ఆటవిక నృత్యరీతులు
అను గతి ననుసరించి అవ్వ తాత తొడుగులను ముఖములకు ధరించిన యిద్దరు వ్యక్తులు, నృత్యమాడుచు యుద్ధ
భూమిని ప్రవేశించి ఇరుబలములకు మధ్యన నిలబడుదురు.ఉభయ సైన్యాధిపతులు, ఆ పెద్దలను సమీపింతురు.
ఆ పెద్దలు కొన్ని సంజ్ఞలు చేయగా, ఇరువురు సైన్యాధిపతులు మోకాళ్ళపై గూర్చుండి, వారి ఆజ్ఞ శిరసావహించినట్లు భావప్రకటనను గాంచిన తక్షణమే దూరముగా నిలబడి ఆ దృశ్యమును జూచుచున్న స్త్రీలు-'హే... హే' అని ఉత్సాహముతో కేకలు వేయుచు ఆ ప్రదేశమునకు పరుగెత్తుకొని వచ్చెదరు
'దిరత్రంగ్- త్రంగ్ త్రంగ్ త్రంగ్
.
దిరత్రంగ్ - త్రంగ్ త్రంగ్ త్రంగ్
. అను రీతిచే మృదంగము ఆనందమును వెలిబుచ్చును.
'ధంగ్ - తకిట, తకిట- తకిట
ధంగ్ - తకిట, తకిట -తకిట
అను గతులచే అవ్వ తాతలను మధ్య నిలువబెట్టి స్త్రీ పురుషు లందరును గూడి చుట్టూ తిరుగుచు నృత్య మాడుదురు.
'లక్ లక్ లక్ బం
లక్ లక్ లక్ బం' అనుచు
కొబ్బరికాయల వాద్యములు పలుకగా, అవ్వ తాతల తొడుగులు ధరించిన వ్యక్తులు తమ తలలను దగ్గరగా తెచ్చుచు, ముందుకు వెనుకకు ఆడించుచు నృత్యము చేయుదురు.
మరల మృదంగము ధంగ్ తకిట - తకిట తకిట అనుచు మ్రోగుటయ తడవుగా అందరు భూమి దద్దరిల్లునట్లు అడుగులు వేయుచు నృత్యమాడి ముగించెదరు. ఇదియే నాగవీరుల యుద్ధనృత్యము. యుద్ధము చేయుట, సంధి చేసికొనుట మరల స్త్రీపురుషులు యుద్ధము ముగిసినందుకు ఆనందముతో నృత్యమాడుట అనునవి వీరు ఇందు ప్రదర్శించు కథావిశేషములు.
చెంచుల నృత్యము : చెంచుల కోనలోని చెంచువారు ప్రదర్శించేడు నృత్యములలో 'చెంచిత నాటకము' ప్రఖ్యాతి గాంచినది. చెంచిత, చెంచురాజు కుమార్తె. నృసింహ స్వామి వారి ఇలవేల్పు, చెంచులక్ష్మి నృసింహస్వామిని వివాహమాడుట ఈ కథ. ఈ కథ నృత్యవృత్తములతో వీరు ప్రదర్శింతురు. ఆదిలో ఈ నృత్యము. లయప్రధానమైన నృత్తముతో గూడియుండినను, కాలక్రమమున ఈ నర్తకులకు పట్టణములలో నివసించు ప్రజలతో పరిచయము గల్గుటచే నృత్యపద్ధతియందు అనేకమైన మార్పులు గల్గినట్లు తోచుచున్నది. ఈ ప్రదర్శనము నృత్య నాటక పద్ధతిలో నుండును. అట్టిదే 'కురవ' లు ప్రదర్శించెడు కురవంజి నృత్యము. ఈ నృత్యగాథ శివపార్వతికి సంబంధించియుండును. దీనికే 'శివభిల్లి' యనికూడ పేరు. కొన్ని సమయములందు 'కిరాతార్జునీయ' కథనుగూడ నృత్యమాడుదురు. ఈ నృత్యములు బృందనృత్యములు గావు. ఇతర ఆటవిక నృత్యములందువలె ఇందు తెగవారందరుపాల్గొనుటకు వీలుండదు గాన ప్రేక్షకులు, ప్రదర్శకులు వేరుగా నుందురు. చెంచులకు కురవలకు ఆరాధ్యదేవతలు వేరుగానున్నను వైష్ణవ, శైవమత ప్రభావముగల్గిన ఆలయములకు దాపున వారు నివసించుటచే ఆయా దేవతలకు సంబంధించిన కథలను నాటకము లాడుటకు అలవాటుపడిరి.
'సవర' ల నృత్యములు : సవరలు ఒరిస్సా అరణ్యములలో నివసించెడు ఆటవికులు. వీరి నృత్యము లెక్కు వగా ప్రకృతిఆరాధనమునకు సంబంధించినట్టివి. ఈ నృత్యములు ముఖ్యముగా చతురశ్ర, తిశ్ర, ఖండగతులలో నుండును. ఇవియును లయ ప్రధానముగ చేయబడు బృంద నృత్యములు. ఋతువులు, ననుసరించి చేయబడు నృత్యములు వీరి కళయందు ముఖ్యమైనవి. ప్రతి ఋతువునకు తగిన అంగవిన్యాసములతో నృత్యములు వీరు ప్రద ర్శింతురు. ఆ నృత్యములను చూచినపుడు ఆయా ఋతువుల యందలి విశిష్టత వారి అంగవిన్యాసములో మనకు గోచరించును. వాద్యములందు గూడ ఆ భావము నొప్పించు ధ్వనులు పలికించబడును. ఋతునృత్యములు ఆయా కాలమందు తప్ప ఇతర కాలములందు ప్రదర్శింపబడవు.
'సుగాలీ' ల నృత్యములు : సుగాలీలు, బంజారాలు, లంబాడీలు——— వీరందరు ఒకే తెగకు చెందినట్టివారు. పురుషుల నృత్యములకంటే, స్త్రీల నృత్యములు చాల చక్కగానుండును. అద్దములతో కుట్టిన రంగురంగుల కుచ్చుల లంగాలను ధరించి, చేతులకు దంతపు గాజులను,
