పుట:Lilavatiganitamu00bhassher.pdf/29

వికీసోర్స్ నుండి
ఈ పుటను అచ్చుదిద్దలేదు

8 లీలాన తీగణితము. నలునది. బియం, నీల కమలామల కాంతయే 13 నల్లని కడు ముసలె నిర్మలమగు కాంతిగల, గణీయ - గణాధిపతి కి 15 16, నను. నా నమస్కారము , (నల్ల ని సద్య ము కక సమయ ప్రసిద్ధము) సంఖ్యాశీకము. ఇందు సంభ్యోక్పత్తి, సంఖ్యా లేఖనము, సంఖ్యాశతనము సంగ్రహముగా వికరం పబడుచున్నది. సంభ్యోత్పత్తి, 1. ఏకమము: . ఏపదార్ధము కదితర సతార్ధ సంబం ను లేక కుప యోగించబడుచున్నదో ఆనవారము (ఒక ' (ఏక) అను నీ శేషణమునకు తగు చున్నది. ఉదా: ---- ఒక ముసు ష్యుడు ఇల్యా . . . . . . ఆ పదార్థము నందు విశ్వ రూపధగ్య క న లింను ఒక అను విశేష ముపయోగించవచ్చును . 2. ॐ. ఒకటియు, సీటి సము దాయమున్న సంఖ్య అని చెప్పబడును. ఎట్లన :--- ఒకటి, ఇందు మురియు నా దేశం రెండు. ఇంసు మరియు జాగటి శేష్స మూడు, ఇట్లు నాలుగు, ఐను "మెడలగునవి సంఖ్యలు అని చెప్పులనును. ప). సంఖ్యలను లెక్కించుట తొలు అన్ని సంఖ్యల కు 'నేశ్వగ గ సంజ్ఞలను లిపియందు పోయుటకు ఆసంఖ్యలను బోధించు చిహ్న (ఆంక) ములను కల్పించి ఆ ఆ రకముల ద్వారమున సంఖ్యలను బోధించుటు ఆపర్యంగు. అట్టి అంకములు లేనిచో లెక్కించుటచే లోక వ్యవహారము శక్యము గాదు. ప్రతి సంఖ్యకును వేర్వేరు సంస్థలమ అంకము (అంకాలను కల్పించుకో అసలు సంజ్ఞ లును అసంతములను సంకెలును అగుటచే గణేశ సిద్ది అసలను పని మన పాచీలు సంఖ్యల యొక్క సం స్థలము (అంకాలను)ను ఆ భద్ధతి గా గిన్పించిరి. ఎట్లన ---- ప్రధమసంఖ్య ఒకటి, ఇందు తి GEN వాయ్కోక్క పుచు రాగా నగు సంఖ్యలు క్రమము గా "రెండు, మూడు, నాలుగు, ఐదు, ఆర, ఏము, ఎనిమిది, తొమ్మిది, పది. " ఇట్లు పదివరకు ఈశ్వరున సంజుల నియం, (సంస్క సంఖ్యా నీకము. తములో విక, ద్వి, ఆ, చతుర్', పంచ, షట్ , సస్తన్ , ఆప్షన్ , నఎన్ , దళన్) ఈ సంజ్ఞల చేతనే సర్వసంఖ్యలడును సంజ్ఞలు సిద్ధించుచున్న వి. ఎట్లనగా - నది ముందు నొకటిని చేర్చ పదియ: కొకటి = పదునొకండు. రెండును చేర్చ పడియుండు = పండెండ... ఇట్లు పరిశుందు పనిని కేశ్ప ఇనవడి = ఇరుపదులు - రెండు పదులు, ఆటనుండి ఇరువదియొకటి, ఇరువది రెండు ముప్పది - మూడు పదులు, ముప్పది యొకటి, దుఃస్పదిండు ఇక విలని, అరువది, ఉబ్బ, ఎను:ది, తొంబది, నూరు, ఇట్లు పది యందు తొమ్మిది పర్యాయము వదిని కేర్ప నగు సంఖ్యకు నూరు' అని సం అనగా పదిసంఖ్యగల వస్తుసమూహముల పదింటి నొకచో జేర్చుటయే పదియందు తొమ్మిది పర్యాయములు పదిని జేర్చుట యగును. కావున పది సార్లు ఆవృత్తి చేయబడిన పప (ఆవృత్తి =గుణనము) సుచే గుణింపబడిన పన సూరు (క్రతము) అని చెప్పబడు సం. ఇల్లు సూటి ముందు తొమ్మిది సార్లు సూటిని చేర్పర గుసంఖ్య పరిచే గుణించబడిన సూరు (దశ గుణితగతము) "వేయి (సహస్రము) ఆగుమ కొంతవరకును క్రమముగ దళ గుణిత సంఖ్యలకు సంజ్ఞలు చేయబడినవి. మధ్య మధ్య యందలి సంఖ్యలు ఆసంఖ్య లయందు ఏయేసంజ్ఞ గల సంఖ్యాఖండములు గలవో వాటి చే ను చ్చరింపబడుచున్నవి. నూటికిని 'వేయికిని మధ్యయుంచు గల సంఖ్యలు, నూటీలో పదిని జేర్ప నూటపది. ఇరువదిని చేర్చ నూట యిరువది. ఇట్లు వ్యవహరించబడుచున్నది. ఇట్లు సర్వసంఖ్యావ్యవహార మున్ను సుగమమగు నొక మార్గముచే చేయబ డాను. ఇట్లు ఆంకములచే సంఖ్యాబోధయ గుటకై తొమ్మిదియం కెలు కల్పించి బడినవి. సంఖ్యల యొక్క అభినము (లేక పోవుట)ను సూచించుటకుళూల్యము (నున్న) కల్పింపబడెను. పీజీ చే సర్వసంఖ్యా వ్యవహారమున్ను సిద్ధించుచున్నది. ఒక అడ్డముగా నివ పంక్తియందు ఆంకములను అఖింప అపంక్తి ముందు కుడి వైపున నున్న తుదయం మొదలు ఎనము వైపునకు గల యంలు మముగ కాని