పదబంధ పారిజాతము/చుట్టపువాడు

by నార్ల వెంకటేశ్వర్లు

చుట్టపువాడు

• బంధువు.

చుట్టము పక్కము

• బంధువర్గము జం.
• "నీవ చుట్టంబుఁ బక్కంబు నీవ చెలియు." భార. శాం. 1.
• "తనకుఁ జుట్టంబు పక్కంబు తల్లి దండ్రు, లన్న దమ్ములు మనుమలు నాలు బిడ్డ, లెల్ల నల్లుండ్రు నిల్లండ్రు నుల్లసిల్ల, ననిశముఁ గుబేరసంపద నతిశయిల్లు." బహు. 5. 64. పే.
• "వాని కొక చుట్టము పక్కము లేరు." వా.

చుట్టముల సురభి

• బంధుప్రియుడు.
• చుట్టాల కాశ్రయ మైనవాడు.
• "చుట్టముల సురభి నీ వని, భట్టికిఁ దగఁ బ్రియము చెప్పి పంకజనయనా, పట్టాంశుకమణిభూషా, రట్టజహయ గంధసింధురంబుల నొసఁగెన్." విక్ర. 4. 191.
• చూ. చుట్టాల సురభి.

చుట్టలపై దాడి వెట్టు

• బంధువుల యిండ్లపై పడు.
• వారి యిండ్లలో తిష్ఠ వేయు.
• "ఒలఁబడ్డ నెపమునఁ గల లేని సిరిఁజెప్పి, చుట్టలపై దాడి వెట్టువారు." ఆము. 7. 21.

చుట్టలు గొను

• చుట్టుకొను. ద్వాద. 5. 74.

చుట్టాలసురభి

• బంధుప్రీతి కలవాడు.
• "బంటు నొచ్చిన నోరఁ బలుకండు నెఱవాది, సుఖభోగి చుట్టాల సురభి...." ఉ. హరి. 5. 278.
• "చుట్టాల సురభియై సొబఁగు నొందెనె కాని." పాండు. 1. 67.
• "చుట్టాలసురభికి సుందరీమణికి." గౌ. హరి. ప్ర. పంక్తి. 40.
• చూ. చుట్టముల సురభి.

చుట్టాలు పక్కాలు

• బంధువర్గము.
• "చుట్టాలఁ బక్కాల జోడని కడకు... రప్పింప." పండితా. ప్రథ. పురా. పుట. 288.
• 'ఒక చుట్టమా పక్కమా వాని కెవ రున్నారు' అని విడిగా కూడా వాడుకలో నున్నది.

చుట్టిల్లు

• గుండ్రంగా నడుమ నిట్రాడు నాటి కట్టిన యిల్లు. శ. ర.

చుట్టి వచ్చు

• చుట్టుకొని వచ్చు. ప్రదక్షిణం చేయు.

చుట్టుకొను

• 1. బాకీక్రింద జమ పెట్టుకొను.
• "జూద మాడినపైఁడి చుట్టుకొనిన." కాశీ. 4. 99.
• 2. దొంగిలించు.
• "వాడు ఇంట్లో నాలుగు రోజులు చుట్టపు చూపుగా ఉండి చేతి కందిన వస్తువులను చుట్టుకొని పోయినాడు." వా.
• 3. క్రమ్ము, వ్యాపించు; పాల బడు.
• "విధాతృ మఘమూర్తులం జుట్టుకొన్న యజ్ఞానతిమిరంబు." కాశీ. 5. 100.
• "ఇల్లంతా పొగ చుట్టుకొన్నది." వా.
• "వీళ్ల నాన్న నాగుబామును చంపాడట. పాపం వీణ్ణి చుట్టుకొంది. అంచేతే వీడికి సంతానం కలుగ లేదు." వా.

చుట్టు కొల్లారము

• చుట్టు బవంతి.

చుట్టుగత్తి

• చక్రము.
• "చుట్టుం, గత్తిన్ మధుకైటభోరు కంఠము లలనాఁ డొత్తిన." పాండు. 2. 33.
• చూ. చుట్టుకైదువు.

చుట్టుగుల్ల

• శంఖం. బ్రౌన్.

చుట్టు గొల్లారము

• నడుమ ఖాళీ. చుట్టూ కట్టడం గల యిల్లు.

చుట్టు చవికె

• చుట్టిల్లు.

చుట్టుదారి

• దూరం దారి.
• "అలా వెడితే ఎలా. చుట్టుదారి అది." వా.
• చూ. చుట్టగు.

చుట్టుపట్టు

• సమీపప్రాంతం.
• "చుట్టు పట్టున నెట్టి బెట్టిదంబు సింగంబులుం జన వెఱచు." కాశీ. 3. 82.
• వాడుకలో రూపం - చుట్టుపట్ల.

చుట్టుపట్ల

• సమీపప్రాంతంలో.
• "ఈ చుట్టుపట్ల అంత ధనవంతు లెవరూ లేరు." వా.

చుట్టుబవంతి.

• చూ. చుట్టిల్లు.

చుట్టుమాలె

• చుట్టు బవంతి.

చుట్టుముట్టు

• చుట్టుకొను, చుట్టుకొని పట్టుకొను.
• "సుడివడ్డ చామలఁ జుట్టుముట్టి." జైమి. 1. 4

చుట్టు ముట్టుకొను

• ముట్టడించు.
• "ఉ,వ్వెత్తుగఁ జుట్టు ముట్టుకొని యీటెల డొంకెనలం గటార్ల బ,ల్కత్తు- నత్తలంబులను." కళా. 8. 58.

చుట్టు వడు

• పెనగొను.

చుట్టువారుకొను

• క్రమ్ముకొను. సారం. 3. 28.

చుట్టువాఱు

• చుట్టుకొను, ముట్టడించు.

చుట్టెంట

• (చుట్టు + వెంట) తిరిగిన చో టెల్లా.
• పండితా. ద్వితీ. పర్వ. పుట. 480. చుట్లబెట్టు
• తిరుగు, ప్రదక్షిణం చేయు; తిప్పలు పెట్టు.
• "విభవ మాసపడి దివిన్, నీ వెంత చుట్లఁ బెట్టినఁ, బోవునె శాపంబు." నిరంకు. 4. 111.
• "పాలచేరులు వట్టి తూలింప బలిమి నీ,డ్చుకొని కొండలఁ దూఱి చుట్లబెట్టు." మను. 4. 42.
• వాడుకలో - చుట్టబెట్టు అనే వినవస్తుంది.
• "వాడు ఊరంతా చుట్టబెడుతున్నాడు." వా.
• "మా యిల్లు చుట్టబెడితే యేం లాభం? అక్కడికి వెళ్లి నేను చెప్పినట్లు చేయి." వా.
• రూ. చుట్టబెట్టు.

చుట్లు వెట్టు

• పరిభ్రమించు.
• దూరముగా పోక. అక్క డక్కడనే తిరుగు.
• "వీటి వాకిటిచోటనే విడువ కెపుడు, సుట్లు వెట్టుచు నుందురు సోమరవులు." ఆము. 2. 10.

చుప్పనాతి

• చూ. చుప్పనాతి, శూర్పణఖ.

చుప్పనాతి శూర్పణఖ

• పైకి అమాయకురాలుగా కనబడినా మాయలాడి.
• చుప్పనాతి అన్న శూర్పణఖ అన్నా ఒక్కటే.
• "ఆ చుప్పనాతి శూర్పణఖ మెల్ల మెల్లగానే వాణ్ణి మాకు కాకుండా చేసింది." వా.

చుబ్బనచూఱ యగు

• సంతృప్తికర మగు.
• "లీల నా ముందట నాలేమ వొలసినఁ, జూడ్కికిఁ జుబ్బనచూఱ గాదె." భార. విరా. 2. 86.

చుబ్బనచూఱ లాడు

• కొల్లగొను, తనివి తీరా అనుభవించు. రామా. 1. 45.

చుమ్మచుట్లు

• కడుపునొప్పి.

చుమ్మలు చుట్టు

• కడుపులో ప్రేవులు తోడినట్లగు. విజ. 3. 135.

ఉమ్మలువాఱు

• చూ. చుమ్మలు చుట్టు.

చుయికొట్టు

• చుయ్యి మను. ధ్వన్యనుకరణము.

చురక తగిలించు

• నొప్పి తగులునట్లు అను, శాస్తి చేయు. కొత్త. 15.

చురకత్తి

• చిన్నకత్తి.

చురచుర చూచు

• కోపముతో చూచు.
• "చురచురం గనుఁగొని." కవిక. 2. 127. శకుం. 3. 143.

చురచుర వోవు

• మండు.
• "అరదము...చురచుర వోయిన." భార. శల్య. 2. 335.

చురియకాడు

• కత్తి పట్టిన సైనికుడు. కుమా. 11. 40.

చుఱచుఱ మను

• చుఱుకు చుఱుక్కు మను.
• "గఱి గఱి నంట తుంట విలుకాని శరంబులు నాయురంబునన్, జుఱచుఱఁ గాడ నీవు దయఁ జూడక..." రాజగో. 1. 100.
• చుఱ చుఱ చూచు, నాలుక చుఱ చుఱ మను ఇత్యాదులలో రకరకాలుగా ఇది ఉపయుక్త మవుతూ ఉంది.

చుఱపుచ్చు

• కాల్చు.

చుఱవుచ్చు

• కాల్చు.

చు ఱ్ఱడచు

• చురుక్కు మను.
• "అడుగులఁ బుప్పొడు లంటి చుఱ్ఱడుచుచో." కవిక. 3. 92.

చుఱుకు చూపు

• బాధించు, కాల్చు.
• "ఈ చొప్పున సేవకుం జుఱుకుఁ జూపుదురే." జైమి. 4. 25.

చుఱుకు మను

• ముల్లులాంటివి గుచ్చుకొనగా బాధ కలుగు.

చుఱు కైన

• తెలివి గల, వేగవంత మైన పదు నైన.

చుఱుక్కున

• కొఱుకుట వంటి వానిలో ధ్వన్యనుకరణము. రాధి. 4. 102.

చుఱుక్కు మను

• చుఱు కను.

చుఱుచూడులు చూడు

• బాగా కాల్చు.

చుఱు మను

• నొప్పిపడు.
• "మనసు చుఱ్ఱు మనంగన్." విష్ణుపు. 77.

చుఱ్ఱుపుచ్చు

• బాధించు.
• "సోమిచ్చి నీశత్రుఁ జుఱుపుచ్చు ననచు." ద్వి. జగ. పు. 173.

చులుకగా పలుకు

• చులకన చేసి మాట్లాడు, కించపఱచు.
• "చులుకగా నీయయ్యఁ బలుకకు మనుడు." పండితా. ప్రథ. పురా. పుట. 412.

చులుక జూచు

• కించపఱుచు, తక్కువగా చూచు. చులుక జేయు
• ఎగురకొట్టు.
• "కేతుదండంబులు నఱికి చులుకం జేయుచు రథికసారథిసహితంబుగా/" భార. భీష్మ. 2. 71.

చులుకదనము వచ్చు

• అగౌరవం కలుగు.
• "కాలగతి నెంతవారికి, వాలాయము చులుకదనము వచ్చుట యరుదా." వేమన.

చులుక నగు

• తేలి కగు, గౌరవహీన మగు.

చులుకపడు

• న్యూనత కలుగు.

చులుకపాటు

• చులుకన, న్యూనత.

చుల్క నగు

• చులుకన వచ్చునప్పు డెల్లా చుల్కన అని కూడా అన వచ్చును.

చుల్కబారు

• తేలిక యగు.
• "మానస మొండొక చుల్కబారు." పాణి. 3. 100.

చుల్లర వెట్టు

• బాధ పెట్టు. సాంబో. 1. 88.

చువ్వన

• శీఘ్రంగా.

చువ్వున

• శీఘ్రంగా.

చూకరుపడు

• దు:ఖించు.

చూచాయగా

• సూచనాప్రాయముగా.
• "ఆ చిన్నెలు సవసవగాఁ జూచాయగ విని......" రాధా. 1. 6.
• "అత నీసారి యెన్నికలలో నిలబడతాడని చూచాయగా తెలుస్తూ ఉంది." వా.

చూచి చూచి

• తెలిసి తెలిసీ, ఉండి ఉండీ...
• "ఎట్టు సూచి చూచి యిది పాప మనక యి,య్యసురవాతఁ ద్రోతు నదయవృత్తి." భార. ఆది 6. 249.
• "చూచి చూచి ఆ మసులాడికి రత్నం లాంటి పిల్ల నెలా యిచ్చా వయ్యా." వా.

చూచినట్లు

• స్వయంగా చూచినరీతిగా. చూడక పోయినా అనుట.
• "తావక గుణంబులు చూచినయట్ల గట్టిగన్." కళా. 4. 132.

చూచుకొను

• గమనించు.
• "నిను విచారించవు నినుఁ జూచు కొనవు." ద్విప. మధు. 5.
• "ముందూ వెనుకా చూచుకొని నడవాలయ్యా." వా.

చూచుకో......

• చూస్తువుగాని లే. బెదిరింపు.
• "చూచుకో. ని న్నేం చేస్తానో? వా. చూచెదము
• చూతాము లే.
• వాడుకలో -
• "వా డెట్లా ఇవ్వక పోతాడో చూతాము." వా.
• "వా డేం చేస్తాడో చూస్తాంగా." వా.

చూడ గను

• దర్శనభాగ్యము పొందు.
• "వైకుంఠుండు భూభేదన,క్రీడాలం పటుఁ డయ్యు మీపదము వీక్షింపంగ లేఁ డయ్యె నేఁ, జూడం గంటి." కా. మా. 1. 132.

చూడగల వాడు

• అందమైన వాడు.
• "చూడఁగల వాఁడు మే లైనసొబగు వాఁడు." విజ. 2. 164.

చూడగా చూడగా

• చూస్తూ ఉండగనే.
• "రవికరతాప మాఱెఁ, జూడఁ జూడంగఁ దారకస్ఫురణ దాఱె." మను. 3. 23.

చూడ జూడ '*చూడగా చూడగా.

• "చూడఁ జూడఁ బై నెలమెడు వల్ద కోసులును........" కుమా. 6. 130.
• పరిశీలించినకొద్దీ అనే అర్థంలో నేటికీ వాడుకలో ఉంది.
• "చూడగా చూడగా ఇతగాడు కొంప ముంచేట్టు తోస్తుంది." వా.

చూడ దొడ్డ మంచముకోడు

• పై ఆటోపమే కాని లోపల యేమీ లే దనుట.
• "చూడ దొడ్డను మంచముకోడు గాని, యేమి సంపద పార్వతి కీశ్వరునకు." దశా. వరాహ. 105. పే.

చూడ నోడు

• చూచుటకు సిగ్గుపడు.
• "ఇనుదెసఁ జూడ నోడి తల లెత్తక నీటఁ దదీయబింబముం, గని." పారి. 2. 31.

చూడ బోయినతీవ కాళ్ళ దగులు

• వెదకబోయినదే ఎదురుపడు అనుట వంటిది. సుద. 2. 64.

చూడ ముచ్చ టగు

• కనులపండు వగు, దర్శనీయ మగు.
• "ఆ అన్నదమ్ము లిద్దరూ కలిసి మెలిసి తిరుగుతుంటే చూడ ముచ్చ టవుతుంది." వా.

చూడు నా దెబ్బ !

• నే నేం చేస్తానో చూచుకో.
• చూ. చూడు నాప్రతాపము; చూచుకో.

చూడు నాప్రతాపము

• నేను నీకు చెఱుపు చేయ గలను అని బెదిరించుటలో ఉపయోగించు మాట.
• వాడుకలోనూ - చూడు నా ప్రతాపం, చూడు నాదెబ్బ - అంటారు.
• "సొమ్ము మీఁదట నీ కీయఁ జూడు నా ప్ర,తాపమని పల్కి యుత్సాహచాపలమున." శుక. 3. 77. చూడు మఱి
• చూడూ....; చూద్దువు గాని లే.
• "నీ బుద్ధికొలఁది చూడు మఱి." సరం. 3. 204.

చూడు వట్టు లాడు

• నిప్పు ముట్టించిన కఱ్ఱలను పట్టుకొని ఆడు.
• "ధర హిమమేరు మందర ముఖ గిరుల, భరగణంబులు సూడు వట్టు లాడుదురు." పండితా. ప్రథ. వాద. పు. 678.

చూడ్కి కందు

• కనబడు.
• "సూక్ష్మదృష్టి వీక్షించినఁ జూడ్కి కందు." కాశీ. 4. 130.

చూడ్కికి వ్రే గగు

• కష్టదర్శన మగు.
• "తెగియుఁ జూడ్కికిఁ జాల వ్రేఁ గగుచుఁ బొలిచె." భార. ద్రోణ. 2. 126.

చూడ్కిపండువు

• నేత్రపర్వము. విప్ర. 2. 14.

చూడ్కిపండువు అగు

• కనుల పండు వగు.
• "అమ్మరు నెలగోలు, పౌఁజు లనఁగఁ జూడ్కిపండు వగుచు." పారి. 3. 51.
• చూ. కన్నులపండువు.

చూడ్కుల ద్రావు

• అతిప్రేమతో, అత్యాకాంక్షతో చూచు.
• "లలితాంగి యవయవములు సూచి మది దని వోవక చూడ్కులఁ ద్రావఁ దలఁచు." కుమా. 5. 45.
• చూ. కనులతో త్రావు.

చూడ్కుల పండువు

• కనులపండువు.
• "ఆత్మవ,క్షోమణివేదిఁ బొల్పెసఁగఁ జూడ్కుల పండువు సేయువేంకట, స్వామి కృతార్థుఁ జేయు." పారి. 1. 1.

చూతము గా

• చూస్తాము గా చూస్తాము లే అని నేటివాడుక.
• ఒక విధమైన ఉదాసీనభావాన్ని, అసమ్మతినీ సూచించే పలుకుబడి.
• "తా వాదము సేసి శివమతంబు జయింపఁగా వచ్చెనొ? చూతము గా రావింపుము." ఆము. 4. 55.
• "ఎవ డొస్తాడో చూస్తాం గా నిన్ను రక్షించడానికి." వా.

చూప చెప్ప గలుగు

• వాక్చక్షుగోచరు డగు.
• "చూపఁ జెప్పఁ గలభక్తసుజనుఁడవు మాకు." తాళ్ల. సం. 6. 60.

చూపట్ట గలది

• సుందరి.
• దర్శనీయురాలు.
• "చూపట్టంగలదాన నొంటిమెయి నిచ్చోఁ బోవరా దంచు." శుక. 3. 151. చూపట్టు
• 1. కనబడు.
• "అమలమూర్తు లై మీరు మహిం జూ పట్టెద రేటికి." జైమి. 8. 19.
• "ప్రసూనంబులుఁ దమ్మలములుఁ జూ పట్టంగా." రుక్మాం. 3. 225.
• 2. తోచు.
• "తాలిమి చూపట్టును ధైర్య మనఁగ." కావ్యా. 2. 38.
• 3. కలుగు.
• "సర్వలక్షణపరిపూర్ణచారుమూర్తి, పట్టి జాంబవతికిని జూపట్టినపుడు." సాంబో. 4. 85.

చూపడు

• చూపట్టు.

చూపరి

• రూపవంతుడు.
• రూపవతి.
• "చూపరుల నెరివ నైనను, నేపున సంభోగకేళి నెనయం జూచున్." హంస. 4. 147.

చూపఱు

• చూచువారు.

చూపఱులు

• చూచువారు.

చూపి చూపక మునుపె

• వెంటనే.
• "మొనసి వెల చూపి చూపక మునుపె వారి, సరకు లమ్ముడు వోయె...." శుక. 2. 564.
• చూ. అనియు ననక మునుపే.

చూపిడు

• చూపు.

చూపి మోపి అను

• సాటువులు పెట్టి నిందించు సామాన్యంగా ఆడవాళ్లు కుక్కమీదనో, పిల్లి మీదనో పెట్టి దేనినో చూపిస్తూ ఎవరినో యెత్తి పొడవడం నిందించడం మామూలు.
• "వినుము ప్రభావతి నేమ,న్ననఁ దెలిపెదఁ జూపి మోపి యనుటయుఁ గదా!" శుక. 2. 559.
• చూ. సూటి పోటి మాటలు.

చూపుగుఱ్ఱము

• ఆకారంపుష్టి, నై వేద్యంనష్టి, చూడ్డానికి బాగుండునే కాని పనికి రా డనుట.
• "సుకవాసి పనిపంద చూపుగుఱ్ఱంబు." గౌ. హరి. ద్వితీ. పం. 1494.
• "ఆకారపుష్టి నైవేద్యం నష్టి." సా.

చూపుడు ఆయికం

• స్వాధీనం చేయకుండా తనఖా పెట్టుట.
• ఆయికం, తనఖా, ఆడుమానం యివన్నీ ఒక్కొక్క ప్రాంతంలో ఒక్కొక్కటి వాడినా అన్నీ ఒకటే.
• స్వాధీన ఆయికానికి ఇది వ్యతిరేక మయినది.
• "ఆ యిల్లు చూపుడు ఆయికం పెట్టి మూడు వందలు తెచ్చాను." వా. చూపుడుకొంగు
• చీరలో పైకి బాగా కనబడునట్టు కట్టిన కొంగు.
• అమ్మువా రా కొంగునే పైకి వచ్చునట్లు మడుస్తారు.

చూపుడుకోక

• పలుచని నేత గల చీర. బ్రౌన్.

చూపుడుగుఱ్ఱము శ. ర.

• చూ. చూపుగుఱ్ఱము.

చూపుడు పూట

• పూటకాపు.
• పూటపడిన వాడు.
• ఒకరికి బదులుగా ఒకరిని పూట పెట్టి అప్పు తీసికొనుట అలవాటు.
• చూపుడు ఆయకము, చూపుడు అడమానము వంటివానిలోని చూపుడు వంటిదే యిది. తాళ్ల. సం. 10. 142.
• "చూపుడుఁబూఁట యతఁడు ఋణిఁ, జూపవలయుఁ జూపఁ డేని సొ మ్మరువఁ దగున్." విజ్ఞా. వ్యవ. 86.

చూపుడువ్రేలు

• బొటనవ్రేలి ప్రక్కవేలు. తర్జని.

చూపు తప్పు

• గమనించక పోవు, లక్ష్య పెట్టక పోవు.
• "శూలద బ్రహ్మయ్య చూపుఁ దప్పితివొ." పండితా. ద్వితీ. ,మహి. పుట. 214.

చూపులనె చుఱ పుచ్చు

• తీక్ష్ణముగా చూచు, చూపులతోనే కాల్చు.
• "వచ్చు రిపుఁ జూపులనె చుఱ పుచ్చుచు...." ఆము. 3. 28.

చూపెట్టుకొని

• 1. గమనిస్తూ.
• "నిజచ్ఛాయం గని తమ్ము నంత నంతఁ జూపెట్టుక వచ్చు నొంటని తమ్మికంటులని." చంద్రా. 5. 63.
• 2. కాచుకొని; కాపాడు కుంటూ.
• "అశక్తుని చంద మొంది చూ,పెట్టుక యుండ నేల." ఉత్త. రా. 5. 11.
• ఉపేక్షతో చూచు అని వావిళ్ళ ని.
• కాని రాయలసీమలో నేటికీ పై అర్థంలోనే ఉంది.
• "ఏదో మా నాన్నను చూపెట్టుకొని ఉంటూంది మా అక్క." వా.

చూపోపక

• అసూయ పడి.
• "చూపోపక." నైష. 6. 32.
• "విధి నా,పాపల మువ్వురఁ దోడ్తోఁ, జూపోపక చంపెఁ దత్ప్రసూతిదినములన్." ఉ. హరి. 2. 14.

చూపోపని

• అసూయ పడునట్టి.
• "క్షితి కెల్ల నిను నభిషిక్తుఁ గావింతు, నందుకుఁ జూపోపనట్టి వారలను." వర. రా. అయో. పు. 340. పంక్తి. 5.

చూపోపమి

• అసూయ.
• "దివిజద్రుప్రసవంబుఁ గాంచిన సపత్నిం జూచి చూపోపక." ఆము. 5. 74.

చూపోపు

• ఓర్చుకొను.
• "ఆ పసిఁడి గిన్నె యెవ్వరి,చే పడియెనొ వీరి నేల సిలుగులఁ బెట్టం, జూపోపరుగా." విప్ర. 5. 28.

చూపోర్చు

• సహించు.
• చూపోపమికి వ్యతిరేక మయినది.
• "ఒకరి మేలునకుఁ జూపోర్చినవాఁడు." వర. రా. అయో. పు. 247. పంక్తి. 14.

చూరకత్తి

• ఒక రకమైన కత్తి.

చూరనాడు.

• కొల్లగొను.
• "ప్రచండకుసుమ, కాండ భండనమున సరికట్లఁ బెనఁగి, సుప్తిఁ బొందిరి తెమ్మెరల్ చూరనాడ." శుక. 2. 69.

చూరుకత్తి

• ఒక రకమైన చిన్నకత్తి. బ్రౌన్.

చూరుకమ్మి

• ఇంటి ఆకుకప్పుకు పైన ఎగిరి పోకుండా కట్టే పట్టె.

చూరుకుట్టు

• ఇంటిమీది ఆకు కప్పునకు కుట్టే కుట్టు.

చూరుకుట్టుదబ్బ

• చూ. చూరుకుట్టుబద్ద.

చూరుకుట్టుబద్ద

• చూరు కుట్టే వెదురుబద్ద.

చూరు పట్టుకొని వేలాడు

• వా ళ్లెంత తిరస్కరించినా వారిమీదనే పడి చచ్చువారి యెడ ఉపయోగించే మాట.
• "వాడు అత్తగారింట్లో ఎన్నిమాటలన్నా పడి ఉన్నాడు. మెడ బట్టి తోస్తే చూరు పట్టుకొని వేలాడే రకం." వా.

చూరుపట్టె

• చూరుకమ్మి.

చూరుమొగ్గ

• చూరుపట్టీపై తీర్చిన - చేతిపని చేసిన - మొగ్గ. జైమి. 5. 157.

చూరెలుక

• ఒక రకమైన ఎలుక.

చూర్ణము సేయు

• నాశము చేయు.
• "దుష్ట సత్వముల్, ధారుణి నేపు రేఁగి బెడిదంబుగ మూఁకలు గట్టి గ్రామముల్, మారి మసంగిన ట్లయి సమస్తముఁ జూర్ణము చేసినప్పుడు." రుక్మాం. 3. 79.