కిష్కింధకాండము - సర్గము 42

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే కిష్కింధాకాండే ద్విచత్వారింశః సర్గః |౪-౪౨|

వాల్మీకి రామాయణము

రామాయణ కాండములు

1. బాలకాండము

2. అయోధ్యాకాండము

3. అరణ్యకాండము

4. కిష్కింధకాండము

5. సుందరకాండము

6. యుద్ధకాండము

7. ఉత్తరకాండము

తతః ప్రస్థాప్య సుగ్రీవః తాన్ హరీన్ దక్షిణాం దిశం |

అబ్రవిత్ మేఘ సంకాశం సుశేషణం నామ వానరం |౪-౪౨-౧|

తారాయాః పితరం రాజా శ్వశురం భీమ విక్రమం |

అబ్రవీత్ ప్రాంజలిః వాక్యం అభిగమ్య ప్రణమ్య చ |౪-౪౨-౨|

మహర్షి పుత్రం మారీచం అర్చిష్మంతం మహాకపిం |

వృ్ఇతం కపివరైః శూరైః మహేంద్ర సదృ్ఇశ ద్యుతిం |౪-౪౨-౩|

బుద్ధి విక్రమ సంపన్నాన్ వైనతేయ సమ ద్యుతిం |

మరీచి పుత్రాన్ మారీచాన్ అర్చిర్మాల్యాన్ మహబలాన్ |౪-౪౨-౪|

ఋషి పుత్రాన్ చ తాన్ సర్వాన్ ప్రతీచీం ఆదిశత్ దిశం |

ద్వాభ్యాం శత సహస్రాభ్యాం కపీనాం కపి సత్తమాః |౪-౪౨-౫|

సుశేషణ ప్రముఖా యూయం వైదేహీం పరిమార్గథ |

సౌరాష్ట్రాన్ సహ బాహ్లీకాన్ చంద్రచిత్రాన్ తథైవ చ |౪-౪౨-౬|

స్ఫీతాన్ జన పదాన్ రమ్యాన్ విపులాని పురాణి చ |

పుంనాగ గహనం కుక్షిం వకుల ఉద్దాలక ఆకులం |౪-౪౨-౭|

తథా కేతక ఖండాన్ చ మార్గధ్వం హరి పుంగవాః |

ప్రత్యక్ స్రోతో వహాః చైవ నద్యః శీతజలాః శివాః |౪-౪౨-౮|

తాపసానాం అరణ్యాని కాంతారా గిరయః చ యే |

తత్ర స్థలీః మరుప్రాయా అతి ఉచ్చ శిఖరాః శిలాః |౪-౪౨-౯|

గిరి జాల ఆవృతాం దుర్గాం మార్గిత్వా పశ్చిమాం దిశం |

తతః పశ్చిమం ఆగమ్య సముద్రం ద్రష్టుం అర్హథ |౪-౪౨-౧౦|

తిమి నక్ర ఆకుల జలం గత్వా ద్రక్ష్యథ వానరాః |

తతః కేతక ఖండేషు తమాల గహనేషు చ |౪-౪౨-౧౧|

కపయో విహరిష్యంతి నారికేల వనేషు చ |

తత్ర సీతాం చ మార్గధ్వం నిలయం రావణస్య చ |౪-౪౨-౧౨|

వేలాతల నివేష్టేషు పర్వతేషు వనేషు చ |

మురచీ పత్తనం చైవ రమ్యం చైవ జటా పురం |౪-౪౨-౧౩|

అవంతీం అంగలేపాం చ తథా చ అలక్షితం వనం |

రాష్ట్రాణి చ విశాలాని పత్తనాని తతః తతః |౪-౪౨-౧౪|

సింధు సాగరయోః చైవ సంగమే తత్ర పర్వతః |

మహాన్ హేమ గిరిః నామ శత శృంగో మహాద్రుమః |౪-౪౨-౧౫|

తత్ర ప్రస్థేషు రమ్యేషు సింహాః పక్ష గమాః స్థితాః |

తిమి మత్స్య గజాంబ్ చైవ నీడాని ఆరోపయంతి తే |౪-౪౨-౧౬|

తాని నీడాని సింహానాం గిరి శృంగ గతాః చ యే |

దృప్తాః తృప్తాః చ మాతంగాః తోయద స్వన నిఃస్వనాః |౪-౪౨-౧౭|

విచరంతి విశాలే అస్మిన్ తోయ పూర్ణే సమంతతః |

తస్య శృంగం దివ స్పర్శం కాంచనం చిత్ర పాదపం |౪-౪౨-౧౮|

సర్వం ఆశు విచేతవ్యం కపిభిః కామ రూపిభిః |

కోటిం తత్ర సముద్రే తు కాంచనీం శత యోజనం |౪-౪౨-౧౯|

దుర్దర్శాం పారియాత్రస్య గతా ద్రక్ష్యథ వానరాః |

కోట్యః తత్ర చతుర్వింశత్ గంధర్వాణాం తరస్వినాం |౪-౪౨-౨౦|

వసంతి అగ్ని నికాశానాం ఘోరాణాం కామ రూపిణాం |

పావక అర్చిః ప్రతీకాశాః సమవేతాః సమంతతః |౪-౪౨-౨౧|

న అతి ఆసాదయిత్వాః తే వానరైః భీమ విక్రమైః |

న అదేయం చ ఫలం తస్మాత్ దేశాత్ కించిత్ ప్లవంగమైః |౪-౪౨-౨౨|

దురాసదా హి తే వీరాః సత్త్వవంతో మహాబలాః |

ఫల మూలాని తే తత్ర రక్షంతే భీమ విక్రమాః |౪-౪౨-౨౩|

తత్ర యత్నః చ కర్తవ్యో మార్గితవ్యా చ జానకీ |

న హి తేభ్యో భయం కించిత్ కపిత్వం అనువర్తతాం |౪-౪౨-౨౪|

తత్ర వైదూర్య వర్ణాభో వజ్ర సంస్థాన సంస్థితః |

నానా ద్రుమ లతా ఆకీర్ణో వజ్రః నామ మహాగిరిః |౪-౪౨-౨౫|

శ్రీమాన్ సముదితః తత్ర యోజనానాం శతం సమం |

గుహాః తత్ర విచేతవ్యాః ప్రయత్నేన ప్లవంగమాః |౪-౪౨-౨౬|

చతుర్ భాగే సముద్రస్య చక్రవాన్ నామ పర్వతః |

తత్ర చక్రం సహస్రారం నిర్మితం విశ్వకర్మణా |౪-౪౨-౨౭|

తత్ర పంచజనం హత్వా హయగ్రీవం చ దానవం |

ఆజహార తతః చక్రం శంఖం చ పురుషోత్తమః |౪-౪౨-౨౮|

తస్య సానుషు రమ్యేషు విశాలాసు గుహాసు చ |

రావణః సహ వైదేహ్యా మార్గితవ్యః తతః తతః |౪-౪౨-౨౯|

యోజనాని చతుః షష్టిః వరాహో నామ పర్వతః |

సువర్ణ శృంగః సుమహాన్ అగాధే వరుణ ఆలయే |౪-౪౨-౩౦|

తత్ర ప్రాక్ జ్యోతిషం నామ జాతరూపమయం పురం |

యస్మిన్ వసతి దుష్ట ఆత్మా నరకో నామ దానవః |౪-౪౨-౩౧|

తత్ర సానుషు రమ్యేషు విశాలాసు గుహాసు చ |

రావణః సహ వైదేహ్యా మార్గితవ్యః తతః తతః |౪-౪౨-౩౨|

తం అతిక్రమ్య శైలేంద్రం కాంచనాన్ అంతర దర్శనం |

పర్వతః సర్వ సౌవర్ణో ధారా ప్రస్రవణ ఆయుతః |౪-౪౨-౩౩|

తం గజాః చ వరాహాః చ సింహా వ్యాఘ్రాః చ సర్వతః |

అభిగర్జంతి సతతం తేన శబ్దేన దర్పితాః |౪-౪౨-౩౪|

యస్మిన్ హరి హయః శ్రీమాన్ మహేంద్రః పాకశాసనః |

అభిషిక్తః సురై రాజా మేఘో నామ స పర్వతః |౪-౪౨-౩౫|

తం అతిక్రమ్య శైలేంద్రం మహేంద్ర పరిపాలితం |

షష్టిం గిరి సహస్రాణి కాంచనాని గమిష్యథ |౪-౪౨-౩౬|

తరుణ ఆదిత్య వర్ణాని భ్రాజమానాని సర్వతః |

జాతరూపమయైః వృక్షైః శోభితాని సుపుష్పితైః |౪-౪౨-౩౭|

తేషాం మధ్యే స్థితో రాజా మేరుః ఉత్తమ పర్వతః |

ఆదిత్యేన ప్రసన్నేన శైలో దత్త వరః పురా |౪-౪౨-౩౮|

తేన ఏవం ఉక్తః శైలేంద్రః సర్వ ఏవ త్వత్ ఆశ్రయాః |

మత్ ప్రసాదాత్ భవిష్యంతి దివా రాత్రౌ చ కాంచనాః |౪-౪౨-౩౯|

త్వయి యే చ అపి వత్స్యంతి దేవ గంధర్వ దానవాః |

తే భవిష్యంతి భక్తాః చ ప్రభయా కాంచన ప్రభాః |౪-౪౨-౪౦|

విశ్వేదేవాః చ వసవో మరుతః చ దివ ఓకసః |

ఆగత్య పశ్చిమాం సంధ్యాం మేరుం ఉత్తమ పర్వతం |౪-౪౨-౪౧|

ఆదిత్యం ఉపతిష్ఠంతి తైః చ సూర్యో అభిపూజితః |

అదృశ్యః సర్వ భూతానాం అస్తం గచ్ఛతి పర్వతం |౪-౪౨-౪౨|

యోజనానాం సహస్రాణి దశ తాని దివాకరః |

ముహూర్త అర్ధేన తం శీఘ్రం అభియాతి శిల ఉచ్చయం |౪-౪౨-౪౩|

శృంగే తస్య మహత్ దివ్యం భవనం సూర్య సంనిభం |

ప్రాసాద గణ సంబాధం విహితం విశ్వకర్మణా |౪-౪౨-౪౪|

శోభితం తరుభిః చిత్రైః నానా పక్షి సమాకులైః |

నికేతం పాశ హస్తస్య వరుణస్య మహాత్మనః |౪-౪౨-౪౫|

అంతరా మేరుం అస్తం చ తాలో దశ శిరా మహాన్ |

జాతరూపమయః శ్రీమాన్ భ్రాజతే చిత్ర వేదికః |౪-౪౨-౪౬|

తేషు సర్వేషు దుర్గేషు సరస్సు చ సరిత్సు చ |

రావణః సహ వైదేహ్యా మార్గితవ్యః తతః తతః |౪-౪౨-౪౭|

యత్ర తిష్ఠతి ధర్మజ్ఞః తపసా స్వేన భావితః |

మేరు సావర్ణిర్ ఇతి ఏష ఖ్యాతో వై బ్రహ్మణా సమః |౪-౪౨-౪౮|

ప్రష్టవ్యో మేరుసావర్ణిః మహర్షిః సూర్య సంనిభః |

ప్రణమ్య శిరసా భూమౌ ప్రవృత్తిం మైథిలీం ప్రతి |౪-౪౨-౪౯|

ఏతావత్ జీవ లోకస్య భాస్కరో రజనీ క్షయే |

కృత్వా వితిమిరం సర్వం అస్తం గచ్ఛతి పర్వతం |౪-౪౨-౫౦|

ఏతావత్ వానరైః శక్యం గంతుం వానర పుంగవాః |

అభాస్కరం అమర్యాదం న జానీమః తతః పరం |౪-౪౨-౫౧|

అవగమ్య తు వైదేహీం నిలయం రావణస్య చ |

అస్తం పర్వతం ఆసాద్య పూర్ణే మాసే నివర్తత |౪-౪౨-౫౨|

ఊర్ధ్వం మాసాన్ న వస్తవ్యం వసన్ వధ్యో భవేన్ మమ |

సహ ఏవ శూరో యుష్మాభిః శ్వశురో మే గమిష్యతి |౪-౪౨-౫౩|

శ్రోతవ్యం సర్వం ఏతస్య భవద్భిః దిష్ట కారిభిః |

గురుః ఏష మహాబాహుః శ్వశురో మే మహాబలః |౪-౪౨-౫౪|

భవంతః చ అపి విక్రాంతాః ప్రమాణం సర్వే ఏవ హి |

ప్రమాణం ఏనం సంస్థాప్య పశ్యధ్వం పశ్చిమాం దిశం |౪-౪౨-౫౫|

దృష్టాయాం తు నరేంద్రస్యా పత్న్యాం అమిత తేజసః |

కృత కృత్యా భవిష్యామః కృతస్య ప్రతికర్మణా |౪-౪౨-౫౬|

అతో అన్యత్ అపి యత్ కార్యం కార్యస్య అస్య ప్రియం భవేత్ |

సంప్రధార్య భవద్భిః చ దేశ కాల అర్థ సంహితం |౪-౪౨-౫౭|

తతః సుషేణ ప్రముఖాః ప్లవంగమాః

సుగ్రీవ వాక్యం నిపుణం నిశమ్య |

ఆమంత్ర్య సర్వే ప్లవగాధిపం తే

జగ్ముర్ దిశం తాం వరుణ అభిగుప్తాం |౪-౪౨-౫౮|

ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే కిష్కింధాకాండే ద్విచత్వారింశః సర్గః |౪-౪౨|