4
రా ణా ప్ర తా ప సిం హ చ రి త్ర
శా॥ ఈవిన్నాణము లెన్నియేని గల వాయీ యంశముల్ కొంతమే
రై వర్తించు ముసళ్లపండువది ముందైయున్నదన్ మాడ్కిఁజె
ల్యై విశ్వం బగలించుచున్నయది యాహా! గ్రాంధిక గ్రామ్య భా
షావాదంబు క్షణక్షణంబునకు హెచ్చన్ జొన్చే నీ వేళలో.
గీ॥ దేశమంతటఁ వాఱు నదీమతల్లి
వంటిదగు వ్యావహారిక భాష; దాని
నచ్చటచ్చట దేశంబు నలముకొనిన
మంచియును జెడ్డయును నాశ్రయించియుండు.22
ఉ॥ ఊరకభాషలేమిటికి నుత్తమ సంస్థితి గల్గు: దాన సం
స్కారబలంబు గల్గి యధికారము దాల్చిన ప్రాజ్ఞికోటి దా
షారచనంబుఁ బూని కృషిసల్పినఁ గల్గెడి; రిక్తులూ వినన్
బారము ముట్టునే గజము పైఁజవుడోలు ఖరంబు మోయునే.23
క॥ అంతస్సారములేక య
వాంతర భాషలను గల్గు పదజాలములన్
దొంతరగఁ గలుప బాసయుఁ
గంతులు గలవాని మేను కైవడిఁ బొలుచున్.24
క॥ క్రమమునకు బాసలోనయి
యిముడమి, బుధకోటులెల్ల 'నెవరికి వారే
యమునాతీరే' యనుగతి
భ్రమగొని దెసలకును విఱిగి పారుదు రొకటన్.25
ఆ॥ సరసశబ్ద మిట్టి సబ్బండు బాసలోఁ
చక్కఁదోవ దింకఁ దమవికొన్ని
తాళ్లపాక వారితప్పులు మఱికొన్ని
యనఁగఁ దప్పుఁ గుప్పలై రహించు.26
ఉ॥ భావకవిత్వ మొక్కఁడట; భావములేని కవిత్వమింక నాం
ధ్రావనిఁగాదికే యవని నైనను గల్గునె? కల్గినేని యా
ప్రోవు కవిత్వమంచు బుధ పుంగవు లెంతురె? యేటిమాటలో
భావ మభావమౌ కవిత ప్రాణములేని శవంబు గాదొకో.27
ఉ॥ పేరేదియైననేమి, మఱి పేరున యోగ్యత వచ్చునే రసం
బూరేడు నట్టి కైతమది యుత్తమ; మన్య మయోగ్య; మెల్లెడన్
సౌరభ పూరముల్ దెసలఁ జల్లెడు తామరపూపుఁజూచి యే
పేరునఁ బిల్చిన౯" గుణము వీసము హెచ్చునొ, లేక తగ్గునో. 28
గీ॥ అలరుఁదేనెల మఱపించు పలుకుఁబొందు.
పలుకుఁబొందుకుఁ దగినట్టి భావపుష్టి,
భావపుష్టికిఁ దగు రస వైభవంబు,
కూర్చు ధన్యుండె పో: కవి కుంజరుండు.29
చ॥ పరువడిఁ బద్యకావ్యములు వ్రాయుట మోటదనంబటంట, నా
గరికత కెంతో లోపమఁట, గద్యమొ గేయమొ సద్రసోత్తర
