కిష్కింధకాండము - సర్గము 43

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే కిష్కింధాకాండే త్రిచత్వారింశః సర్గః |౪-౪౩|

వాల్మీకి రామాయణము

రామాయణ కాండములు

1. బాలకాండము

2. అయోధ్యాకాండము

3. అరణ్యకాండము

4. కిష్కింధకాండము

5. సుందరకాండము

6. యుద్ధకాండము

7. ఉత్తరకాండము

తతః సందిశ్య సుగ్రీవః శ్వశురం పశ్చిమాం దిశం |

వీరం శతబలిం నామ వానరం వానరరేశ్వర |౪-౪౩-౧|

ఉవాచ రాజా సర్వజ్ఞః సర్వ వానర సత్తమ |

వాక్యం ఆత్మ హితం చైవ రామస్య చ హితం తదా |౪-౪౩-౨|

వృతః శత సహస్రేణ త్వత్ విధానాం వన ఓకసాం |

వైవస్వత సుతైః సార్ధం ప్రవిష్ఠ సర్వ మంత్రిభిః |౪-౪౩-౩|

దిశం హి ఉదీచీం విక్రాంత హిమ శైల అవతంసికాం |

సర్వతః పరిమార్గధ్వం రామ పత్నీం యశస్వినీం |౪-౪౩-౪|

అస్మిన్ కార్యే వినివృత్తే కృతే దాశరథేః ప్రియే |

ఋణాన్ ముక్తా భవిష్యామః కృత అర్థా అర్థవిదాం వరాః |౪-౪౩-౫|

కృతం హి ప్రియం అస్మాకం రాఘవేణ మహాత్మనా |

తస్య చేత్ ప్రతికారో అస్తి సఫలం జీవితం భవేత్ |౪-౪౩-౬|

అర్థినః కార్య నిర్వృత్తిం అకర్తుం అపి యః చరేత్ |

తస్య స్యాత్ సఫలం జన్మ కిం పునః పూర్వ కారిణః |౪-౪౩-౭|

ఏతాం బుద్ధిం సమాస్థాయ దృశ్యతే జానకీ యథా |

తథా భవద్భిః కర్తవ్యం అస్మత్ ప్రియ హిత ఏషిభిః |౪-౪౩-౮|

అయం హి సర్వ భూతానాం మాన్యః తు నర సత్తమః |

అస్మాసు చ గతః ప్రీతిం రామః పర పురం జయః |౪-౪౩-౯|

ఇమాని బహు దుర్గాణి నద్యః శైల అంతరాణి చ |

భవంతః పరిమార్గంతు బుద్ధి విక్రమ సంపదా |౪-౪౩-౧౦|

తత్ర ంలేచ్ఛాన్ పులిందాన్ చ శూరసేనాన్ తథైవ చ |

ప్రస్థాలాన్ భరతాన్ చైవ కురూం చ సహ మద్రకైః |౪-౪౩-౧౧|

కాంబోజ యవనాన్ చైవ శకాన్ పత్తనాని చ |

అన్వీక్ష్య దరదాన్ చైవ హిమవంతం విచిన్వథ |౪-౪౩-౧౨|

లోధ్ర పద్మక ఖణ్డేషు దేవదారు వనేషు చ |

రావణః సహ వైదేహ్యా మార్గితవ్యా తతః తతః |౪-౪౩-౧౩|

తతః సోమ ఆశ్రమం గత్వా దేవ గంధర్వ సేవితం |

కాలం నామ మహాసానుం పర్వతం తం గమిష్యథ |౪-౪౩-౧౪|

మహత్సు తస్య శైలేషు పర్వతేషు గుహాసు చ |

విచిన్వత మహాభాగాం రామ పత్నీం అనిందితాం |౪-౪౩-౧౫|

తం అతిక్రమ్య శైలేంద్రం హేమ గర్భం మహాగిరిం |

తతః సుదర్శనం నామ పర్వతం గంతుం అర్హథ |౪-౪౩-౧౬|

తతో దేవసఖో నామ పర్వతః పతగ ఆలయ |

నానా పక్షి సమాకీర్ణో వివిధ ద్రుమ భూషితః |౪-౪౩-౧౭|

తస్య కానన ఖణ్డేషు నిర్ఝరేషు గుహాసు చ |

రావణః సహ వైదేహ్యా మార్గితవ్యః తతః తతః |౪-౪౩-౧౮|

తం అతిక్రమ్య చ ఆకాశం సర్వతః శత యోజనం |

అపర్వత నదీ వృక్షం సర్వ సత్త్వ వివర్జితం |౪-౪౩-౧౯|

తత్ తు శీఘ్రం అతిక్రమ్య కాంతారం రోమ హర్షణం |

కైలాసం పాణ్డురం ప్రాప్య హృష్టా యూయం భవిష్యథ |౪-౪౩-౨౦|

తత్ర పాణ్డుర మేఘాభం జాంబూనద పరిష్కృతం |

కుబేర భవనం రమ్యం నిర్మితం విశ్వకర్మణా |౪-౪౩-౨౧|

విశాలా నలినీ యత్ర ప్రభూత కమలోత్పలా |

హంస కారణ్డవ ఆకీర్ణా అప్సరో గణ సేవితా |౪-౪౩-౨౨|

తత్ర వైశ్రవణో రాజా సర్వ భూత నమస్కృతః |

ధనదో రమతే శ్రీమాన్ గుహ్యకైః సహ యక్ష రాట్ |౪-౪౩-౨౩|

తస్య చంద్ర నికశేషు పర్వతేషు గుహాసు చ |

రావణః సహ వైదేహ్యా మార్గితవ్యః తతః తతః |౪-౪౩-౨౪|

క్రౌంచం తు గిరిం ఆసాద్య బిలం తస్య సుదుర్గమం |

అప్రమత్తైః ప్రవేష్టవ్యం దుష్ప్రవేశం హి తత్ స్మృతం |౪-౪౩-౨౫|

వసంతి హి మహాత్మానః తత్ర సూర్య సమ ప్రభాః |

దేవైః అభ్యర్థితాః సమ్యక్ దేవ రూపా మహర్షయః |౪-౪౩-౨౬|

క్రౌంచస్య తు గుహాః చ అన్యాః సానూని శిఖరాణి చ |

నిర్దరాః చ నితంబాః చ విచేతవ్యాః తతః తతః |౪-౪౩-౨౭|

అవృక్షం కామ శైలం చ మానసం విహగ ఆలయం |

న గతిః తత్ర భూతానాం దేవానాం న చ రక్షసాం |౪-౪౩-౨౮|

స చ సర్వైః విచేతవ్యః స సాను ప్రస్థ భూధరః |

క్రౌంచం గిరిం అతిక్రమ్య మైనాకో నామ పర్వతః |౪-౪౩-౨౯|

మయస్య భవనం తత్ర దానవస్య స్వయం కృతం |

మైనాకః తు విచేతవ్యః స సాను ప్రస్థ కందరః |౪-౪౩-౩౦|

స్త్రీణాం అశ్వ ముఖీనాం చ నికేతాః తత్ర తత్ర తు |

తం దేశం సమతిక్రమ్య ఆశ్రమం సిద్ధ సేవితం |౪-౪౩-౩౧|

సిద్ధా వైఖానసాః తత్ర వాలఖిల్యాః చ తాపసాః |

వందితవ్యాః తతః సిద్ధాః తాపసా వీత కల్మషాః |౪-౪౩-౩౨|

ప్రష్టవ్యాః చ అపి సీతాయాః ప్రవృత్తిం వినయ అన్వితైః |

హేమ పుష్కర సంఛన్నం తత్ర వైఖానసం సరః |౪-౪౩-౩౩|

తరుణ ఆదిత్య సంకాశైః హంసైః విచరితం శుభైః |

ఔపవాహ్యః కుబేరస్య సర్వభౌమ ఇతి స్మృతః |౪-౪౩-౩౪|

గజః పర్యేతి తం దేశం సదా సహ కరేణుభిః |

తత్ సారః సమతిక్రమ్య నష్ట చంద్ర దివాకరం |

అనక్షత్ర గణం వ్యోమ నిష్పయోదం అనాదితం |౪-౪౩-౩౫|

గభస్తిభిః ఇవ అర్కస్య స తు దేశః ప్రకాశతే |

విశ్రామ్యద్భిః తపః సిద్ధైః దేవ కల్పైః స్వయంప్రభైః |౪-౪౩-౩౬|

తం తు దేశం అతిక్రమ్య శైలోదా నామ నిమ్నగా |

ఉభయోః తీరయోః తస్యాః కీచకా నామ వేణవః |౪-౪౩-౩౭|

తే నయంతి పరం తీరం సిద్ధాన్ ప్రత్యానయంతి చ |

ఉత్తరాః కురవః తత్ర కృత పుణ్య ప్రతిశ్రియాః |౪-౪౩-౩౮|

తతః కాంచన పద్మాభిః పద్మినీభిః కృతోదకాః |

నీల వైదూర్య పత్రాఢ్యా నద్యః తత్ర సహస్రశః |౪-౪౩-౩౯|

రక్తోత్పల వనైః చ అత్ర మణ్డితాః చ హిరణ్మయైః |

తరుణ ఆదిత్య సంకాశా భాంతి తత్ర జలాశయాః |౪-౪౩-౪౦|

మహార్హ మణి పత్రైః చ కాంచన ప్రభ కేసరైః |

నీలోత్పల వనైః చిత్రైః స దేశః సర్వతో వృతః |౪-౪౩-౪౧|

నిస్తులాభిః చ ముక్తాభిః మణిభిః చ మహాధనైః |

ఉద్భూత పులినాః తత్ర జాతరూపైః చ నిమ్నగాః |౪-౪౩-౪౨|

సర్వ రత్నమయైః చిత్రైః అవగాఢా నగోత్తమైః |

జాతరూపమయైః చ అపి హుతాశన సమ ప్రభైః |౪-౪౩-౪౩|

నిత్య పుష్ప ఫలాః తత్ర నగాః పత్రరథ ఆకులాః |

దివ్య గంధ రస స్పర్శాః సర్వ కామాన్ స్రవంతి చ |౪-౪౩-౪౪|

నానా ఆకారాణి వాసాంసి ఫలంతి అన్యే నగోత్తమాః |

ముక్తా వైదూర్య చిత్రాణి భూషణాని తథైవ చ |

స్త్రీణాం యాని అనురూపాణి పురుషాణాం తథైవ చ |౪-౪౩-౪౫|

సర్వ ఋతు సుఖ సేవ్యాని ఫలంతి అన్యే నగోత్తమాః |

మహా అర్హాణి మణి చిత్రాణి ఫలంతి అన్యే నగోత్తమాః |౪-౪౩-౪౬|

శయనాని ప్రసూయంతే చిత్ర ఆస్తారణవంతి చ |

మనః కాంతాని మాల్యాని ఫలంతి అత్ర అపరే ద్రుమాః |౪-౪౩-౪౭|

పానాని చ మహా అర్హాణి భక్ష్యాణి వివిధాని చ |

స్త్రియః చ గుణ సంపన్నా రూప యౌవన లక్షితాః |౪-౪౩-౪౮|

గంధర్వాః కింనరా సిద్ధా నాగా విద్యాధరాః తథా |

రమంతే సహితాః తత్ర నారీభిః భాస్వర ప్రభాః |౪-౪౩-౪౯|

సర్వే సుకృత కర్మాణః సర్వే రతి పరాయణాః |

సర్వే కామ అర్థ సహితా వసంతి సహ యోషితః |౪-౪౩-౫౦|

గీత వాదిత్ర నిర్ఘోషః స ఉత్కృష్ట హసిత స్వనః |

శ్రూయతే సతతం తత్ర సర్వ భూత మనోరమః |౪-౪౩-౫౧|

తత్ర న అముదితః కశ్చిన్ న అత్ర కశ్చిత్ అసత్ ప్రియః |

అహని అహని వర్ధంతే గుణాః తత్ర మనోరమాః |౪-౪౩-౫౨|

తం అతిక్రమ్య శైలేంద్రం ఉత్తరః పయ్సాం నిధిః |

తత్ర సోమ గిరిర్ నామ మధ్యే హేమమయో మహాన్ |౪-౪౩-౫౩|

ఇంద్ర లోక గతా యే చ బ్రహ్మ లోక గతాః చ యే |

దేవాః తం సమవేక్షంతే గిరి రాజం దివం గతాః |౪-౪౩-౫౪|

స తు దేశో విసూర్యో అపి తస్య భాసా ప్రకాశతే |

సూర్య లక్ష్మ్యా అభివిజ్ఞేయః తపతా ఇవ వివస్వతా |౪-౪౩-౫౫|

భగవాన్ తత్ర విశ్వాత్మా శంభుః ఏకాదశ ఆత్మకః |

బ్రహ్మా వసతి దేవేశో బ్రహ్మ ఋషి పరివారితః |౪-౪౩-౫౬|

న కథంచన గంతవ్యం కురూణాం ఉత్తరేణ వః |

అన్యేషాం అపి భూతానాం న అనుక్రామతి వై గతిః |౪-౪౩-౫౭|

సా హి సోమ గిరిః నామ దేవానాం అపి దుర్గమః |

తం ఆలోక్య తతః క్షిప్రం ఉపావర్తితుం అర్హథ |౪-౪౩-౫౮|

ఏతావత్ వానరైః శక్యం గంతుం వానర పుంగవాః |

అభాస్కరం అమర్యాదం న జానీమః తతః పరం |౪-౪౩-౫౯|

సర్వం ఏతత్ విచేతవ్యం యన్ మయా పరికీర్తితం |

యత్ అన్యత్ అపి న ఉక్తం చ తత్ర అపి క్రియతాం మతిః |౪-౪౩-౬౦|

తతః కృతం దాశరథేః మహత్ ప్రియం

మహత్తరం చ అపి తతో మమ ప్రియం |

కృతం భవిష్యతి అనిలోఅనలోఉపమా

విదేహజా దర్శనజేన కర్మణా |౪-౪౩-౬౧|

తతః కృతార్థాః సహితాః సబాంధవా

మయా అర్చితాః సర్వ గుణైః మనో రమైః |

చరిష్యథ ఉర్వీం ప్రతిశాంత శత్రవాః

సహ ప్రియా భూత ధరాః ప్లవంగమాః |౪-౪౩-౬౨|

ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే కిష్కింధాకాండే త్రిచత్వారింశః సర్గః |౪-౪౩|