కిష్కింధకాండము - సర్గము 41

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే కిష్కింధాకాండే ఏకచత్వారింశః సర్గః |౪-౪౧|

వాల్మీకి రామాయణము

రామాయణ కాండములు

1. బాలకాండము

2. అయోధ్యాకాండము

3. అరణ్యకాండము

4. కిష్కింధకాండము

5. సుందరకాండము

6. యుద్ధకాండము

7. ఉత్తరకాండము

తతః ప్రస్థాప్య సుగ్రీవః తన్ మహత్ వానరం బలం |

దక్షిణాం ప్రేషయామాస వానరాన్ అభిలక్షితాన్ |౪-౪౧-౧|

నీలం అగ్ని సుతం చైవ హనూమంతం చ వానరం |

పితామహ సుతం చైవ జాంబవంతం మహోజసం |౪-౪౧-౨|

సుహోత్రం చ శరారిం చ శరగుల్మం తథా ఏవ చ |

గజం గవాక్షం గవయం సుషేణం వృషభం తథా |౪-౪౧-౩|

మైందం చ ద్వివిదం చైవ సుషేణం గంధమాదనం |

ఉల్కాముఖం అనంగం చ హుతశన సుతౌ ఉభౌ |౪-౪౧-౪|

అంగద ప్రముఖాన్ వీరాన్ వీరః కపి గణ ఈశ్వరః |

వేగ విక్రమ సంపన్నాన్ సందిదేశ విశేషవిత్ |౪-౪౧-౫|

తేషాం అగ్రేసరం చైవ బృహద్ బలం అథ అంగదం |

విధాయ హరి వీరాణాం ఆదిశద్ దక్షిణాం దిశం |౪-౪౧-౬|

యే కేచన సముద్దేశాః తస్యాం దిశి సుదుర్గమాః |

కపీఇశః కపి ముఖ్యానాం స తేషాం సముదాహరత్ |౪-౪౧-౭|

సహస్ర శిరసం వింధ్యం నానా ద్రుమ లతా ఆయుతం |

నర్మదాం చ నదీం రమ్యాం మహోరగ నిషేవితాం |౪-౪౧-౮|

తతో గోదావరీం రమ్యాం కృష్ణావేణీం మహానదీం |

వరదాం చ మహాభాగాం మహోరగ నిషేవితాం |

మేఖలాన్ ఉత్కలాం చైవ దశార్ణ నగరాణి అపి |౪-౪౧-౯|

అబ్రవంతీం అవంతీం చ సర్వం ఏవ అనుపశ్యత |

విదర్భాన్ ఋష్టికాన్ చైవ రమ్యాన్ మాహిషకాన్ అపి |౪-౪౧-౧౦|

తథా వంగాన్ కలింగాం చ కౌశికాన్ చ సమంతతః |

అన్వీక్ష్య దణ్డక అరణ్యం స పర్వత నదీ గుహం |౪-౪౧-౧౧|

నదీం గోదావరీం చైవ సర్వం ఏవ అనుపశ్యత |

తథైవ ఆంధ్రాన్ చ పుణ్డ్రాన్ చ చోలాన్ పాణ్డ్యాన్ కేరలాన్ |౪-౪౧-౧౨|

అయోముఖః చ గంతవ్యః పర్వతో ధాతు మణ్డితః |

విచిత్ర శిఖరః శ్రీమాన్ చిత్ర పుష్పిత కాననః |౪-౪౧-౧౩|

సుచందన వనోద్దేశో మార్గితవ్యో మహాగిరిః |

తతః తాం ఆపగాం దివ్యాం ప్రసన్న సలిలాశయాన్ |౪-౪౧-౧౪|

తత్ర ద్రక్ష్యథ కావేరీం విహృతాం అప్సరో గణైః |

తస్య ఆసీనం నగస్య అగ్రే మలయస్య మహోజసం |౪-౪౧-౧౫|

ద్రక్ష్యథ ఆదిత్య సంకాశం అగస్త్యం ఋషి సత్తమం |

తతః తేన అభ్యనుజ్ఞాతాః ప్రసన్నేన మహాత్మనా |౪-౪౧-౧౬|

తామ్రపర్ణీం గ్రాహ జుష్టాం తరిష్యథ మహానదీం |

సా చందన వనైః చిత్రైః ప్రచ్ఛన్నా ద్వీప వారిణీ |౪-౪౧-౧౭|

కాంతా ఇవ యువతీ కాంతం సముద్రం అవగాహతే |

తతో హేమమయం దివ్యం ముక్తా మణి విభూషితం |౪-౪౧-౧౮|

యుక్తం కవాటం పాణ్డ్యానాం గతా ద్రక్ష్యథ వానరాః |

తతః సముద్రం ఆసాద్య సంప్రధార్య అర్థ నిశ్చయం |౪-౪౧-౧౯|

అగస్త్యేన అంతరే తత్ర సాగరే వినివేశితః |

చిత్ర సాను నగః శ్రీమాన్ మహేంద్రః పర్వతోత్తమః |౪-౪౧-౨౦|

జాత రూపమయః శ్రీమాన్ అవగాఢో మహార్ణవం |

నానా విధైః నగైః ఫుల్లైః లతాభిః చ ఉపశోభితం |౪-౪౧-౨౧|

దేవ ఋషి యక్ష ప్రవరైః అప్సరోభిః చ సేవితం |

సిద్ధ చారణ సంఘైః చ ప్రకీర్ణం సుమనోహరం |౪-౪౧-౨౨|

తం ఉపైతి సహస్రాక్షః సదా పర్వసు పర్వసు |

ద్వీపః తస్య అపరే పారే శత యోజన విసృతః |౪-౪౧-౨౩|

అగమ్యో మానుషైః దీప్తః తం మార్గధ్వం సమంతతః |

తత్ర సర్వ ఆత్మనా సీతా మార్గితవ్యా విశేషతః |౪-౪౧-౨౪|

స హి దేశః తు వధ్యస్య రావణస్య దురాత్మనః |

రాక్షస అధిపతేః వాసః సహస్రాక్ష సమద్యుతేః |౪-౪౧-౨౫|

దక్షిణస్య సముద్రస్య మధ్యే తస్య తు రాక్షసీ |

అంగారక ఇతి విఖ్యాతా చాయాం ఆక్షిప్య భోజినీ |౪-౪౧-౨౬|

ఏవం నిఃసంశయాన్ కృత్వా సంశయాన్ నష్ట సంశయాః |

మృగయధ్వం నరేంద్రస్య పత్నీం అమిత ఓజసః |౪-౪౧-౨౭|

తం అతిక్రమ్య లక్ష్మీవాన్ సముద్రే శత యోజనే |

గిరిః పుష్పితకో నామ సిద్ధ చారణ సేవితః |౪-౪౧-౨౮|

చంద్ర సూర్య అంశు సంకాశః సాగర అంబు సమాశ్రయః |

భ్రాజతే విపులైః శృంగైః అంబరం విలిఖన్ ఇవ |౪-౪౧-౨౯|

తస్య ఏకం కాంచనం శృంగం సేవతే యం దివాకరః |

శ్వేతం రాజతం ఏకం చ సేవతే యం నిశాకరః |

న తం కృతఘ్నాః పశ్యంతి న నృశంసా న నాస్తికాః |౪-౪౧-౩౦|

ప్రణమ్య శిరసా శైలం తం విమార్గథ వానరాః |

తం అతిక్రమ్య దుర్ధర్షం సూర్యవాన్ నామ పర్వతః |౪-౪౧-౩౧|

అధ్వనా దుర్విగాహేన యోజనాని చతుర్దశ |

తతః తం అపి అతిక్రమ్య వైద్యుతో నామ పర్వతః |౪-౪౧-౩౨|

సర్వ కామ ఫలైః వృక్షైః సర్వ కాల మనోహరైః |

తత్ర భుక్త్వా వర అర్హాణి మూలాని చ ఫలాని చ |౪-౪౧-౩౩|

మధూని పీత్వా జుష్టాని పరం గచ్ఛత వానరాః |

తత్ర నేత్ర మనః కాంతః కుంజరో నామ పర్వతః |౪-౪౧-౩౪|

అగస్త్య భవనం యత్ర నిర్మితం విశ్వకర్మణా |

తత్ర యోజన విస్తారం ఉచ్ఛ్రితం దశ యోజనం |౪-౪౧-౩౫|

శరణం కాంచనం దివ్యం నానా రత్న విభూషితం |

తత్ర భోగవతీ నామ సర్పాణాం ఆలయః పురీ |౪-౪౧-౩౬|

విశాల రథ్యా దుర్ధర్షా సర్వతః పరిరక్షితా |

రక్షితా పన్నగైః ఘోరైః తీష్క్ణ దమ్ష్ట్రైః మహా విషైః |౪-౪౧-౩౭|

సర్ప రాజో మహాఘోరో యస్యాం వసతి వాసుకిః |

నిర్యాయ మార్గితవ్యా చ సా చ భోగవతీ పురీ |౪-౪౧-౩౮|

తత్ర చ అంతరోద్దేశా యే కేచన సమావృతాః |

తం చ దేశం అతిక్రమ్య మహాన్ ఋషభ సంస్థితిః |౪-౪౧-౩౯|

సర్వ రత్నమయః శ్రీమాన్ ఋషభో నామ పర్వతః |

గోశీర్షకం పద్మకం చ హరిశ్యామం చ చందనం |౪-౪౧-౪౦|

దివ్యం ఉత్పద్యతే యత్ర తత్ చైవ అగ్ని సమ ప్రభం |

న తు తత్ చందనం దృష్ట్వా స్ప్రష్టవ్యం చ కదాచన |౪-౪౧-౪౧|

రోహితా నామ గంధర్వా ఘోరం రక్షంతి తద్ వనం |

తత్ర గంధర్వ పతయః పంచ సూర్య సమ ప్రభాః |౪-౪౧-౪౨|

శైలూషో గ్రామణీః శిక్షః శుకో బభ్రుః తథైవ చ |

రవి సోమ అగ్ని వపుషా నివాసః పుణ్య కర్మణాం |౪-౪౧-౪౩|

అంతే పృథివ్యా దుర్ధర్షాః తతః స్వర్గ జితః స్థితాః |

తతః పరం న వః సేవ్యః పితృ లోకః సుదారుణః |౪-౪౧-౪౪|

రాజధానీ యమస్య ఏషా కష్టేన తమసా ఆవృతా |

ఏతావత్ ఏవ యుష్మాభిః వీరా వానర పుంగవాః |

శక్యం విచేతుం గంతుం వా న అతో గతిమతాం గతిః |౪-౪౧-౪౫|

సర్వం ఏతత్ సమాలోక్య యత్ చ అన్యత్ అపి దృశ్యతే |

గతిం విదిత్వా వైదేహ్యాః సంనివర్తితం అర్హథ |౪-౪౧-౪౬|

యః చ మాసాన్ నివృత్తో అగ్రే దృష్టా సీత ఇతి వక్ష్యతి |

మత్ తుల్య విభవో భోగైః సుఖం స విహరిష్యతి |౪-౪౧-౪౭|

తతః ప్రియతరో న అస్తి మమ ప్రాణాత్ విశేషతః |

కృత అపరాధో బహుశో మమ బంధుః భవిష్యతి |౪-౪౧-౪౮|

అమిత బల పరాక్రమా భవంతో

విపుల గుణేషు కులేషు చ ప్రసూతాః |

మనుజ పతి సుతాం యథా లభధ్వం

తత్ అధిగుణం పురుషార్థం ఆరభధ్వం |౪-౪౧-౪౯|

ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే కిష్కింధాకాండే ఏకచత్వారింశః సర్గః |౪-౪౧|