పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/163

వికీసోర్స్ నుండి
ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది


నురుదయారసోజ్జ్వలు ధర్మనిరతుపుత్రు
బడయటకు దశరథజనపాలవరుఁ డ
టంచు పలుకఁడె నిను గూర్చి యలుక బేర్చి
రమ్యగుణసాంద్ర జానకీరామచంద్ర!

69
భువన- ఏక అని. ఇచ్చట ఐకారము ప్రధానము. 70
అయ్యపరాజు రామభద్రుని చాటుధార
క.

రాజ బిడౌజా విద్యా
భోజా దీనార్థికల్పభూజా రిపుసం
జ్ఞాజా వైభవవిజిత బి
రౌణా రవితేజ గుత్తి యప్పలరాజా!

71
బిడ - ఓజ అని. ఇచ్చట ఔకారము ప్రధానము
భాస్కర రామాయణము (సుం. 450)
శా.

నీ కంఠార్పితకాపాశలము శిరోనిర్ఘాతపాతంబు లం
కౌకస్సంచయ కాలరాత్రిగలబద్ధోదగ్రకాలాహి క
న్యా కారాగతమృత్యువున్ జనరకన్యన్ వేగ నొప్పించి లో
కైకత్రాణుని రామునిం గనుము నీ కీబుద్ధి గాకుండినన్.

72
ఇచ్చట, లంక-ఓక అక్షచోట ఓకారము ప్రధానము. లోక-ఏక అనుచోట ఏకారము ప్రధానము, ఇటువలెనే తెలుసుకునేది. 73

'ఓత్వోష్ఠయో స్సమాసే వా'

అను సూత్రముచేత ఓత్వోష్ఠ శబ్దములు ఇతర శబ్దములతో సమాసము చేయునపుడు గుణవృద్ధులు రెండు నగును. గుణమైతే ఓత్వము, వృద్ధి అయితే ఔత్వము. పల్లవోష్ఠి, పల్లవౌష్ఠి; స్థూలోతుః, స్థూలౌతుః- ఈ మొదలైనవి రెండువిధములు గలవు. ఔత్వము గలుగునపుడు వృద్ధియతి గావున ఆ ఆ ఐ ఔలు, ఉ ఊ ఓ ఓలు చెల్లును.