పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/283

వికీసోర్స్ నుండి
ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది
కుచ్చితం అంబతే కదంబకం. అవి శబ్దే= సముదాయము. 61. కుచ్చితః ఊష్మా అండేషు బీజేషు అస్యేతి కూష్మాండః =గుమ్మడి చెట్టు. 92. తృప్తిం కరోతీతి కర్కః. ఇయర్తీతి అరుః. కర్కశ్చావారుశ్చ కర్కారుః = గుమ్మడి పండు, 93. ఉరు మూత్రం ఆరయతి నిస్సారయతీతి ఉర్వారుః = దోసచెట్టు. 65. ఇక్షుమపి అకయతి కుటిలయతి తిక్తత్వేన ఇక్ష్వాకుః = చేదు ఆనపచెట్టు. 65. తుండికాన్ వదనగత రోగాన్ ఈరయతి ప్రేరయతీతి తుండికేరీ. ఈరక్షేపే = పత్తిచెట్టు 66. గాంగం గంగా సంబంధం జలం ఈరయతి గాంగేరుకీ = బీర చెట్టు. 67. పటం పటసదృశం పుష్పసమూహం ఉలతి ఆవృణోతీతి పటోలికా = పొట్లచెట్టు. 68. పలం మాంసం అశ్నాతీవ తిష్ఠతీతి పలాశః = మోదుగుచెట్టు. 69. అనసః శకటస్య అకం గమనం హంతీతి అనోకహః = వృక్షము. 70. శక్రం ఆనయతి. జీవయతీతి శక్రాణీ = శచీదేవి. 71. ఇంద్రాణీ = శచీదేవి. 72. భవానీ. 73. శర్వాణీ. 74. రుద్రాణీ. 75. మృడానీ- (ఈ నాలుగు) పార్వతీదేవికి (పేళ్లు). 76. హిమానీ = మంచు సముదాయము 77. అరణ్యానీ = అడవుల సముదాయము 78. యవనానీ = యవనలిపి 79. మాతులానీ = మేనమామ భార్య 80. ఆచార్యాణీ = గురుపత్ని. "ఇంద్ర భవ శర్వ రుద్ర మృడ హిమారణ్య యవన మాతులాచార్యాణా మానుక్” ఈ సూత్రముచేత అచ్చు నిష్పన్నమైనది: అరణ్య, ఆచార్య పదములలో (అరణ్యాని, ఆచార్యాణి) యకార మున్నందున అచ్చులకు చెల్లును గాని సంయుక్తయతి యనరాదు. నిత్య సమాసమని తెలియుటకై వ్రాసినాము. 81 శృంగం ప్రాధాన్యం ఇయర్తీతి శృంగారః 82. ఉరూన్ మహతః అశ్నుతే వ్యాప్నోతి వశీకరోతీతి, కర్మణ్యణ్ సంజ్ఞా పూర్వకస్య విధికని త్వత్వాన్న వృద్ధిః ఉర్వశీ, 83. ఊరు అశ్నాతీతి ఊర్వశీ. 84. కస్య సుఖస్య జలస్యవా అంతం ఋచ్చతి ఋ గతౌ, కర్మణ్యణ్. కాంతారం = వనము 85. రామం అయతి జ్ఞాపయతీతి రామాయణం. అయ పయ గతౌ, సర్వేగత్యర్థాః జ్ఞానార్థాః. 86. నమశ్శివాయ—

“నమస్కారేణ జీవత్వం శివేతి పరమాత్మని
అయేత్యైకమతో మంత్రః పరబ్రహ్మ మయోహ్యసౌ"

ఆని 'స్కందపురాణ' మందలి 'బ్రహ్మోత్తరఖండ' మందున్నది. (అయితే) నమశ్శివాయ, నమశ్శంకరాయ నమఃకేశవాయ — ఈ మొదలైన చతుర్ధ్యంతములందు స్వరములేదు. మంత్రమందు 'శివ-అయ = శివాయ' అని స్వరమున్నది.