[ 13 ]
| క. | అమరమునిపల్కు విని సం, భ్రమమున వాల్మీకిసుకవి మాధ్యందినకృ | |
ఇట ముని మాధ్యందిననియమునకుఁ దెనుఁగునందలి నదీవిశేషణములకంటె మూల మందలివి మిక్కిలి యుచితములు. కథావిషయమునను నొకానొకచో మూలమునకును దెనుఁగునకు భేదము కనఁబడుచున్నది. మూలమునఁ గ్రౌంచమిథునములో నొక్కదానినే బోయ చంపినట్లుండఁగా రెంటిని జపినట్లు తెనుఁగున నున్నది. కొన్నిలక్షణదోషములును గలవు. మొగఱా (ఆ. 3.71 మగఱా యనుట సాధురూపము.) ధనువంశము (ధనుర్వంశము) కడానీబెత్తపు (కడానిబెత్తపు) ఇత్యాదులు చూపట్టుచున్నవి. 'గండపెండేరముఖపరిష్కార' (3 ఆ. 71) యని సమాసగర్భమునఁ దెనుఁగు దుష్టమయ్యును బూర్వశాసనములందుఁ గండపెండేరము మొదలగు రాజచిహ్నాభిధాయకములు సంస్కృతసమాసములందు ఘటితములై యున్నవి. కూఁతుశబ్దమునకుఁ బ్రథమైకవచనమాత్రనియత మగురువర్ణకము సమాసమునను బహువచనమునను విభక్త్యంతములను గనుపట్టుచున్నది. రెండవయాశ్వాసమున 25-వ పద్యమున 'సూళగేరి' యనుపదము మొదట 'సురలగౌ'రని దిద్దంబడినను బిదపఁ గర్ణాటనిఘంటు పరిశీలనమున నాగవాసమునకు వాచక మగు 'సూళగెరి ' యనుపదముగాఁ దెలిసి దిద్దంబడినది.
కవి దాక్షిణాత్యుఁడు గాన నొండు రెండుచోటుల ద్రావిడకర్ణాటపదములు పడినవి. 'చెలంగె నలుదిక్కుల' ననుపృథ్వీవృత్తమునకుఁ గవి తొమ్మిదింట యతిని వేసినాఁడు. వసుచరిత్రపీఠిక ను బ్ర. శొంఠి భద్రాద్రిరామశాస్త్రులవారు 13వ యక్షరమును, శృంగారనైషధవ్యాఖ్యానమున బ్ర. వేదము వేంకటరాయశాస్త్రులవారు 14వ యక్షరమును బృథ్వికి యతిగా వ్రాసిరి. పూర్వకవిప్రయోగములందు 12వ యక్షరము యతిగా నున్నది. కావున దీనినిబట్టి కవియందుఁ దప్పుపట్టరాదు.
ఇక్కవి మూలమున నందందుఁ గలశైలిని బాకమును ననుసరించియే యాయాపట్టుల పద్యములను రచించినాఁడు. ఇతని కవనమున వ్యర్థపదములును బాదపూరణములును నంతగాఁ గలుగవు. స్వతంత్రప్రయోగము చాలవఱకు గలదు. రసపోషణము ప్రధానముగా నున్నది. కవికి శృంగారరసము మిక్కిలి యభిమతముగా నున్నది. మొత్తమునకు శైలి మధురమై యలంకారబంధురమై యున్నది.
తంజనగరము దేవరాజసుధి,
కఱ్ఱి సాంబమూర్తిశాస్త్రి.
