7
పతి యన్యోన్యాలింగన, వితతసుఖం బనుభవించె....
ఇందుఁ గౌఁగిలింతలు చాలవఱకు మూలానుగుణముగ నున్నను మిగుల స్పష్టముగ సుబోధములుగ నున్న వనుట సత్యము.
“వత్స! మాధ వీప పిచుమందాశ్లేషిణీ యథా౽సౌ శోచ్య మాత్మానం మన్యతే తథోపపాద్యస్థాపితా.”
క. గురువెందవేము నడరిన, పరుసున నవ్వికటకర్మ పాల్పడి చెన్నుం
బొరయక మెలఁతుక యెప్పుడు, విరసాంతఃకరణ యగుచు వేదనఁ బొందున్.
ఇందుఁ దెలుఁగుసేతలో నుపమానము మాత్రము దీసికొని కథాంశముతోఁ గేతన నిమిడించియున్నాఁడు. ఇటులె పరిశీలింతుమేని కేతన దండికవిభావములను రసోచితముగ మృదుమనోహరశైలిలోఁ దెలిఁగించినతావులు పెక్కులు గనిపెట్టవచ్చును.
కేతన స్వతంత్రముగ వ్రాసినపద్యములలోఁ బెక్కులు మనోహరముగ నున్నవి. ఇతనికవితలో నన్వయకాఠిన్యము లేదు. సమాసజటిలత్వముండదు. నిసర్గసిద్ధమగు ధారాశుద్ధియు మృదుకల్పనము వెల్లివిరియ చుండును. ఇతనికవిత తిక్కనకవితయంతప్రౌఢము కాకపోయినను దిక్కనవంటి విద్వత్కవి యానందింపదగినదిగ నున్న దనుటకు సంశయము లేదు. కేతనకవిత నిర్దుష్టముగ నుండును. ఇతఁడు తెలుఁగున వ్యాకరణము వ్రాసినవాఁ డగుటచే నితనిలక్షణగ్రంథమున కీ దశకుమారచరిత్రము లక్ష్యగ్రంథ మని చెప్పవచ్చును గానీ కొలది స్ఖాలిత్యము లిందును గానవచ్చుచున్నవి. ప్రత్యంతరసహాయమునఁ బరిశోధించిన నిర్దుష్టస్వరూపములు లభించునేమొ. అంతవఱకుఁ బ్రమాదపతితములుగ భావించుట యీమహాకవి ప్రతిభకు లోపము కాఁజాలదు.
