బ్రహ్మపురాణము - అధ్యాయము 74
| ←ముందరి అధ్యాయము | బ్రహ్మపురాణము (బ్రహ్మపురాణము - అధ్యాయము 74) | తరువాతి అధ్యాయము→ |
నారద ఉవాచ
కమణ్డలుస్థితా దేవీ మహేశ్వరజటాగతా|
శ్రుతా దేవ యథా మర్త్యమాగతా తద్బ్రవీతు మే||74-1||
బ్రహ్మోవాచ
మహేశ్వరజటాస్థా యా ఆపో దేవ్యో మహామతే|
తాసాం చ ద్వివిధో భేద ఆహర్తుర్ద్వయకారణాత్||74-2||
ఏకాంశో బ్రాహ్మణేనాత్ర వ్రతదానసమాధినా|
గోతమేన శివం పూజ్య ఆహృతో లోకవిశ్రుతః||74-3||
అపరస్తు మహాప్రాజ్ఞ క్షత్రియేణ బలీయసా|
ఆరాధ్య శంకరం దేవం తపోభిర్నియమైస్తథా||74-4||
భగీరథేన భూపేన ఆహృతో ऽంశో అపరస్తథా|
ఏవం ద్వైరూప్యమభవద్గఙ్గాయా మునిసత్తమ||74-5||
నారద ఉవాచ
మహేశ్వరజటాస్థా యా హేతునా కేన గౌతమః|
ఆహర్తా క్షత్రియేణాపి ఆహృతా కేన తద్వద||74-6||
బ్రహ్మోవాచ
యథానీతా పురా వత్స బ్రాహ్మణేనేతరేణ వా|
తత్సర్వం విస్తరేణాహం వదిష్యే ప్రీతయే తవ||74-7||
యస్మిన్కాలే సురేశస్య ఉమా పత్న్యభవత్ప్రియా|
తస్మిన్నేవాభవద్గఙ్గా ప్రియా శంభోర్మహామతే||74-8||
మమ దోషాపనోదాయ చిన్తయానః శివస్తదా|
ఉమయా సహితః శ్రీమాన్దేవీం ప్రేక్ష్య విశేషతః||74-9||
రసవృత్తౌ స్థితో యస్మాన్నిర్మమే రసముత్తమమ్|
రసికత్వాత్ప్రియత్వాచ్చ స్త్రైణత్వాత్పావనత్వతః||74-10||
సర్వాభ్యో హ్యధికప్రీతిర్గఙ్గాభూద్ద్విజసత్తమ|
సైవోద్భూతా జటామార్గాత్కస్మింశ్చిత్కారణాన్తరే|
స తు సంగోపయామాస గఙ్గాం శంభుర్జటాగతామ్||74-12||
శిరసా చ ధృతాం జ్ఞాత్వా న శశాక ఉమా తదా|
సోఢుం బ్రహ్మఞ్జటాజూటే స్థితాం దృష్ట్వా పునః పునః||74-13||
అమర్షేణ భవం గోరీ ప్రేరయస్వేత్యభాషత|
నైవాసౌ ప్రైరయచ్ఛంభూ రసికో రసముత్తమమ్||74-14||
జటాస్వేవ తదా దేవీం గోపాయన్తం విమృశ్య సా|
వినాయకం జయాం స్కన్దం రహో వచనమబ్రవీత్||74-15||
నైవాయం త్రిదశేశానో గఙ్గాం త్యజతి కాముకః|
సాపి ప్రియా శివస్యాద్య కథం త్యజతి తాం ప్రియామ్||74-16||
ఏవం విమృశ్య బహుశో గౌరీ చాహ వినాయకమ్||74-17||
పార్వత్యువాచ
న దేవైర్నాసురైర్యక్షైర్న సిద్ధైర్భవతాపి చ|
న రాజభిరథాన్యైర్వా న గఙ్గాం త్యజతి ప్రభుః||74-18||
పునస్తప్స్యామి వా గత్వా హిమవన్తం నగోత్తమమ్|
అథవా బ్రాహ్మణైః పుణ్యైస్తపోభిర్హతకల్మషైః||74-19||
తైర్వా జటాస్థితా గఙ్గా ప్రార్థితా భువమాప్నుయాత్||74-20||
బ్రహ్మోవాచ
ఏతచ్ఛ్రుత్వా మాతృవాక్యం మాతరం ప్రాహ విఘ్నరాట్|
భ్రాత్రా స్కన్దేన జయయా సంమన్త్ర్యేహ చ యుజ్యతే||74-21||
తత్కుర్మో మస్తకాద్గఙ్గాం యథా త్యజతి మే పితా|
ఏతస్మిన్నన్తరే బ్రహ్మన్ననావృష్టిరజాయత||74-22||
ద్విర్ద్వాదశ సమా మర్త్యే సర్వప్రాణిభయావహా|
తతో వినష్టమభవజ్జగత్స్థావరజఙ్గమమ్||74-23||
వినా తు గౌతమం పుణ్యమాశ్రమం సర్వకామదమ్|
స్రష్టుకామః పురా పుత్ర స్థావరం జఙ్గమం తథా||74-24||
కృతో యజ్ఞో మయా పూర్వం స దేవయజనో గిరిః|
మన్నామా తత్ర విఖ్యాతస్తతో బ్రహ్మగిరిః సదా||74-25||
తమాశ్రిత్య నగశ్రేష్ఠం సర్వదాస్తే స గౌతమః|
తస్యాశ్రమే మహాపుణ్యే శ్రేష్ఠే బ్రహ్మగిరౌ శుభే||74-26||
ఆధయో వ్యాధయో వాపి దుర్భిక్షం వాప్యవర్షణమ్|
భయశోకౌ చ దారిద్ర్యం న శ్రూయన్తే కదాచన||74-27||
తదాశ్రమం వినాన్యత్ర హవ్యం వా కవ్యమేవ చ|
నాస్తి పుత్ర తథా దాతా హోతా యష్టా తథైవ చ||74-28||
యదైవ గౌతమో విప్రో దదాతి చ జుహోతి చ|
తదైవాప్యయనం స్వర్గే సురాణామపి నాన్యతః||74-29||
దేవలోకే ऽపి మర్త్యే వా శ్రూయతే గౌతమో మునిః|
హోతా దాతా చ భోక్తా చ స ఏవేతి జనా విదుః||74-30||
తచ్ఛ్రుత్వా మునయః సర్వే నానాశ్రమనివాసినః|
గౌతమాశ్రమమాపృచ్ఛన్నాగచ్ఛన్తస్తపోధనాః||74-31||
తేషాం మునీనాం సర్వేషామాగతానాం స గౌతమః|
శిష్యవత్పుత్రవద్భక్త్యా పితృవత్పోషకో ऽభవత్||74-32||
యస్య యథేప్సితం కామం యథాయోగ్యం యథాక్రమమ్|
యథానురూపం సర్వేషాం శుశ్రూషామకరోన్మునిః||74-33||
ఆజ్ఞయా గౌతమస్యాసన్నోషధ్యో లోకమాతరః|
ఆరాధితాః పునస్తేన బ్రహ్మవిష్ణుమహేశ్వరాః||74-34||
జాయన్తే చ తదౌషధ్యో లూయన్తే చ తదైవ హి|
సంపత్స్యన్తే తదోప్యన్తే గౌతమస్య తపోబలాత్||74-35||
సర్వాః సమృద్ధయస్తస్య సంసిధ్యన్తే మనోగతాః|
ప్రత్యహం వక్తి వినయాద్గౌతమస్త్వాగతాన్మునీన్||74-36||
పుత్రవచ్ఛిష్యవచ్చైవ ప్రేష్యవత్కరవాణి కిమ్|
పితృవత్పోషయామాస సంవత్సరగణాన్బహూన్||74-37||
ఏవం వసత్సు మునిషు త్రైలోక్యే ఖ్యాతిరాశ్రయాత్|
తతో వినాయకః ప్రాహ మాతరం భ్రాతరం జయామ్||74-38||
వినాయక ఉవాచ
దేవానాం సదనే మాతర్గీయతే గౌతమో ద్విజః|
యన్న సాధ్యం సురగణైర్గౌతమః కృతవానితి||74-39||
ఏవం శ్రుతం మయా దేవి బ్రాహ్మణస్య తపోబలమ్|
స విప్రశ్చాలయేదేనాం మాతర్గఙ్గాం జటాగతామ్||74-40||
తపసా వాన్యతో వాపి పూజయిత్వా త్రిలోచనమ్|
స ఏవ చ్యావయేదేనాం జటాస్థాం మే పితృప్రియామ్||74-41||
తత్ర నీతిర్విధాతవ్యా తాం విప్రో యాచయేద్యథా|
తత్ప్రభావాత్సరిచ్ఛ్రేష్ఠా శిరసో ऽవతరత్యపి||74-42||
బ్రహ్మోవాచ
ఇత్యుక్త్వా మాతరం భ్రాత్రా జయయా సహ విఘ్నరాట్|
జగామ గౌతమో యత్ర బ్రహ్మసూత్రధరః కృశః||74-43||
వసన్కతిపయాహఃసు గౌతమాశ్రమమణ్డలే|
ఉవాచ బ్రాహ్మణాన్సర్వాంస్తత్ర తత్ర చ విఘ్నరాట్||74-44||
గచ్ఛామః స్వమధిష్ఠానమాశ్రమాణి శుచీని చ|పుష్టాః స్మ గౌతమాన్నేన పృచ్ఛామో గౌతమం మునిమ్||74-45||
ఇతి సంమన్త్ర్య పృచ్ఛన్తి మునయో మునిసత్తమాః|
స తాన్నివారయామాస స్నేహబుద్ధ్యా మునీన్పృథక్||74-46||
గౌతమ ఉవాచ
కృతాఞ్జలిః సవినయమాసధ్వమిహ చైవ హి|
యుష్మచ్చరణశుశ్రూషాం కరోమి మునిపుంగవాః||74-47||
శుశ్రూషౌ పుత్రవన్నిత్యం మయి తిష్ఠతి నోచితమ్|
భవతాం భూమిదేవానామాశ్రమాన్తరసేవనమ్||74-48||
ఇదమేవాశ్రమం పుణ్యం సర్వేషామితి మే మతిః|
అలమన్యేన మునయ ఆశ్రమేణ గతేన వా||74-49||
బ్రహ్మోవాచ
ఇతి శ్రుత్వా మునేర్వాక్యం విఘ్నకృత్యమనుస్మరన్|
ఉవాచ ప్రాఞ్జలిర్భూత్వా బ్రాహ్మణాన్స గణాధిపః||74-50||
గణాధిప ఉవాచ
అన్నక్రీతా వయం కిం నో నివారయత గౌతమః|
సామ్నా నైవ వయం శక్తా గన్తుం స్వం స్వం నివేశనమ్||74-51||
నాయమర్హతి దణ్డం వా ఉపకారీ ద్విజోత్తమః|
తస్మాద్బుద్ధ్యా వ్యవస్యామి తత్సర్వైరనుమన్యతామ్||74-52||
బ్రహ్మోవాచ
తతః సర్వే ద్విజశ్రేష్ఠాః క్రియతామిత్యనుబ్రువన్|
ఏతస్య తూపకారాయ లోకానాం హితకామ్యయా||74-53||
బ్రాహ్మణానాం చ సర్వేషాం శ్రేయో యత్స్యాత్తథా కురు|
బ్రాహ్మణానాం వచః శ్రుత్వా మేనే వాక్యం గణాధిపః||74-54||
వినాయక ఉవాచ
క్రియతే గుణరూపం యద్గౌతమస్య విశేషతః||74-55||
బ్రహ్మోవాచ
అనుమాన్య ద్విజాన్సర్వాన్పునః పునరుదారధీః|
స్వయం చ బ్రాహ్మణో భూత్వా ప్రణమ్య బ్రాహ్మణాన్పునః|
మాతుర్మతే స్థితో విద్వాఞ్జయాం ప్రాహ గణేశ్వరః||74-56||
వినాయక ఉవాచ
యథా నాన్యో విజానీతే తథా కురు శుభాననే|
గోరూపధారిణీ గచ్ఛ గౌతమో యత్ర తిష్ఠతి||74-57||
శాలీన్ఖాద వినాశ్యాథ వికారం కురు భామిని|
కృతే ప్రహారే హుంకారే ప్రేక్షితే చాపి కించన|
పత దీనం స్వనం కృత్వా న మ్రియస్వ న జీవ చ||74-58||
బ్రహ్మోవాచ
తథా చకార విజయా విఘ్నేశ్వరమతే స్థితా|
యత్రాసీద్గౌతమో విప్రో జయా గోరూపధారిణీ||74-59||
జగామ శాలీన్ఖాదన్తీ తాం దదర్శ స గౌతమః|
గాం దృష్ట్వా వికృతాం విప్రస్తాం తృణేన న్యవారయత్||74-60||
నివార్యమాణా సా తేన స్వనం కృత్వా పపాత గౌః|
తస్యాం తు పతితాయాం చ హాహాకారో మహానభూత్||74-61||
స్వనం శ్రుత్వా చ దృష్ట్వా చ గౌతమస్య విచేష్టితమ్|
వ్యథితా బ్రాహ్మణాః ప్రాహుర్విఘ్నరాజపురస్కృతాః||74-62||
బ్రాహ్మణా ఊచుః
ఇతో గచ్ఛామహే సర్వే న స్థాతవ్యం తవాశ్రమే|
పుత్రవత్పోషితాః సర్వే పృష్టో ऽసి మునిపుంగవ||74-63||
బ్రహ్మోవాచ
ఇతి శ్రుత్వా మునిర్వాక్యం విప్రాణాం గచ్ఛతాం తదా|
వజ్రాహత ఇవాసీత్స విప్రాణాం పురతో ऽపతత్||74-64||
తమూచుర్బ్రాహ్మణాః సర్వే పశ్యేమాం పతితాం భువి|
రుద్రాణాం మాతరం దేవీం జగతాం పావనీం ప్రియామ్||74-65||
తీర్థదేవస్వరూపిణ్యామస్యాం గవి విధేర్బలాత్|
పతితాయాం మునిశ్రేష్ఠ గన్తవ్యమవశిష్యతే||74-66||
చీర్ణం వ్రతం క్షయం యాతి యథా వాసస్త్వదాశ్రమే|
వయం నాన్యధనా బ్రహ్మన్కేవలం తు తపోధనాః||74-67||
బ్రహ్మోవాచ
విప్రాణాం పురతః స్థిత్వా వినీతః ప్రాహ గౌతమః||74-68||
గౌతమ ఉవాచ
భవన్త ఏవ శరణం పూతం మాం కర్తుమర్హథ||74-69||
బ్రహ్మోవాచ
తతః ప్రోవాచ భగవాన్విఘ్నరాడ్బ్రాహ్మణైర్వృతః||74-70||
విఘ్నరాజ ఉవాచ
నైవేయం మ్రియతే తత్ర నైవ జీవతి తత్ర కిమ్|
వదామో ऽస్మిన్సుసందిగ్ధే నిష్కృతిం గతిమేవ వా||74-71||
గౌతమ ఉవాచ
కథముత్థాస్యతీయం గౌరథ చాస్మింశ్చ నిష్కృతిమ్|
వక్తుమర్హథ తత్సర్వం కరిష్యే ऽహమసంశయమ్||74-72||
బ్రాహ్మణా ఊచుః
సర్వేషాం చ మతేనాయం వదిష్యతి చ బుద్ధిమాన్|
ఏతద్వాక్యమథాస్మాకం ప్రమాణం తవ గౌతమ||74-73||
బ్రహ్మోవాచ
బ్రాహ్మణైః ప్రేర్యమాణో ऽసౌ గౌతమేన బలీయసా|
విఘ్నకృద్బ్రహ్మవపుషా ప్రాహ సర్వానిదం వచః||74-74||
విఘ్నరాజ ఉవాచ
సర్వేషాం చ మతేనాహం వదిష్యామి యథార్థవత్|
అనుమన్యన్తు మునయో మద్వాక్యం గౌతమో ऽపి చ||74-75||
మహేశ్వరజటాజూటే బ్రహ్మణో ऽవ్యక్తజన్మనః|
కమణ్డలుస్థితం వారి తిష్ఠతీతి హి శుశ్రుమ||74-76||
తదానయస్వ తరసా తపసా నియమేన చ|
తేనాభిషిఞ్చ గామేతాం భగవన్భువమాశ్రితామ్|
తతో వత్స్యామహే సర్వే పూర్వవత్తవ వేశ్మని||74-77||
బ్రహ్మోవాచ
ఇత్యుక్తవతి విప్రేన్ద్రే బ్రాహ్మణానాం చ సంసది|
తత్రాపతత్పుష్పవృష్టిర్జయశబ్దో వ్యవర్ధత|
తతః కృతాఞ్జలిర్నమ్రో గౌతమో వాక్యమబ్రవీత్||74-78||
గౌతమ ఉవాచ
తపసాగ్నిప్రసాదేన దేవబ్రహ్మప్రసాదతః|
భవతాం చ ప్రసాదేన మత్సంకల్పో ऽనుసిధ్యతామ్||74-79||
బ్రహ్మోవాచ
ఏవమస్త్వితి తం విప్రా ఆపృచ్ఛన్మునిపుంగవమ్|
స్వాని స్థానాని తే జగ్ముః సమృద్ధాన్యన్నవారిభిః||74-80||
యాతేషు తేషు విప్రేషు భ్రాత్రా సహ గణేశ్వరః|
జయయా సహ సుప్రీతః కృతకృత్యో న్యవర్తత||74-81||
గతేషు బ్రహ్మవృన్దేషు గణేశే చ గతే తథా|
గౌతమో ऽపి మునిశ్రేష్ఠస్తపసా హతకల్మషః||74-82||
ధ్యాయంస్తదర్థం స మునిః కిమిదం మమ సంస్థితమ్|
ఇత్యేవం బహుశో ధ్యాయఞ్జ్ఞానేన జ్ఞాతవాన్ద్విజ||74-83||
నిశ్చిత్య దేవకార్యార్థమాత్మనః కిల్బిషాం గతిమ్|
లోకానాముపకారం చ శంభోః ప్రీణనమేవ చ||74-84||
ఉమాయాః ప్రీణనం చాపి గఙ్గానయనమేవ చ|
సర్వం శ్రేయస్కరం మన్యే మయి నైవ చ కిల్బిషమ్||74-85||
ఇత్యేవం మనసా ధ్యాయన్సుప్రీతో ऽభూద్ద్విజోత్తమః|
ఆరాధ్య జగతామీశం త్రినేత్రం వృషభధ్వజమ్||74-86||
ఆనయిష్యే సరిచ్ఛ్రేష్ఠాం ప్రీతా ऽస్తు గిరిజా మమ|
సపత్నీ జగదమ్బాయా మహేశ్వరజటాస్థితా||74-87||
ఏవం హి సంకల్ప్య మునిప్రవీరః|
స గౌతమో బ్రహ్మగిరేర్జగామ|
కైలాసమాధిష్ఠితముగ్రధన్వనా|
సురార్చితం ప్రియయా బ్రహ్మవృన్దైః||74-88||
| ←ముందరి అధ్యాయము | బ్రహ్మపురాణము | తరువాతి అధ్యాయము→ |