బాలకాండము - సర్గము 18

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే బాలకాండే అష్టాదశః సర్గః |౧-౧౮|

వాల్మీకి రామాయణము

రామాయణ కాండములు

1. బాలకాండము

2. అయోధ్యాకాండము

3. అరణ్యకాండము

4. కిష్కింధకాండము

5. సుందరకాండము

6. యుద్ధకాండము

7. ఉత్తరకాండము

నిర్వృత్తే తు క్రతౌ తస్మిన్ హయమేధే మహాత్మనః |

ప్రతి గృహ్య అమరా భాగాన్ ప్రతిజగ్ముః యథా ఆగతం |౧-౧౮-౧|

సమాప్త దీక్షా నియమః పత్నీ గణ సమన్వితః |

ప్రవివేశ పురీం రాజా స భృత్య బల వాహనః |౧-౧౮-౨|

యథా అర్హం పూజితాః తేన రాజ్ఞా చ పృథివీశ్వరాః |

ముదితాః ప్రయయుః దేశాన్ ప్రణమ్య ముని పుంగవం |౧-౧౮-౩|

శ్రీమతాం గచ్ఛతాం తేషాం స్వగృహాణి పురాత్ తతః |

బలాని రాజ్ఞాం శుభ్రాణి ప్రహృష్టాని చకాశిరే |౧-౧౮-౪|

గతేషు పృథివీశేషు రాజా దశరథః పునః |

ప్రవివేశ పురీం శ్రీమాన్ పురస్కృత్య ద్విజోత్తమాన్ |౧-౧౮-౫|

శాంతయా ప్రయయౌ సార్ధం ఋష్యశృఙ్గః సుపూజితః |

అనుగమ్యమానో రాజ్ఞా చ సానుయాత్రేణ ధీమతా |౧-౧౮-౬|

ఏవం విసృజ్య తాన్ సర్వాన్ రాజా సంపూర్ణ మానసః |

ఉవాస సుఖితః తత్ర పుత్ర ఉత్పత్తిం విచింతయన్ |౧-౧౮-౭|

తతో యజ్ఞే సమాప్తే తు ఋతూనాం షట్ సమత్యయుః |

తతః చ ద్వాదశే మాసే చైత్రే నావమికే తిథౌ |౧-౧౮-౮|

నక్క్షత్రే అదితి దైవత్యే స్వ ఉచ్ఛ సంస్థేషు పంచసు |

గ్రహేషు కర్కటే లగ్నే వాక్పతా ఇందునా సహ |౧-౧౮-౯|

ప్రోద్యమానే జగన్నాథం సర్వ లోక నమస్కృతం |

కౌసల్యా అజనయత్ రామం సర్వ లక్షణ సంయుతం |౧-౧౮-౧౦|

విష్ణోః అర్ధం మహాభాగం పుత్రం ఐక్ష్వాకు నందనం |

లోహితాక్షం మహాబాహుం రక్త ఓష్టం దుందుభి స్వనం |౧-౧౮-౧౧|

కౌసల్యా శుశుభే తేన పుత్రేణ అమిత తేజసా |

యథా వరేణ దేవానాం అదితిః వజ్ర పాణినా |౧-౧౮-౧౨|

భరతో నామ కైకేయ్యాం జజ్ఞే సత్య పరాక్రమః |

సాక్షాత్ విష్ణోః చతుర్థ భాగః సర్వైః సముదితో గుణైః |౧-౧౮-౧౩|

అథ లక్ష్మణ శత్రుఘ్నౌ సుమిత్రా అజనయత్ సుతౌ |

వీరౌ సర్వ అస్త్ర కుశలౌ విష్ణోః అర్ధ సమన్వితౌ |౧-౧౮-౧౪|

పుష్యే జాతః తు భరతో మీన లగ్నే ప్రసన్న ధీః |

సార్పే జాతౌ తు సౌమిత్రీ కుళీరే అభ్యుదితే రవౌ |౧-౧౮-౧౫|

రాజ్ఞః పుత్రా మహాత్మానః చత్వారో జజ్ఞిరే పృథక్ |

గుణవంతః అనురూపాః చ రుచ్యా ప్రోష్ఠ పదోపమాః |౧-౧౮-౧౬|

జగుః కలం చ గంధర్వా ననృతుః చ అప్సరో గణాః |

దేవ దుందుభయో నేదుః పుష్ప వృష్టిః చ ఖాత్ పతత్ |౧-౧౮-౧౭| ఉత్సవః చ మహాన్ ఆసీత్ అయోధ్యాయాం జనాకులః |

రథ్యాః చ జన సంబాధా నట నర్తక సంకులాః |౧-౧౮-౧౮|

గాయనైః చ విరావిణ్యో వాదనైః చ తథ అపరైః |

విరేజుర్ విపులాః తత్ర సర్వ రత్న సమన్వితాః |౧-౧౮-౧౯|

ప్రదేయాంశ్చ దదౌ రాజా సూత మాగధ వందినాం |

బ్రాహ్మణేభ్యో దదౌ విత్తం గో ధనాని సహస్రశః |౧-౧౮-౨౦|

అతీత్య ఏకాదశ ఆహం తు నామ కర్మ తథా అకరోత్ |

జ్యేష్ఠం రామం మహాత్మానం భరతం కైకయీ సుతం |౧-౧౮-౨౧|

సౌమిత్రిం లక్ష్మణం ఇతి శత్రుఘ్నం అపరం తథా |

వసిష్ఠః పరమ ప్రీతో నామాని కురుతే తదా |౧-౧౮-౨౨|

బ్రాహ్మణాన్ భోజయామాస పౌరాన్ జానపదాన్ అపి |

ఉదదద్ బ్రాహ్మణానాం చ రత్నౌఘం అమలం బహు |౧-౧౮-౨౩|

తేషాం జన్మ క్రియ ఆదీని సర్వ కర్మాణి అకారయత్ |

తేషాం కేతుః ఇవ జ్యేష్ఠో రామో రతికరః పితుః |౧-౧౮-౨౪|

బభూవ భూయో భూతానాం స్వయం భూః ఇవ సమ్మతః |

సర్వే వేద విదః శూరాః సర్వే లోకహితే రతాః |౧-౧౮-౨౫|

సర్వే జ్ఞానోపసంపన్నాః సర్వే సముదితా గుణైః |

తేషాం అపి మహాతేజా రామః సత్య పరాక్రమః |౧-౧౮-౨౬|

ఇష్టః సర్వస్య లోకస్య శశాంక ఇవ నిర్మలః |

గజ స్కంధే అశ్వ పృష్టే చ రథ చర్యాసు సమ్మతః |౧-౧౮-౨౭|

ధనుర్వేదే చ నిరతః పితుః శుశౄషణే రతః |

బాల్యాత్ ప్రభృతి సుస్నిగ్ధో లక్ష్మణో లక్ష్మి వర్ధనః |౧-౧౮-౨౮|

రామస్య లోకరామస్య భ్రాతుః జ్యేష్ఠస్య నిత్యశః |

సర్వ ప్రియ కరః తస్య రామస్య అపి శరీరతః |౧-౧౮-౨౯|

లక్ష్మణో లక్ష్మి సంపన్నో బహిః ప్రాణ ఇవ అపరః |

న చ తేన వినా నిద్రాం లభతే పురుషోత్తమః |౧-౧౮-౩౦|

మృష్టం అన్నం ఉపానీతం అశ్నాతి న హి తం వినా |

యదా హి హయం ఆరూఢో మృగయాం యాతి రాఘవః |౧-౧౮-౩౧|

అథ ఏనం పృష్ఠతః అభ్యేతి స ధనుః పరిపాలయన్ |

భరతస్య అపి శత్రుఘ్నో లక్ష్మణ అవరజో హి సః |౧-౧౮-౩౨|

ప్రాణైః ప్రియతరో నిత్యం తస్య చ ఆసీత్ తథా ప్రియః |

స చతుర్భిః మహాభాగైః పుత్రైః దశరథః ప్రియైః |౧-౧౮-౩౩|

బభూవ పరమ ప్రీతో దేవైః ఇవ పితామహః |

తే యదా జ్ఞాన సంపన్నాః సర్వైః సముదితా గుణైః |౧-౧౮-౩౪|

హ్రీమంతః కీర్తిమంతః చ సర్వజ్ఞా దీర్ఘ దర్శినః |

తేషాం ఏవం ప్రభావాణాం సర్వేషాం దీప్త తేజసాం |౧-౧౮-౩౫|

పితా దశరథో హృష్టో బ్రహ్మా లోకాధిపో యథా |

తే చ అపి మనుజ వ్యాఘ్రా వైదిక అధ్యయనే రతాః |౧-౧౮-౩౬|

పితృ శుశ్రూషణ రతా ధనుర్ వేదే చ నిష్టితాః |

అథ రాజా దశరథః తేషాం దార క్రియాం ప్రతి |౧-౧౮-౩౭|

చింతయామాస ధర్మాత్మా సహ ఉపాధ్యాయః స బాంధవః |

తస్య చింతయమానస్య మంత్రి మధ్యే మహాత్మనః |౧-౧౮-౩౮|

అభ్యాగచ్ఛత్ మహాతేజా విశ్వామిత్రో మహామునిః |

స రాజ్ఞో దర్శన ఆకాంక్షీ ద్వార అధ్యక్షాన్ ఉవాచ హ |౧-౧౮-౩౯|

శీఘ్రం ఆఖ్యాత మాం ప్రాప్తం కౌశికం గాధినః సుతం |

తత్ శ్రుత్వా వచనం తస్య రాజ్ఞో వేశ్మ ప్రదుద్రువుః |౧-౧౮-౪౦|

సంభ్రాంత మనసః సర్వే తేన వాక్యేన చోదితాః |

తే గత్వా రాజ భవనం విశ్వామిత్రం ఋషిం తదా |౧-౧౮-౪౧|

ప్రాప్తం ఆవేదయామాసుః నృపాయైః ఇక్ష్వాకవే తదా |

తేషాం తత్ వచనం శ్రుత్వా సపురోధాః సమాహితః |౧-౧౮-౪౨|

ప్రతి ఉజ్జగామ సంహృష్టో బ్రహ్మాణం ఇవ వాసవః |

తం దృష్ట్వా జ్వలితం దీప్త్యా తపసం సంశిత వ్రతం |౧-౧౮-౪౩|

ప్రహృష్ట వదనో రాజా తతః అర్ఘ్యం ఉపహారయత్ |

స రాజ్ఞః ప్రతిగృహ్య అర్ఘ్యం శాస్త్ర దృష్టేన కర్మణా |౧-౧౮-౪౪|

కుశలం చ అవ్యయం చ ఏవ పర్య పృచ్ఛత్ నరాధిపం |

పురే కోశే జనపదే బాంధవేషు సుహృత్సు చ |౧-౧౮-౪౫|

కుశలం కౌశికో రాజ్ఞః పర్యపృచ్ఛత్ సుధార్మికః |

అపి తే సంనతాః సర్వే సామంత రిపవో జితాః |౧-౧౮-౪౬|

దైవం చ మానుషం చ ఏవ కర్మ తే సాధు అనుష్టితం |

వసిష్ఠం చ సమాగమ్య కుశలం మునిపుంగవః |౧-౧౮-౪౭|

ఋషీం చ తాన్ యథా న్యాయం మహాభాగ ఉవాచ హ |

తే సర్వే హృష్ట మనసః తస్య రాజ్ఞో నివేశనం |౧-౧౮-౪౮|

వివిశుః పూజితాః తేన నిషేదుః చ యథా అర్హతః |

అథ హృష్ట మనా రాజా విశ్వామిత్రం మహామునిం |౧-౧౮-౪౯|

ఉవాచ పరమ ఉదారో హృష్టః తం అభిపూజయన్ |

యథా అమృతస్య సంప్రాప్తిః యథా వర్షం అనూదకే |౧-౧౮-౫౦|

యథా సదృశ దారేషు పుత్ర జన్మ అప్రజస్య వై |

ప్రణష్టస్య యథా లాభో యథా హర్షో మహోదయే |౧-౧౮-౫౧|

తథా ఏవ ఆగమనం మన్యే స్వాగతం తే మహామునే |

కం చ తే పరమం కామం కరోమి కిము హర్షితః |౧-౧౮-౫౨|

పాత్ర భూతోఽసి మే బ్రహ్మన్ దిష్ట్యా ప్రాప్తోఽసి మానద |

అద్య మే సఫలం జన్మ జీవితం చ సు జీవితం |౧-౧౮-౫౩|

యస్మాద్ విప్రేంద్రం అద్రాక్షం సుప్రభాతా నిశా మమ |

పూర్వం రాజర్షి శబ్దేన తపసా ద్యోతిత ప్రభః |౧-౧౮-౫౪|

బ్రహ్మర్షిత్వం అనుప్రాప్తః పూజ్యోఅసి బహుధా మయా |

తత్ అద్భుతం అభూత్ విప్ర పవిత్రం పరమం మమ |౧-౧౮-౫౫|

శుభ క్షేత్ర గతః చ అహం తవ సందర్శనాత్ ప్రభో |

బ్రూహి యత్ ప్రార్థితం తుభ్యం కార్యం ఆగమనం ప్రతి |౧-౧౮-౫౬|

ఇచ్ఛాం అనుగృహీతో అహం త్వదర్థం పరివృద్ధయే |

కార్యస్య న విమర్శం చ గంతుం అర్హసి సువ్రత |౧-౧౮-౫౭|

కర్తా చ అహం అశేషేణ దైవతం హి భవాన్ మమ |

మమ చ అయం అనుప్రాప్తో మహాన్ అభ్యుదయో ద్విజ |

తవ ఆగమన జః కృత్స్నో ధర్మః చ అనుత్తమో ద్విజ |౧-౧౮-౫౮|

ఇతి హృదయ సుఖం నిశమ్య వాక్యం

శ్రుతి సుఖం ఆత్మవతా వినీతం ఉక్తం |

ప్రథిత గుణ యశా గుణైః విశిష్టః

పరమ ఋషిః పరమం జగామ హర్షం |౧-౧౮-౫౯|

ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే బాలకాండే అష్టాదశః సర్గః |౧-౧౮|