పదబంధ పారిజాతము/చుటుక్కు మను

←పదబంధ పారిజాతము/చిత్తం

పదబంధ పారిజాతము (1959) రచించినవారు నార్ల వెంకటేశ్వర్లు
పదబంధ పారిజాతము/చుక్కకాడ

పదబంధ పారిజాతము/చుట్టపువాడు→

చుట్టపువాడు

బంధువు.

చుట్టము పక్కము

బంధువర్గము జం.
"నీవ చుట్టంబుఁ బక్కంబు నీవ చెలియు." భార. శాం. 1.
"తనకుఁ జుట్టంబు పక్కంబు తల్లి దండ్రు, లన్న దమ్ములు మనుమలు నాలు బిడ్డ, లెల్ల నల్లుండ్రు నిల్లండ్రు నుల్లసిల్ల, ననిశముఁ గుబేరసంపద నతిశయిల్లు." బహు. 5. 64. పే.
"వాని కొక చుట్టము పక్కము లేరు." వా.

చుట్టముల సురభి

బంధుప్రియుడు.
చుట్టాల కాశ్రయ మైనవాడు.
"చుట్టముల సురభి నీ వని, భట్టికిఁ దగఁ బ్రియము చెప్పి పంకజనయనా, పట్టాంశుకమణిభూషా, రట్టజహయ గంధసింధురంబుల నొసఁగెన్." విక్ర. 4. 191.
చూ. చుట్టాల సురభి.

చుట్టలపై దాడి వెట్టు

బంధువుల యిండ్లపై పడు.
వారి యిండ్లలో తిష్ఠ వేయు.
"ఒలఁబడ్డ నెపమునఁ గల లేని సిరిఁజెప్పి, చుట్టలపై దాడి వెట్టువారు." ఆము. 7. 21.

చుట్టలు గొను

చుట్టుకొను. ద్వాద. 5. 74.

చుట్టాలసురభి

బంధుప్రీతి కలవాడు.
"బంటు నొచ్చిన నోరఁ బలుకండు నెఱవాది, సుఖభోగి చుట్టాల సురభి...." ఉ. హరి. 5. 278.
"చుట్టాల సురభియై సొబఁగు నొందెనె కాని." పాండు. 1. 67.
"చుట్టాలసురభికి సుందరీమణికి." గౌ. హరి. ప్ర. పంక్తి. 40.
చూ. చుట్టముల సురభి.

చుట్టాలు పక్కాలు

బంధువర్గము.
"చుట్టాలఁ బక్కాల జోడని కడకు... రప్పింప." పండితా. ప్రథ. పురా. పుట. 288.
'ఒక చుట్టమా పక్కమా వాని కెవ రున్నారు' అని విడిగా కూడా వాడుకలో నున్నది.

చుట్టిల్లు

గుండ్రంగా నడుమ నిట్రాడు నాటి కట్టిన యిల్లు. శ. ర.

చుట్టి వచ్చు

చుట్టుకొని వచ్చు. ప్రదక్షిణం చేయు.

చుట్టుకొను

1. బాకీక్రింద జమ పెట్టుకొను.
"జూద మాడినపైఁడి చుట్టుకొనిన." కాశీ. 4. 99.
2. దొంగిలించు.
"వాడు ఇంట్లో నాలుగు రోజులు చుట్టపు చూపుగా ఉండి చేతి కందిన వస్తువులను చుట్టుకొని పోయినాడు." వా.
3. క్రమ్ము, వ్యాపించు; పాల బడు.
"విధాతృ మఘమూర్తులం జుట్టుకొన్న యజ్ఞానతిమిరంబు." కాశీ. 5. 100.
"ఇల్లంతా పొగ చుట్టుకొన్నది." వా.
"వీళ్ల నాన్న నాగుబామును చంపాడట. పాపం వీణ్ణి చుట్టుకొంది. అంచేతే వీడికి సంతానం కలుగ లేదు." వా.

చుట్టు కొల్లారము

చుట్టు బవంతి.

చుట్టుగత్తి

చక్రము.
"చుట్టుం, గత్తిన్ మధుకైటభోరు కంఠము లలనాఁ డొత్తిన." పాండు. 2. 33.
చూ. చుట్టుకైదువు.

చుట్టుగుల్ల

శంఖం. బ్రౌన్.

చుట్టు గొల్లారము

నడుమ ఖాళీ. చుట్టూ కట్టడం గల యిల్లు.

చుట్టు చవికె

చుట్టిల్లు.

చుట్టుదారి

దూరం దారి.
"అలా వెడితే ఎలా. చుట్టుదారి అది." వా.
చూ. చుట్టగు.

చుట్టుపట్టు

సమీపప్రాంతం.
"చుట్టు పట్టున నెట్టి బెట్టిదంబు సింగంబులుం జన వెఱచు." కాశీ. 3. 82.
వాడుకలో రూపం - చుట్టుపట్ల.

చుట్టుపట్ల

సమీపప్రాంతంలో.
"ఈ చుట్టుపట్ల అంత ధనవంతు లెవరూ లేరు." వా.

చుట్టుబవంతి.

చూ. చుట్టిల్లు.

చుట్టుమాలె

చుట్టు బవంతి.

చుట్టుముట్టు

చుట్టుకొను, చుట్టుకొని పట్టుకొను.
"సుడివడ్డ చామలఁ జుట్టుముట్టి." జైమి. 1. 4

చుట్టు ముట్టుకొను

ముట్టడించు.
"ఉ,వ్వెత్తుగఁ జుట్టు ముట్టుకొని యీటెల డొంకెనలం గటార్ల బ,ల్కత్తు- నత్తలంబులను." కళా. 8. 58.

చుట్టు వడు

పెనగొను.

చుట్టువారుకొను

క్రమ్ముకొను. సారం. 3. 28.

చుట్టువాఱు

చుట్టుకొను, ముట్టడించు.

చుట్టెంట

(చుట్టు + వెంట) తిరిగిన చో టెల్లా.
పండితా. ద్వితీ. పర్వ. పుట. 480. చుట్లబెట్టు
తిరుగు, ప్రదక్షిణం చేయు; తిప్పలు పెట్టు.
"విభవ మాసపడి దివిన్, నీ వెంత చుట్లఁ బెట్టినఁ, బోవునె శాపంబు." నిరంకు. 4. 111.
"పాలచేరులు వట్టి తూలింప బలిమి నీ,డ్చుకొని కొండలఁ దూఱి చుట్లబెట్టు." మను. 4. 42.
వాడుకలో - చుట్టబెట్టు అనే వినవస్తుంది.
"వాడు ఊరంతా చుట్టబెడుతున్నాడు." వా.
"మా యిల్లు చుట్టబెడితే యేం లాభం? అక్కడికి వెళ్లి నేను చెప్పినట్లు చేయి." వా.
రూ. చుట్టబెట్టు.

చుట్లు వెట్టు

పరిభ్రమించు.
దూరముగా పోక. అక్క డక్కడనే తిరుగు.
"వీటి వాకిటిచోటనే విడువ కెపుడు, సుట్లు వెట్టుచు నుందురు సోమరవులు." ఆము. 2. 10.

చుప్పనాతి

చూ. చుప్పనాతి, శూర్పణఖ.

చుప్పనాతి శూర్పణఖ

పైకి అమాయకురాలుగా కనబడినా మాయలాడి.
చుప్పనాతి అన్న శూర్పణఖ అన్నా ఒక్కటే.
"ఆ చుప్పనాతి శూర్పణఖ మెల్ల మెల్లగానే వాణ్ణి మాకు కాకుండా చేసింది." వా.

చుబ్బనచూఱ యగు

సంతృప్తికర మగు.
"లీల నా ముందట నాలేమ వొలసినఁ, జూడ్కికిఁ జుబ్బనచూఱ గాదె." భార. విరా. 2. 86.

చుబ్బనచూఱ లాడు

కొల్లగొను, తనివి తీరా అనుభవించు. రామా. 1. 45.

చుమ్మచుట్లు

కడుపునొప్పి.

చుమ్మలు చుట్టు

కడుపులో ప్రేవులు తోడినట్లగు. విజ. 3. 135.

ఉమ్మలువాఱు

చూ. చుమ్మలు చుట్టు.

చుయికొట్టు

చుయ్యి మను. ధ్వన్యనుకరణము.

చురక తగిలించు

నొప్పి తగులునట్లు అను, శాస్తి చేయు. కొత్త. 15.

చురకత్తి

చిన్నకత్తి.

చురచుర చూచు

కోపముతో చూచు.
"చురచురం గనుఁగొని." కవిక. 2. 127. శకుం. 3. 143.

చురచుర వోవు

మండు.
"అరదము...చురచుర వోయిన." భార. శల్య. 2. 335.

చురియకాడు

కత్తి పట్టిన సైనికుడు. కుమా. 11. 40.

చుఱచుఱ మను

చుఱుకు చుఱుక్కు మను.
"గఱి గఱి నంట తుంట విలుకాని శరంబులు నాయురంబునన్, జుఱచుఱఁ గాడ నీవు దయఁ జూడక..." రాజగో. 1. 100.
చుఱ చుఱ చూచు, నాలుక చుఱ చుఱ మను ఇత్యాదులలో రకరకాలుగా ఇది ఉపయుక్త మవుతూ ఉంది.

చుఱపుచ్చు

కాల్చు.

చుఱవుచ్చు

కాల్చు.

చు ఱ్ఱడచు

చురుక్కు మను.
"అడుగులఁ బుప్పొడు లంటి చుఱ్ఱడుచుచో." కవిక. 3. 92.

చుఱుకు చూపు

బాధించు, కాల్చు.
"ఈ చొప్పున సేవకుం జుఱుకుఁ జూపుదురే." జైమి. 4. 25.

చుఱుకు మను

ముల్లులాంటివి గుచ్చుకొనగా బాధ కలుగు.

చుఱు కైన

తెలివి గల, వేగవంత మైన పదు నైన.

చుఱుక్కున

కొఱుకుట వంటి వానిలో ధ్వన్యనుకరణము. రాధి. 4. 102.

చుఱుక్కు మను

చుఱు కను.

చుఱుచూడులు చూడు

బాగా కాల్చు.

చుఱు మను

నొప్పిపడు.
"మనసు చుఱ్ఱు మనంగన్." విష్ణుపు. 77.

చుఱ్ఱుపుచ్చు

బాధించు.
"సోమిచ్చి నీశత్రుఁ జుఱుపుచ్చు ననచు." ద్వి. జగ. పు. 173.

చులుకగా పలుకు

చులకన చేసి మాట్లాడు, కించపఱచు.
"చులుకగా నీయయ్యఁ బలుకకు మనుడు." పండితా. ప్రథ. పురా. పుట. 412.

చులుక జూచు

కించపఱుచు, తక్కువగా చూచు. చులుక జేయు
ఎగురకొట్టు.
"కేతుదండంబులు నఱికి చులుకం జేయుచు రథికసారథిసహితంబుగా/" భార. భీష్మ. 2. 71.

చులుకదనము వచ్చు

అగౌరవం కలుగు.
"కాలగతి నెంతవారికి, వాలాయము చులుకదనము వచ్చుట యరుదా." వేమన.

చులుక నగు

తేలి కగు, గౌరవహీన మగు.

చులుకపడు

న్యూనత కలుగు.

చులుకపాటు

చులుకన, న్యూనత.

చుల్క నగు

చులుకన వచ్చునప్పు డెల్లా చుల్కన అని కూడా అన వచ్చును.

చుల్కబారు

తేలిక యగు.
"మానస మొండొక చుల్కబారు." పాణి. 3. 100.

చుల్లర వెట్టు

బాధ పెట్టు. సాంబో. 1. 88.

చువ్వన

శీఘ్రంగా.

చువ్వున

శీఘ్రంగా.

చూకరుపడు

దు:ఖించు.

చూచాయగా

సూచనాప్రాయముగా.
"ఆ చిన్నెలు సవసవగాఁ జూచాయగ విని......" రాధా. 1. 6.
"అత నీసారి యెన్నికలలో నిలబడతాడని చూచాయగా తెలుస్తూ ఉంది." వా.

చూచి చూచి

తెలిసి తెలిసీ, ఉండి ఉండీ...
"ఎట్టు సూచి చూచి యిది పాప మనక యి,య్యసురవాతఁ ద్రోతు నదయవృత్తి." భార. ఆది 6. 249.
"చూచి చూచి ఆ మసులాడికి రత్నం లాంటి పిల్ల నెలా యిచ్చా వయ్యా." వా.

చూచినట్లు

స్వయంగా చూచినరీతిగా. చూడక పోయినా అనుట.
"తావక గుణంబులు చూచినయట్ల గట్టిగన్." కళా. 4. 132.

చూచుకొను

గమనించు.
"నిను విచారించవు నినుఁ జూచు కొనవు." ద్విప. మధు. 5.
"ముందూ వెనుకా చూచుకొని నడవాలయ్యా." వా.

చూచుకో......

చూస్తువుగాని లే. బెదిరింపు.
"చూచుకో. ని న్నేం చేస్తానో? వా. చూచెదము
చూతాము లే.
వాడుకలో -
"వా డెట్లా ఇవ్వక పోతాడో చూతాము." వా.
"వా డేం చేస్తాడో చూస్తాంగా." వా.

చూడ గను

దర్శనభాగ్యము పొందు.
"వైకుంఠుండు భూభేదన,క్రీడాలం పటుఁ డయ్యు మీపదము వీక్షింపంగ లేఁ డయ్యె నేఁ, జూడం గంటి." కా. మా. 1. 132.

చూడగల వాడు

అందమైన వాడు.
"చూడఁగల వాఁడు మే లైనసొబగు వాఁడు." విజ. 2. 164.

చూడగా చూడగా

చూస్తూ ఉండగనే.
"రవికరతాప మాఱెఁ, జూడఁ జూడంగఁ దారకస్ఫురణ దాఱె." మను. 3. 23.

చూడ జూడ '*చూడగా చూడగా.

"చూడఁ జూడఁ బై నెలమెడు వల్ద కోసులును........" కుమా. 6. 130.
పరిశీలించినకొద్దీ అనే అర్థంలో నేటికీ వాడుకలో ఉంది.
"చూడగా చూడగా ఇతగాడు కొంప ముంచేట్టు తోస్తుంది." వా.

చూడ దొడ్డ మంచముకోడు

పై ఆటోపమే కాని లోపల యేమీ లే దనుట.
"చూడ దొడ్డను మంచముకోడు గాని, యేమి సంపద పార్వతి కీశ్వరునకు." దశా. వరాహ. 105. పే.

చూడ నోడు

చూచుటకు సిగ్గుపడు.
"ఇనుదెసఁ జూడ నోడి తల లెత్తక నీటఁ దదీయబింబముం, గని." పారి. 2. 31.

చూడ బోయినతీవ కాళ్ళ దగులు

వెదకబోయినదే ఎదురుపడు అనుట వంటిది. సుద. 2. 64.

చూడ ముచ్చ టగు

కనులపండు వగు, దర్శనీయ మగు.
"ఆ అన్నదమ్ము లిద్దరూ కలిసి మెలిసి తిరుగుతుంటే చూడ ముచ్చ టవుతుంది." వా.

చూడు నా దెబ్బ !

నే నేం చేస్తానో చూచుకో.
చూ. చూడు నాప్రతాపము; చూచుకో.

చూడు నాప్రతాపము

నేను నీకు చెఱుపు చేయ గలను అని బెదిరించుటలో ఉపయోగించు మాట.
వాడుకలోనూ - చూడు నా ప్రతాపం, చూడు నాదెబ్బ - అంటారు.
"సొమ్ము మీఁదట నీ కీయఁ జూడు నా ప్ర,తాపమని పల్కి యుత్సాహచాపలమున." శుక. 3. 77. చూడు మఱి
చూడూ....; చూద్దువు గాని లే.
"నీ బుద్ధికొలఁది చూడు మఱి." సరం. 3. 204.

చూడు వట్టు లాడు

నిప్పు ముట్టించిన కఱ్ఱలను పట్టుకొని ఆడు.
"ధర హిమమేరు మందర ముఖ గిరుల, భరగణంబులు సూడు వట్టు లాడుదురు." పండితా. ప్రథ. వాద. పు. 678.

చూడ్కి కందు

కనబడు.
"సూక్ష్మదృష్టి వీక్షించినఁ జూడ్కి కందు." కాశీ. 4. 130.

చూడ్కికి వ్రే గగు

కష్టదర్శన మగు.
"తెగియుఁ జూడ్కికిఁ జాల వ్రేఁ గగుచుఁ బొలిచె." భార. ద్రోణ. 2. 126.

చూడ్కిపండువు

నేత్రపర్వము. విప్ర. 2. 14.

చూడ్కిపండువు అగు

కనుల పండు వగు.
"అమ్మరు నెలగోలు, పౌఁజు లనఁగఁ జూడ్కిపండు వగుచు." పారి. 3. 51.
చూ. కన్నులపండువు.

చూడ్కుల ద్రావు

అతిప్రేమతో, అత్యాకాంక్షతో చూచు.
"లలితాంగి యవయవములు సూచి మది దని వోవక చూడ్కులఁ ద్రావఁ దలఁచు." కుమా. 5. 45.
చూ. కనులతో త్రావు.

చూడ్కుల పండువు

కనులపండువు.
"ఆత్మవ,క్షోమణివేదిఁ బొల్పెసఁగఁ జూడ్కుల పండువు సేయువేంకట, స్వామి కృతార్థుఁ జేయు." పారి. 1. 1.

చూతము గా

చూస్తాము గా చూస్తాము లే అని నేటివాడుక.
ఒక విధమైన ఉదాసీనభావాన్ని, అసమ్మతినీ సూచించే పలుకుబడి.
"తా వాదము సేసి శివమతంబు జయింపఁగా వచ్చెనొ? చూతము గా రావింపుము." ఆము. 4. 55.
"ఎవ డొస్తాడో చూస్తాం గా నిన్ను రక్షించడానికి." వా.

చూప చెప్ప గలుగు

వాక్చక్షుగోచరు డగు.
"చూపఁ జెప్పఁ గలభక్తసుజనుఁడవు మాకు." తాళ్ల. సం. 6. 60.

చూపట్ట గలది

సుందరి.
దర్శనీయురాలు.
"చూపట్టంగలదాన నొంటిమెయి నిచ్చోఁ బోవరా దంచు." శుక. 3. 151. చూపట్టు
1. కనబడు.
"అమలమూర్తు లై మీరు మహిం జూ పట్టెద రేటికి." జైమి. 8. 19.
"ప్రసూనంబులుఁ దమ్మలములుఁ జూ పట్టంగా." రుక్మాం. 3. 225.
2. తోచు.
"తాలిమి చూపట్టును ధైర్య మనఁగ." కావ్యా. 2. 38.
3. కలుగు.
"సర్వలక్షణపరిపూర్ణచారుమూర్తి, పట్టి జాంబవతికిని జూపట్టినపుడు." సాంబో. 4. 85.

చూపడు

చూపట్టు.

చూపరి

రూపవంతుడు.
రూపవతి.
"చూపరుల నెరివ నైనను, నేపున సంభోగకేళి నెనయం జూచున్." హంస. 4. 147.

చూపఱు

చూచువారు.

చూపఱులు

చూచువారు.

చూపి చూపక మునుపె

వెంటనే.
"మొనసి వెల చూపి చూపక మునుపె వారి, సరకు లమ్ముడు వోయె...." శుక. 2. 564.
చూ. అనియు ననక మునుపే.

చూపిడు

చూపు.

చూపి మోపి అను

సాటువులు పెట్టి నిందించు సామాన్యంగా ఆడవాళ్లు కుక్కమీదనో, పిల్లి మీదనో పెట్టి దేనినో చూపిస్తూ ఎవరినో యెత్తి పొడవడం నిందించడం మామూలు.
"వినుము ప్రభావతి నేమ,న్ననఁ దెలిపెదఁ జూపి మోపి యనుటయుఁ గదా!" శుక. 2. 559.
చూ. సూటి పోటి మాటలు.

చూపుగుఱ్ఱము

ఆకారంపుష్టి, నై వేద్యంనష్టి, చూడ్డానికి బాగుండునే కాని పనికి రా డనుట.
"సుకవాసి పనిపంద చూపుగుఱ్ఱంబు." గౌ. హరి. ద్వితీ. పం. 1494.
"ఆకారపుష్టి నైవేద్యం నష్టి." సా.

చూపుడు ఆయికం

స్వాధీనం చేయకుండా తనఖా పెట్టుట.
ఆయికం, తనఖా, ఆడుమానం యివన్నీ ఒక్కొక్క ప్రాంతంలో ఒక్కొక్కటి వాడినా అన్నీ ఒకటే.
స్వాధీన ఆయికానికి ఇది వ్యతిరేక మయినది.
"ఆ యిల్లు చూపుడు ఆయికం పెట్టి మూడు వందలు తెచ్చాను." వా. చూపుడుకొంగు
చీరలో పైకి బాగా కనబడునట్టు కట్టిన కొంగు.
అమ్మువా రా కొంగునే పైకి వచ్చునట్లు మడుస్తారు.

చూపుడుకోక

పలుచని నేత గల చీర. బ్రౌన్.

చూపుడుగుఱ్ఱము శ. ర.

చూ. చూపుగుఱ్ఱము.

చూపుడు పూట

పూటకాపు.
పూటపడిన వాడు.
ఒకరికి బదులుగా ఒకరిని పూట పెట్టి అప్పు తీసికొనుట అలవాటు.
చూపుడు ఆయకము, చూపుడు అడమానము వంటివానిలోని చూపుడు వంటిదే యిది. తాళ్ల. సం. 10. 142.
"చూపుడుఁబూఁట యతఁడు ఋణిఁ, జూపవలయుఁ జూపఁ డేని సొ మ్మరువఁ దగున్." విజ్ఞా. వ్యవ. 86.

చూపుడువ్రేలు

బొటనవ్రేలి ప్రక్కవేలు. తర్జని.

చూపు తప్పు

గమనించక పోవు, లక్ష్య పెట్టక పోవు.
"శూలద బ్రహ్మయ్య చూపుఁ దప్పితివొ." పండితా. ద్వితీ. ,మహి. పుట. 214.

చూపులనె చుఱ పుచ్చు

తీక్ష్ణముగా చూచు, చూపులతోనే కాల్చు.
"వచ్చు రిపుఁ జూపులనె చుఱ పుచ్చుచు...." ఆము. 3. 28.

చూపెట్టుకొని

1. గమనిస్తూ.
"నిజచ్ఛాయం గని తమ్ము నంత నంతఁ జూపెట్టుక వచ్చు నొంటని తమ్మికంటులని." చంద్రా. 5. 63.
2. కాచుకొని; కాపాడు కుంటూ.
"అశక్తుని చంద మొంది చూ,పెట్టుక యుండ నేల." ఉత్త. రా. 5. 11.
ఉపేక్షతో చూచు అని వావిళ్ళ ని.
కాని రాయలసీమలో నేటికీ పై అర్థంలోనే ఉంది.
"ఏదో మా నాన్నను చూపెట్టుకొని ఉంటూంది మా అక్క." వా.

చూపోపక

అసూయ పడి.
"చూపోపక." నైష. 6. 32.
"విధి నా,పాపల మువ్వురఁ దోడ్తోఁ, జూపోపక చంపెఁ దత్ప్రసూతిదినములన్." ఉ. హరి. 2. 14.

చూపోపని

అసూయ పడునట్టి.
"క్షితి కెల్ల నిను నభిషిక్తుఁ గావింతు, నందుకుఁ జూపోపనట్టి వారలను." వర. రా. అయో. పు. 340. పంక్తి. 5.

చూపోపమి

అసూయ.
"దివిజద్రుప్రసవంబుఁ గాంచిన సపత్నిం జూచి చూపోపక." ఆము. 5. 74.

చూపోపు

ఓర్చుకొను.
"ఆ పసిఁడి గిన్నె యెవ్వరి,చే పడియెనొ వీరి నేల సిలుగులఁ బెట్టం, జూపోపరుగా." విప్ర. 5. 28.

చూపోర్చు

సహించు.
చూపోపమికి వ్యతిరేక మయినది.
"ఒకరి మేలునకుఁ జూపోర్చినవాఁడు." వర. రా. అయో. పు. 247. పంక్తి. 14.

చూరకత్తి

ఒక రకమైన కత్తి.

చూరనాడు.

కొల్లగొను.
"ప్రచండకుసుమ, కాండ భండనమున సరికట్లఁ బెనఁగి, సుప్తిఁ బొందిరి తెమ్మెరల్ చూరనాడ." శుక. 2. 69.

చూరుకత్తి

ఒక రకమైన చిన్నకత్తి. బ్రౌన్.

చూరుకమ్మి

ఇంటి ఆకుకప్పుకు పైన ఎగిరి పోకుండా కట్టే పట్టె.

చూరుకుట్టు

ఇంటిమీది ఆకు కప్పునకు కుట్టే కుట్టు.

చూరుకుట్టుదబ్బ

చూ. చూరుకుట్టుబద్ద.

చూరుకుట్టుబద్ద

చూరు కుట్టే వెదురుబద్ద.

చూరు పట్టుకొని వేలాడు

వా ళ్లెంత తిరస్కరించినా వారిమీదనే పడి చచ్చువారి యెడ ఉపయోగించే మాట.
"వాడు అత్తగారింట్లో ఎన్నిమాటలన్నా పడి ఉన్నాడు. మెడ బట్టి తోస్తే చూరు పట్టుకొని వేలాడే రకం." వా.

చూరుపట్టె

చూరుకమ్మి.

చూరుమొగ్గ

చూరుపట్టీపై తీర్చిన - చేతిపని చేసిన - మొగ్గ. జైమి. 5. 157.

చూరెలుక

ఒక రకమైన ఎలుక.

చూర్ణము సేయు

నాశము చేయు.
"దుష్ట సత్వముల్, ధారుణి నేపు రేఁగి బెడిదంబుగ మూఁకలు గట్టి గ్రామముల్, మారి మసంగిన ట్లయి సమస్తముఁ జూర్ణము చేసినప్పుడు." రుక్మాం. 3. 79.