కోనంగి నెల్లూరు హెూటలులో ఉంటూ అనంతలక్ష్మికి పాఠాలు చెబుతూ, డాక్టరు రెడ్డిగారింటికి వెళుతూ ఉండేవాడు.
డాక్టరు రెడ్డిగారూ, వారి స్నేహితులు కొందరు, చుట్టాలు కొందరూ కలిసి, ఒక సినీమా కంపెనీ “ది వండరీపుల్ పిక్చర్ టోన్” అని పేరు పెట్టి స్థాపించారు. డాక్టరుగారు ఆ చిత్రానికి కోనంగినీ నాయకునిగా ఎన్నుకొన్నారు.
ఈలోగా డాక్టరుగారితో రాజకీయాలను గూర్చి కోనంగి వాదించడం అలవాటు పడ్డాడు. రాజకీయాలకూ, మతానికీ సంఘ వ్యవస్థకూ, ఆర్థిక పరిస్థితులకూ అవినాభావ సంబంధం ఉంది కాబట్టి అవన్నీ వాదించాలని డాక్టరుగారు.
1938లో డాక్టరుగారు విదేశాలన్నీ తిరిగివచ్చారు. ఆ తిరగడంలో రష్యాలో ఎక్కువ కాలం ఉన్నారు. ఆయనకు రష్యా విధానం బాగా నచ్చింది. సామ్యవాదాన్ని గూర్చి బాగా చదువుకున్నాడు. ఆర్యసమాజంవారు ఎవరినన్నా సరే వాదంలో ఓడించడానికి క్షుణ్ణంగా తయారై ఉంటారు. అల్లాగే ఎవరివాదం వారు బలపరచడానికి గ్రంథాలు పూర్తిగా చదవాలి. ఎదుట ఏ ప్రశ్నలు వేస్తారో అని ప్రతిభతో ఊహించుకొని, వానిని నీ వాదనకు సరిపోయే దిట్టమైన ప్రత్యుత్తరాలు సిద్ధం చేసుకుని ఉండాలి అని డాక్టరు. వాదన.
మనుష్యుడు బ్రతకడం కోరతాడు. ప్రతిజంతువూ అంతే! తర్వాత తన జాతివృద్ధి కోరతాడు. ప్రతిజంతువు అంతే! ఈ రెంటిలో నుంచి, తన దేహరక్షణ, జాతిరక్షణ అనేవి వస్తాయి. తన దేహరక్షణ విశ్రాంతి బలము, ఆయుధం, తప్పించుకోడం, చుట్టూ రక్షణ నిర్మాణం, రోగనివారణ, ఆకలి బాధ నివారణ, దాహ నివారణ, శీతోష్ణస్థితిగతుల బాధా నివారణ, పరిస్థితి సంజనిత బాధానివారణ అనేవి కోరుతాడు.
జాతిరక్షణ, జాతి, జాతివిద్య, జాతిదక్షత, కోట, యుద్దము, పోలీసు, సమిష్టి వ్యవసాయం, వివాహం, యువతీయువక సంప్రీతి, శిశుపోషణ, శిశువైద్యము, శిశు విద్య సంఘరోగ్యము, సంఘవైద్యము మొదలైనవి కోరుతుంది.
“ఇవి కాకుండా మనుష్యుడు ఆనందం కోరడా అండీ? ఆటలనీ, పాటలనీ, నాటకాలనీ, సంగీతమనీ, కవిత్వము చిత్రశిల్పాలనీ, నాట్యమనీ?”
“అవన్నీ జంతులక్షణాలే!
“అయితే శాస్త్రజ్ఞానము, కవిత్వాధికళలూ వివాహమూ, బంతి ఆట మొదలైనవి ఇవన్నీనండీ?”
“కోనంగిరావు. ఇవన్నీ కూడా పశువులలోనూ గర్భితమై ఉన్నాయి. కుక్కపిల్ల గుడ్డముక్కతో ఆడుతుంది. సింహంపిల్ల ఎముకముక్కతో ఆడుతుంది. లేడిపిల్ల ఆకులతో ఆడుకుంటుంది. గంతులు వేస్తుంది. వేస్తూ అరుస్తుంది.”
“అవే కవిత్వాలు, నాట్యాలు, సంగీతాలూ, ఆటలూ అంటారా ఏమిటి?”
“ఎందుకంటానయ్యా? జంతువులో గర్భితమైన శక్తులు, చిహ్నమాత్రంగా ఉండే శక్తులు, మానవునిలో వ్యక్తమయ్యాయి, అంతే."
“అదే నేనూ అనేది. అలా వ్యక్తం కావడానికి కారణం అతని మనస్సు కాదా అండీ?”
“అదే నేనూ అనేది. అలాంటి మనస్సు కలవాడు కాబట్టి మనుష్యుడు?”
“మీరూ నేనూ ఒకటే అంటున్నాము. ఇంక తేడా ఎందులో ఉంది?”
“మీరు నాతో వాదన ఎందుకు పెట్టుకొన్నట్టు?”
