పదబంధ పారిజాతము/కొట్టకొన

←పదబంధ పారిజాతము/కుంటెన ముడి

పదబంధ పారిజాతము (1959) రచించినవారు నార్ల వెంకటేశ్వర్లు
పదబంధ పారిజాతము/కృత మెఱుగు

పదబంధ పారిజాతము/కొల్ల గొట్టు→

"కొక్కొక్కో యనుచుఁ గోడి కూయఁ దొడంగెన్." వరాహ. 4. 164.

కొక్కొరొకో అను

కోడి కూయు. ధన్యనుకరణము.
"కొక్కొరొకో యని కుక్కుటంబులు కూసె." కాశీ. 3. 235.

కొక్కొరోకో యను

కోడి కూయు. ధ్వన్యనుకరణము.
"కొక్కొరో, కోయనికూయఁ డే యతఁడు." నైష. 8. 79.

కొక్కోకో

కోడి కూయు. ధ్వన్యనుకరణము.
"కొక్కొకో యని కుక్కుటచ్ఛట లెలుంగుల్ రెచ్చె నల్దిక్కులన్." బహు. 3. 94

కొట్టకొన

చిట్టచివర.
"ఆ చెట్టు కొట్టకొనాన ఒక పండు వేలాడుతూ ఉంది." వా.

కొట్టరువు

ధాన్య ముంచుకునే కొట్టు.
"కొట్టరువునఁ బళ్ళు గొలిపించు చుండ." బస. 6. 168 పు.

కొట్టికత్తె

పనికత్తె.
"గుత్తులయెడ చిగుళ్లు...కొట్టికత్తెలు పిడికిన..." కేయూర. 4. 50.

కొట్టికాడు

పనివాడు, నౌకరు.
"హరిణాజినోత్తరీయుఁడు, నిరాయుధుఁడు నగుచు నతని నెల వగునడవిన్, జొరఁ గొట్టికాండ్రు డెక్కెముఁ, బరికించి యెఱింగి కలయఁబడి కూఁత లిడన్." ఆము. 3. 26.
రూ. కొటికాడు.

కొట్టి కోలాహలంగా

ఎక్కితొక్కి; పూర్తిగా, బాగా.
ఎట్లైనా చాలును అనుపట్ల ఉపయోగించే పలుకుబడి.
"శేరు బియ్యం అయితే మన అందరికీ కొట్టి కోలాహలంగా సరిపోతుంది." వా.
"మూడుసేర్ల బియ్యం వేస్తే వారందరికీ కొట్టి కోలాహలంగా సరిపోతుంది." వా.

కొట్టి కోలాహలము చేయు

పాడు చేయు.
"కొట్టి కోలాహలము చేసి కూలఁ గ్రుమ్మి, చెండి చెకపికలాడమా యుండె నేని." సారం. 1. 74.

కొట్టినపిండి

బాగా తెలియును.
"కోమలి నాకు నెట్టి యెడఁ గొట్టినపిండి సమస్తలోకముల్..." కళా. 6. 37.
వాడుకలో కూడా ఉంది:
"వాడికి వ్యాకరణశాస్త్రం కొట్టిన పిండి." వా.

కొట్టివేయు

1. దొంగిలించు.
"వాడు నా పుస్తకం కొట్టివేసినాడు." వా.
2. త్రోసివేయు.
"కోర్టులో వాడి కేసును కొట్టివేశారు. ఆనాటినుండీ వాడు మనిషి మనిషి గా ఉండడం లేదు." వా.
3. లెఖ్ఖ తీసివేయు.
"ఈ డబ్బు తీసుకొని నా లెఖ్ఖ కొట్టివేయండి." వా.
4. పడగొట్టించు.
"దళ వాయితోడ గోడకు, వెలుపటి యిల్లిల్లు గొట్టివేయించి." కువలా. 3. 3

కొట్టుకాడు

1. కొట్టుకొను.
"ఇట్టటు బెట్టుగఁ గొట్టుకాడుచున్." రాధి. 2. 89.
2. కొట్టునట్టివాడు.
"ఉలుకును గొట్టుకాడు నగు." రాధి. 1. 128.

కొట్టుకొను

తన్నుకొను; ఏడ్చు; గట్టిగా చెప్పు.
"కడుపు నొప్పితో వాడు కొట్టు కుంటున్నాడు." వా.
"పిల్లడు పోయా డని ఆమె కొట్టు కొంటూ ఉంది." వా.
"వద్దో ఆవ్యాపారం అని కొట్టుకున్నాను. విన్నాడు కాదు." వా.

కొట్టు చీకుడు గుడ్డలు

అంగట్లో నిల్వ వుండిపోయి చీకు పట్టిపోయిన గుడ్డలు. క్రొత్త. 20.

కొట్టుడుబిళ్ళలు

గోళీకాయలు.<.big> బ్రౌన్.

కొట్టుపడు

దెబ్బ తిను.
"కొట్టువడి యటకు మును పే, తిట్టుంబడి." మను. 4. 86.
రూ. కొట్టువడు.
ఇందుకు దగ్గఱి భావచ్ఛాయలన్నీ ఈ అర్థంతోనే సరిపెట్టు కొనవచ్చును.

కొట్టు మిట్టాడు

చెల రేగు, కలతపడు, తన్ను కొను.
"రక్కసులు వేడబంబుల, మిక్కిలి నాముకొని కొట్టుమిట్టాడంగా..." యయాతి. 2.
"నట్టడవిలోన న న్నిట్టు నట్టు పఱచి, కొట్టుమిట్టాడ నేటికిఁ బట్టభద్ర, పుట్టునకు మున్న లేమకు బొట్టు గట్టి, చెట్ట వట్టుట కొకరుండు పుట్టెఁ జూవె." శకుం. (కృష్ణ) 2. 74.

కొట్టిమిట్టిపడు

ఎగిరి పడు.

కొట్ణము దంచు

ధాన్యము దంచు.
"అప్పుడమివేల్పు జవరాండ్రు కట్ణంబులకై కొట్ణంబు దంచుచు నమ్మహోత్సవాల యాంగణంబున..." హేమా. పు. 81.

కొట్నాలు దంచు

ధాన్యము దంచు.
"కూరిమి విషయముల కొట్నాలు దంచేము." తాళ్ల. సం. 9. 198.

కొట్లాడు

జగడ మాడు, పోట్లాడు.
"చుట్టములతోడ నొప్పమి పుట్టినప్పు, డడ్డపడి వారితోడఁ గొట్లాడి యైన, దాని నుడుపంగఁ జొరకున్న వానిఁ గ్రూర,కర్ముఁ డని చెప్పుదురు కర్మ కాండవిదులు." భార. ఉద్యో. 3. 242.

కొడి గట్టు

దీపం వత్తి కాలి నల్లవడు.
"దీపం కొడిగట్టి వెలుగు తగ్గింది." వా.

కొడిదిపూస

మొలతాడులో బిళ్ల. వేం. పంచ. 1. 598.

కొడిమెలాడు

నిందలు మోపువాడు.

కొడిమెలు గట్టు

అపనిందలు మోపు.
"జడముడి జాహ్నవీతటనిశాకర పోతముఁ జూచి యెవ్వ రీ, కొడిమెలు గట్టి పెండ్లికొడుకున్ గడియారము మోవఁ జేసిరి." జైమి. 1. 2.

కొడివడు

కదలు.
"పన్ని నిలిచెఁ గాయ్వుతో దానవఁ, కుల బలంబు నేల కొడివడంగ." కుమా. 11. 79.

కొడివాఱు

దీపం కొనసాగు.
"శ్రీకమల గృహము మోము వి, లోకింపఁగ దీపకళికలు కనుంగవ యౌ, నా కొడి వాఱిన సన్న పు, రేకలు నాబొమలు సుందరికిఁ జెలువొందున్." శకుం. 2. 179.

కొడి సాగు

కొనలు తేరు.
"ఉడుగని వెలుపటి యుద్యోగము వలె కొడి సాగెడి మితి కోరికలు." తాళ్ల. సం. 11. 78.

కొడి స్తంభము

ధ్వజ స్తంభము. బ్రౌన్.

కొడుకులు కొమ్మలు

సంతానము. జం.
"కొడుకులఁ గొమ్మలం బడసి కొండొక కాలము ధాత్రి యేలి." బుద్ధ. 2. 28.
"వాని కేం కొడుకులా కొమ్మలా ? అదంతా ఎవరికో పోవలసిందే." వా.

కొడుకైనా కూతురైనా

ఉన్న దల్లా ఆ పిల్లే అనుట.
"కొడు కైనా కూతు రైనా నా కున్న దల్లా ఆ పిల్లే. ఈ అవస్థంతా దాని కోసం కాకపోతే ఇం కెందుకు?" వా.

కొడుగురు వోవు

చలితో కొంకెర్లు వోవు.
"సీతునం, గొడుగురు వోయి యున్న సఖుఁ గ్రోతిఁ గనుంగొని." కేయూర. 3. 270.

కొడ్దిపూస

కొడిదిపూస
చూ. కొడిదిపూస.

కొణుజెక్కు

పిడుదులు పశువులకు పట్టు.
"ఎరువు తిప్పులు గొని యెల్ల మందలు గొణుజెక్కు." హరి. పూ. 6. 5.

కొతుకుపడు

జంకుగొంకులతో సంకోచించు.
"లేమిం గొతుకుపడినభర్తను." కాశీ. 2. 79.

కొత్తగా మాట్లాడు

నీ మాటలు మామూలుగా లేవు అనుపట్ల 'ఏమిటే! కొత్తగా మాట్లాడుతున్నవే' అంటారు. ఈ ధోరణి యేమిటి? కొత్తగా ఉందే అని భావము.
"ఏ నీ కెపుడుఁ బ్రసన్నుఁడ, గానే తరళాక్షి ! క్రొత్తగా నిటు పలుకం,గా నేల?" మార్కం. 5. 205.

కొత్తనీరు వచ్చి పాతనీరు కొట్టుకొని పోయినట్లు

ఎవరో - ఏదో - వచ్చి, ఉన్నవారిని - వానిని - తొలగించుపట్ల ఉపయోగించే పలుకుబడి.
కొత్తవానితో పాతవి వెనుకబడి పోయినప్పుడు దీనిని ఉపయోగిస్తారు.
"కొత్తనీరు వచ్చి పాతనీరు కొట్టుకు పోయినట్లుగా యీ ఇంగ్లీషు చదువులు వచ్చి వేదాలు శాస్త్రాలు మన చదువులన్నీ మూల బడ్డాయి." వా.

కొత్తా పాతా లేదు

చాలా కలగలుపు మనిషి.
"ఆ అమ్మాయికి కొత్తా పాతా లేదు. అందరితోనూ చాలా హాయిగా కాలం గడుపుతుంది." వా.

కొత్తిమీద కూడు

(?)

కొత్తెమ్మసాని

యోగిని. విప్ర. 2. 14.

కొదల పొందని

అపార మయిన, కొఱత లేని అనుట.
"కొదలం బొందనిబహుసంపదలన్." నిరంకు. 2. 85.

కొదలు పడు

కొఱతపడు.

కొదల్పడు

కొఱతపడు.
"నా, తమ్ముని ముద్దుమాటలు గొదల్పడఁ బల్కెడుచిల్కబోద." నిర్వ. 5. 105.

కొదవ కార్యము చూచికొనగ వచ్చు

తక్కినపని నెఱవేర్చుకో వచ్చు.
"కడప కడ్డము గాఁగఁ బడి సివమాడుము, కొదవకార్యము చూచి కొనఁగ వచ్చు." శుక. 2. 350.
వాడుకలో రూపం:
"నీ వక్కడికి వెళ్లు. మిగతా పని నేను చూచుకొంటాను." వా.
"నీ వతనికి కనబడి రా. మిగతపని నేను చూచుకొంటాను." వా.

కొదవ చేయు

తక్కువపఱచు, కించపఱచు.
"హితంబుఁ, గోరిక నన్నింత కొదవ చేసితివి!" వర. రా. అర. పు. 215. పం. 15.
"పంపఁ దగ దంపినచో మఱి నిన్నుఁ గొదవ సేసినతెఱఁ గగు." విప్ర. 4. 73.
"నీ కేం కొదవ చేసినా నని అలా మూతి ముడుచు క్కూ చున్నా వే కోడలా?" వా.

కొదవడు

ఆగిపోవు, పని కాక మిగిలి పోవు; తగ్గు.
"యాగము కొదవడకుండఁగ, సాగింపుఁడు." శకుం. 3. 106
"జనసత్త్వమంచుఁ గొదవడుఁ జూపుల్." సుద. 2. 136.

కొదవపడు

తక్కు వగు, లోపము జరుగు.
"ఏ మైనఁ గొదవ పడెనొ." విప్ర. 4. 38.
"కొదవపడియెఁ బని యనుచున్." వేం. పంచ. 1. 96.

కొదవపఱచు

తగ్గించు.
"ఎవ్వనియశంబు జగ మెల్ల నెనసి చుట్టు, కొండ యవ్వలి తమ మెల్లఁ గొదవ పఱుచు." కాళిం. 1. 35.

కొదవలు తడవు

లోపము లెన్ను.
"నేను మీదాన నగుట మీ గానకథలు, వడిన నవ్వేళఁ గొదవలు దడవ రేమొ." కళా. 2. 45.

కొదవ లేదు

సమృద్ధిగా ఉన్న దనుట. లోటు లేదు.
"ముదిత! మేలు మేలు కొదవ లే దెందు." కళా. 2. 35.
నేటికీ వాడుకలో :
"వా ళ్లింట్లో పెట్టుపోతల కేమీ కొదవ లేదు." వా.
"నీవు మంచి యింట్లో పడ్డావు. నీ కేం కొదవమ్మా కూతురా !" వా.
"వాడికి కొడుకులు చేతి కెదిగి వచ్చారు. వాడి కేం కొదవ?" వా.

కొదుకుకొను

భయపడు; జంకు.
"గోలయును బోలె నొదుగుచుఁ గొదికి కొనుచు." విప్ర. 3. 3.

కొద్దిపడు

కొంచెపడు.

కొద్దిపఱచు

హీనపఱుచు.
"తిట్టె నేనిఁ గొట్టె నేనిఁ గొట్టినఁ గొట్టును, గొట్టె నేని యముడు కొద్ది పఱుచు." వేమన.

కొన కెక్కు

పరాకాష్ఠ నందు.
"గోవిందుఁడు మన్నించితే కొంచెము దొడ్డున్నదా, కోవరపుసిరు లంది కొన కెక్కుఁ గాక." తాళ్ల. సం. 9. 134.

కొనకొన కోడి

నీటికోడి. క్రీడా. 52.

కొనగోర దిద్దు

గోటితో వెంట్రుకలను సవరించుకొను.
"చెలు వెడఁగోఁ జన్న నిలువుటద్దముఁ జూచి, కొనగోర నటు దిద్దుఁ గురులు విరులు." కళా. 7. 102. కొన మునిగించు
పూర్తిగా ముంచు.
"కినిసి పల్కితి వారిఁ బిశా చులార పొం,డని యిటు లన్న మాత్రనె మహా శనిపాతమువోలె వారలం, గొన మునిగించె నాపలుకు కుత్సితరూపులు గాఁగఁ జేయుచున్." ఉద్ధ. 1. 188.

కొనల కెక్కు

పై కెక్కు; ఉన్నతి నందు. వర. రా. అయో. పు. 269. పం. 4.

కొనలు నిగుడు

పెరుగు, వర్ధిల్లు.
"కుశల మడిగి ప్రియము కొనలు నిగుడ." భార. అర. 5. 29.
చూ. కొనలు సాగు.

కొనలు వాఱు

వర్ధిల్లు. ప్రభా. 2. 105.

కొనలు సాగు

వృద్ధి చెందు.
ఇది తీగలు మొదలగునవి పెరుగుటలో కొనలు సాగుటను బట్టి వచ్చిన పలుకుబడి. ఇలాంటివే కొనలు నిగుడు, తీగ సాగు ఇత్యాదులు.
"అనవుడుఁ గనుంగొనల గొనలు సాగు, కనలున..." కా. మా. 1. 57.
"శబరకాంతాఘనస్తనశాతకుంభ, కుంభ యుగములఁ గరికరి కొనలు సాఁగె." కా. మా. 3. 12.
"లోన దండెమ్ముల లోమలు చుట్టుగాఁ, బెనఁగొని మీఁదికిఁ గొనలు సాఁగి." రాజగో. 1. 96.

కొనలొత్తు

వర్ధిలు.
"వేడ్కలు కొనలొత్తునపుడు." రంగ. రా. బాల. 25 పుట.

కొనసాగు

1. వర్ధిల్లు.
"ఇంకఁ గొనసాఁగుఁ జుమీ కుశలంబు మాదెసన్." పాండు. 4. 53.
"రాజీవనయనకు రాగంబు కొనసాఁగె." రాధా. 1. 128.
2. బాగా జరుగు.
"శర్వుల చిత్తవృత్తి కొనసాఁగుచు నుండుట." హర. 4. 45.
"ఈ విధంగానే ఎన్నాళ్లు కొనసాగుతుం దనుకుంటున్నావు?" వా.

కొనాకులు మేయు

పైపైన రుచి చూచు.
సమగ్రము, కూలంకషము కాని దనుపట్ల ఉపయోగించే పలుకుబడి.
"....నేను మాత్రము భావికార్యము నెడ కొనాకులు మేయఁబోను..." ధర్మజ. 65 పు. 8 పం. తె. జా.

కొనితెచ్చి పెట్టుకొన్న తద్దినం

అనవసరంగా కల్పించుకొన్న చిక్కు.
"వా ణ్ణేదో బుద్ధి చాలక ఇంట్లో ఉండమన్నాను. వా డింత పని చేశాడు. ఇదంతా కొని తెచ్చిపెట్టుకొన్న తద్దినంలాగా తయా రయింది." వా. కొని తెచ్చుకొను
బుద్ధిపూర్వకముగా చిక్కులను తెచ్చి పెట్టుకొను.
"అనవసరంగా వాణ్ణి మాట్లాడించి తగాదా కొనితెచ్చుకొన్న ట్లయింది." వా.

కొనియాడు

1. పొగడు.
"హరుఁ జెడనాడి వీరిఁ గొనియాడెదు." కుమా. 2. 31.
2. గౌరవించు.
"కుంతీమహాదేవి కోడండ్రలోపల, నగ్గలంబుగఁ గొనియాడఁ బరఁగి." భార. విరా. 2. 216.
3. స్తుతించు.
"కొనియాడిన నాపై కోప మేల?" త్యాగయ్య.
4. ప్రోచు.
"అతని పుత్రకులు దాని, నెంగిళులు వెట్టి కొనియాడ నెలమిఁ బెరిఁగి." భార. కర్ణ. 2. 54.
5. పెద్దగా ఎంచుకొను.
"విధివశమున వచ్చిన కీ, డధములు గొనియాడి వ్రేఁగు లై విపులభవాం,బుధి మునుఁగుదురు." భార. ఆను. 1. 9.

కొనుకొను

వెలకు పుచ్చుకొను.
"బ్రదుకు గలిగె, నేని యర్థంబు లీరాని విచ్చి యైనఁ, బొందు గొనుకొందు నెట్లరవిందనయన." ఉద్భ. 2. 168.

కొనుగోలు

అమ్మకం.
"ఆ భూమి వాని కప్పుడే కొనుగోలయి పోయిం దట." వా.

కొనుబడి

విక్రయం.

కొనుమొదలు

సంచకరువు (?)
కొనుట కిచ్చిన సొమ్ము అని... బ్రౌన్: శ. ర.

కొన్న, అంగడిలోనే మాఱు బేరమా

కూడనిపని అనుట.
"నిన్నుం డేమానిసి యే, ని న్నేలిం జేయఁ బూనె నెలఁత బలారే, కొన్నం గడి లోపలనే, యన్నవలా మారుబేర మగునే చెలియా?" రాధి. 3.

కొప్పు పట్టి ఈడ్చు

ఆడవాళ్లను శిక్షించుటలో కొప్పు పట్టి లాగుట ఒకటి.
"నా యిగురుఁబోడి కొప్పు పట్టి తివం బోవ..." కళా. 3. 127.

కొప్పువల

తల వెండ్రుకల బంధించు ముత్యాలసరము. బ్రౌన్.

కొ ప్పెక్కించు

పై కెత్తు, గౌరవించు.
"లలిఁ గొప్పెక్కించితి మధు, పుల శుకులకు నడుగుపఱచి పుష్పాస్త్రా!" చంద్రా. 5. 91.
ఇక్కడ కొప్పు ఇంటికొప్పు.

కొప్పెత్తు

పరాజిత మై పాఱిపోవ నుంకించు.
కోడిపందెములలో ఓడిపోయిన కోడి కొ ప్పెత్తడం, అలా యెత్తిన వెంటనే పారిపోవడం కనబడుతుంది. మెడమీది ఈకలు పైకి లేవడాన్ని కొప్పెత్తడ మంటారు. అందుపై వచ్చిన పలుకుబడి.
"అదేమిట్రా? అన్ని మాట్లాడి అతను రాగానే కొప్పెత్తావు." వా.
"ఆ కోడి కొప్పెత్తింది." వా.
"నా కోడికి కత్తికట్టగానే నీ కోడి కొప్పెత్తుతుందో లేదో చూడు." వా.
చూ. ఎత్తి పోవు.

కొమరాలు

1. యువతి.
"కొమరాలి సిబ్బెంపు గుబ్బ పొందమ్మి మొగ్గలు." శకుం. 2. 87.
2. సుందరి.
"అట్టి కొమరాలు భాగ్యోదయమున, వచ్చి కామింప నొల్లని వాఁడు గలఁడె." భాగ. 3. 787.
3. ఆడుది.
"తమ్మి కొమరాలు పద్మనేత్రములు ముడిచె." వేం. పంచ. 4. 234.

కొమరునాడు

యౌవనం.
"కొమరునాఁడే చెల్లె మావైఖరుల్." కకు. 4. 26.

కొమరుబాయము

యౌవనము. కళా. 4. 46.

కొమరు మిగులు

అంద మగు.
"కువలయానందకరలక్ష్మిఁ గొమరు మిగిలి." జైమి. 1. 27.
"పులుఁగుల గమికాఁడు పలు దెఱంగుల దాఁటు, గుఱ్ఱంబు బంటు నై కొమరు మిగులు." రుక్మాం. 1. 125.

కొమరు మెఱయు

అందముగా నుండు. పాండు. 3. 32.

కొమరేఱు

స్వామిపుష్కరిణి.
"కొమరేఱు కల్యాణకమలషండంబుల." భీమ. 2. 62.

కొమరొందు

అంద మగు.
"కొండిక మచ్చయును బోలెఁ గొమరొందు." పాండు. 2. 60.

కొమ్మ నాటు

చెట్లు వేయు. కొన్ని మొక్కలను విత్తనం అవసరం లేకుండా కొమ్మలు తెగ నఱికి నాటితే చెట్లవుతాయి. అందుపై వచ్చిన పలుకుబడి.
"కొమ్మ నాఁటంగ దగునెడఁ గొమ్మనాఁటు..." కళా. 4. 79.

కొమ్మలు వోవు

కొనలు దేరు, వర్ధిల్లు.
"రతి కోర్కులు కొమ్మలు వోవ." నిర్వ. 8. 73.

కొమ్ము కాచు

సహాయముగా ఉండు. నీపక్షం నే నుంటాను లే అనుపట్ల ఉపయోగిస్తారు.
"నీ కెందుకు? నువ్వు ముందు నడు. నేను కొమ్ము కాస్తాను." వా.

కొమ్ము కొట్టే గుణం

ఇతరులను వెనుక అవహేళన చేసేగుణము.
ఎద్దులు కొన్నిటికి కొమ్ముకొట్టే గుణం ఉంటుంది. రాత్రిలో తడవ తడవకూ కొమ్ము గాడిపాటి రాతికో కంబానికో వేసి కొట్టుకుంటుంటాయి. అందుపై వచ్చిన పలుకుబడి.
"వా డంతా మంచివాడే కాని వెనకల ఎత్తివేస్తూ ఉంటాడు. ఆ కొమ్ము కొట్టే గుణం ఒకటి లేకపోతే..." వా.

కొమ్ముతీరు

పశువుల విషయంలో గణించ వలసిన లక్షణం.
కొమ్ముతీరూ, నడకతీరూ చూచి ఎద్దును కొనా లంటారు.
"ఈ కోడెకు కొమ్ముతీరు బాగా ఉంది." వా.
కొమ్ము పూర్వపదంగా కొమ్ము కాకర, కొమ్ముచేప, కొమ్ముటుడుము, కొమ్ము టేనుగు, కొమ్ము తేజి, కొమ్ము పెసర - ఇలాంటి పదాలు చాలా చాలా ఉన్నవి. కాని విశేషార్థస్ఫూర్తి, విభిన్నార్థస్ఫూర్తి ఉన్న కొన్నే ఇట ఇవ్వబడినవి. మిగతవి ఊహ్యములు.

కొమ్ము మాచకమ్మ

స్తనా లున్న మాచకమ్మ. బ్రౌన్.
మాచకమ్మ అంటే సమర్త కాకుండా ఉండే స్త్రీ.

"మాచికమ్మ సమర్త మఖైతే నేం పుబ్బ అయితే నేం?" సా.

కొమ్ములాడు

పంది ; కొమ్మువాడు.
"లాఁచి తప్పిన జాగిలము రొట్టు కొట్టునఁ, గూడినపిడిఁ గూల్చెఁ గొమ్ము లాఁడు." కకు. 4. 77.

కొమ్ములు చివ్వు

పౌరుషము లెక్కించు.
"పరుల,కొమ్ములు చివ్వినఁ గొంక నేరుతునె." వర. రా. యు. 59 పు. పం. 7.

కొమ్ములు చూపి గేదె బేరమాడు

విషయం అంతటిని బయట పెట్టకనే వ్యవహారం సాగించడానికి పూనుకొన్న ప్పుడు అనే మాట.
"అసలు ను వ్వేం రాశావో యేమిటో చూపకుండానే పత్రికలో వేసుకుంటారా లేదా అంటే యేం చెప్పను? వా.
"నీ వ్యవహారం చూస్తే కొమ్ములు చూపి గేదె బేర మాడినట్లుగా ఉంది." వా. కొమ్ములు తిరిగిన
గొప్పపేరు గడించిన.
"ప్రపంచమునఁ గొమ్ములు తిరిగిన విద్వాంసు లున్నారు." సాక్షి. 320.
చూ. కొమ్ములు మొలుచు; కొమ్ములు వచ్చు.

కొమ్ములు మొలుచు

అంత గొప్పవాడా? కొమ్ములు వచ్చినవా? అనుట.
"వాడి కేం కొమ్ములు మొలిచాయా? వాడు తప్ప మరెవడూ పనికి రా డంటావు?" వా.
చూ. కొమ్ములు వచ్చు; కొమ్ములు తిరుగు.

కొమ్ములు వచ్చు

గొప్పవా డగు; ఆధిక్యం కలుగు. సాక్షి. 47.
"పోనీ. వాడే రానీ. వాని కేం కొమ్ము లొచ్చాయా?" వా.
చూ. కొమ్ములు మొలుచు.

కొమ్ములు సూపు

బెదరించు.
ఆధిక్యము కనబఱచు. ఇక్కడ శ్లేషలో ఈ అర్థం ఉన్నది.
"అబల నీయెలుఁగు పికారావ మని నీకుఁ, జూతమ్ముఁ గొమ్ములు సూప వెఱచు." కుమా. 5. 165.
"కుంభోదకముఁ బోసి యంభోజముఖి పెంపఁ, జూతంబు కొమ్ములు సూపఁ దొడఁగె." విక్ర. 1. 156.

కొమ్మెక్కి కూర్చుండు

ప్రాధేయపడు కొలది బిగువు సూపు.
"అయ్యా మీరు చెప్పినట్లే చేస్తా మని మనం లొంగేకొద్దీ అతను మరీ కొమ్మెక్కి కూర్చుంటున్నాడు." వా.
చూ. కొఱ్ఱెక్కి కూర్చుండు.

కొయ్య

విరసుడు. సరసుడు కాని వాడు.
"ఆలుబిడ్డ లేని యట్టి త్రిమ్మరి యగు, కొయ్య గాక కుదుట గూడు వెట్టి, కుడుచువార లిట్టి క్రొవ్విదంబులు సేయఁ, జొచ్చు టిచ్చగించి చూతురయ్య." భార. ఉద్యో. 2. 9.

కొయ్యకాటుక

ఒక రకమైన కాటుక. వివరం తెలియదు. 'దళముగా నలఁదిన కాటుక.' అని వావిళ్ళ ని.
"కుటిలంపుఁ జూపులుఁ గొయ్యకాటుకలు." పండితా. పర్వ. 341 పు.

కొయ్యకాలు

సజ్జ జొన్న వరి ఇలాంటి పైరు కోయగా నేలపై మిగిలిన మొక్క.
"చేలపంటల కొయ్యకాలె తెలుపు." రామలిం.
నేడు 'కొయ్య' లనే వీని నంటారు. కొయ్యకూర
తోటకూర.

కొయ్యతోటకూర

ఒక విధమైన కూర.

కొయ్యతనములు

1. దుడుకుపనులు
"నీవు దర్పమునఁ జేయు కొయ్యతనములు వీక్షించి." కాశీ. 4. 94.
2. శఠత్వం.
"కొయ్యతనమునఁ గోపించుఁ గొంత తడవు." వరాహ. 11. 76.
3. పారుష్యం.
"సురశాఖ యయ్యుఁ, గొయ్యతనమున వర్తింపఁ గోరఁ డెచట." ఉద్ధ. 3. 333.

కొయ్యనగాడు

మూర్ఖుడు; దుష్టుడు.
"కొఱగాని జఱభులఁ గొయ్యనగాండ్ర, గొఱియల వార్తలు గూడునే త్రవ్వ." బస. 5. 91.

కొయ్య పొడ్వనా

ఎందుకు? కాల్చనా? అనే అర్థంలోనే ఉన్నమాట.
"...భక్తి విహీనులబ్రదుకు, గొయ్య బొడ్వన దానిఁ గొనిపోయి గాల్ప." పండి. పర్వ. ద్వితీ. 418. పు.

కొయ్యల గోపి

కోతివెధవ.
"వాడు ఒట్టి కొయ్యల గోపి, వాడి దగ్గరికి వెళ్లా వంటే నీపని అసలు కాదు." వా.

కొరకచ్చు

కొఱివి కట్టె. ఒక తిట్టు.
"అగ్గిరాములు కొరకచ్చు లక్కు పక్షులు." ప్రభా. నాట. 5.

కొరకరాని కొయ్య

1. ఏమాత్రం ఎవరిమాటా వినని మనిషి.
"వాడా? కొరకరానికొయ్య. ఎవ డేం చెప్పినా వినడు." వా.
2. అవగాహనకు అతీత మయినది.
"నైషధం కొఱకరాని కొయ్య. అర్థం కావడం కష్టం." వా.

కొర కొర మను

చెలరేగు.
"అందుల కసూయ గొరకొర మంచు మిగుల." సారం. 3. 127.

కొర కొర లాడు

కోపముతో చిరచిరలాడు.
"ఆ పిల్ల పొద్దున్నుంచీ యేమో కొర కొర లాడుతూ ఉంది. ఏ మంటే యేమో అని నేనూ నోరు మూసుకొని కూర్చున్నాను." వా.

కొరగాని

పనికి రాని; అల్పము లైన.
"పాప నీ రెన నీర్బలి ప్రాచిపురువు, లాది కొరగానిజంతువు లన్ని విడిచి." హంస. 4. 186.

కొరమాలు

పనికి మాలు.
"విరసపుఁ బాపముల వినికిచే దీనులెల్లా, గొరమాలె." తాళ్ల. సం. 6. 61. కొఱకరాని కొయ్య
దుస్సాధ్యుడు.
"వాడు కొఱకరాని కొయ్య. వాడి దగ్గరికి ఎవరూ పోలేరు." వా.

కొఱక వచ్చు

కసురుకొను.
"వాడు మాట్లాడితే చాలు కొఱక వస్తాడు."
చూ. కఱవ వచ్చు.

కొఱకుల తెరువుల పట్టించు

అడవులపాలు చేయు, తఱిమి వేయు ; కొఱకు = బీడు.
పచ్చికబీళ్లు పట్టించు - దిక్కులు పట్టించె ననుట వంటిదే.
"పురములు గైకొని కొఱఁకుల, తెరువులఁ బట్టించె నన్ను దిక్పాలకులన్." ఉ. హరి. 1. 129.

కొఱకొఱ చూచు

కోపముతో చూచు.
"వా డెందుకో ఈ మధ్య నేనంటే కొఱకొఱ చూస్తున్నాడు." వా.

కొఱకొఱలాడు

రుసరుసలాడు. రసిక. 5. 163.

కొఱ గల

పనికి వచ్చునట్టి.
"తఱి చనుదేర నాతని కుక్షివలనఁ, గొఱ గల యొక మంచి కొడుకు జనించె." ద్వి. భాగ. 8. శ. ర.

కొఱగాడు

పనికి రాడు, సరిపడని వాడు.
"ఏలినవానిన్, గొఱగాఁ డని కైకొన కిం,దఱఁ దెచ్చితి వీర లీశుదాసులు గారే?" కుమా. 2. 25.
వాడుకలో: సరిపడని వా డనుటలో ఎక్కువగా ఉన్నది. రెండవది లేక పోలేదు.
"వానికి నన్ను చూస్తే కొఱగాదు." వా.
"వాడు దమ్మిడీకి కొఱగాడు." వా.

కొఱగాని

పనికి రాని, కూడని.
"పతి నే మేనియు నాడుట, సతికిం గొఱ గాదు." రుక్మాం. 4. 27.

కొఱగామి

చెడుగు.
"పార్థుఁడు తండ్రి బిడ్డలం, గలిపిన మేల కాక కొఱగామియుఁ గీడును నెద్ది పేర్కొనన్." జైమి. 1. 93.

కొఱడు కొట్ర

కఱ్ఱా కంపా. జం. బస. 3. 65.

కొఱడుపాఱు

కొయ్యబాఱు. బ్రౌన్.

కొఱడువడు

కొయ్యబాఱు. అప్ప. 2. 196.

కొఱత పడు

న్యూనత పడు, లోపించు.
"కొంత దివ్యులలోపలఁ గొఱఁత పడఁగఁ." నిరంకు. 4. 37.

కొఱత పల్కు

నీచముగా మాటలాడు, ఉదాసీనముగా మాటలాడు.
"పందనుం గొఱఁత పల్కఁడు శూరతఁ దాను మించియున్." ఆము. 2. 40.

కొఱత పెట్టు

దాచు, వదలు, మిగుల్చు.
"వజ్రనాభు రాజ్యావసాన సామీప్యంబు స్వామికి నేమియుం గొఱంత పెట్టక విన్నవింపుము." ప్రభా. 1. 117.

కొఱ తలచు

చెడు తలచు, తప్పని భావించు.
"నిరపరాధులమీఁద గొఱ తలంచి..." సానం. 2. 86.

కొఱతవడు

లోపము కలుగు; మిగులు.
"....గురువులు శిక్షింపఁ గొఱత వడునె." భాగ. 8. 647.
"తద్వృత్త మొకటి కొఱఁతపడకుండఁ బ్రత్యక్షపరిచితం బైనది గాదె." హరి. పూ. 1. 48.

కొఱత వెట్టు

చూ. కొఱత పెట్టు.

కొఱత వేయించు

ఉరి తీయించు.
శిక్షగా -
"కొఱఁత వేయింతుఁ గను దీనికొఱకు దాని." నిరంకు. 4. 37.

కొఱత వోవు

తక్కు వగు. శుక. 2. 166.

కొఱనవ్వు

చిఱునవ్వు.

కొఱనెల

క్రొన్నెల, బాలచంద్రుడు.
"కొఱనెల సుధారసంబునఁ, గఱవోవఁగ నొఱసి కడిగి..." కుమా. 3. 63.

కొఱప్రాణముతో తన్నుకొను

అవసానదశలో ఉండు.
"ఊర్వుల్, పఱవ మిడిగ్రుడ్ల వణఁకుచుఁ, గొఱప్రాణముతోడఁ దన్నుకొనునమ్మొదవున్." ఆము. 3. 23.

కొఱమాలు

పనికి మాలు.
"మనచేతఁ, గొఱమాలి చెవులు ముక్కును బోవ నాడు, జంత." వర. రా. అర. పు. 224. పం. 23.

కొఱముట్టు

పనిముట్టు.

కొఱలుకొను

ఒప్పు.

కొఱవి

కఠినుడు, కలహశీలుడు.
"వాడు ఒట్టి కొరివి. ఎక్కడికి పోయినా ఏదో తగాదా తెస్తాడు." వా.

కొఱవి చేత పట్టుకొని వచ్చు

మండుతూ వచ్చు.
"కొఱవి చేతఁ బట్టుకొని చంద్రుఁ డదె వచ్చె." కళా. 6. 269.

కొఱవితో తల గోకునట్లు

బాధోపశమనార్థ మై పోయి మరింత బాధ తెచ్చు కొన్నట్లు అనుట.
తల నవ్వ పెట్టినప్పుడు చేతితో కాక కొఱవితో గోక్కుంటే నవ్వమాట దేవు డెఱుగును ముందు తలా కాలి పోతుంది కదా!
"కొఱవి గొని వెఱ్ఱినే తల గోకి కొనఁగ." భార. అర. 5.
"ఎఱిఁగి యెఱిఁగి తన యౌఁదల, కొఱవిం గొని గోకఁ దివురు కుమతియుఁ గలఁడే." పాండు. 5. 254.
"ఇట్టి చలపాది నౌట న న్నెఱిఁగి యెఱిఁగి, యెట్లు గైకొనె దమయంతి నీ నలుండు, కొఱవి చేఁ బూని తల గోకుకొనఁ దలంచెఁ, గటకటా గర్వమున మీఁదు గానఁ డయ్యె." నలచ. 4. 252.

కొఱవిదయ్యము

బగ్గుబగ్గు మని మండుతూ చీకటిలో కనిపించే నేలమీది మంట లాంటిది.
అది దయ్యం కాకున్నా దయ్య మని పాతనమ్మకం.

కొఱవి వీచినభంగి

కొఱవి త్రిప్పినట్లు.
గిరగిర తిరుగుతూ మిఱుమిట్లు గొల్పుతూ అనుట.
"అంగుళీయకఖచితో,ర్వను సమవర రత్నోజ్వల, వినుతద్యుతు లెసఁ గెఁ గొఱవి వీచినభంగిన్." కుమా. 12. 158.

కొఱసంది

ఆయువుపట్టు.
"పఱతెంచి కరిమదము నే డ్తెఱ దొండం బెత్తి వ్రేయ దెప్పఱికమునన్, గొఱసంది దాకి నేలకు, నొఱిగిన..." నిర్వ. 10. 29.

కొఱుకుకు పోవ బడిగల్లు వడు

ఆశపడి పోగా అనర్థము కలుగు అని భావము.
మేతకు పోగా కాలికి బండ తగులుకొన్నట్లు.
దొంగమేత మరిగిన పశువులకు మెడకు మెడకొయ్య వేయడం, కాలికి ఒక గుదిబండను గొలుసుతో కట్టివేయడం అలవాటు. అది మరీ తిరగకుండా ఉండుటకై ఈ శిక్ష.
"చింత యెఱుఁగక యేఁగుదెంచితిఁ గొఱుకుడుఁ, బోవ బడిగల్లు వడియె నో పొలతి యనియె." కళా. 3. 105.

కొఱుకుడు పడని

అవగాహన కాని. అతిగహన మైన.
"అధివాస్తవికకవిత్వం అందరికీ కొఱుకుడు పడదు." వా.

కొఱుకునకు లేక

తిండికి లేక.
"కొఱుకునకు లేక మూషికకోటి చేర, కునికి మార్జాలజాల మాతని నికాయ, సీమ వీక్షింపఁగా..." శుక. 3. 242.
చూ. పంటి కిందికి లేదు, చాలదు.

కొఱుత నుఱుకు

ఎంత సాహస మైనా చేయు.
"కొఱుత నుఱుకుఁ గాని కొడు కెన్నఁడును గార్య, తంత్రమునకుఁ జొరఁడు." భార. స్త్రీ. 1. 17.
2. క్రూరుడు, దుష్టుడు.
"చెలువ మగని దిక్కు చేసన్నఁ జూపి యీ, కొఱుత నుఱుకు ముక్కు గోసె ననియె." విక్ర. 7. 160.
"వారలు (కౌరవులు) కదా మీఁదెఱుం గక కొఱుత నుఱుకు లై చెడు తెరువునం బోయెడువారు." భార. ఉద్యో. 1. 343.
3. సాహసి.
"చుఱుకు చూపునఁ గాలిన కొఱుత నుఱుకు." కాళ. 3. 71.

కొఱ్ఱు ఇంటికంబము సేయు

చిన్న దానిని పెద్ద కార్యమునకు ఉపయోగించు.
కంబమువలె కొఱ్ఱు ఇంటికి ఆధారము కా జాలదు కదా!
"విన మింతకు ము న్నెన్నఁడుఁ, గని కని కొ ఱ్ఱెవ్వఁ డింటికంబము సేసెన్." ఉ. హరి. 1. 94.

కొఱ్ఱుల బెట్టు

కొఱత వేయు
పూర్వం శిక్షలలో ఒకటి - ఒక యినుపకొఱ్ఱు నాటి కొఱత వేసేవారు.
"వివేకశూన్యులను గొఱ్ఱులఁ బెట్టఁగ లేదు." రుక్మాం. 2. 29.
రూ. కొఱ్ఱుల విడు.

కొఱ్ఱెక్కి కూర్చొను

అడిగిన కొలదీ దిగి రాక మరింత పైకి పోవు.
"ఏదో పిల్ల నిస్తాను చేసుకోరా అని బతిమాలేకొద్దీ వాడు కొఱ్ఱెక్కి కూర్చొంటున్నాడు." వా.

కొలకుండ

1. కొలుచునట్టి కుండ. ధాన్యాదులను బానలతో - కాగులతో కొలవడం నేటికీ ఉన్నది.
2. నేల తవ్వుతున్నప్పుడు ఇంత లోతు తవ్వినా మని తెలియడానికై కొంత భాగం నడుమ తవ్వకుండా వదిలి పెడతారు. క్రింది ప్రయోగంలో ఈ అర్థం సరిపడుతుంది. కొలకొండ్ర అనగా కొలతకై వదిలివేసిన కొండ్ర = నేల - కొలకుండ అయినది.
"కుతలంబు నడుకొనఁ గొలకుండ గా నిల్పి, శరనిధిఁ గ్రొచ్చిరి సగరసుతులు." కుమా. 1. 52.

కొలకొల కూయు '*కల కల మని ధ్వని చేయు. ధ్వన్యనుకరణము.

"కొలకొలఁ గూయుఁ బై నొఱగుఁ గుత్తుకఁ గుత్తుకఁ జుట్టుఁ బాఱు చి,ల్వల క్రియ." మను. 3. 62.

కొలకొల మని

బిలబిల మని. ధ్వన్యనుకరణము.
"కొలకొల మంచు మేఁతలకు గూఁడులు వెల్వడు పక్షిరావముల్, కలమృదు వాక్యవైఖరులుగా." పారి. 2. 70. కొలకొల మను
కలకలము చేయు. ధ్వన్యనుకరణము.
"సందడించుచు దశాక్షౌహిణీ సైన్యంబు, లనిశంబుఁ గొలకొల మనుచు నుండు." జైమి. 1. 84.

కొలకోల

కొలత కఱ్ఱ.
"ఈ వార్ధి విస్తార మింత యౌ నని నల్వ, కొల్చి తివ్వని కొలకోల యనఁగ..." సుద. 1. 102.

కొల గట్టుకొను

హత్యాపాతకమును కట్టు కొను.
"కొలగట్టుకొనె వియోగుల వేచి మరుఁడు." వర. రా. కిష్కి. పు. 395. పం. 18.

కొలగాడు

ధాన్యాదులు కొల్చువాడు. శ. ర.

కొలగారము

ధాన్యం కొలిచినందుకు ఇచ్చే కూలి. బ్రౌన్.

కొలదికి మించు

అపరిమిత మగు.
"కొలఁదికి మించు కెంజిగురు గుత్తుల మొగ్గలఁ బుష్పగుచ్ఛకం,బులఁ బువుఁ దేనెఁ బుప్పొడుల..." కళా. 1. 118.

కొలదికి మీఱు

అధిక మగు.
"తలఁపు గొలఁదికి మీఱెన్." భార. ద్రోణ. 2. 229.

కొలది గడచు

గడువు ముగించు.
"తలఁపఁగ రిపులకు నిమ్మగు, కొలఁదిఁ గడచి వచ్చితిమి." భార. విరా. 4. 93.

కొలది మిగులు

అపరిమిత మగు; అధికాధిక మగు.
"జగము లెల్ల నిమ్ము సాలక మల్లడి, గొనియె గుహుబలంబు గొలఁది మిగిలి." కుమా. 11. 12.

కొలది మీఱు

అపరిమిత మగు.
"కొలఁది మీఱు కుడుపుఁ గుడువ మియును." భార. ఆను. 5. 263.

కొలది యిడరాని

అపరిమిత మైన.
"కొలఁది యిడ రాని యొక వింత చెలువు గలిగి." పారి. 1. 78.

కొలది వెట్టు

1. ఇంతా అని చెప్పు.
"...జలనిధులుం, బరఁగిన దీవులు వర్షము, లరయంగాఁ గొలఁది వెట్ట నలవియె ?" భాగ. 5. 211.
2. క్రిందుపఱచు.
"పొడవుల సడి సన్న యొడళుల టెక్కియ, మ్ముల పెంపు గగనంబుఁ గొలఁది వెట్ట." భార. విరా. 3. 167.

కొలదివేరు

వట్టివేరు. కుమా. 5. 139.

కొలనాడు

స్నానము చేయు.
"కైసేసి కొలనాడఁ గదలుభంగి." కాశీ. 2. 86.

కొలనికి కాపుండు

నిష్ప్రయోజన మగుకార్యము చేయు. గువ్వలచెన్న. 13.

కొలపగ

కులవిరోధం.
"తీరని కొలపగయుంబలె, నీ రమణికి నాకు నెనయదు." వేం. పంచ. 3. 195.

కొలపగతురు

జాతివైరులు.
"కొలపగతురు గారె యాచకులు లోభులకున్." వేం. పంచ. 2. 141.

కొల పెట్టు

కొలుచు. వరాహ. 12. 43.

కొలముసాములు

కులస్థులు, ఒకే జాతివారు. అనగా చుట్టము లనుట.
"కొలము సాము లటంచుఁ గూడి రాకుండను, బాదాంగదమ్ములఁ బరిహరింపు." రాజగో. 2. 14.

కొల యొనర్చు

హత్య చేయు. కొలై - (తమి) కొలె (కన్న) హత్య అని అర్థము.
"నీ వేమొ కొల యొనర్చితి, వీవగ నది సోకు డగుచు నేచఁ దొడంగెన్." శుక. 1. 324.

కొలవేరు

వట్టివేరు. కుమా. 5. 149.

కొలసామి

జాతిపెద్ద. కేయూర. 3. 150.

కొలారుబండి

పై కప్పున్న బండి. శుక. 1. 271.
చూ. కొల్లారుబండి.

కొలికికి వచ్చు

ఒక రూపమునకు వచ్చు.
"కార్యంబును గొలికికి వచ్చినది." వీర. 3. 54.
"చిలుకల కొలికిం గనుఁగొన్న నొక్క కొలికికి వచ్చున్." విప్ర. 2. 44.
"వాడి మేనమామ వచ్చిన తరవాత గాని యీ వ్యవహారం ఒక కొలికికి రాదు." వా.
ఇట్లే : కొలికికి తెచ్చు.

కొలికిపూస

ప్రధాన మైనది, ముఖ్యము.
"ఇందులో ఈ పద్యం కొలికిపూస."
రూ. కొల్కిపూస.

కొలు వగు

కొలువు తీరు.
"ధవళాక్షుల్ భజియింప నిండు కొలు వై." పాండు. 1. 21.

కొలు విచ్చు

దర్శన మిచ్చు.
"కొలు విమ్ము రాజన్యకోటికి నెల్ల." వర. రా. అయో. పు. 307. పం. 20. కొలువుండు
కొలువు తీరు.
"ఆస్థానమ్మునఁ గొలువుండి." జైమి. 3. 5.

కొలువుగొను

1. కొలుచు.
"నన్నుం గొలువు గొని మీ రిందు నిలుచుట." దశ. 11. 58.
2. కొలువు తీర్చు.
"ప్రజ గొలువుగొనన్." సాంబో. 2. 37.

కొలువు చాలించు

సభ చాలించు.
"కొలువు చాలించి శచీకంతుఁ డంత:పురంబున కరిగె." నిరంకు. 4. 48.

కొలువు పట్టు

సేవించు.
"వలదు సీత నిచ్చి నలినాప్తకులనాథు, కొలువు వట్టి యిల్లు నిలుపుకొనుము." రామా. 7. 74.

కొలువు సింగార మగు

సభకు తగిన యలంకరణము చేసికొను.
"ఈదారి రాజగోపాలశౌరి చెలువు పొంగార కొలువు సింగార మై పదాఱు వన్నె బంగారు కొలువుకూటంబునకు వచ్చి..." హేమా. పు. 5.

కొలువు సింగారము చేసికొను

సభకు వెళ్లుటకు తగినట్లుగా అలంకరించుకొను.
ఒక్కొక్క సమయానికి తగిన వేష ధారణము సహజము. అందులో రాజాస్థానాలకు వెళ్లునప్పుడు ప్రత్యేకమయిన - నిర్దిష్ట మైనవేషం ఉంటుంది.
"కలభాషిణియు...వేగంబు కొలువు సింగారంబు సంఘటించుకొని కృష్ణ నగరి కరిగె." కళా. 1. 208.

కొలువు సేయు

సభ చేయు. పాండు. 1. 181.

కొలువు సేసికొను

నౌకరీ సంపాదించుకొను.
"కని కొలువు సేసికొని మా, లిని నాఁజని..." భార. విరా. 1. 106.

కొలు వొసగు

దర్శన మిచ్చు.
"ఒక వేళ యవన చోళ కళింగ శక వంగ, గూర్జరు ల్గొలువంగఁ గొలు వొసంగు." శుక. 1. 355.

కొల్పుడు చేతులు

నమస్కారములు. హంస. 4. 212.

కొల్ల కొల్ల

చాలినంత.
"...నుడువు లపుడు, చెల్ల వో యేమి చెప్పుదుఁ గొల్ల కొల్ల." రాధి. 2. 140.
"పది రూపాయ లయితే సంత ఖర్చుకు మనకు కొల్ల కొల్ల." వా.

కొల్ల పెట్టు

1. కొల్లగొట్టు. కాశీయా. 244.