ద్రోణ పర్వము - అధ్యాయము - 172
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (ద్రోణ పర్వము - అధ్యాయము - 172) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [స]
తత పరభగ్నం బలం థృష్ట్వా కున్తీపుత్రొ ధనంజయః
నయవారయథ అమేయాత్మా థరొణపుత్ర వధేప్సయా
2 తతస తే సైనికా రాజన నైవ తత్రావతస్దిరే
సంస్దాప్యమానా యత్నేన గొవిన్థేనార్జునేన చ
3 ఏక ఏవ తు బీభత్సుః సొమకావయవైః సహ
మత్స్యైర అన్యైశ చ సంధాయ కౌరవైః సంన్యవర్తత
4 తతొ థరుతమ అతిక్రమ్య సింహలాఙ్గూల కేతనమ
సవ్యసాచీ మహేష్వాసమ అశ్వత్దామానమ అబ్రవీత
5 యా శక్తిర యచ చ తే వీర్యం యజ జఞానం యచ చ పౌరుషమ
ధార్తరాష్ట్రేషు యా పరీతిః పరథ్వేషొ ఽసమాసు యశ చ తే
యచ చ భూయొ ఽసతి తేజస తత్పరమం మమ థర్శయ
6 స ఏవ థరొణ హన్తా తే థర్పం భేత్స్యతి పార్షతః
కాలానలసమప్రఖ్యొ థవిషతామ అన్తకొ యుధి
సమాసాథయ పాఞ్చాల్యం మాం చాపి సహ కేశవమ
7 [ధృ]
ఆచార్య పుత్రొ మానార్హొ బలవాంశ చాపి సంజయ
పరీతిర ధనంజయే చాస్య పరియశ చాపి స వాసవేః
8 న భూతపూర్వం బీభత్సొర వాక్యం పరుషమ ఈథృశమ
అద కస్మాత స కౌన్తేయః సఖాయం రూక్షమ అబ్రవీత
9 [స]
యువరాజే హతే చైవ వృథ్ధక్షత్రే చ పౌరవే
ఇష్వస్త్రవిధిసంపన్నే మాలవే చ సుథర్శనే
10 ధృష్టథ్యుమ్నే సాత్యకౌ చ భీమే చాపి పరాజితే
యుధిష్ఠిరస్య తైర వాక్యైర మర్మణ్య అపి చ ఘట్టితే
11 అన్తర భేథే చ సంజాతే థుఃఖం సంస్మృత్య చ పరభొ
అభూతపూర్వొ బీభత్సొర థుఃఖాన మన్యుర అజాయత
12 తస్మాథ అనర్హమ అశ్లీలమ అప్రియం థరౌణిమ ఉక్తవాన
మాన్యమ ఆచార్య తనయం రూక్షం కాపురుషొ యదా
13 ఏవమ ఉక్తః శవసన కరొధాన మహేష్వాసతమొ నృప
పార్దేన పరుషం వాక్యం సర్వమర్మ ఘనయా గిరా
థరౌణిశ చుకొప పార్దాయ కృష్ణాయ చ విశేషతః
14 స తు యత్తొ రదే సదిత్వా వార్య ఉపస్పృశ్య వీర్యవాన
థేవైర అపి సుథుర్ధర్షమ అస్త్రమ ఆగ్నేయమ ఆథథే
15 థృశ్యాథ థృశ్యాన అరిగణాన ఉథ్థిశ్యాచార్యనన్థనః
సొ ఽభిమన్త్ర్య శరం థీప్తం విధూమమ ఇవ పావకమ
సర్వతః కరొధమ ఆవిశ్య చిక్షేప పరవీరహా
16 తతస తుములమ ఆకాశే శరవర్ణమ అజాయత
వవుశ చ శిశిరా వాతాః సూర్యొ నైవ తతాప చ
17 చుక్రుశుర థానవాశ చాపి థిక్షు సర్వాసు భైరవమ
రుధిరం చాపి వర్షన్తొ వినేథుస తొయథామ్బరే
18 పక్షిణః పశవొ గావొ మునయశ చాపి సువ్రతాః
పరమం పరయతాత్మానొ న శాన్తిమ ఉపలేభిరే
19 భరాన్తసర్వమహాభూతమ ఆవర్జితథివాకరమ
తరైలొక్యమ అభిసంతప్తం జవరావిష్టమ ఇవాతురమ
20 శరతేజొ ఽభిసంతప్తా నాగా భూమిశయాస తదా
నిఃశ్వసన్తః సముత్పేతుస తేజొ ఘొరం ముముక్షవః
21 జలజాని చ సత్త్వాని థహ్యమానాని భారత
న శాన్తిమ ఉపజగ్ముర హి తప్యమానైర జలాశయైః
22 థిశః ఖం పరథిశశ చైవ భువం చ శరవృష్టయః
ఉచ్చావచా నిపేతుర వై గరుడానిలరంహసః
23 తైః శరైర థరొణపుత్రస్య వజ్రవేగసమాహితైః
పరథగ్ధాః శత్రవః పేతుర అగ్నిథగ్ధా ఇవ థరుమాః
24 థహ్యమానా మహానాగాః పేతుర ఉర్వ్యాం సమన్తతః
నథన్తొ భైరవాన నాథాఞ జలథొపమ నిస్వనా
25 అపరే పరథ్రుతాస తత్ర థహ్యమానా మహాగజాః
తరేసుస తదాపరే ఘొరే వనే థావాగ్నిసంవృతాః
26 థరుమాణాం శిఖరాణీవ థావథగ్ధాని మారిష
అశ్వవృన్థాన్య అథృశ్యన్త రదవృన్థాని చాభిభొ
అపతన్త రదౌఘాశ చ తత్ర తత్ర సహస్రశః
27 తత సైన్యం భగవాన అగ్నిర థథాహ యుధి భారత
యుగాన్తే సర్వభూతాని సంవర్తక ఇవానకః
28 థృష్ట్వా తు పాణ్డవీం సేనాం థహ్యమానాం మహాహవే
పరహృష్టాస తావకా రాజన సింహనాథాన వినేథిరే
29 తతస తూర్యసహస్రాణి నానా లిఙ్గాని భారత
తూర్ణమ ఆజఘ్నిరే హృష్టాస తావకా జితకాశినః
30 కృత్స్నా హయ అక్షౌహిణీ రాజన సవ్యసాచీ చ పాణ్డవః
తమసా సంవృతే లొకే నాథృశ్యత మహాహవే
31 నైవ నస తాథృశం రాజన థృష్టపూర్వం న చ శరుతమ
యాథృశం థరొణపుత్రేణ సృష్టమ అస్త్రమ అమర్షిణా
32 అర్జునస తు మహారాజ బరాహ్మమ అస్త్రమ ఉథైరయత
సర్వాస్త్రప్రతిఘాతాయ విహితం పథ్మయొనినా
33 తతొ ముహూర్తాథ ఇవ తత తమొ వయుపశశామ హ
పరవవౌ చానిలః శీతొ థిశశ చ విమలాభవన
34 తత్రాథ్భుతమ అపశ్యామ కృత్స్నామ అక్షౌహిణీం హతామ
అనభిజ్ఞేయ రూపాం చ పరథగ్ధామ అస్త్రమాయయా
35 తతొ వీరౌ మహేష్వాసౌ విముక్తౌ కేశవార్జునౌ
సహితౌ సంప్రథృశ్యేతాం నభసీవ తమొనుథౌ
36 స పతాక ధవజహయః సానుకర్ష వరాయుధః
పరబభౌ స రదొ ముక్తస తావకానాం భయంకరః
37 తతః కిలకిలా శబ్థః శఙ్ఖభేరీ రవైః సహ
పాణ్డవానాం పరహృష్టానాం కషణేన సమజాయత
38 హతావ ఇతి తయొర ఆసీథ ఏనయొర ఉభయొర మతిః
తరసాభ్యాగతౌ థృష్ట్వా విముక్తౌ కేశవార్జునౌ
39 తావ అక్షతౌ పరముథితౌ థధ్మతుర వారిజొత్తమౌ
థృష్ట్వా పరముథితాన పార్దాంస తవథీయా వయదితాభవన
40 విముక్తౌ చ మహాత్మానౌ థృష్ట్వా థరౌణిః సుథుఃఖితః
ముహూర్తం చిన్తయామ ఆస కిం తవ ఏతథ ఇతి మారిష
41 చిన్తయిత్వా తు రాజేన్థ్ర ధయానశొకపరాయణః
నిఃశ్వసన థీర్ఘమ ఉష్ణం చ విమనాశ చాభవత తథా
42 తతొ థరౌణిర ధనుర నయస్య రదాత పరస్కన్థ్య వేగితః
ధిగ ధిక సర్వమ ఇథం మిద్యేత్య ఉక్త్వా సంప్రాథ్రవథ రణాత
43 తతః సనిగ్ధామ్బుథాభాసం వేథ వయాసమ అకల్మషమ
ఆవాసం చ సరస్వత్యాః స వై వయాసం థథర్శ హ
44 తం థరౌణిర అగ్రతొ థృష్ట్వా సదితం కురుకులొథ్వహ
సన్నకణ్ఠొ ఽబరవీథ వాక్యమ అభివాథ్య సుథీనవత
45 భొ భొ మాయా యథృచ్ఛా వా న విథ్మః కిమ ఇథం భవేత
అస్త్రం తవ ఇథం కదం మిద్యా మమ కశ చ వయతిక్రమః
46 అధరొత్తరమ ఏతథ వా లొకానాం వా పరాభవః
యథ ఇమౌ జీవతః కృష్ణౌ కాలొ హి థురతిక్రమః
47 నాసురామర గన్ధర్వా న పిశాచా న రాక్షసాః
న సర్పయక్షపతగా న మనుష్యాః కదం చన
48 ఉత్సహన్తే ఽనయదా కర్తుమ ఏతథ అస్త్రం మయేరితమ
తథ ఇథం కేవలం హత్వా యుక్తామ అక్షౌహిణీం జవలత
49 కేనేమౌ మర్త్యధర్మాణౌ నావధీత కేశవార్జునౌ
ఏతత పరబ్రూహి భగవన మయా పృష్టొ యదాతదమ
50 [వ]
మహాన్తమ ఏతథర్దం మాం యం తవం పృచ్ఛసి విస్మయాత
తత పరవక్ష్యామి తే సర్వం సమాధాయ మనః శృణు
51 యొ ఽసౌ నారాయణొ నామ పూర్వేషామ అపి పూర్వజః
అజాయత చ కార్యార్దం పుత్రొ ధర్మస్య విశ్వకృత
52 స తపస తీవ్రమ ఆతస్దే మైనాకం గిరిమ ఆస్దితః
ఊర్ధ్వబాహుర మహాతేజా జవలనాథిత్య సంనిభః
53 షష్టిం వర్షసహస్రాణి తావన్త్య ఏవ శతాని చ
అశొషయత తథాత్మానం వాయుభక్షొ ఽమబుజేక్షణః
54 అదాపరం తపస తప్త్వా థవిస తతొ ఽనయత పునర మహత
థయావాపృదివ్యొర వివరం తేజసా సమపూరయత
55 స తేన తపసా తాత బరహ్మభూతొ యథాభవత
తతొ విశ్వేశ్వరం యొనిం విశ్వస్య జగతః పతిమ
56 థథర్శ భృశథుర్థర్శం సర్వా థేవైర అపీశ్వరమ
అణీయసామ అణీయాంసం బృహథ్భ్యశ చ బృహత్తరమ
57 రుథ్రమ ఈశానమ ఋషభం చేకితానమ అజం పరమ
గచ్ఛతస తిష్ఠతొ వాపి సర్వభూతహృథి సదితమ
58 థుర్వారణం థుర్థృశం తిగ్మమన్యుం; మహాత్మానం సర్వహరం పరచేతసమ
థివ్యం చాపమ ఇషుధీ చాథథానం; హిరణ్యవర్మాణమ అనన్తవీర్యమ
59 పినాకినం వజ్రిణం థీప్తశూలం; పరశ్వధిం గథినం సవాయతాసిమ
సుభ్రుం జటామణ్డలచన్థ్ర మౌలిం; వయాఘ్రాజినమ పరిఘం థణ్డపాణిమ
60 శుభాఙ్గథం నాగయజ్ఞొపవీతిం; విశ్వైర గణైః శొభితం భూతసంఘైః
ఏకీభూతం తపసాం సంనిధానం; వయొ ఽతిగైః సుష్ఠుతమ ఇష్టవాగ్భిః
61 జలం థివం ఖం కషితిం చన్థ్రసూర్యౌ; తదా వాయ్వగ్నీ పరతిమానం జగచ చ
నాలం థరష్టుం యమజం భిన్నవృత్తా; బరహ్మ థవిషఘ్నమ అమృతస్య యొనిమ
62 యం పశ్యన్తి బరాహ్మణాః సాధువృత్తాః; కషీణే పాపే మనసా యే విశొకాః
స తన్నిష్ఠస తపసా ధర్మమ ఈడ్యం; తథ భక్త్యా వై విశ్వరూపం థథర్శ
థృష్ట్వా చైనం వాన మనొ బుథ్ధిథేహైః; సంహృష్టాత్మా ముముథే థేవథేవమ
63 అక్షమాలా పరిక్షిప్తం జయొతిషాం పరమం నిధిమ
తతొ నారాయణొ థృష్ట్వా వవన్థే విశ్వసంభవమ
64 వరథం పృదుచార్వ అఙ్గ్యా పార్వత్యా సహితం పరభుమ
అజమ ఈశానమ అవ్యగ్రం కారణాత్మానమ అచ్యుతమ
65 అభివాథ్యాద రుథ్రాయ సథ్యొ ఽనధకనిపాతినే
పథ్మాక్షస తం విరూపాక్షమ అభితుష్టావ భక్తిమాన
66 తవత సంభూతా భూతకృతొ వరేణ్య; గొప్తారొ ఽథయ భువనం పూర్వథేవాః
ఆవిశ్యేమాం ధరణీం యే ఽభయరక్షన; పురా పురాణాం తవ థేవ సృష్టిమ
67 సురాసురాన నాగరక్షఃపిశాచాన; నరాన సుపర్ణాన అద గన్ధర్వయక్షాన
పృదగ్విధాన భూతసంఘాంశ చ విశ్వాంస; తవత సంభూతాన విథ్మ సర్వాంస తదైవ
ఐన్థ్రం యామ్యం వారుణం వైత్తపాల్యం; మైత్రం తవాష్ట్రం కర్మ సౌమ్యం చ తుభ్యమ
68 రూపం జయొతిః శబ్థ ఆకాశవాయుః; సపర్శః సవాథ్యం సలిలం గన్ధ ఉర్వీ
కామొ బరహ్మా బరహ్మ చ బరాహ్మణాశ చ; తవత సంభూతం సదాస్ను చరిష్ణు చేథమ
69 అథ్భ్యః సతొకా యాన్తి యదా పృదక్త్వం; తాభిశ చైక్యం సంక్షయే యాన్తి భూయః
ఏవం విథ్వాన పరభవం చాప్య అయం చ; హిత్వా భూతానాం తత్ర సాయుజ్యమ ఏతి
70 థివ్యావ ఋతౌ మానసౌ థవౌ సుపర్ణావ; అవాక్శాఖః పిప్పలః సప్త గొపాః
థశాప్య అన్యే యే పురం ధారయన్తి; తవయా సృష్టాస తే హి తేభ్యః పరస తవమ
భూతం భవ్యం భవితా చాప్య అధృష్యం; తవత సంభూతా భువనానీహ విశ్వా
71 భక్తం చ మాం భజమానం భజస్వ; మా రీరిషొ మామ అహితాహితేన
ఆత్మానం తవామ ఆత్మనొ ఽనన్యభావొ; విథ్వాన ఏవం గచ్ఛతి బరహ్మ శుక్రమ
72 అస్తౌషం తవాం తవ సంమానమ ఇచ్ఛన; విచిన్వన వై సవృషం థేవవర్య
సుథుర్లభాన థేహి వరాన మమేష్టాన; అభిష్టుతః పరతికార్షీశ చ మా మామ
73 తస్మై వరాన అచిన్త్యాత్మా నీలకణ్ఠః పినాక ధృక
అర్హతే థేవ ముఖ్యాయ పరాయచ్ఛథ ఋషిసంస్తుతః
74 [నీలకణ్ఠ]
మత్ప్రసాథాన మనుష్యేషు థేవగన్ధర్వయొనిషు
అప్రమేయబలాత్మా తవం నారాయణ భవిష్యసి
75 న చ తవా పరసహిష్యన్తి థేవాసురమహొరగాః
న పిశాచా న గన్ధర్వా న చ విశ్వే వియొనిజాః
76 న సుపర్ణాస తదా నాగా న చ విశ్వే వియొనిజాః
న కశ చిత తవాం చ థేవొ ఽపి సమరేషు విజేష్యతి
77 న శస్త్రేణ న వజ్రేణ నాగ్నినా న చ వాయునా
నార్థ్రేణ న చ శుష్కేణ తరసేన సదావరేణ వా
78 కశ చిత తవ రుజం కర్తా మత్ప్రసాథాత కదం చన
అపి చేత సమరం గత్వా భవిష్యసి మమాధికః
79 [వ]
ఏవమ ఏతే వరా లబ్ధాః పురస్తాథ విథ్ధి శౌరిణా
స ఏష థేవశ చరతి మాయయా మొహయఞ జగత
80 తస్యైవ తపసా జాతం నరం నామ మహామునిమ
తుల్యమ ఏతేన థేవేన తం జానీహ్య అర్జునం సథా
81 తావ ఏతౌ పూర్వథేవానాం పరమొపచితావ ఋషీ
లొకయాత్రా విధానార్దం సంజాయేతే యుగే యుగే
82 తదైవ కర్మణః కృత్స్నం మహతస తపసొ ఽపి చ
తేజొ మన్యుశ చ విథ్వంస తవం జాతొ రౌథ్రొ మహామతే
83 స భవాన థేవవత పరాజ్ఞొ జఞాత్వా భవ మయం జగత
అవాకర్షస తవమ ఆత్మానం నియమైస తత్ప్రియేప్సయా
84 శుభమ ఔర్వం నవం కృత్వా మహాపురుషవిగ్రహమ
ఈజివాంస తవం జపైర హొమైర ఉపహారైశ చ మానథ
85 స తదా పూజ్యమానస తే పూర్వథేవొ ఽపయ అతూతుషత
పుష్కలాంశ చ వరాన పరాథాత తవ విథ్వన హృథి సదితాన
86 జన్మ కర్మ తపొయొగాస తయొస తవ చ పుష్కలాః
తాభ్యాం లిఙ్గే ఽరచితొ థేవస తవయార్చాయాం యుగే యుగే
87 సర్వరూపం భవం జఞాత్వా లిఙ్గే యొ ఽరచయతి పరభుమ
ఆత్మయొగాశ చ తస్మిన వై శాస్త్రయొగాశ చ శాశ్వతాః
88 ఏవం థేవా యజన్తొ హి సిథ్ధాశ చ పరమర్షయః
పరార్దయన్తి పరం లొకే సదానమ ఏవ చ శాశ్వతమ
89 స ఏష రుథ్ర భక్తశ చ కేశవొ రుథ్ర సంభవః
కృష్ణ ఏవ హి యష్టవ్యొ యజ్ఞైశ చైష సనాతనః
90 సర్వభూతభవం జఞాత్వా లిఙ్గే ఽరచయతి యః పరభుమ
తస్మిన్న అభ్యధికాం పరీతిం కరొతి వృషభధ్వజః
91 [స]
తస్య తథ వచనం శరుత్వా థరొణపుత్రొ మహారదః
నమశ చకార రుథ్రాయ బహు మేనే చ కేశవమ
92 హృష్టలొమా చ వశ్యాత్మా నమస్కృత్య మహర్షయే
వరూదినీమ అభిప్రేత్య అవహారమ అకారయత
93 తతః పరత్యవహారొ ఽభూత పాణ్డవానాం విశాం పతే
కౌరవాణాం చ థీనానాం థరొణే యుధి నిపాతితే
94 యుథ్ధం కృత్వా థినాన పఞ్చ థరొణొ హత్వా వరూదినీమ
బరహ్మలొకం గతొ రాజన బరాహ్మణొ వేథపారగః