తెలియదు. ఋకారమునకు హ్రస్వ దీర్ఘములు రెండును గలవు. ఌకారమునకు
హ్రస్వమే కాని దీర్ఘ మెచ్చటను కనుపించదు.118
'కఃకరోతి' అనుచోట కకారమునకు ముందున్న యర్ధవిసర్గాకృతిచే
నుచ్చరింపబడుచున్న (దానికి) 'జిహ్వామూలీయ' మనిపేరు. 'కఃపచతి' అను
చోట, ప వర్ణముకు ముందున్న అర్ధవిసర్గాకృతిచే నుచ్చరింపబడు (దానికి)
'ఉపధ్మానీయ' మని పేరు. పాణినీయ వ్యాకరణమందు శిక్షాకారకులు :-
| | "అ క హ విసర్జనీయానాం కంఠః | |
(అని) జిహ్వామూలీయమునకు జిహ్వమూలము, ఉపధ్మానీయమునకు
ఓష్ఠములు (ఉత్పత్తి) స్థానములని స్పష్టముగా చెప్పినారు. స్థానములుగల జిహ్వా
మూలీయోపధ్మానీయములను, విసర్జనీయమున కాదేశములు గాని, ప్రత్యేకవర్ణ
ములు కావనిన్ని, అచ్చులుగావు, హల్లులుగావు అని పరిహరించుటకు అహోబల
పండితులవారి సామంతమేమో తెలియదు. రేఫ కాదేశమైన విసర్జనీయము నెటు
వలె నచ్చులందు స్వీకరించుకొనిరో తెలియదు. శాస్త్రమందు లేని ళకారము
నిలుపుటకు శాస్త్రమందున్న జిహ్వామూలీయోపధ్మానీయములను పరిహరించుటకు
నాకరము కనుపించదు. ఒకానొకచోట నన్నయభట్టు, సోమయాజి, పెద్దన్న
గారలను ఆకరము లేదని ఆక్షేపించిన అహోబల పండితులవారు తమ యిష్టమే
ప్రధానమనుకున్నారు కాని, పూర్వోత్తరసందర్భము పరిశీలించినారు కాదు. 119
