కిష్కింధకాండము - సర్గము 16
శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే కిష్కింధాకాండే షోడశః సర్గః |౪-౧౬|
| వాల్మీకి రామాయణము | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||
తాం ఏవం బ్రువతీం తారాం తారాధిప నిభ ఆననాం |
వాలీ నిర్భర్త్సయామాస వచనం చ ఇదం అబ్రవీత్ |౪-౧౬-౧|
గర్జతో అస్య చ సుసంరబ్ధం భ్రాతుః శత్రోర్ విశేషతః |
మర్షయిష్యామి కేన కారణేన వరాననే |౪-౧౬-౨|
అధర్షితానాం శూరాణాం సమరేషు అనివర్తినాం |
ధర్షణాం అర్షణం భీరు మరణాత్ అతిరిచ్యతే |౪-౧౬-౩|
సోఢుం న చ సమర్థో అహం యుద్ధ కామస్య సంయుగే |
సుగ్రీవస్య చ సంరంభం హీన గ్రీవస్య గర్జతం |౪-౧౬-౪|
న చ కార్యో విషాదః తే రాఘవం ప్రతి మత్ కృతే |
ధర్మజ్ఞః చ కృతజ్ఞః చ కథం పాపం కరిష్యతి |౪-౧౬-౫|
నివర్తస్వ సహ స్త్రీభిః కథం భూయో అనుగచ్ఛసి |
సౌహృదం దర్శితం తావత్ మయి భక్తిః త్వయా కృతా |౪-౧౬-౬|
ప్రతి యోత్స్యామి అహం గత్వా సుగ్రీవం జహి సంభ్రమం |
దర్పం చ అస్య వినేష్యామి న చ ప్రాణైర్ వియోక్ష్యతే |౪-౧౬-౭|
అహం హి అజి స్థితస్య అస్య కరిష్యామి యత్ ఈప్సితం |
వృక్షైః ముష్టి ప్రహారైః చ పీడితః ప్రతి యాస్యతి |౪-౧౬-౮|
న మే గర్వితం ఆయస్తం సహిష్యతి దురాత్మవాన్ |
కృతం తారే సహాయత్వం దర్శితం సౌహృదం మయి |౪-౧౬-౯|
శాపితా అసి మమ ప్రాణైః నివర్తస్వ జనేన చ |
అలం జిత్వా నివర్తిష్యే తం అహం భ్రాతరం రణే |౪-౧౬-౧౦|
తం తు తారా పరిష్వజ్య వాలినం ప్రియ వాదినీ |
చకార రుదతీ మందం దక్షిణా సా ప్రదక్షిణం |౪-౧౬-౧౧|
తతః స్వస్త్యయనం కృత్వా మంత్రవిత్ విజయ ఏషిణీ |
అంతఃపురం సహ స్త్రీభిః ప్రవిష్టా శోక మోహితా |౪-౧౬-౧౨|
ప్రవిష్టాయాం తు తారాయాం సహ స్త్రీభిః స్వం ఆలయం |
నగర్యా నిర్యయౌ క్రుద్ధో మహా సర్ప ఇవ శ్వసన్ |౪-౧౬-౧౩|
స నిఃశ్వస్య మహారోషో వాలీ పరమ వేగవాన్ |
సర్వతః చారయన్ దృష్టిం శత్రు దర్శన కాంక్షయా |౪-౧౬-౧౪|
స దదర్శ తతః శ్రీమాన్ సుగ్రీవం హేమ పిఙ్గలం |
సుసంవీతం అవష్టబ్ధం దీప్యమానం ఇవ అనలం |౪-౧౬-౧౫|
తం స దృష్ట్వా మహాబాహుః సుగ్రీవం పర్యవస్థితం |
గాఢం పరిదధే వాసో వాలీ పరమ కోపినః |౪-౧౬-౧౬|
స వాలీ గాఢ సంవీతో ముష్టిం ఉద్యమ్య వీర్యవాన్ |
సుగ్రీవం ఏవ అభిముఖో యయౌ యోద్ధుం కృత క్షణః |౪-౧౬-౧౭|
శ్లిష్టం ముష్టిం సముద్యమ్య సంరబ్ధతరం ఆగతః |
సుగ్రీవో అపి సముద్దిశ్య వాలినం హేమ మాలినం |౪-౧౬-౧౮|
తం వాలీ క్రోధ తామ్రాక్షః సుగ్రీవం రణ కోవిదం |
ఆపతంతం మహా వేగం ఇదం వచనం అబ్రవీత్ |౪-౧౬-౧౯|
ఏష ముష్టిర్ మహాన్ బద్ధో గాఢః సునియత అంగులిః |
మయా వేగ విముక్తః తే ప్రాణాన్ ఆదాయ యాస్యతి |౪-౧౬-౨౦|
ఏవం ఉక్తః తు సుగ్రీవః క్రుద్ధో వాలినం అబ్రవీత్ |
తవ చ ఏష హరన్ ప్రాణాన్ ముష్టిః పతతు మూర్ధని |౪-౧౬-౨౧|
తాడితః తేన తం క్రుద్ధః సమభిక్రమ్య వేగతః |
అభవత్ శోణిత ఉద్గారీ సాపీడ ఇవ పర్వతః |౪-౧౬-౨౨|
సుగ్రీవేణ తు నిఃశంకం సాలం ఉత్పాట్య తేజసా |
గాత్రేషు అభిహతో వాలీ వజ్రేణ ఇవ మహా గిరిః |౪-౧౬-౨౩|
స తు వృక్షేణ నిర్భగ్నః సాల తాడన విహ్వలః |
గురు భార భర ఆక్రాంతా నౌః ససార్థా ఇవ సాగరే |౪-౧౬-౨౪|
తౌ భీమ బల విక్రాంతౌ సుపర్ణ సమ వేగినౌ |
ప్రయుద్ధౌ ఘోర వపుషౌ చంద్ర సూర్యౌ ఇవ అంబరే |౪-౧౬-౨౫|
పరస్పరం అమిత్ర ఘ్నౌ చ్ఛిద్ర అన్వేషణ తత్పరౌ |
తతో అవర్ధత వాలీ తు బల వీర్య సమన్వితః |౪-౧౬-౨౬|
సూర్య పుత్రో మహావీర్యః సుగ్రీవః పరిహీయత |
వాలినా భగ్న దర్పః తు సుగ్రీవో మంద విక్రమః |౪-౧౬-౨౭|
వాలినం ప్రతి సామర్షో దర్శయామాస రాఘవం |
వృక్షైః స శాఖైః శిఖరైః వజ్ర కోటి నిభైః నఖైః |౪-౧౬-౨౮|
ముష్టిభిః జానుభిః పద్భిః బాహుభిః చ పునః పునః |
తయోః యుద్ద్ధం అభూత్ ఘోరం వృత్ర వాసవోః ఇవ |౪-౧౬-౨౯|
తౌ శోణితాత్కౌ యుధ్యేతాం వానారౌ వన్ చారిణౌ |
మేఘౌ ఇవ మహా శబ్దైః తర్జమానౌ పరస్పరం |౪-౧౬-౩౦|
హీయమానం అథ అపశ్యత్ సుగ్రీవం వానరేశ్వరం |
ప్రేక్షమాణం దిశః చ ఏవ రాఘవః స ముహుర్ ముహుర్ |౪-౧౬-౩౧|
తతో రామో మహాతేజా ఆర్తం దృష్ట్వా హరీశ్వరం |
స శరం వీక్షతే వీరో వాలినో వధ కాంక్షయా |౪-౧౬-౩౨|
తతో ధనుషి సంధాయ శరం ఆశీ విష ఉపమం |
పూరయామాస తత్ చాపం కాల చక్రం ఇవ అంతకః |౪-౧౬-౩౩|
తస్య జ్యాతల ఘోషేణ త్రస్తాః పత్రరథేశ్వరాః |
ప్రదుద్రువుర్ మృగాః చ ఏవ యుగాంత ఇవ మోహితాః |౪-౧౬-౩౪|
ముక్తస్తు వజ్ర నిర్ఘోషః ప్రదీప్త అశని సంనిభః |
రాఘవేణ మహా బాణో వాలి వక్షసి పాతితః |౪-౧౬-౩౫|
తతః తేన మహాతేజా వీర్య యుక్తః కపీశ్వరః |
వేగేన అభిహతో వాలీ నిపపాత మహీ తలే |౪-౧౬-౩౬|
ఇంద్ర ధ్వజ ఇవ ఉద్ధూత పౌర్ణ మాస్యాం మహీతలే |
అశ్వయుక్ సమయే మాసి గత సత్త్వో విచేతనః |
బాష్ప సంరుద్ధ కణ్ఠస్తు వాలీ చ ఆర్త స్వరః శనైః |౪-౧౬-౩౭|
నరోత్తమః కాల యుగాంతకోపమం శరోత్తమం కాంచన రూప్యభూషితం |
ససర్జ దీప్తం తం అమిత్ర మర్దనం స ధూమమగ్నిం ముఖతో యథా హరః |౪-౧౬-౩౮|
అథ ఉక్షితః శోణిత తోయ విస్రవైః
సుపుష్పిత అశోక ఇవ అచలోద్గతః |
విచేతనో వాసవ సూనుర్ ఆహవే
ప్రభ్రఞ్శిత ఇంద్ర ధ్వజవత్ క్షితిం గతః |౪-౧౬-౩౯|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే కిష్కింధాకాండే షోడశః సర్గః |౪-౧౬|