భీష్మ పర్వము - అధ్యాయము - 102
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (భీష్మ పర్వము - అధ్యాయము - 102) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 సంజయ ఉవాచ
తతః పితా తవ కరుథ్ధొ నిశితైః సాయకొత్తమైః
ఆజఘాన రణే పార్దాన సహసేనాన సమన్తతః
2 భీమం థవాథశభిర విథ్ధ్వా సాత్యకిం నవభిః శరైః
నకులం చ తరిభిర బాణైః సహథేవం చ సప్తభిః
3 యుధిష్ఠిరం థవాథశభిర బాహ్వొర ఉరసి చార్పయత
ధృష్టథ్యుమ్నం తతొ విథ్ధ్వా విననాథ మహాబలః
4 తం థవాథశార్ధైర నకులొ మాధవశ చ తరిభిః శరైః
ధృష్టథ్యుమ్నశ చ సప్తత్యా భీమసేనశ చ పఞ్చభిః
యుధిష్ఠిరొ థవాథశభిః పరత్యవిధ్యత పితామహమ
5 థరొణస తు సాత్యకిం విథ్ధ్వా భీమసేనమ అవిధ్యత
ఏకైకం పఞ్చభిర బాణైర యమథణ్డొపమైః శితైః
6 తౌ చ తం పరత్యవిధ్యేతాం తరిభిస తరిభిర అజిహ్మగైః
తొత్త్రైర ఇవ మహానాగం థరొణం బరాహ్మణపుంగవమ
7 సౌవీరాః కితవాః పరాచ్యాః పరతీచ్యొథీచ్యమాలవాః
అభీషాహాః శూరసేనాః శిబయొ ఽద వసాతయః
సంగ్రామే నాజహుర భీష్మం వధ్యమానాః శితైః శరైః
8 తదైవాన్యే వధ్యమానాః పాణ్డవేయైర మహాత్మభిః
పాణ్డవాన అభ్యవర్తన్త వివిధాయుధపాణయః
తదైవ పాణ్డవా రాజన పరివవ్రుః పితామహమ
9 స సమన్తాత పరివృతొ రదౌఘైర అపరాజితః
గహనే ఽగనిర ఇవొత్సృష్టః పరజజ్వాల థహన పరాన
10 రదాగ్న్యగారశ చాపార్చిర అసిశక్తిగథేన్ధనః
శరస్ఫులిఙ్గొ భీష్మాగ్నిర థథాహ కషత్రియర్షభాన
11 సువర్ణపుఙ్ఖైర ఇషుభిర గార్ధ్రపక్షైః సుతేజనైః
కర్ణినాలీకనారాచైశ ఛాథయామ ఆస తథ బలమ
12 అపాతయథ ధవజాంశ చైవ రదినశ చ శితైః శరైః
ముణ్డతాలవనానీవ చకార స రదవ్రజాన
13 నిర్మనుష్యాన రదాన రాజన గజాన అశ్వాంశ చ సంయుగే
అకరొత స మహాబాహుః సర్వశస్త్రభృతాం వరః
14 తస్య జయాతలనిర్ఘొషం విస్ఫూర్జితమ ఇవాశనేః
నిశమ్య సర్వభూతాని సమకమ్పన్త భారత
15 అమొఘా హయ అపతన బాణాః పితుస తే భరతర్షభ
నాసజ్జన్త తనుత్రేషు భీష్మచాపచ్యుతాః శరాః
16 హతవీరాన రదాన రాజన సంయుక్తాఞ జవనైర హయైః
అపశ్యామ మహారాజ హరియమాణాన రణాజిరే
17 చేథికాశికరూషాణాం సహస్రాణి చతుర్థశ
మహారదాః సమాఖ్యాతాః కులపుత్రాస తనుత్యజః
అపరావర్తినః సర్వే సువర్ణవికృతధ్వజాః
18 సంగ్రామే భీష్మమ ఆసాథ్య వయాథితాస్యమ ఇవాన్తకమ
నిమగ్నాః పరలొకాయ స వాజిరదకుఞ్జరాః
19 భగ్నాక్షొపస్కరాన కాంశ చిథ భగ్నచక్రాంశ చ సర్వశః
అపశ్యామ రదాన రాజఞ శతశొ ఽద సహస్రశః
20 సవరూదై రదైర భగ్నై రదిభిశ చ నిపాతితైః
శరైః సుకవచైశ ఛిన్నైః పట్టిశైశ చ విశాం పతే
21 గథాభిర ముసలైశ చైవ నిస్త్రింశైశ చ శిలీముఖైః
అనుకర్షైర ఉపాసఙ్గైశ చక్రైర భగ్నైశ చ మారిష
22 బాహుభిః కార్ముకైః ఖడ్గైః శిరొభిశ చ సకుణ్డలైః
తలత్రైర అఙ్గులిత్రైశ చ ధవజైశ చ వినిపాతితైః
చాపైశ చ బహుధా ఛిన్నైః సమాస్తీర్యత మేథినీ
23 హతారొహా గజా రాజన హయాశ చ హతసాథినః
పరిపేతుర థరుతం తత్ర శతశొ ఽద సహస్రశః
24 యతమానాశ చ తే వీరా థరవమాణాన మహారదాన
నాశక్నువన వారయితుం భీష్మబాణప్రపీడితాన
25 మహేన్థ్రసమవీర్యేణ వధ్యమానా మహాచమూః
అభజ్యత మహారాజ న చ థవౌ సహ ధావతః
26 ఆవిథ్ధరదనాగాశ్వం పతితధ్వజకూబరమ
అనీకం పాణ్డుపుత్రాణాం హాహాభూతమ అచేతనమ
27 జఘానాత్ర పితా పుత్రం పుత్రశ చ పితరం తదా
పరియం సఖాయం చాక్రన్థే సఖా థైవబలాత్కృతః
28 విముచ్య కవచాన అన్యే పాణ్డుపుత్రస్య సైనికాః
పరకీర్య కేశాన ధావన్తః పరత్యథృశ్యన్త భారత
29 తథ గొకులమ ఇవొథ్భ్రాన్తమ ఉథ్భ్రాన్తరదకుఞ్జరమ
థథృశే పాణ్డుపుత్రస్య సైన్యమ ఆర్తస్వరం తథా
30 పరభజ్యమానం సైన్యం తు థృష్ట్వా యాథవనన్థనః
ఉవాచ పార్దం బీభత్సుం నిగృహ్య రదమ ఉత్తమమ
31 అయం స కాలః సంప్రాప్తః పార్ద యః కాఙ్క్షితస తవ
పరహరాస్మై నరవ్యాఘ్ర న చేన మొహాత పరముహ్యసే
32 యత పురా కదితం వీర తవయా రాజ్ఞాం సమాగమే
విరాటనగరే పార్ద సంజయస్య సమీపతః
33 భీష్మథ్రొణముఖాన సర్వాన ధార్తరాష్ట్రస్య సైనికాన
సానుబన్ధాన హనిష్యామి యే మాం యొత్స్యన్తి సంయుగే
34 ఇతి తత కురు కౌన్తేయ సత్యం వాక్యమ అరింథమ
కషత్రధర్మమ అనుస్మృత్య యుధ్యస్వ భరతర్షభ
35 ఇత్య ఉక్తొ వాసుథేవేన తిర్యగ్థృష్టిర అధొముఖః
అకామ ఇవ బీభత్సుర ఇథం వచనమ అబ్రవీత
36 అవధ్యానాం వధం కృత్వా రాజ్యం వా నరకొత్తరమ
థుఃఖాని వనవాసే వా కిం ను మే సుకృతం భవేత
37 చొథయాశ్వాన యతొ భీష్మః కరిష్యే వచనం తవ
పాతయిష్యామి థుర్ధర్షం వృథ్ధం కురుపితామహమ
38 తతొ ఽశవాన రజతప్రఖ్యాంశ చొథయామ ఆస మాధవః
యతొ భీష్మస తతొ రాజన థుష్ప్రేక్ష్యొ రశ్మివాన ఇవ
39 తతస తత పునర ఆవృత్తం యుధిష్ఠిరబలం మహత
థృష్ట్వా పార్దం మహాబాహుం భీష్మాయొథ్యన్తమ ఆహవే
40 తతొ భీష్మః కురుశ్రేష్ఠః సింహవథ వినథన ముహుః
ధనంజయరదం శీఘ్రం శరవర్షైర అవాకిరత
41 కషణేన స రదస తస్య సహయః సహసారదిః
శరవర్షేణ మహతా న పరజ్ఞాయత కిం చన
42 వాసుథేవస తవ అసంభ్రాన్తొ ధైర్యమ ఆస్దాయ సాత్వతః
చొథయామ ఆస తాన అశ్వాన వితున్నాన భీష్మసాయకైః
43 తతః పార్దొ ధనుర గృహ్య థివ్యం జలథనిస్వనమ
పాతయామ ఆస భీష్మస్య ధనుశ ఛిత్త్వా శితైః శరైః
44 స చఛిన్నధన్వా కౌరవ్యః పునర అన్యన మహథ ధనుః
నిమేషాన్తరమాత్రేణ సజ్యం చక్రే పితా తవ
45 విచకర్ష తతొ థొర్భ్యాం ధనుర జలథనిస్వనమ
అదాస్య తథ అపి కరుథ్ధశ చిచ్ఛేథ ధనుర అర్జునః
46 తస్య తత పూజయామ ఆస లాఘవం శంతనొః సుతః
సాధు పార్ద మహాబాహొ సాధు కున్తీసుతేతి చ
47 సమాభాష్యైనమ అపరం పరగృహ్య రుచిరం ధనుః
ముమొచ సమరే భీష్మః శరాన పార్దరదం పరతి
48 అథర్శయథ వాసుథేవొ హయయానే పరం బలమ
మొఘాన కుర్వఞ శరాంస తస్య మణ్డలాని విథర్శయన
49 శుశుభాతే నరవ్యాఘ్రౌ భీష్మపార్దౌ శరక్షతౌ
గొవృషావ ఇవ సంరబ్ధౌ విషాణొల్లిఖితాఙ్కితౌ
50 వాసుథేవస తు సంప్రేక్ష్య పార్దస్య మృథుయుథ్ధతామ
భీష్మం చ శరవర్షాణి సృజన్తమ అనిశం యుధి
51 పరతపన్తమ ఇవాథిత్యం మధ్యమ ఆసాథ్య సేనయొః
వరాన వరాన వినిఘ్నన్తం పాణ్డుపుత్రస్య సైనికాన
52 యుగాన్తమ ఇవ కుర్వాణం భీష్మం యౌధిష్ఠిరే బలే
నామృష్యత మహాబాహుర మాధవః పరవీరహా
53 ఉత్సృజ్య రజతప్రఖ్యాన హయాన పార్దస్య మారిష
కరుథ్ధొ నామ మహాయొగీ పరచస్కన్థ మహారదాత
అభిథుథ్రావ భీష్మం స భుజప్రహరణొ బలీ
54 పరతొథపాణిస తేజస్వీ సింహవథ వినథన ముహుః
థారయన్న ఇవ పథ్భ్యాం స జగతీం జగతీశ్వరః
55 కరొధతామ్రేక్షణః కృష్ణొ జిఘాంసుర అమితథ్యుతిః
గరసన్న ఇవ చ చేతాంసి తావకానాం మహాహవే
56 థృష్ట్వా మాధవమ ఆక్రన్థే భీష్మాయొథ్యన్తమ ఆహవే
హతొ భీష్మొ హతొ భీష్మ ఇతి తత్ర సమ సైనికాః
కరొశన్తః పరాథ్రవన సర్వే వాసుథేవభయాన నరాః
57 పీతకౌశేయసంవీతొ మణిశ్యామొ జనార్థనః
శుశుభే విథ్రవన భీష్మం విథ్యున్మాలీ యదామ్బుథః
58 స సింహ ఇవ మాతఙ్గం యూదర్షభ ఇవర్షభమ
అభిథుథ్రావ తేజస్వీ వినథన యాథవర్షభః
59 తమ ఆపతన్తం సంప్రేక్ష్య పుణ్డరీకాక్షమ ఆహవే
అసంభ్రమం రణే భీష్మొ విచకర్ష మహథ ధనుః
ఉవాచ చైనం గొవిన్థమ అసంభ్రాన్తేన చేతసా
60 ఏహ్య ఏహి పుణ్డరీకాక్ష థేవథేవ నమొ ఽసతు తే
మామ అథ్య సాత్వతశ్రేష్ఠ పాతయస్వ మహాహవే
61 తవయా హి థేవ సంగ్రామే హతస్యాపి మమానఘ
శరేయ ఏవ పరం కృష్ణ లొకే ఽముష్మిన్న ఇహైవ చ
సంభావితొ ఽసమి గొవిన్థ తరైలొక్యేనాథ్య సంయుగే
62 అన్వగ ఏవ తతః పార్దస తమ అనుథ్రుత్య కేశవమ
నిజగ్రాహ మహాబాహుర బాహుభ్యామ పరిగృహ్య వై
63 నిగృహ్యమాణః పార్దేన కృష్ణొ రాజీవలొచనః
జగామ చైనమ ఆథాయ వేగేన పురుషొత్తమః
64 పార్దస తు విష్టభ్య బలాచ చరణౌ పరవీరహా
నిజఘ్రాహ హృషీకేశం కదం చిథ థశమే పథే
65 తత ఏనమ ఉవాచార్తః కరొధపర్యాకులేక్షణమ
నిఃశ్వసన్తం యదా నాగమ అర్జునః పరవీరహా
66 నివర్తస్వ మహాబాహొ నానృతం కర్తుమ అర్హసి
యత తవయా కదితం పూర్వం న యొత్స్యామీతి కేశవ
67 మిద్యావాథీతి లొకస తవాం కదయిష్యతి మాధవ
మమైష భారః సర్వొ హి హనిష్యామి యతవ్రతమ
68 శపే మాధవ సఖ్యేన సత్యేన సుకృతేన చ
అన్తం యదా గమిష్యామి శత్రూణాం శత్రుకర్శన
69 అథ్యైవ పశ్య థుర్ధర్షం పాత్యమానం మహావ్రతమ
తారాపతిమ ఇవాపూర్ణమ అన్తకాలే యథృచ్ఛయా
70 మాధవస తు వచః శరుత్వా ఫల్గునస్య మహాత్మనః
న కిం చిథ ఉక్త్వా సక్రొధ ఆరురొహ రదం పునః
71 తౌ రదస్దౌ నరవ్యాఘ్రౌ భీష్మః శాంతనవః పునః
వవర్ష శరవర్షేణ మేఘొ వృష్ట్యా యదాచలౌ
72 పరాణాంశ చాథత్త యొధానాం పితా థేవవ్రతస తవ
గభస్తిభిర ఇవాథిత్యస తేజాంసి శిశిరాత్యయే
73 యదా కురూణాం సైన్యాని బభఞ్జ యుధి పాణ్డవః
తదా పాణ్డవసైన్యాని బభఞ్జ యుధి తే పితా
74 హతవిథ్రుతసైన్యాస తు నిరుత్సాహా విచేతసః
నిరీక్షితుం న శేకుస తే భీష్మమ అప్రతిమం రణే
మధ్యం గతమ ఇవాథిత్యం పరతపన్తం సవతేజసా
75 తే వధ్యమానా భీష్మేణ కాలేనేవ యుగక్షయే
వీక్షాం చక్రుర మహారాజ పాణ్డవా భయపీడితాః
76 తరాతారం నాధ్యగచ్ఛన్త గావః పఙ్కగతా ఇవ
పిపీలికా ఇవ కషుణ్ణా థుర్బలా బలినా రణే
77 మహారదం భారత థుష్ప్రధర్షం; శరౌఘిణం పరతపన్తం నరేన్థ్రాన
భీష్మం న శేకుః పరతివీక్షితుం తే; శరార్చిషం సూర్యమ ఇవాతపన్తమ
78 విమృథ్నతస తస్య తు పాణ్డుసేనామ; అస్తం జగామాద సహస్రరశ్మిః
తతొ బలానాం శరమకర్శితానాం; మనొ ఽవహారం పరతి సంబభూవ