కిష్కింధకాండము - సర్గము 56

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే కిష్కింధకాండే షట్పఞ్చాశః సర్గః |౪-౫౬|

వాల్మీకి రామాయణము

రామాయణ కాండములు

1. బాలకాండము

2. అయోధ్యాకాండము

3. అరణ్యకాండము

4. కిష్కింధకాండము

5. సుందరకాండము

6. యుద్ధకాండము

7. ఉత్తరకాండము

ఉపవిష్టాః తు తే సర్వే యస్మిన్ ప్రాయం గిరి స్థలే |

హరయో గృధ్ర రాజః చ తం దేశం ఉపచక్రమే |౪-౫౬-౧|

సాంపాతిః నామ నామ్నా తు చిర జీవీ విహంగమః |

భ్రాతా జటాయుషః శ్రీమాన్ ప్రఖ్యాత బల పౌరుషః |౪-౫౬-౨|

కందరాత్ అభినిష్క్రమ్య స వింధ్యస్య మహాగిరేః |

ఉపవిష్టాన్ హరీన్ దృష్ట్వా హృష్టాత్మా గిరం అబ్రవీత్ |౪-౫౬-౩|

విధిః కిల నరం లోకే విధానేన అనువర్తతే |

యథా అయం విహితో భక్ష్యః చిరాత్ మహ్యం ఉపాగతః |౪-౫౬-౪|

పరంపరాణాం భక్షిష్యే వానరాణాం మృతం మృతం |

ఉవాచ ఏతత్ వచః పక్షీ తాన్ నిరీక్ష్య ప్లవంగమాన్ |౪-౫౬-౫|

తస్య తత్ వచనం శ్రుత్వా భక్ష లుబ్ధస్య పక్షిణః |

అంగదః పరం ఆయస్తో హనూమంతం అథ అబ్రవీత్ |౪-౫౬-౬|

పశ్య సీతా - గృధ్రా - అపదేశేన సాక్షాత్ వైవస్వతో యమః |

ఇమం దేశం అనుప్రాప్తో వానరాణాం విపత్తయే |౪-౫౬-౭|

రామస్య న కృతం కార్యం న కృతం రాజ శాశనం |

హరీణాం ఇయం అజ్ఞాతా విపత్తిః సహసా ఆగతా |౪-౫౬-౮|

వైదేహ్యాః ప్రియ కామేన కృతం కర్మ జటాయుషా |

గృధ్ర రాజేన యత్ తత్ర శ్రుతం వః తత్ అశేషతః |౪-౫౬-౯|

తథా సర్వాణి భూతాని తిర్యక్ యోని గతాని అపి |

ప్రియం కుర్వంతి రామస్య త్యక్త్వా ప్రాణాన్ యథా వయం |౪-౫౬-౧౦|

అన్యోన్యం ఉపకుర్వంతి స్నేహ కారుణ్య యంత్రితాః |

తతః తస్య ఉపకార అర్థం త్యజత ఆత్మానం ఆత్మనా |౪-౫౬-౧౧|

ప్రియం కృత్వా హి రామస్య ధర్మజ్ఞేన జటాయుషా |

రాఘవ అర్థే పరిశ్రాంతా వయం సంత్యక్త జీవితాః |౪-౫౬-౧౨|

కాంతారాణి ప్రపన్నాః స్మ న చ పశ్యామ మైథిలీం |

స సుఖీ గృధ్ర రాజః తు రావణేన హతో రణే |

ముక్తః చ సుగ్రీవ భయాత్ గతః చ పరమాం గతిం |౪-౫౬-౧౩|

జటాయుషో వినాశేన రాజ్ఞో దశరథస్య చ |

హరణేన చ వైదేహ్యాః సంశయం హరయో గతాః |౪-౫౬-౧౪|

రామ లక్ష్మణయోః వాసాం అరణ్యే సహ సీతయా |

రాఘవస్య చ బాణేన వాలినః చ తథా వధః |౪-౫౬-౧౫|

రామ కోపాత్ అశేషాణాం రాక్షసాం చ తథా వధం |

కైకేయ్యా వర దానేన ఇదం చ వికృతం కృతం |౪-౫౬-౧౬|

తత్ అసుఖం అనుకీర్తితం వచో

భువి పతితాన్ చ నిరీక్ష్య వానరాన్ |

భృశ చకిత మతిః మహామతిః

కృపణం ఉదాహృతవాన్ స గృధ్రరాజః |౪-౫౬-౧౭|

తత్ తు శ్రుత్వా తదా వాక్యం అంగదస్య ముఖ ఉద్గతం |

అబ్రవీత్ వచనం గృధ్రః తీక్ష్ణ తుణ్డో మహాస్వనః |౪-౫౬-౧౮|

కో అయం గిరా ఘోషయతి ప్రాణైః ప్రియతరస్య మే |

జటాయుషో వధం భ్రాతుః కంపయన్ ఇవ మే మనః |౪-౫౬-౧౯|

కథం ఆసీత్ జనస్థానే యుద్ధం రాక్షస గృధ్రయోః |

నామధేయం ఇదం భ్రాతుః చిరస్య అద్య మయా శ్రుతం |౪-౫౬-౨౦|

ఇచ్ఛేయం గిరి దుర్గాత్ చ భవద్భిః అవతారితుం |

యవీయసో గుణజ్ఞస్య శ్లాఘనీయస్య విక్రమైః |౪-౫౬-౨౧|

అతి దీర్ఘస్య కాలస్య పరితుష్టో అస్మి కీర్తితనాత్ |

తత్ ఇచ్ఛేయం అహం శ్రోతుం వినాశం వానర ఋషభాః |౪-౫౬-౨౨|

భ్రాతుః జటాయుషః తస్య జనస్థాన నివాసినః |

తస్య ఏవ చ మమ భ్రాతుః సఖా దశరథః కథం |౪-౫౬-౨౩|

యస్య రామః ప్రియః పుత్రో జ్యేష్ఠో గురు జన ప్రియః |

సూర్య అంశు దగ్ధ పక్షత్వాత్ న శక్నోమి విసర్పితుం |

ఇచ్ఛేయం పర్వతాత్ అస్మాత్ అవతర్తుం అరిందమాః |౪-౫౬-౨౪|

ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే కిష్కింధకాండే షట్పఞ్చాశః సర్గః |౪-౫౬|