వేలూరు జైలు తనకి దుర్భరమే ఔతున్నది. ఆంధ్రులు పదిమంది ఒకచోటకూడి ఉండలేరు. ఒకరిని చూస్తే ఒకరికి పడదు. నాయకులంటే చిన్నవారికి గౌరవం ఉండదు, అందరూ నాయకులే! బ్రాహ్మణులను బ్రాహ్మణేతరులు ద్వేషించడం, ఎవరో కొద్దిమంది తప్ప తక్కినవారు ఎప్పుడూ పెద్దలంటే రుసరుస లాడుతూ ఉండడం.
“ఈ చిన్న చిన్న కుట్రలు చూస్తే దోమల బాధ జ్ఞాపకం వస్తుంది నాకు!” అని కోనంగి ఒకనాడు గుంటూరుజిల్లా నాయకుడయిన డాక్టరు చలపతిరావుగారితో అన్నాడు.
డాక్టరు చలపతిరావుగారు; దోమలు మలేరియా తెస్తాయి. మన వాళ్ళు దేశం అంతా అల్లరి చేస్తారు.
కోనంగి: దేశం అంతాటయేరియా తెస్తారండీ!
ఇంకో గుంటూరుజిల్లా నాయకుడు రామకోటేశ్వరరావుగారు 'అది కాదండీ, వీళ్ళ గడబిడవల్ల డయేరియా వస్తుంది దేశమాతకే!' అన్నారు.
కోనంగి జైలులో నాయకులందరితో చనువుగా వుంటాడు. స్వరాజ్య సంపాదన మహాయజ్ఞానికి ఒకడే యజమాని, తక్కినవారు అనుయాయులు. ఈ మహాయజ్ఞం ఇంతకాలం పడుతుంది అని కాలం పంచాంగములో వ్రాయబడి ఉంది. గాంధీజీ మహాధార్మికులు. అలాంటి సమయంలో ముసలి నాయకత్వం మాకు పనికిరాదనడం ఏం మంచిదండీ?' అని చలపతిరావుగారితో అన్నాడు.
“మీరు అన్నమాట నిజం కోనంగిరావుగారు! కాని యువకులు ముందుకు వస్తున్నారు, ప్రతి సంవత్సరం ఒక కొత్త జట్టు వస్తూందన్న మాటేగా! వారు మన జాతీయత్వంతోపాటు, ప్రపంచ రాజకీయవాతావరణాలు చూస్తున్నారు. వారు మాకుమల్లే గాంధీజీ నాయకత్వంలో పెరగలేదు? వాళ్ళు జాతీయోద్యమంలో ప్రవేశించిన ప్రథమంలో ఉన్నతస్థితిని నిరసిస్తారు. ఆ తర్వాత కొంచెంకొంచెంగా గాంధీజీ వాదన అర్ధమౌతుంది. అప్పుడు జాతీయ మహాశ్రుతికి వారి గొంతుక సమన్వయం చేస్తారు” అన్నారు చలపతిరావుగారు.
కోనంగి వేళాకోళాలవల్ల ఎన్నిసారులో ఎందరి తగాదాలో పరిష్కారం అయ్యేవి.
“అదేమటండీ చాల ఘాటుగా వాదించుకొంటున్నారు?” అని కోనంగి ఒక జిల్లా తగాదా గొడవ దగ్గరకు వెడుతూనే అన్నాడు.
ఒకరు: (గుంటూరువారు) ఏమండీ కోనంగిరావుగారు! మీరు మద్రాసువాళ్ళు కనక మధ్యవర్తిత్వం చేయవచ్చును. బందరు బడాయి, గుంటూరు లడాయి అన్నమాట నిజమా, కాదా?
కోనంగి: బందరు అంటే కోతి.
రెండవవారు: (కృష్ణాజిల్లావారు కోపంతో) కోనంగి అన్నా కోతి అని అర్థం ఉంది.
కోనంగి: ఔనండీ, ఉండదూ మరి, నేనూ బందరువాణ్ణి.
రెండో: అయితే మీ మధ్యవర్తిత్వం ఎలా పనికి వస్తుంది?
కోనంగి: మీది దిట్టమయిన “లా పాయింటే” అయినా నేను కృష్ణాజిల్లావాణ్ణి అయికూడా అలా చెప్పుతున్నానంటే, ఎంత పెద్దమనిషినో ఆలోచించండి.
మొదటి: తర్వాతనండీ కోనంగిరావుగారూ?
