ఉద్ఘృష్టక నిపీడనముల లక్షణములు
| శ్లో. |
యాత్రోత్సవాదౌ తిమిరే ఘనే వా యద్గచ్ఛతోః స్వాచ్చిరమంగసంగః।
ఉద్ఘృష్టకం తత్పునరేవ కుడ్యే నిపీడనాత్పీడితసంజ్ఞకం స్యాత్॥
|
|
| క. |
యానోత్సవతిమిరంబుల
మేనులు సోఁకుటయుఁ బతికి మెలఁత కుద్ఘృష్టం
బై నెగడె గోడ నొత్తన్
గానదియె నిపీడనాఖ్య కౌఁగిలి యయ్యెన్.
|
|
| తా. |
తీర్థయాత్రలయందుగాని, దేవాదిమహోత్సవములయందుగాని, చీకటి
యందుగాని స్త్రీపురుషులకు మేనులు తగులుటయే ఉద్ఘృష్టక మనబడును. యాకా
లమునందే స్త్రీగాని పురుషుడుగాని గోడకు జేర్చి యొత్తబడునదియే నిపీడితమ
నంబడును.
|
|
| శ్లో. |
భావప్రబోధార్థమజాతరత్యోశ్చతుర్విధోక్తా పరిరంభలీలా।
సంజాతరత్యోస్త్వనురాగవృద్ధ్యైబుధ్యైరసావష్టవిధోపదిష్టా॥
|
|
| వ. |
భావప్రబోధకంబులయి పురుషులచే నాచరింపఁబడు సురతరహితము
లగు నజాతకాలింగనంబులు నాలుగును జెప్పితిని. ఇంక నుపభర్తలగు పురుషులచే
నాచరింపంబడు జాతిస్మరాలింగనము లెనిమిదియు నెట్లంటేని—
|
|
లతావేష్టిత లక్షణము
| శ్లో. |
ప్రియమనుకృతవల్లీభ్రమా వేష్టయంతీ
ద్రుమమివ సరళాంగీ మన్దసీత్కా తదీయమ్।
వదనముదితఖేలాక్రన్దమాచుంబనార్థం
సమయతి వినమన్తీ తల్లతావేష్టితం స్యాత్॥
|
|
| చ. |
ఎదురుగనున్న నాయకుఁ బ్రియేశ్వరి డగ్గరి యూరుయుగ్ము
న్బదములఁ జుట్టి వృక్షమునఁ బ్రాఁకినతీవెయుఁబోలెఁ గౌఁగిటన్
వదలక చిక్కనొక్కి తలవంచి గళధ్వను లుల్లసిల్లఁగా
నధరము గ్రోలుచున్న యది యాది లతాపరివేష్టితం బగున్.
|
|
| తా. |
ఎదురుగ నిలిచియున్నపురుషునియొద్దకు వెళ్ళి యతనితొడలను తనకాళ్ళ
చేత చుట్టుకొని చెట్టును అల్లుకొనియున్నతీగవలె అతని యాలింగన మొనర్చి తల వంచి
కంఠధ్వని పుట్టునట్టుల యాస్త్రీ అధరపానము చేయుటయే లతావేష్టిత మనంబడును.
|
|
