పంచమాశ్వాసము
265
| | దళుకు గులుకంగఁ దగువర్ష దగిలెనేని | 102 |
102. ఈపద్యమందు స్త్రీ యొక్కతె ధ్వనించుచున్నది. వర్షాకాలమందు హంసలు క్రౌంచంపర్వతరంధ్రములోనుంచి మానససరస్సుకుఁ బోవుసని ప్రసిద్ధి. నడకచేత హంసను జయించినదనియును. కించు = పట్టుదల గలది. మేల్జూపు = శోభను బుట్టించునట్టి. జిగిన్ = తళుకుచేత. మేలైనచూపులనెడు శోభచేత, నొప్పుచున్న తళుకుగల బాణపఙ్క్తిని బుట్టించి పద్మములను జయించినదనియును, కదంబములకున్ = కడిమిచెట్లకు. చలువగలిగినట్టియు, ననేకపరిమళద్రవ్యములు గల మైపూతకుఁ పరిమళముగలిగించు శరీరము గలది యనియును. గేదంగిక్రొవ్విరుల్ = మొగలిపువ్వులు. జాదిక్రొన్ననలు = జాతిపుష్పములు. వేణి = జలప్రవాహము. అర్ధాంతరము సృష్ఠము. పరపులన్ = విశాలస్థలములయందు. ఎరయు = ఎఱుపెక్కిన. ఎఱ్ఱనిపరుపుమీదఁ బరుండునదియనియును. పయోధరపాళి = మేఘపఙ్క్తి. అంబరములోనన్ = ఆకాశములోన. గొప్పకుచప్రదేశము పైటబట్టలోఁ బ్రకాశించునది యనియును. వర్ష = వర్షర్తువు. ఇది నిత్యబహువచనమైనను ధ్వన్యర్థానురోధముచే నేకవచనముగా బ్రయోగింపఁబడినది. స్త్రీలింగమువల్ల నొకస్త్రీయనియును. అడుగిడఁగనీదు = నీటివల్లను బాడివల్లను ప్రయాణము సాగనీదు. స్త్రీ లభించినయెడల విడచిపోవుటకుఁ గాలు సాగనీదనియును.
| శా. | అంభోధిప్రియసంభవాన్వయుఁ డతం డత్యుగ్రుఁ డంతం జయ | |
