కిష్కింధకాండము - సర్గము 3

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే కిష్కింధాకాండే తృతీయః సర్గః |౪-౩|

వాల్మీకి రామాయణము

రామాయణ కాండములు

1. బాలకాండము

2. అయోధ్యాకాండము

3. అరణ్యకాండము

4. కిష్కింధకాండము

5. సుందరకాండము

6. యుద్ధకాండము

7. ఉత్తరకాండము

వచో విజ్ఞాయ హనుమాన్ సుగ్రీవస్య మహాత్మనః |

పర్వతాత్ ఋష్యమూకాత్ తు పుప్లువే యత్ర రాఘవౌ |౪-౩-౧|

కపి రూపం పరిత్యజ్య హనుమాన్ మారుతాత్మజః |

భిక్షు రూపం తతో భేజే శఠబుద్ధితయా కపిః |౪-౩-౨|

తతః చ హనుమాన్ వాచా శ్లక్ష్ణయా సుమనోజ్ఞయా |

వినీతవత్ ఉపాగమ్య రాఘవౌ ప్రణిపత్య చ |౪-౩-౩|

అబభాషే చ తౌ వీరౌ యథావత్ ప్రశశంస చ |

సంపూజ్య విధివద్ వీరౌ హనుమాన్ వానరోత్తమః |౪-౩-౪|

ఉవాచ కామతో వాక్యం మృదు సత్య పరాక్రమౌ |

రాజర్షి దేవ ప్రతిమౌ తాపసౌ సంశిత వ్రతౌ |౪-౩-౫|

దేశం కథం ఇమం ప్రాప్తౌ భవంతౌ వర వర్ణినౌ |

త్రాసయంతౌ మృగ గణాన్ అన్యాం చ వన చారిణః |౪-౩-౬|

పంపా తీర రుహాన్ వృక్షాన్ వీక్షమాణౌ సమంతతః |

ఇమాం నదీం శుభ జలాం శోభయంతౌ తరస్వినౌ |౪-౩-౭|

ధైర్యవంతౌ సువర్ణాభౌ కౌ యువాం చీర వాససౌ |

నిఃశ్వసంతౌ వర భుజౌ పీడయంతౌ ఇమాః ప్రజాః |౪-౩-౮|

సింహ విప్రేక్షితౌ వీరౌ మహాబల పరాక్రమౌ |

శక్ర చాప నిభే చాపే గృహీత్వా శత్రు నాశనౌ |౪-౩-౯|

శ్రీమంతౌ రూప సంపన్నౌ వృషభ శ్రేష్ఠ విక్రమౌ |

హస్తి హస్త ఉపమ భుజౌ ద్యుతిమంతౌ నరర్షభౌ |౪-౩-౧౦|

ప్రభయా పర్వత ఇంద్రః అసౌ యువయోః అవభాసితః |

రాజ్య అర్హౌ అమర ప్రఖ్యౌ కథం దేశం ఇహ ఆగతౌ |౪-౩-౧౧|

పద్మ పత్ర ఈక్షణౌ వీరౌ జటా మణ్డల ధారిణౌ |

అన్యోన్య సదృశౌ వీరౌ దేవ లోకాత్ ఇహ ఆగతౌ |౪-౩-౧౨|

యదృచ్ఛయేవ సంప్రాప్తౌ చంద్ర సూర్యౌ వసుంధరాం |

విశాల వక్షసౌ వీరౌ మానుషౌ దేవ రూపిణౌ |౪-౩-౧౩|

సింహ స్కంధౌ మహా ఉత్సాహౌ సమదౌ ఇవ గోవృషౌ |

ఆయతాః చ సువృత్తాః చ బాహవః పరిఘోపమాః |౪-౩-౧౪|

సర్వ భూషణ భూషార్హాః కిం అర్థం న విభూషితాః |

ఉభౌ యోగ్యౌ అహం మన్యే రక్షితుం పృథివీం ఇమాం |౪-౩-౧౫|

స సాగర వనాం కృత్స్నాం వింధ్య మేరు విభూషితాం |

ఇమే చ ధనుషీ చిత్రే శ్లక్ష్ణే చిత్ర అనులేపనే |౪-౩-౧౬|

ప్రకాశేతే యథా ఇంద్రస్య వజ్రే హేమ విభూషితే |

సంపూర్ణాః చ శితైః బాణైః తూణాః చ శుభ దర్శనాః |౪-౩-౧౭|

జీవిత అంతకరైః ఘోరైః జ్వలద్భిః ఇవ పన్నగైః |

మహా ప్రమాణౌ విపులౌ తప్త హాటక భూషణౌ |౪-౩-౧౮|

ఖడ్గౌ ఏతౌ విరాజేతే నిర్ముక్త భుజగౌ ఇవ |

ఏవం మాం పరిభాషంతం కస్మాద్ వై న అభి భాషతః |౪-౩-౧౯|

సుగ్రీవో నామ ధర్మాత్మా కశ్చిత్ వానర పుంగవః |

వీరో వినికృతో భ్రాత్రా జగత్ భ్రమతి దుఃఖితః |౪-౩-౨౦|

ప్రాప్తః అహం ప్రేషితః తేన సుగ్రీవేణ మహాత్మనా |

రాజ్ఞా వానర ముఖ్యానాం హనుమాన్ నామ వానరః |౪-౩-౨౧|

యువాభ్యాం స హి ధర్మాత్మా సుగ్రీవః సఖ్యం ఇచ్ఛతి |

తస్య మాం సచివం విత్తం వానరం పవనాత్మజం |౪-౩-౨౨|

భిక్షు రూప ప్రతి చ్ఛన్నం సుగ్రీవ ప్రియ కారణాత్ |

ఋశ్యమూకాత్ ఇహ ప్రాప్తం కామగం కామచారిణం |౪-౩-౨౩|

ఏవం ఉక్త్వా తు హనుమాం తౌ వీరౌ రామ లక్ష్మణౌ |

వాక్యజ్ఞో వాక్య కుశలః పునః న ఉవాచ కించన |౪-౩-౨౪|

ఏతత్ శ్రుత్వా వచః తస్య రామో లక్ష్మణం అబ్రవీత్ |

ప్రహృష్ట వదనః శ్రీమాన్ భ్రాతరం పార్శ్వతః స్థితం |౪-౩-౨౫|

సచివో అయం కపీంద్రస్య సుగ్రీవస్య మహాత్మనః |

తం ఏవ కాఙ్క్షమాణస్య మమ అంతికం ఇహ ఆగతః |౪-౩-౨౬|

తం అభ్యభాష సౌమిత్రే సుగ్రీవ సచివం కపిం |

వాక్యజ్ఞం మధురైః వాక్యైః స్నేహ యుక్తం అరిందమ |౪-౩-౨౭|

న అన్ ఋగ్వేద వినీతస్య న అ\-\-యజుర్వేద ధారిణః |

న అ\-\-సామ వేద విదుషః శక్యం ఏవం విభాషితుం |౪-౩-౨౮|

నూనం వ్యకరణం కృత్స్నం అనేన బహుధా శ్రుతం |

బహు వ్యాహరతా అనేన న కించిత్ అప శబ్దితం |౪-౩-౨౯|

న ముఖే నేత్రయోః చ అపి లలాటే చ భ్రువోః తథా |

అన్యేషు అపి చ సర్వేషు దోషః సంవిదితః క్వచిత్ |౪-౩-౩౦|

అవిస్తరం అసందిగ్ధం అవిలంబితం అవ్యథం |

ఉరఃస్థం కణ్ఠగం వాక్యం వర్తతే మధ్యమే స్వరం |౪-౩-౩౧|

సంస్కార క్రమ సంపన్నాం అద్భుతాం అవిలంబితాం |

ఉచ్చారయతి కల్యాణీం వాచం హృదయ హర్షిణీం |౪-౩-౩౨|

అనయా చిత్రయా వాచా త్రిస్థాన వ్యంజనస్థయాః |

కస్య న ఆరాధ్యతే చిత్తం ఉద్యత్ అసే అరేః అపి |౪-౩-౩౩|

ఏవం విధో యస్య దూతో న భవేత్ పార్థివస్య తు |

సిద్ధ్యంతి హి కథం తస్య కార్యాణాం గతయోఽనఘ |౪-౩-౩౪|

ఏవం గుణ గణైర్ యుక్తా యస్య స్యుః కార్య సాధకాః |

తస్య సిద్ధ్యంతి సర్వేఽర్థా దూత వాక్య ప్రచోదితాః |౪-౩-౩౫|

ఏవం ఉక్తః తు సోఉమిత్రిః సుగ్రీవ సచివం కపిం |

అభ్యభాషత వాక్యజ్ఞో వాక్యజ్ఞం పవనాత్మజం |౪-౩-౩౬|

విదితా నౌ గుణా విద్వన్ సుగ్రీవస్య మహాత్మనః |

తం ఏవ చ అవాం మార్గావః సుగ్రీవం ప్లవగేశ్వరం |౪-౩-౩౭|

యథా బ్రవీషి హనుమాన్ సుగ్రీవ వచనాద్ ఇహ |

తత్ తథా హి కరిష్యావో వచనాత్ తవ సత్తమ |౪-౩-౩౮|

తత్ తస్య వాక్యం నిపుణం నిశమ్య

ప్రహృష్ట రూపః పవనాత్మజః కపిః |

మనః సమాధాయ జయ ఉపపత్తౌ

సఖ్యం తదా కర్తుం ఇయేష తాభ్యాం |౪-౩-౩౯|

ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే కిష్కింధాకాండే తృతీయః సర్గః |౪-౩|