పీఠిక
ఈ సూర్యనారాయణశతకమును వరాహవేంకటనృసింహకవి రచించెను. ఇతఁడు భారద్వాజ గోత్రుఁడు, బ్రాహ్మణుఁడు. జగన్నాయకశతకము రచించిన వరాహగిరి కొండరాజు నీతఁడు నేకగోత్రులె గాని యిరువురును తమ పూర్వులను జెప్పికొనకపోవుటచే నిందెవరు పూర్వులో యిరువురకు గల సంబంధమెట్టిదో యెఱుఁగ వీలు కాలేదు.
"శ్రితసంపత్సుమవల్లియౌ సరసవెల్లిన్" అను పద్యమువలనఁ గవి నరసవెల్లిలోని సూర్యనారాయణస్వామిని గూర్చి యీశతకము రచించెనని యూహంపనగునుగాని నరసవెల్లి యెచట నున్నదో కవి సంబంధు లెవరేని యటఁ గలరేమో తెలియవచ్చుటలేదు. తత్రత్యు లీవిషయమునఁ బ్రయత్నించి కవిజీవితము ప్రచురించుట యవసరము.
ఈ సూర్యనారాయణశతకము భాష జటిలముగ సాంస్కృతిక సమాసబంధురముగ నున్నది. కొన్నిచోటుల పద్యమునంతటి నాక్రమించికొనిన సమాసములు గలవు. భావములు స్వతంత్రములై రమణీయములై యున్నవి. సూర్యభగవానుని తేజోవిభ
ప్రశస్తమగు నీశతకము ప్రచురించిన వావిళ్లవా రాంధ్రజనులకు వందనీయులు.
సూర్యనారాయణశతకము
శా.
శ్రీమత్సర్వసుపర్వసేవితము లై క్షేమాంగలక్ష్యంబు లై
1
శా.
భారద్వాజపవిత్రగోత్రజుఁడ విప్రశ్రేష్ఠవంశ్యుండ వి
2
మ.
అరయన్ బావనమైన యీశతకపద్యవ్రాత మాలించినన్
3
మ.
శ్రితసంపత్సుసుమవల్లి యౌనరసవిల్లిన్ మల్లికాద్యుల్లస
ర్మితగేహంబునఁ బద్మినీముఖసతుల్ సేవింప ధాత్రీసురా
4
శా.
శ్రీమత్పద్మసముద్భవాదితనువుల్ చేకొంచు నెవ్వాఁడు నా
5
శా.
ఛాయాదిప్రియకాంతలన్ మధురభాషాలీలచేఁ దన్పుచుఁన్
6
శా.
వేదప్రోక్తనమస్కృతు ల్సలుపుచున్ బృథ్వీసురు ల్మెచ్చి నీ
7
మ.
అకలంకస్ఫటికంబు నూతనజపోద్యద్దీపి నాగంతుక
సకలోస్రంబులు దాల్చి షోడశకళాసంపూర్ణుఁడై ధ్వాంతమా
8
మ.
అవనిన్ భూసురవర్యు లవ్విధినిషేధాచారసంసక్తులై
9
మ.
భవదుస్రంబులు కాలవేగమున శుంభద్వ్యోమభాగంబునన్
10
శా.
లోకాలోకము దాఁటి చండకిరణాలోక్యస్వకాయప్రభా
11
మ.
ఖనటత్త్వత్కరదీపమూర్తు లగుచున్ గన్పట్టు చంద్రాదులన్
12
మ.
హరిపాదంబునఁ బుట్టి దేవనది పూతాకారయై తా మహే
13
మ.
అనలప్రాప్తనిజోచితాహుతులు నీ కర్పించి బర్హిర్ముఖుల్
14
మ.
జలజన్యాదినిజాంగనాముఖసరోజాతంబులం జెంది ని
15
మ.
స్వకళాచాతురి నైంద్రజాలికుఁడు నాసారంధ్రమార్గావరో
16
మ.
హరిసక్తిన్ జనవృత్తిఁ గాంచి యరుణోద్యద్దీప్తిఁ బెంపారి ని
17
శా.
రక్తశ్వేతవినీలవర్ణములచే రంజిల్లు కాలత్రయ
18
మ.
జలకుంభాతర్యములందు నభముం జందాన జంతూత్కరో
19
మ.
త్రుటి యైనన్ జెడకుండ షష్టిఘటికారుద్ధంబు లౌచున్ సము
20
మ.
జగతిన్ వార్షికవృష్టి నంకురతతిచ్ఛాయన్ జికీర్షోన్నతిన్
జగము ల్గ్రక్కున నీపయిం బొడముచున్ వర్తించుచున్నన్ జిహీ
21
మ.
మునిదిగ్భర్తలు విష్ణుశంకరులనం బూజ్యుం డజుం డంబికా
22
శా.
వేదంబుల్ భవదీయబింబగము లై వెల్గొంది యేవేళ నీ
23
మ.
కులిశాబ్జాంకుశఖడ్గచక్రజలరుట్కోదండమత్స్యధ్వజా
24
మ.
ఉదయాద్రిన్ గనుపట్టి జలజవ్యూహంబుతో జంతువుల్
దుదిముట్టన్ విదలింపుచున్ భువనబంధుత్వంబు వాటించు నీ
25
శా.
ఆయుర్దాయ మణంచి మానవులు పుణ్యాపుణ్యరూపక్రియల్
26
మ.
సుతదారాద్యవసంబె ముఖ్య మని చూచున్ శాశ్వతం బంచు సం
27
మ.
అరుణత్వంబును బంకజాతదళనవ్యాపారమున్ శ్రీమనో
28
మ.
సునిదాఘవ్యథఁ జిక్కి చాతకము సంక్షోభించి నీలాభ్రద
దనటన్ గుందుచు నిష్టమొందక మదిన్ బ్రార్ధించి తేవంకఁ జూ
29
మ.
ఇలఁ దీవ్రాతపబాధ కోర్వక నరుం డెంతే వడిన్ బాఱి చెం
30
మ.
కలికాలంబున భక్తియోగమహిమన్ గైవల్య మర్థించి యా
31
మ.
అరవిందప్రభవాభవప్రముఖసర్వామర్త్యవర్యుల్ భవ
32
శా.
మాయాపింఛికఁ దాల్చి కౌతుకముతో మాయావిచందంబునన్
33
శా.
నీనామస్మరణంబుచేత దురితానీకంబు మాద్యద్బృహ
34
మ.
అమనోవాక్ప్రతిపాద్యుఁ డంచు శ్రుతు లుద్చ్ఛక్తి దెల్పంగ న
35
మ.
అభవేభాస్యహరీనచండికలలో నాద్యుండ వీవంచు నొ
36
శా.
కామక్రోధమదాదిశత్రువులు వీఁక న్మూఁకయై తాఁకి చే
37
శా.
ప్రావృట్కాలము దోఁచువేళ నసితాభ్రశ్రేణు లభ్రంబునన్
38
మ.
భ్రమ శుక్తిన్ గనుపట్టు రాజతములీలన్ దోఁచె నీయందు లో
39
మ.
మృగతృష్ణ ల్మరుభూములంబలె భవల్లీలాస్వరూపంబునన్
40
మ.
గరిమన్ వహ్ని జనించి తచ్ఛమనమున్ గావించునీరంబు వై
41
మ.
అకలంకద్యునదీతరంగముల నుద్యత్పంకముంబోలెఁ దా
వకకారుణ్యముచేఁ దమం బణఁగి సత్వం బుద్భవం బైనచో
42
శా.
కీలాలంబున బుద్బుదంబుగతి నగ్నిన్ ధూమముంబోలె ను
43
మ.
భువనంబుల్ ముకురంబునంబలె మదిన్ బోలేక చూపట్టు నం
44
మ.
మధుమాసంబునఁ బుష్పరాజి వనసీమన్ బోలె నీసత్కృపన్
45
శా.
నీతేజఃపటలం బశేషభువనానీకస్థమై క్రాలుచో
నీతత్త్వం బలరార నజ్ఞుఁ డెలఁమిన్ వీక్షింపఁగాలేక నిన్
46
మ.
ద్విజరాజప్రభచే సుమార్గ మటులన్ విద్యావికాసోన్నతిన్
47
మ.
క్షితి సర్వజ్ఞత నీకు జీవునికిఁ గించిద్జ్ఞత్వమున్ గూర్చి యు
48
మ.
తమి శుల్బంబునఁ దోఁచుపాముకరణిం ద్వద్రూపమం దోలి వి
49
శా.
లోకంబు ల్గల లొక్కభంగి మది నాలోచించు తత్త్వప్రబో
ళీకుం డెప్పుడు యుష్మదీయకృప కోలిన్ బాత్రుఁ డౌచున్ సము
50
శా.
వైరాగ్యంబును దత్వబోధమును శశ్వద్యోగముం గల్గి సం
51
మ.
క్షమయున్ సత్య మహింసయున్ సమతయున్ సర్వేంద్రియోత్థానమున్
52
మ.
సగుణుం డంచును నిర్గుణుం డనుచు శాస్త్రజ్ఞుల్ వివాదింపుచో
53
మ.
శ్రుతిశాస్త్రంబు లెఱింగి బోధమహిమన్ శుద్ధాంతరంగుండునై
చతులప్రౌఢిని ని న్భజించు విబుధుం డంభోధి నప్పాయసా
54
శా.
యోగస్యందన మెక్కి సత్వగుణనూతోపేతుఁడై యీషణ
55
మ.
మునిసభ్యు ల్వెఱఁగంది చూడఁ దమితోఁ బూర్వక్రియాపాశముల్
56
మ.
జలధిన్ గ్రుంకినవాఁ డశేషతటినీస్నానవ్రతోద్భూతస
57
శా.
సంతానద్రుమ మర్థికిం బలె నశేషస్వీయభక్తాళి క
భ్రాంతిన్ భూపతిఁ జేరఁబోక సుభటున్ బ్రార్థించువాఁ డట్టులన్
58
మ.
మును నీపాదసరోజభక్తుఁడగు రాముం డార్తవిప్రాంగనా
59
మ.
ధనదారాత్మజసక్తి లేక మదిలోఁ ద్వత్పాదపంకేరుహా
60
శా.
శాంతిన్ గ్రోధము లోభ మస్థిరమతిన్ సత్సంగతి న్మత్సరం
61
మ.
హరిసంరక్షణమున్ సుధాకరధరుం డంతంబు సర్గంబు వా
పరమేష్ఠిప్రముఖాకృతిప్రభలు దోఁపన్ జేతు వీవంచు నెం
62
శా.
నే నెం తే మదిఁ జింతఁ జెందుటకు నై నీ విట్టు లంతంతకున్
63
శా.
నేనే రక్ష్యుఁడ రక్షకుండ వెపుడున్ నీవే యటం చన్యులన్
64
మ.
స్మరణం బెప్పుడు సేయుచున్ మనుజు లస్మత్పాదము ల్గొల్చినన్
65
మ.
అనుభోక్తవ్యముగాక కర్మసముదాయం బౌర పోదండ్రు భూ
66
శా.
తూలం బై భవదాగ్రహంబున మరుద్గోత్రంబు తూఁగాడు స
67
శా.
లోకంబుల్ గలిగింపఁ బెంపఁ జెరుపన్ లోలుండవై చిత్తమం[1]
68
శా.
నీకారుణ్యము లేక ప్రాగ్భవకృతానిత్యక్రియారాశి బ్ర
69
మ.
శితనారాచపరంపరన్ దెరల కక్షీణప్రతాపోన్నతిన్
70
శా.
పాపంబు ల్పచరించె నం చలుక నన్భావింపవేమో కృపా
71
మ.
కపటప్రక్రియ సేవకున్ మనుప కే కాలంబు నేకాకృతిన్
72
శా.
ఖన్నుండై స్వభటుండు బ్రోవు మనుచున్ గేల్మోడ్చి ప్రార్థించుటల్
73
శా.
నీవే ది క్కని నమ్మి వేఁడుకొనుచున్ నీదివ్యపాదాబ్జముల్
74
మ.
అనుకంపారసదృష్టి ము న్నఖిలభృత్యశ్రేణి రక్షింపవే
75
శా.
యోగజ్ఞానవిరక్తి సత్త్వగుణసక్తోర్వీసురశ్రేణికిన్
76
మ.
ద్విరదంబుల్ రథముల్ ధనంబులు మణుల్ తేజీలు రాజ్యంబు మం
77
శా.
ఏలా వేదపురాణశాస్త్రములు ని న్నేప్రొద్దు సేవింప న
78
మ.
ఘనము ల్నీచము లైనజన్మములు మత్కర్మానుకూలంబులై
వెనుకన్ గల్గినఁ గల్గనీ హృదయ మేవేళన్ భవత్పాదచిం
79
మ.
తనువు ల్వీడుచు ము న్నశేషనిరయస్థానస్థితానేకయా
80
మ.
నిగమాంతంబు లనేకరూపములచే నీతత్త్వమూహించుచోఁ
81
మ.
జననీగర్భగుహాంతరాళనిరయస్థానంబులం దున్నయా
82
మ.
శ్రుతిశాస్త్రంబులు సత్యమంచు భవదస్తోకాద్యమంత్రంబు దు
ష్కృతవిచ్ఛేదక మంచు నీదుపదముల్ సేవ్యంబు లంచున్ దిర
83
శా.
కాయం బెల్లం గృశించి వాతకఫరోగం బెంతయున్ దుస్తరం
84
మ.
జలజాక్షున్ గనకాంబరున్ సకలభూషాభాషితాంగున్ మహో
85
మ.
కలలో దాఁచిన చిత్తవృత్తులగతిన్ గన్పట్టు నజ్ఞానభా
86
మ.
హరి తేజోమయ పద్మినీరమణ లోకాధ్యక్ష పద్మాక్ష భా
సురవర్యా నిటలాక్ష కేశవ మునిస్తుత్యాంఘ్రిపంకేజ సు
87
శా.
ఛాయావల్లభ దుష్కృతాంతక మహేశా భద్రసంధాయకా
88
శా.
అంతాదేవతలాహరిత్కరికరోగ్రాఖండదోర్దండసం
89
మ.
కలరే నీసరివేల్పు లిజ్జగములన్ గంగాధరాంభోజభూ
90
శా.
సరివే ల్పెచ్చట లేడు నీకు శుచిమచ్ఛాస్త్రాగమాభ్యాసభా
91
మ.
మెఱపు ల్చాడ్పున సంపద ల్పొదలు నెమ్మేను ల్ఘనచ్ఛాయలై
92
మ.
శరణం బంటి భవత్పదస్మరణదీక్షావృత్తి నూల్కొంటి మ
93
మ.
ధనలుబ్ధత్వము దీఱెఁ గామముఖచేతశ్శత్రువు ల్వాఱె స
94
శా.
విత్తప్రాప్తిగతు ల్దలంపక సదా విద్యావినోదంబునన్
95
మ.
మనుజుం డర్థముఁ గోరి నీచరణముల్ మన్నింప కర్థించుచున్
ధనికశ్రేణుల నాశ్రయించి పిదపన్ దైన్యంబు దీపింపఁ ద
96
మ.
తనయు ల్తములు నన్నలున్ సతియు మిత్రశ్రేణియుం గొల్వఁగా
97
మ.
నృపులం గొల్చుచు వేషధారి యగుచుం బేరంబు లశ్రాంతమున్
98
మ.
కృతపాపంబులు లెక్కపెట్టక మహాహీనాకృతిన్ దాల్పి దా
99
మ.
మతిమద్ధ్యేయు నచింత్యకాయు సుమహామాయున్ పఠనాద్ధ్యేయు ని
భృతతిగ్మాంశునికాయు సద్గుణగణామేయున్ హృతాపాయు స
100
మ.
ధృతచక్రాబ్జనిషంగచాపు విలసత్కీర్తిప్రభావంచితా
101
మ.
అవితాంభోజభవాండుఁ గిల్బిషకదళ్యారణ్యవేదండు ర
102
మ.
సతశక్రాదికిరీటకోటిమణిసంతానస్ఫురత్పాదుదా
103
మ.
సురవర్యస్తుతనాము భవ్యసుగుణస్తోమున్ సమస్తాశ్రితో
భరణోద్దాము సుధాము సత్కులసరస్వత్సోము నిష్కాము భూ
104
మ.
శతపత్రాయతనేత్రు సర్వసుమనస్సంస్తుత్యచారిత్రు దు
105
మ.
కుతుకం బొప్ప నమస్కరింతు మఱి నీకున్ సేవకశ్రేణికిన్
106
శా.
ఈమీఁదన్ భవదీయభూరిదయ నే నెంతేసుఖశ్రేణిచే
107
శ్రీసూర్యనారాయణశతకము సంపూర్ణము.
