాడక
ట్టనువంశమున బుల్లి రాజు తనయుం డై కామమాం బాఖ్యకున్ .

శ్రీ శ్రీ శ్రీ

దుర్ము ఖనం|| మార్గశీర్ష ములో పిఠాపురము లో వాడ్రేవు వారి లో
గిటిలో జరగినయవధానములో జెప్పిన 70 పద్యములలో కొన్ని పద్యములు

పార్థసారధి, పృద్వీవృత్తమ్.

కశాంకకరతలే వహ న్న పిచ చోదయణ సత్వరం
తురంగ మచయం జయం సహకిరీటినా ప్రస్తు నన్
రణే ఽ తనుత సారథిత్వకృతి మాదరా ద్యః పుమాన్
సమా మవతు దేవకీర చితపూర్వపుణ్యోదయః1

చర్ల బ్రహయశాస్త్రులుగారు

.

సీ!| బాల్యములో సన పండితుల్ మెచ్చంగసఖలవిద్యలు కాశి నభ్యసించెఁ
దరువాత దేశాన కరు దేంచి థనళేశ్వకమ్మున సన్న సతమ్ము వెట్టె
నీదిగాక విద్యార్థు లెందఱినో పండితులఁ జేసి దాన సంస్తుతులు
గనియె! నదియట్టులుండ ద్రవ్యము లేని తన శిష్యు లేండటి కేనిఁ బెండ్లిండ్లు చేసె
తేః గీ! పొట్ట పోషించి కొనియెడిబుధులు పెక్కు
కలకు గాని జగమునఁ గల రెయిట్టి
పండితు; లటంచు నుతియింపఁ బ్రబలె నౌర!
చర్ల వంశ్యుండు బాహయశాస్త్రి ఘనుఁడు2

రామపట్టాభి షేకము ప్రహర్షి ణీవృత్తమ్,

సోదర్యైర్డు నిఖింపి ప్రహృష్టచిత్తెస్సుగీ న ప్రభృతిభి రుత్త మైః కపీ వైః
యుక్త శ్రీ రఘుకుల నాయక స్సభాగ్యో రాజ్య శ్రీవిలసితపీఠ మారురోహ