పీఠిక
ఈశతకము రచించినకవి రేమెల రామదాసుఁడు. ఇతఁ డార్వేలనియోగిబ్రాహ్మణుఁడు. అప్పయసూరి వేంకమాంబల కుమారుఁడు. ప్రతివాదిభయంకరము సింగరాచార్యులవారి శిష్యుఁడు. రావు గంగాధరరామారావుగారి పరిపాలనమునందున్న దుగ్గుదుర్తి గ్రామనివాసి. ఈయంశములు శతకాదియందలి పద్యములవలనఁ దెలియవచ్చుచున్నది. గంగాధరరామారాయప్రభువర్యులు క్రీ. శ. 1870 ప్రాంతములం దుండియుంటచే నీకవియు నప్పటివాఁడనియుఁ బిఠాపురసమీపనివాసియనియు శతకకవులచరిత్రకారులు వ్రాసియున్నారు. పీఠికాపురసంస్థానప్రభువు లగు నే గంగాధరరామారావుగారికాలమున నీకవి యుండెనో శతకమున విస్పష్టముగఁ దెలుపఁబడకపోవుటచేఁ గవిజీవితకాల మెంతవఱకు నిశ్చితమొ నిర్ధారణము చేయ నయితి కాదు.
ఈశతకమునందు భక్తమందారమనఁదగు శ్రీరామమూర్తి యభివర్ణితుఁడయ్యెను. ఇందలిపద్యములు ధారాళశైలితో సులభగ్రాహ్యములై పఠనీయములై యున్నవి. స్వతంత్రభావములు మనోహరముగా నుంటచే నీశతకమును భక్తిరసశతకసంపుటమునందుఁ జేర్పఁబూనితిమి.
దాశరథిశతకమునందును రామతారకశతకమునందు శ్రీరామకర్ణామృతమునందువలె నీశతకమునందును శ్రీరామలీలలు మనోహరముగ వర్ణితములై యుంటచే నీశతకము రామభక్తుల కవశ్యపఠనీయము.
మహిజామనోహరశతకము
ఉ.
శ్రీరమణీమనోహర యశేషఋషీశ్వరదేవతాశ్రితా
1
ఉ.
రేమెలవంశసంభవుఁడ రేణిగ నార్వెలగోత్రజుండ నో
2
ఉ.
అప్పయసూరి సౌమ్యగుణి నంచితశీలిని వెంకమాంబనున్
3
ఉ.
ధైర్యమును న్మహత్వమును ధార్మికము న్ధనధాన్యసంప దౌ
4
ఉ.
బాధలు మాన్పి ధీరప్రతిపక్షిభయంకరులైన రావు గం
5
ఉ.
శ్రీరమణీయ మీచరణసేవయు మా కనయం బొసంగు మీ
6
ఉ.
పావనరామమంత్రమును పాటిగఁబొందుట యెన్నఁ డబ్బునో
7
చ.
పదములు నమ్మినాఁడ నతిపామరుఁడంచు దలంపకయ్య నా
సదమలపాదపద్మములు సారెకుఁ గొల్చినవారిదోషముల్
8
ఉ.
రమ్మిఁక జాల మేల నను రాపులుఁ బెట్టకు దాసకామ ని
9
ఉ.
ఓరఘురామయంచు బలుకోరికఁ బిల్వఁగ నేల రావు రా
10
ఉ.
కాముకుఁడంచు నీవు ననుఁ గాలభటాళికిఁ జేర్పకయ్య యో
11
చ.
ఘనుఁడ వటంచు నమ్మితి నఘాళులఁ దోలుము రామదాసుని
న్మనమున యెన్నఁ డెంచకు రమాపతి యెట్లుఁ దలంచినావొ యీ
12
ఉ.
వాసిఁ దొలంగి నీభటులు వ్యాధిని బొందినఁ గీర్తి యేరిదో
13
చ.
కరివరు నేలినావు మునుఁ గాంక్ష యొకింతయు లేక కాకమున్
14
ఉ.
చూడఁగ నీపదద్వయముసొంపు నుతింపఁగ నెంతవాఁడ నే
15
ఉ.
వాదము జేసి దాసపరివారజనంబులలోన నుండెద
న్వాదమె మీకు నాకు మరి వాలిహరా మ...
16
చ.
మరణము నొందువేళ నిను మాటికి పన్నగశాయి యంచు నే
17
ఉ.
జాలము సేయఁగాఁ దగదు చాలుర నాపయి పంత మేలరా
18
ఉ.
దాసులు వెంట వత్తురని దానవమారణ వైనతేయునిన్
19
ఉ.
నారదగానలోలతను నామొఱ వీనుల నాటదాయెనో
20
ఉ.
విన్నప మాలకించు పరవీరభయంకర నీదునామముల్
21
ఉ.
చిత్తమునందు నీపయిని చింత యొకప్పుడు మానలేదు నీ
22
ఉ.
ఎంతని వేడుకొందు నిను యేమని దూరుదు యేమి జేతురా
23
చ.
కరివరునిన్ విభీషణుని గాకమునున్ గుహునిన్ గుచేలునిన్
24
ఉ.
ఏమిర రామ న న్నిటుల నేచుట ధర్మము గాదు యేలరా
పామరు గాచుటే బిరుదు పావనరామ తలంచి చూచినన్
25
ఉ.
ఒక్కొకవేళ ని న్మదిని నోరఘువీర దలంపకుందు వే
26
ఉ.
నీదయ గాదు నాపయిని నేఁ డెవరిన్ కరుణించమందునో
27
చ.
సనకసనందనాదిమునిసంఘమె చాలు నటంచు నామొఱ
28
చ.
పరులను వేఁడనంటి నినుఁ బ్రార్థనఁ జేయుచునుంటి నిత్యమున్
పరమపదం బొసంగుటకుఁ బాత్రుఁడ నైతినొ లేదొ దెల్పవే
29
చ.
పటుతరమైన మాయలకు పన్నగభూషనుతప్రతాప నే
30
ఉ.
ప్రోచిన నీవు నన్ను విడఁజూచిన నీకృపఁ గోరియుండితిన్
31
చ.
శరణని మిమ్ము వేఁడఁగను శత్రునితమ్ముఁడటంచు నీమదిన్
32
ఉ.
భావజశత్రుమిత్ర భవబంధవిమోచనశస్త్రదీపికా
భావమునందు కల్మషము బాపఁగదే మ...
33
ఉ.
రంగదరాతి భీషమణిరాజవిరాజితభూష గోపికా
34
ఉ.
దానవసంహరాయ రణదర్పితశూరహరాయ సేవకా
35
ఉ.
దీనజనాళిఁ బ్రోచుటకు ది క్కెవ రింకను సామి యీవిధిన్
36
ఉ.
ఎన్నగరాని యాయమునిహింసకు లోఁబడకుండ మున్నె వో
.
సన్నుతపాదపద్మములచాటున నుంచుము ప్రేమతోడ నా
37
ఉ.
రామ యనేకరాక్షసవిరామ సదాసుగుణాలలామ నీ
38
ఉ.
చేసితి దుష్టకృత్యములు జీర్ణవయస్కుల జూచి నవ్వితిన్
39
ఉ.
పాపములన్ని నీవు యెడఁబాపెడిసామి వటంచు నమ్మితిన్
40
చ.
మనవి పరాకుగా వినకు భాసురతేజ మదీయదోషము
41
ఉ.
నీసరి దైవము ల్గలరె నిశ్చయమౌ ధర మానవాళిలో
42
చ.
అతికఠినుండ వీవు బహునాపద బొందినవాఁడ నేను నీ
43
చ.
దినము దినంబునందు యతిదీనుఁడనై బ్రతిమాలుచుండఁగాఁ
44
చ.
సలలిత నీదునామజపసంగ తెఱుంగ గిరీశ గాను స
45
ఉ.
నీదగురాక గోరి ధరణీతలమందున స్వాతివానకున్
46
ఉ.
ఫుల్లసరోజనేత్ర ఘనపుణ్యచరిత్ర విభూతిరాజితా
47
చ.
దురితభరంబు దోలి మరితుచ్ఛమతంబు వధింపజాలి ని
48
ఉ.
భావజకోటిరూప భవబంధవిదారణరూప పాండురా
49
చ.
వలదు చలంబు నాయెడను వారిజనేత్ర దయాసముద్ర న
న్నలసటఁ బెట్ట నీకు మరి నాయము గాదని యెంత వేఁడినన్
50
ఉ.
నీపదభక్తి సల్పుచు ననేకములైన దురంతకార్యముల్
51
ఉ.
నీదరిఁ జేరినాఁడ బహునేరము లెన్నక నాదరంబుచే
52
ఉ.
కోరినకోర్కె లిచ్చెదని కుంభినిలోపల యార్యులందఱున్
53
ఉ.
ఎన్నటికైన నిన్ను మదియందున సంతసపాటుతోడ నా
పన్నతఁ జెందునయ్య భవబంధముచేతను బ్రోవవయ్య రా
54
చ.
దురితపయోధిలో మునిఁగి దోరకమున్నె జరాదిరోగముల్
55
ఉ.
ధీరత నిన్ను వేఁడుటకు దివ్యచరిత్ర ధ్రువుండఁ గాను దై
56
ఉ.
చేసినదుష్కృతిన్ దునిమి చింతను బా పిటుఁ గారవంబుచే
57
చ.
పరమకృపానిధే విమలపంకజనేత్ర హరే యటంచు ని
తరమె వచింప శేషునకు ధాతకునైనను నీదునామముల్
58
ఉ.
కానుక లివ్వఁజాల కతికంధిగిరీశ ... లట్లనీ
59
ఉ.
దండధరుండుఁ బెట్టు పటుదండన కేను భయంబుఁ జెంది నీ
60
చ.
మును నిను వేఁడువారిని నమోఘముగా దయఁజూచినావు న
61
ఉ.
తల్లివి దండ్రివంచు మరి దాత గురుండవటంచు యేను శ్రీ
62
చ.
మిము నిటు వేఁడుచుండఁగను మెల్లఁగఁ బ్రాణము లెఫ్డు వోవునో
63
ఉ.
రమ్ము విహంగవాహన నిరంతరవైరము నీకు నాకు వీ
64
ఉ.
బాములు నెత్తఁజాల ననుభావము లోపల నుంచవేల నా
65
ఉ.
గోపమ నాపయిన్ మదిని గూరిమిఁ బుట్టదు గావరావు నా
66
ఉ.
ఎంతటివాఁడవయ్య విను మెన్నటికిన్ నిను నమ్మరాదు నీ
చెంతనుఁ జేరియుండినను చిక్కులు బెట్టఁదలంచితౌర నే
67
చ.
నిను మరి నమ్మరాదనుచు నేరము లెన్నుచు బల్కినాఁడ నీ
68
ఉ.
పొండని కాంక్షల న్విడిచి పూజలొనర్చినవారిదోషముల్
69
చ.
దశరథరాజగర్భమున ధారుణియందునఁ బుట్టి యేపునన్
70
ఉ.
ఏటికి రామ యీవరుస హింసను బెట్టెదు వోర్వజాల నీ
కాటలఁ బ్రోచినట్లు ననుఁ గావఁగరాద చలం బదేలరా
71
ఉ.
శ్రీయుతమోములో పరమసేవకసాధుజనాళితో లస
72
చ.
పరభయచక్రధారి భవబంధవిమోచనకారి యేలరా
73
ఉ.
స్నేహితుఁడైన యావరకుచేలునకున్ ధనసంపదల్ బహూ
74
చ.
కరుణ యొకింత రాదొ నను గాచుటకున్ మరి వేళగాదొ నా
గరుణను జూడకుండుటకుఁ గారణ మేమి దయాసముద్ర నీ
75
ఉ.
ఘోరము లైనబాపములఁ గూల్పఁగఁజాలిన మేటివయ్యు సం
76
చ.
పలుకవదేల యో పతితపావన రామ యటంచుఁ బిల్వఁగా
77
ఉ.
ఇప్పుడు బ్రోవకున్న మరియెప్పుడు బ్రోతువు రంగశాయి మా
78
ఉ.
బంటను దాసపోషబిరుదాంకిత రామ పురారిమిత్ర నా
79
ఉ.
ఎంతని వేఁడుకొందు జగదీశ్వర నాపయిఁ బ్రేమ నీకుఁ గా
80
ఉ.
పాపపుబుద్ధిచేత బహుపాపము లార్జనజేయుచున్ దురా
81
చ.
కరివరదా రమారమణ కారుణికోత్తమ భక్తపాల నీ
82
ఉ.
ఏమిర రామచంద్ర నను నేలినవాఁడవటంచు వేడితే
83
ఉ.
శ్రీవర మీపదాబ్జములు సేవయొనర్చుచు నమ్మియుంటి నా
84
చ.
చిలుకను నొక్కవారసతి చేరికఁ బెంచియు దాని మాటికిన్
85
ఉ.
నాయము గాదు యింతకఠినము వహించుట రంగశా్యి నేఁ
86
ఉ.
పాతకిఁ గాచుటే పతితపావనరామ ధరిత్రిలోన ప్ర
87
ఉ.
మానవకోటిలో దురితమానవుఁడంచుఁ దలంచి నీమదిన్
హీనతఁ జేయుచుండితివి యింతియెగాని దయాపరుండవై
88
ఉ.
నాసరియైన పాతకుల నార్తుల నందఱిఁ గాచితో జగ
89
ఉ.
నేనొనరించుపాపము లనేకము గుంపులుగూడియుండె రా
90
ఉ.
మేలుగ దాసకోటికి నమేయఫలంబులు నివ్వఁజాలి నా
91
ఉ.
ఏ నిఁక యెంత వేడినను యేమనవైతివి రామచంద్ర యీ
దీనులఁ గావ నీవె మరి ది క్కనుమాట లబద్ధమౌనుగా
92
ఉ.
రామ యనేకనామ బహురాక్షసగర్వవిరామ యోపరం
93
చ.
జలచరరూపమై వడిగ సాగరమున్ జొరబారి నుగ్రతన్
94
చ.
ఘనమగు మంథరాచలము కవ్వముగా ఫణిరాజు రజ్జుగా
95
చ.
ధరఁ గని చాపఁజుట్టినవిధంబునఁ జుట్టియుఁ గొంచుఁబోయి సా
ధరణిని తొల్లిచందముగ దక్షిణకొమ్మున యెత్తి గ్రక్కునన్
96
చ.
కనుగొన దేవబృందముల కద్భుతమైన నృసింహమూర్తిచే
97
చ.
పదయుగళంబు భూగగనభాగమునం దిడి శౌర్యధైర్యసం
98
చ.
ధరఁగల క్షత్రజాలములఁ దారుణవీరపరాక్రమంబుచే
99
ఉ.
ఆలమునందు తాటకిని యంతము నొందఁగనేసి యాగమున్
తాలలన న్వరించి యతిదర్పితు రావణకుంభకర్ణము
100
ఉ.
నందునియింట కృష్ణహలినామముతోడుత వృద్ధిబొంది గో
101
చ.
ఇలఁగలమానవాళికి నచింత్యవిరాట్పురుషస్వరూపమున్
102
చ.
కలియుగమందు సంకరనికాయజనంబును జూచి పాపసం
103
ఉ.
ఏలినవాఁడ నీపయిని యేను బొనర్చిన వృత్తజాలముల్
104
మహిజామనోహరశతకము
