పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/411

వికీసోర్స్ నుండి
ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది
ఇటువంటి నిరుపమానపద్యము నాక్షేపించుటకు (అప్పకవిగారికి) నోరెట్లు వచ్చెనో, తెలియదు. ఇందుకు సమాధాన మిప్పుడే వ్రాసుతాము, గాని- 'ఇత్తులకు మీఁద' అని ఇట్టి వచియింపరాని గ్రామ్యపద మెటుల ప్రయోగించిరో! చెవులు, కనులు, బుగ్గలు, పండ్లు, చండ్లు, బొడ్లు, ముడ్డి, కాళ్లు— అనరాదు. వీనికి (వరుసగా) వీనులు, కన్నుదోయి, చెక్కులు, పలువరుస, నిక్కు చన్నుగవ, పొక్కిలి, పిఱుదు, చొక్కంపుటడుగులు— అనవలసిన' దని చెప్పిరే! ఇందులో చెవులు, కనులు, కాళ్లు- ఈ పదములు సాధారణముగా మహాకవులు ప్రయోగించినారు. బుగ్గలు మొదలైన మిగిలిన పదములైనా, తాము ప్రయోగించిన యవాచ్యపదమువలె నత్యంతనిందితములు గావు.9
గీ.పా.

కంపు తూపులుగల వన్నెకానిఁ గాంచె (2-82)

అని తాము పూర్ణబిందులకు చెప్పిన పద్యము (నందు 'కంపు') దుర్వాసనకు ప్రసిద్ధిగాని, పరిమలముకు ఎవ్వరు నొప్పలేదు. ఇది యెందుకు ప్రయోగించిరో! (ఇక)— 10

'నిత్య మనుత్తమ పురుష క్రియాస్వితః'.

నిత్యగ్రహణం వానువృత్తి నివృత్యర్థమ్. ఉత్తమ పురుష వ్యతిరిక్తక్రియాంత గత స్యేకార స్యాచా సహ నిత్యం సంధి స్స్యాత్. 'రాముని నుతించి రమరులు; చేసితి వచ్యుతపూజ; కంటి వతనిరూపము'— ఇత్యాద్యుదాహరణమ్. ఉత్తమ పురుషే తు

'ప్రాయస్తు స్యాత్ కిమాదిక స్యేత'

ఇతి వక్ష్యమాణః ప్రాయస్సంధిః. “చేసితి నచ్యుతార్చనము' ఇత్యాది. వికృత వివేక కారస్తు —

'ప్రథమే చోత్తిమే చైవ, క్రియేతో వా భవేత్ చ్యుతిః
నిత్య మన్యస్య వికృతౌ, క్త్వార్థేతో న భవేత్ సదా'

ఇతి ప్రథమ పురుషేపి సంధే ర్వికల్ప మాహ. అత ఏవ—

'బలభి ద్వహ్ని పరేతరాజ వరుణుల్ పర్యుత్సుకత్వంబు సం
ధిలఁ గూర్చుండిరి యొండొరుం గదిసి...