పుట:ఆనందరంగరాట్ఛందము (కస్తూరి రంగయ).pdf/152

లయవిభాతి —

⁠

“నగణము సనమ్ములును నగణము సనమ్ములును               నగణము సనమ్ములును నగణము సగంబుల్ జగతిఁ గృతులందు వెలయఁగ లయవిభాతి యనఁ               దగు విజయరంగనృప! యగణితగుణాఢ్యా!" న. స. న. న. స. న. న. స. న, న. స. గ.

⁠ 180

వ.⁠

మఱియు లయవిహారి, తరువోజ, త్రిభంగి మొదలగునవియు, బహువిధోపరివృత్తం బులుం గలవు. వెండియు దండకవృత్తంబులు దశవిధంబులుగల వవి చండవృష్టి, ఆశ్వ, అర్హవ, వ్యాళ, జీమూత, లీలాకర, ఉద్దామ, శంఖ, తగణ, యగణ దం డంబులు ప్రశస్తంబులై విస్తరిల్లు నందు మొదటి చండవృష్టిదండకంబునకు 27 అక్షరంబు లొప్పు నది యెట్టులనిన.

⁠

⁠

“నగణయుగముమీఁద రేఫావళుల్ మౌనిసం ఖ్యన్ దగన్ జండవృష్ట్యా మహిన్ భూధవా! న.న.ర.ర.ర.ర.ర.ర.ర.

⁠ 181

⁠

క్రమంబున [1]నశ్వాదిదండకములకు నొక్కొక్కరగణ మెక్కువగా నొప్పుచుండును.

⁠

భీమనచ్ఛందంబున —

⁠

అమరఁగ ననహంబు లందాదిగా నొండె కాదేని నాదిం దకారంబుగా నొం డెలోనం దశారంబు లిమ్మైఁ గకారావసానంబుగాఁ జెప్పిన దండకం బండ్రు దీనిం గవీంద్రుల్ జగద్గీతకీర్తీ! పురారాతిమూర్తీ! సదాచారవర్తీ! వణిగ్వంశచూ డామణీ ! బంధుచింతామణీ! రేచనా! కావ్యసంసూచనా! దానవైరోచనా!”

⁠ 182

⁠

అని యున్నది గనుకఁ బురాతనకవులు తగణప్రధానముగానే దండకములు రచియించినారు గనుక నాలాగునను జెప్పవచ్చును.

⁠

రగడలు —

⁠

రగడలు తొమ్మిదివిధములు. హయప్రచారము, తురగవల్గనము, విజయమంగళము, ద్విరదగతి, విజయభద్ర, మధురగతి, హరిగతి, హరిణగతి, వృషభగతి అని. అందు హరిగతి యనురగడకు ఆటతాళము; హయ ప్రచారము, తురగవల్గనము, విజయ మంగళము వీనికి రూపకతాళము; మధురగతి యనురగడకు నేకతాళము; ద్విరదగతి,

⁠

1. నార్తాది