కిష్కింధకాండము - సర్గము 23

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే కిష్కింధాకాండే త్రయోవింశః సర్గః |౪-౨౩|

వాల్మీకి రామాయణము

రామాయణ కాండములు

1. బాలకాండము

2. అయోధ్యాకాండము

3. అరణ్యకాండము

4. కిష్కింధకాండము

5. సుందరకాండము

6. యుద్ధకాండము

7. ఉత్తరకాండము

తతః సముపజిఘ్రంతీ కపి రాజస్య తత్ ముఖం |

పతిం లోకశ్రుతా తారా మృతం వచనం అబ్రవీత్ |౪-౨౩-౧|

శేషే త్వం విషమే దుఃఖం అకృత్వా వచనం మమ |

ఉపల ఉపచితే వీర సుదుఃఖే వసుధా తలే |౪-౨౩-౨|

మత్తః ప్రియతరా నూనం వానరేంద్ర మహీ తవ |

శేషే హి తాం పరిష్వజ్య మాం చ న ప్రతిభాషసే |౪-౨౩-౩|

సుగ్రీవస్య వశం ప్రాప్తో విధిః ఏష భవత్య అహో |

సుగ్రీవ ఏవ విక్రాంతో వీర సాహసిక ప్రియ |౪-౨౩-౪|

ఋక్ష వానర ముఖ్యాః త్వాం బలినం పర్యుపాసతే |

తేషాం విలపితం కృచ్ఛ్రం అంగదస్య చ శోచతః |౪-౨౩-౫|

మమ చ ఇమా గిరః శ్రుత్వా కిం త్వం న ప్రతిబుధ్యసే |

ఇదం తత్ వీర శయనం తత్ర శేషే హతో యుధి |౪-౨౩-౬|

శాయితా నిహతా యత్ర త్వయా ఏవ రిపవః పురా |

విశుద్ధ సత్త్వ అభిజన ప్రియయుద్ధ మమ ప్రియ |౪-౨౩-౭|

మాం అనాథాం విహాయ ఏకాం గతః త్వం అసి మానద |

శూరాయ న ప్రదాతవ్యా కన్యా ఖలు విపశ్చితా |౪-౨౩-౮|

శూర భార్యాం హతాం పశ్య సద్యో మాం విధవాం కృతాం |

అవభగ్నః చ మే మానో భగ్నా మే శాశ్వతీ గతిః |౪-౨౩-౯|

అగాధే చ నిమగ్నా అస్మి విపులే శోక సాగరే |

అశ్మ సారమయం నూనం ఇదం మే హృదయం దృఢం |౪-౨౩-౧౦|

భర్తారం నిహతం దృష్ట్వా యత్ న అద్య శతధా గతం |

సుహృత్ చైవ హి భర్తా చ ప్రకృత్యా చ మమ ప్రియః |౪-౨౩-౧౧|

ప్రహారే చ పరాక్రాంతః శూరః పంచత్వం ఆగతః |

పతి హీనా తు యా నారీ కామం భవతు పుత్రిణీ |౪-౨౩-౧౨|

ధన ధాన్య సమృద్ధా అపి విధవా ఇతి ఉచ్యతే జనైః |

స్వ గాత్ర ప్రభవే వీర శేషే రుధిర మణ్డలే |౪-౨౩-౧౩|

కృమి రాగ పరిస్తోమే స్వకీయే శయనే యథా |

రేణు శోణిత సంవీతం గాత్రం తవ సమంతతః |౪-౨౩-౧౪|

పరిరబ్ధుం న శక్నోమి భుజాభ్యాం ప్లవగర్షభ |

కృత కృత్యో అద్య సుగ్రీవో వైరే అస్మిన్ అతిదారుణే |౪-౨౩-౧౫|

యస్య రామ విముక్తేన హృతం ఏక ఇషుణా భయం |

శరేణ హృది లగ్నేన గాత్ర సంస్పర్శనే తవ |౪-౨౩-౧౬|

వార్యామి త్వాం నిరీక్షంతీ త్వయి పంచత్వం ఆగతే |

ఉద్బబర్హ శరం నీలః తస్య గాత్ర గతం తదా |౪-౨౩-౧౭|

గిరి గహ్వర సంలీనం దీప్తం ఆశీ విషం యథా |

తస్య నిష్కృష్యమాణస్య బాణస్య చ బభౌ ద్యుతిః |౪-౨౩-౧౮|

అస్త మస్తక సంరుద్ధో రశ్మిః దినకరాత్ ఇవ |

పేతుః క్షతజ ధారాః తు వ్రణేభ్యః తస్య సర్వశః |౪-౨౩-౧౯|

తామ్ర గైరిక సంపృక్తా ధారా ఇవ ధరా ధరాత్ |

అవకీర్ణం విమార్జంతీ భర్తారం రణ రేణునా |౪-౨౩-౨౦|

అస్రైః నయనజైః శూరం సిషేచ అస్త్ర సమాహతం |

రుధిరోక్షిత సర్వాంగం దృష్ట్వా వినిహతం పతిం |౪-౨౩-౨౧|

ఉవాచ తారా పింగాక్షం పుత్రం అంగదం అంగనా |

అవస్థాం పశ్చిమాం పశ్య పితుః పుత్ర సుదారుణాం |౪-౨౩-౨౨|

సంప్రసక్తస్య వైరస్య గతో అంతః పాప కర్మణా |

బాల సూర్యోజ్జ్వల తనుం ప్రయాతం యమ సాదనం |౪-౨౩-౨౩|

అభివాదయ రాజానం పితరం పుత్ర మానదం |

ఏవం ఉక్తః సముత్థాయ జగ్రాహ చరణౌ పితుః |౪-౨౩-౨౪|

భుజాభ్యాం పీన వృతాభ్యాం అంగదో అహం ఇతి బ్రువన్ |

అభివాదయమానం త్వాం అంగదం త్వం యథా పురా |౪-౨౩-౨౫|

దీర్ఘ ఆయుర్ భవ పుత్ర ఇతి కిం అర్థం న అభిభాషసే |

అహం పుత్ర సహాయా త్వాం ఉపాసే గత చేతనం |

సింహేన పాతితం సద్యో గౌః స వత్సా ఇవ గో వృషం |౪-౨౩-౨౬|

ఇష్ట్వా సంగ్రామ యజ్ఞేన రామ ప్రహరణ అంభసా |

అస్మిన్ అవభృథే స్నాతః కథం పత్న్యా మయా వినా |౪-౨౩-౨౭|

యా దత్తా దేవ రాజేన తవ తుష్టేన సంయుగే |

శాత కౌంభీం ప్రియాం మాలాం తాం తే పశ్యామి న ఇహ కిం |౪-౨౩-౨౮|

రాజ్యశ్రీః న జహాతి త్వాం గత అసుం అపి మానద |

సూర్యస్య ఆవర్తమానస్య శైల రాజం ఇవ ప్రభా |౪-౨౩-౨౯|

న మే వచః పథ్యం ఇదం త్వయా కృతం

న చ అస్మి శక్తా హి నివారణే తవ |

హతా సపుత్రా అస్మి హతేన సంయుగే

సహ త్వయా శ్రీః విజహాతి మాం అపి |౪-౨౩-౩౦|

ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే కిష్కింధాకాండే త్రయోవింశః సర్గః |౪-౨౩|