పుట:Narasabhupaleeyamu.pdf/38

వికీసోర్స్ నుండి
ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది

38

కావ్యాలంకారసంగ్రహము


క.

పదవాక్యవర్ణరచనా, పదైకదేశములఁ గృతులఁ బరఁగుచు నౌరా
యిది గూడ నలువదే డగుఁ, బదిలముగ వివక్షితాస్యపరవాచ్య మిలన్.

107


క.

మును పవివక్షతవాచ్యం, బునఁ గలిగిన నాల్గుభేదములు నివి గూడం
దనరుఁ గృతి జీవశుద్ధ, ధ్వని యేకశతార్థభేదవంతం బగుచున్.

108


క.

ప్రకృతంబు లైనయీధ్వను, లొకటొకటిం గూడ నేఁబదొకభేదములం
బ్రకటిత మగుఁ బ్రాగ్భేదం, బకట ద్వితీయంబు నేఁబ దగు నీరీతిన్.

109


క.

కృతి నన్నియు నేకైకో, న్నతసముచితసంఖ్య గైకొనఁగ మిశ్రంబుల్
క్షితి షడ్వింశత్యుత్తర, శతత్రయాన్వితసహస్రసంఖ్యఁ జెలంగున్.

110


తే.

త్రివిధ మగుసంకరమున సంసృష్టిచేత, నొకటొకటి నాలుగై యివి యొప్పు మీఱు
నవనిఁ జతురుత్తరశతత్రయాభిరామ, పంచదశశతభేదప్రపంచగరిమ.

111


క.

ఎన్నిక వీనిని లక్ష్యము, లన్నిటికి నొనర్పఁజాల యగు ననుభీతిన్
గొన్నిటి కొనర్తు వినుఁడు ప్ర, సన్నలసన్నవనవచోవిచారధురీణుల్.

112

అత్యంతతిరస్కృతావివక్షితవాచ్యధ్వని —

క.

ఖరఖురకుట్టనఘట్టిత, ధరణిరజస్స్థగితసదృశతామదవిచల
త్ఖరకరతురగోత్కర మై, కర మమరు నృసింహధాటికాహయ మనినన్.

113


క.

ఖరఖురకుట్టనఘట్టిత, ధరణిరజస్స్థగితసదృశతామదవిచల
త్ఖరకరతురగం బనునెడఁ, దిరస్కృతస్వార్థ మగు నది బహువ్రీహిన్.

114

అర్థాంతరసంక్రమితావివక్షితవాచ్యధ్వని —

ఉ.

ఇంద్రసుతుం జయించి నరసేంద్రుఁ డొకమ్మున మత్స్యయంత్రమున్
సాంద్రనిరూఢి నేసె నని సంతతము న్విని తత్తఱించి మ
త్స్యేంద్రుఁడు యోగముద్ర ధరియించి చరింపఁ దొడంగె నౌర ని
స్తంద్రజవంబున న్విపినశైలగుహాగహనాంతరఁబులన్.

115


తే.

నరసభూభర్త మత్స్యయంత్రంబు నేయ, నలుకు మత్స్యేంద్రుఁ డనునెడ నాత్మ మత్స్య
శబ్దసామ్యంబుచేఁ గల్గుదొలకఁ దనరు, వ్యంగ్య మర్థాంతరసమేతవాచ్య మగుచు.

116

శబ్దశక్తిమూలాలంకారధ్వని —

క.

ఈకోమలి పద్మిని యఁట, యేకాలముఁ బ్రోచు నినుఁడ వీ వఁట సతదా
నీకరసంస్పర్శసహన, గాక చెలంగునె నృసింహఘనబలసింహా.

117


తే.

ఇందుఁ బ్రకృతంబు లగువధూనృపతవాచ, కంబు లల పద్మినీనశబ్దంబు లెలమిఁ
గమలినీభాస్కరులఁ దెల్పఁగలుగు నుపమ, వ్యంగ్యముగ నీయలంకృతిధ్వని చెలంగు.

118