పుట:ఆనందరంగరాట్ఛందము (కస్తూరి రంగయ).pdf/34

వికీసోర్స్ నుండి
ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది

ద్విపదలక్షణము

క.

సురపతిగణములు నాలుగు, తరణిగణద్వయముఁ గూర్పఁ దనరు ద్విపద యీ
తెఱఁగున నలుచరణమ్ములు, సరుసుకొనన్ జౌపద యనఁజను రంగనృపా.

51


వ.

నాలు గింద్రగణములు రెండు సూర్యగణములు నొకచరణమగును. ఇట్టిచరణములు
రెండు ద్విపద యనఁబడును. ఇట్లే నాలుగైనఁ జౌపద యనఁబడును. వీనినే మహా
నవమిపద్య మందురు.

52

ప్రస్తారక్రమము

గీ.

వరుస సర్వగురువు లుంచి గురువుక్రింద, లఘువు నవతలఁ బైబంతిలాగు వ్రాసి
దాపట గురువు లుంచఁ బ్రస్తారమయ్యె, ననఘ యానందరంగరాయాగ్రగణ్య.

53


వ.

ఎన్నవఛందము ప్రస్తరింపవలసిన నన్నిగురువులు వ్రాసి తొలిగురువుక్రింద లఘువు
వ్రాసి యావలఁ బైబంతిలాగుననే వ్రాసి దాపల నంతట గురువులే యుంచవలెను. ఇ
ట్లన్నియు లఘువు లగుదనుకఁ బ్రస్తరించవలెను. ఇదియే ప్రస్తారక్రమము.

54
సులక్షణసారమున:—
క.

చాలుగను సర్వగురులిడి, లాలితముగ గురువుక్రింద లఘువు వెలుపలన్
ఓలిసమంబును దాఁపలి, వ్రాలునకున్ గురువులిడినఁ బ్రస్తార మజా!

55

ఇనేంద్రచంద్రగణప్రస్తారము

గీ.

గురువు లొగి రెండు మూఁడు నా ల్గుంచి ప్రస్త
రింపఁ బ్రభవించు గణముల రెండు త్రోసి
లఘుగణాదుల నొక్కొక్కలఘువుఁ బెట్ట
రవిబలారీందుగణము లౌ రంగధీర!

56


వ.

రెండుగురువు లుంచి ప్రస్తరించిన నాల్గుగణములు పుట్టును. అందు రెండుగణములు మొదటఁ ద్రోసి తక్కినరెంటిలో లఘువు మొదలనుండుగణము మొదలు మఱియొక
లఘువుఁ గూర్చుకొనినచో హగణనగణము లగును. ఇవి సూర్యగణములు. మూఁడు
గురువు లుంచి ప్రస్తరించిన నెనిమిదిగణములు పుట్టును. అందు మొదలిరెండుగణ
ములు గాక తక్కినయాఱుగణములలో మొదట లఘువుగలగణమునకు మరియొక
లఘువుఁ జేర్చినయెడ నవి రగణము, నగణము, తగణము, సలము, భగణము, నలము
అగును. ఈయాఱుగణములు నింద్రగణములు. నాలుగుగురువు లుంచి ప్రస్తరింప
బదునాఱుగణములు పుట్టును. అందు మొదటి రెండుగణములుగాక తక్కినపదు
నాల్గుగణములలో మొదట లఘువుగలగణముమొదల నొకలఘువుఁ జేర్చిన రగురువు,
నగగము, తగురువు, సవము, భగురువు, నవము, మలఘువు, సహము, రలము,