బాలకాండము - సర్గము 16

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే బాలకాండే షోడశః సర్గః |౧-౧౬|

వాల్మీకి రామాయణము

రామాయణ కాండములు

1. బాలకాండము

2. అయోధ్యాకాండము

3. అరణ్యకాండము

4. కిష్కింధకాండము

5. సుందరకాండము

6. యుద్ధకాండము

7. ఉత్తరకాండము

తతో నారాయణో దేవో విషుణుః నియుక్తః సుర సత్తమైః |

జానన్ అపి సురాన్ ఏవం శ్లక్ష్ణం వచనం అబ్రవీత్ |౧-౧౬-౧|

ఉపాయః కో వధే తస్య రాక్ష్సాధిపతేః సురాః |

యం అహం తం సమాస్థాయ నిహన్యాం ఋషి కణ్టకం |౧-౧౬-౨|

ఏవం ఉక్తాః సురాః సర్వే ప్రత్యూచుః విష్ణుం అవ్యయం |

మానుషం రూపం ఆస్థాయ రావణం జహి సంయుగే |౧-౧౬-౩|

స హి తేపే తపః తీవ్రం దీర్ఘ కాలం అరిందమ |

యేన తుష్టోఽభవత్ బ్రహ్మా లోక కృత్ లోక పూర్వజః |౧-౧౬-౪|

సంతుష్టః ప్రదదౌ తస్మై రాక్షసాయ వరం ప్రభుః |

నానావిధేభ్యో భూతేభ్యో భయం న అన్యత్ర మానుషాత్ |౧-౧౬-౫|

అవజ్ఞాతాః పురా తేన వరదానే హి మానవాః |

ఏవం పితామహాత్ తస్మాత్ వరదానేన గర్వితః |౧-౧౬-౬|

ఉత్సాదయతి లోకాన్ త్రీఈన్ స్త్రియః చ అపి అపకర్షతి |

తస్మాత్ తస్య వధో దృష్టో మానుషేభ్యః పరంతప |౧-౧౬-౭|

ఇతి ఏతత్ వచనం శ్రుత్వా సురాణాం విష్ణుః ఆత్మవాన్ |

పితరం రోచయామాస తదా దశరథం నృపం |౧-౧౬-౮|

స చ అపి అపుత్రో నృపతిః తస్మిన్ కాలే మహాద్యుతిః |

అయజత్ పుత్రియాం ఇష్టిం పుత్రేప్సుః అరిసూదనః |౧-౧౬-౯|

స కృత్వా నిశ్చయం విష్ణుః ఆమంత్ర్య చ పితామహం |

అంతర్ధానం గతో దేవైః పూజ్య మానో మహర్షిభిః |౧-౧౬-౧౦|

తతో వై యజమానస్య పావకాత్ అతుల ప్రభం |

ప్రాదుర్భూతం మహద్భూతం మహావీర్యం మహాబలం |౧-౧౬-౧౧|

కృష్ణం రక్తాంబర ధరం రక్తాస్యం దుందుభి స్వనం |

స్నిగ్ధ హర్యక్ష తనుజ శ్మశ్రు ప్రవరం ఊర్ధజం |౧-౧౬-౧౨|

శుభ లక్షణ సంపన్నం దివ్య ఆభరణ భూషితం |

శైల శృఙ్గ సముత్సేధం దృప్త శార్దూల విక్రమం |౧-౧౬-౧౩|

దివాకర సమాకారం దీప్త అనల శిఖోపమం |

తప్త జాంబూనదమయీం రాజతాంత పరిచ్ఛదాం |౧-౧౬-౧౪|

దివ్య పాయస సంపూర్ణాం పాత్రీం పత్నీం ఇవ ప్రియాం |

ప్రగృహ్య విపులాం దోర్భ్యాం స్వయం మాయామయీం ఇవ |౧-౧౬-౧౫|

సమవేక్ష్య అబ్రవీత్ వాక్యం ఇదం దశరథం నృపం |

ప్రాజాపత్యం నరం విద్ధి మాం ఇహ అభ్యాగతం నృప |౧-౧౬-౧౬|

తతః పరం తదా రాజా ప్రతి ఉవాచ కృత అంజలిః |

భగవన్ స్వాగతం తేఽస్తు కిమహం కరవాణి తే |౧-౧౬-౧౭|

అథో పునః ఇదం వాక్యం ప్రాజాపత్యో నరోఽబ్రవీత్ |

రాజన్ అర్చయతా దేవాన్ అద్య ప్రాప్తం ఇదం త్వయా |౧-౧౬-౧౮|

ఇదం తు నృప శార్దూల పాయసం దేవ నిర్మితం |

ప్రజా కరం గృహాణ త్వం ధన్యం ఆరోగ్య వర్ధనం |౧-౧౬-౧౯|

భార్యాణాం అనురూపాణాం అశ్నీత ఇతి ప్రయచ్ఛ వై |

తాసు త్వం లప్స్యసే పుత్రాన్ యదర్థం యజసే నృప |౧-౧౬-౨౦|

తథా ఇతి నృపతిః ప్రీతః శిరసా ప్రతి గృహ్య తాం |

పాత్రీం దేవ అన్న సంపూర్ణాం దేవ దత్తాం హిరణ్మయీం |౧-౧౬-౨౧|

అభివాద్య చ తత్ భూతం అద్భుతం ప్రియ దర్శనం |

ముదా పరమయా యుక్తః చకార అభిప్రదక్షిణం |౧-౧౬-౨౨|

తతో దశరథః ప్రాప్య పాయసం దేవ నిర్మితం |

బభూవ పరమ ప్రీతః ప్రాప్య విత్తం ఇవ అధనః |౧-౧౬-౨౩|

తతః తత్ అద్భుత ప్రఖ్యం భూతం పరమ భాస్వరం |

సంవర్తయిత్వా తత్ కర్మ తత్ర ఏవ అంతరధీయత |౧-౧౬-౨౪|

హర్ష రశ్మిభిః ఉద్ద్యోతం తస్య అంతఃపురం ఆబభౌ |

శారదస్య అభిరామస్య చంద్రస్య ఇవ నభః అంశుభిః |౧-౧౬-౨౫|

సః అంతఃపురం ప్రవిశ్య ఏవ కౌసల్యాం ఇదం అబ్రవీత్ |

పాయసం ప్రతిగృహ్ణీష్వ పుత్రీయం తు ఇదం ఆత్మనః |౧-౧౬-౨౬|

కౌసల్యాయై నరపతిః పాయస అర్ధం దదౌ తదా |

అర్ధాత్ అర్ధం దదౌ చ అపి సుమిత్రాయై నరాధిపః |౧-౧౬-౨౭|

కైకేయ్యై చ అవశిష్ట అర్ధం దదౌ పుత్రార్థ కారణాత్ |

ప్రదదౌ చ అవశిష్ట అర్ధం పాయసస్య అమృత ఉపమం |౧-౧౬-౨౮|

అనుచింత్య సుమిత్రాయై పునః ఏవ మహీపతిః |

ఏవం తాసాం దదౌ రాజా భార్యాణాం పాయసం పృథక్ |౧-౧౬-౨౯|

తాః చ ఏవం పాయసం ప్రాప్య నరేంద్రస్య ఉత్తమాః స్త్రియః |

సమ్మానం మేనిరే సర్వాః ప్రహర్ష ఉదిత చేతసః |౧-౧౬-౩౦|

తతస్తు తాః ప్రాశ్య తద్ ఉత్తమ స్త్రియో

మహీపతేః ఉత్తమ పాయసం పృథక్ |

హుతాశన ఆదిత్య సమాన తేజసః

అచిరేణ గర్భాన్ ప్రతిపేదిరే తదా |౧-౧౬-౩౧|

తతస్తు రాజా ప్రతివీక్ష్య తాః స్త్రియః

ప్రరూఢ గర్భాః ప్రతి లబ్ధ మానసః |

బభూవ హృష్టః త్రిదివే యథా హరిః

సురేంద్ర సిద్ధ ఋషి గణాభిపూజితః |౧-౧౬-౩౨|

ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే బాలకాండే షోడశః సర్గః |౧-౧౬|