కళాపూర్ణోదయము (1943)/సప్తమాశ్వాసము
శ్రీరమణీయ స్వగుణక
థారంజితలోకహృదయ తత నిత్యదయా
సూరిజనారాధనసము
దారస్ఫుటవినయ కొండమాం బాతనయా. 1
వ. అవధరింపుము. 2
ఉ. కర్ణ రసాయనోల్లసితక మ్రయశోమహనీయుఁ డాకళా
పూర్ణుఁడు నట్లు కేళివనభూమిఁ గనుంగొను టాదిగాఁగ నా
పూర్ణ సుధాంశుబింబముఖపొల్పు మనంబున నిల్పి తద్గుణో
దీర్ఘ లతాంత సాయక విదీర్ఘ మనోధృతి యై యజ స్రమున్.3
క. తలపోయుచుఁ దనతలఁ పా
యెల నాఁగం బాయకునికి నితర విచారం
బులు విడిచి తాపమునఁ గడు,
నలఁగుచు నే కాంతగృహమునన్ వర్తిలుచున్.4
ఆ. తనకు నర్మసచివుఁడును దిథివారతా
రాదిశంసకుండు నైనయట్టి
యొక్క వృద్ధవిప్రు నొక నాఁడు పిలిపించి
కొంతతడవు నర్మగోష్ఠి నడపి.5
గీ. అనుఁగుఁ జెలికాఁడ యొకటి ని న్న డిగి తెలియ
వలయు నని యుండుదును నీవు వచ్చి యున్న
యప్పుడది యేమి యడిగెద ననుచు విడుతు
నడుగకుండినఁ బో దింక ననుచుఁ బలికె.6
చ. మననగరంబుతూర్పుకడ మంజులరత్న వినూత్న కాంతితో
ననయము నొప్పునట్టివి మదాశయునుప్పరిగల్ గదా తదీ
యనవసువర్ణసాలముల కవ్వల నున్న ది నిత్య సాంద్రనూ
తనకుసుమప్రవాళలలితం బొక కేళివనం బెఱుంగుదే.7
క. ఇటము న్నొక నాఁ డే న
చ్చటి కరిగితి వేఁట డేగ చనినఁ బిలుచుచుం
గుటిలాలక నొక తెను ముం
దటఁ గాంచితి నందు చెలులుఁ దాను జరింపన్.8
ఉ. ఆలలి తాంగిరూపుపస యారసి చూడఁగ నెన్ని యాత్మలుం
జాలవు దానిసర్వగుణసంపద లెన్న (గ నెన్ని జిహ్వలుం
జాలవు తద్విలోక నర సస్థితిఁ జొక్కఁగ నెన్ని కన్ను లుం
జాలవు వేయు నేల యది చక్కదనంబుల రాశి భూసురా.9
క. ఎక్కడియుపమాకల్పన
లెక్కడియత్యు క్తి రచన లెక్క డిమతినే
ర్వెక్కడివర్లన లెక్కడి
వెక్కడ వాజ్మతుల కంద వింతి బెడంగుల్.10
సీ. భువనంబులు దెల్ల మీవుల నెక్కుడుగ నీ
యిల యేమి పుణ్యంబు సలిపె నొక్కొ
యిలలోనఁ గరము మిక్కిలిగ జంబూద్వీప
మేమి భాగ్యంబు వహించె నొక్కొ
తనర జంబూద్వీపఘునను భారతవర్ష
మేసుకృతంబు మున్ జేసె నొక్కొ
ప్రఖ్యాతిగాఁగ భారతవర్షమున నంగ
దేశ మేతషము సాధించెనొక్కొ
గీ. యంగ దేశమునందు నేయధిక నియతీఁ
గ్రముకకంలో త్తరపురంబు గాంచె నొక్కొ
తద్వధూపొదవి న్యాసధస్య మైస
యట్టియాపూవుఁదోఁటచే నతిశయిలఁగ.11
చ. అపగత దౌర్యుఁ "గ్రేసె నను న తతి నాశుక వాణి వేణిచో
క్క పుఁబసకాను బ లి రుసుఁగత్తియుఁబో లెన రాళ పార్శ్వమై
యుపరికృత ప్రసూనర చనోజ్వల తావిభవంబు చేత దం
తపుఁబిడి కైవడి తోదలు తద్దయు నింపుజనింపఁ జేయఁగన్
ఉ. ఆకమనీయ వేణిభర మాకురు లాబొమ తీరుసోయగం
బాకనుదము లామృదులహాసకపోలము లాముఖాంబుజం
బాకుచకుంభ జృంభణ సమగ్రత యాకృశమధ్య మాసల
జాకుతు కావలోక ముపసల్ మదిఁ బాయవు నాకు నెప్పుడున్
(9. ఇంక నీ డా నేల గంగ
కొనుట గది T గినికి 132 పః చ ?
Tvc ఒపు • ప్రాక?-2\\ కు. i...i
సన్ను మిగుల నించుచున్న డు. 14
ఉ. Exలినాక్షి కన్నె గతి సప్పుడు దోఁ, మదీయడ : బాని జ: నీ వెఁగిన న్వినిపి-పు మమ గక్ను నీ చే సయిన ??cf . టెలిసి చెప్పు మనన్ మహలోనా డీనర నాధుఁ డస్యరస మే నోని 7వ సలుపుతోన్..? 15
వ. నవ్వుచు నా పుఁ డతనికి నియె. 16
గీ. ఇప్పుడాయము కన్నా గానిను గాక
మానని మ్మింత ని న్నేఁచుమా ఇంటిఁ
జల్ల నయ్యె నాయూత్మ యాతల్లి యేల
వలయుఁ బదివేలు రాజ్యముల్ వసుమతీశ.17
వ. ఇంత సంతసిల్లుచు నేల ద్మీ చెదం నేని.18
సీ. ఓమన్యథా యంచు నొరయు విద్వాంసుల
గోష్ఠి కెన్నఁడుఁ గడగుఱుతు లేదు
పౌరాణికులు చేరి పచరించుశుష్కవా
చాలత విడువని మేల మెపుడు
50
జెవులు చిండజపోవఁ జెలఁగుకవీంద్రుల
పోరటిమా శనివార పుజడి
నుటీ ప్రధానులవట్టిమంత నా లేటు నని
రానివి పేగులలోని తీట
గీ. యంత సంతః పురంబున కరిగి తేని
నీదుకొలువు బుధ ప్రకానోదయంబు
మము నున్నా రె యనుమాటమాత్ర కైన
నెడ గలదె నీకు మాకొలు విపుడు గాక.89
వ. అదియునుం గాక.90
సీ. స్థలశుద్ధిగా వసుంధర ద్రవ్వి పూడ్చి రే
కట్టించుచును బచ్చకప్పురము సం
గమపన్నీ టియగడ్తలు దీర్చి రే
వెలిఁ బెక్కు వరుసల విస్తరిలఁగ
బిసకాండములలో నిపసి గూర్చి నిలిపి రే
మంచిగందమున మదురుగోడ
నవ చంద్రకాంతమండపములోఁ బన్ని రే
తలిరాకుదళ్ల చెంగలువచవి కె
గీ. యెన్నఁడైనను దొల్లి నీకి పుడువోలె
నీమది న్ని ల్వసాగి జయ్యా మృగాడి
వెతకణుపఁబట్టి దినమును వింత వింత
లై నయీపనుల్ చూడ మా కబ్బెఁ గాక.21
క. అన నతఁ డన్నియు నయ్యె
నిను నెఱుఁగమె యఱపులకును నేర్పరి వని నా
కును జెపు మే సడిగినయా
వనితకులస్థాన నామవర్తన లనుడున్.22
చ. సరవగ తత్కులాదులు విను దమకి) చెదు నాకుఁ దెల్పునూ
వివహపు శీతలక్రియలనెచ్చము సర్వము నాయమం గొను
ద్వరపడులాగొ య ట్లయినఁ దద్దన మెత్తుద మూళ్ల మీఁదట
న్విరహపుఁబన్ను పే రిడి గణింపపు క్రొవ్వున నెవ్వనింబ్రజల్.
గీ. ఇదియు నూరక యంటిఁగా కేల నీకు
మాకతల్ వీన బంటుకేల్లాకు వోవఁ దొత్తుకొడుకులువో లెఁ దోడ్తో దిగంత
భూమిపతు లంపుచున్నారు కామితములు.23
సీ. ఇవె చందనపుమ్రాకు లెన్నికఁ గొనకయా
కేరళ దేశ భూదారుఁ డనిపెఁ
గట్టాణిముత్యాల పెట్టె లయ్యా యివి
పాండ్య దేశపు రాజు పనిచి నాఁడు
పన్నీరు చెంబులబండ్లయా యివి కామ
రూపదేశాధీశ్వరుండు పని చేఁ
జంద్రకాంతంపురాచలు ఏలయ్యాయి.
యాతులముల్ కాశ్మీరుండొపినాడు
గీ.కప్పురపుగో నెలి వెతురుష్క పునిసెవ
యనుజనుల క్రందు వాకిట స ద్బుతంబు
నీకు విరహార్తి యగుటస్య నృపుల కెల్ల
సఖల రాజ్య లక్ష్మీ విరహార్తియయ్యె. 25
చ.తెలియగాని మాన్య జగతీతల నాధులు నీకు నింతశీ
తలవిధి వెచ్చమల్ నడపు ద్రవ్యము లోన సగంబు చాలు నీ
తలఁపునఁ బాయకిట్ల లదుతన్వికి నిన్ను పరించు లంచ మీ
గలిగిన నేల తోంచు నిదికారణ మీగతి నున్న వారికినే.
క.అననిట్టి పలుపయ ఱపుల
కును గోటికిఁ బడసి యెత్తిగుఱ యగు పెర్దెన్
నీను సమ్మ రాదు గాకి
ట్లో నరిచి తే నిట్టి లంచ మొసఁగ నె నీవెన్.27
వ.అని పలుకుజగ తీష్ భు మొగుబుఁ దప్పక చూచి.28
గీ.వట్టితానాలు దగ్భలు పుట్టుఁ డుప్ప
గడ్డపాఱయు మ్రింగిన గతిని బీఱ్ఱ
బిగిసి కూర్చుండుటలు లేక పెద్దతనము
గలదె యవి లేమి సిను సీవు పలువ యంటి.29
ఉత్సా. ఆ నుచు అలుక 'దెచ్చుకొనుచు . “కింత ము వే
చసియె గు" వంటి నాదు భాషన్ సిము:
జరు నె పలువ యఁగ సింకి సొరెకము హా 5
మనియె నృపతి యతఁ దిగి 30: ధపుతోడ ని టనున్. 3030
సీ. నీ విపు డనినట్ల మావచ:ము నము
గా రాదు నిజము మీవారి ముగుట '
రాజకుంజర యథా రాజా తథా ప్రజా
సను పల్కు వృసేయ నమ : నే
య త్తనూమలు మీ లైe 20తటినుండి
దని గుల నాఁతు హపాను భూతిఁ
దద్విభుఁ బిలిచి యానాసుబునందు నీ
వాడినమాట యే మయ్యెఁ జెపుమ
గీ. యమఱపుదోస మెట్ల నీ నూత్మిఁ బొడి.
వేఁచుచున్నది యె ట్లన్న ఎనుము తెలియ
చానఁ బఠిత ప యయ్యె హసానుభూతి
తనయ తదవాస్తు నీయాత్మ తాప మొ.దె. 30 31
చ. అనుటయు నెట్టెటు తెలుపవయ్య మహాత్మక యేల సే సే ది
ట్లనయ సునింపుసొం పెసఁగ నమైయినాపు 1ఁదోఁట నేనుగ
స్టోనినది యామదాశయతనూభవయే యది ఋత వేగిర)
బుస నెమనోజ్ఞయావనము (బూ నె నెయచ్భుత మెన్న నావుడున్
ఆ. ఏమి దెలుపు మనియె ది)కిను సందేహ
మా సృపాల నీదుమనసు నింత
కొల్లలాడ సకలగుణ కాశి మాయను
గాక వే "కరు గలదె జగతి.
33
సీ. వివిధని త్యాచారవిధిఁ గొంతతడు పా
ణ్యా దినయచింతఁ గొంతతడవు
గిడిన దశల వేడ్క లఁ గొంతతడ సభ
టకాహథిని గొంతతడపు
దేవవి ప్రార్చన స్థితిఁ గొంతతడవు వే
దాంతవిద్వగోష్ఠిఁ గ్" తతడుపు
స్నానభోజునివర్తనలఁ గొంతతడ వింపు
గొలుపు నాట్యనిక్షఁ గొంతతడ:పు
గీ. మంత్రిసామంతముఖ్య సమ స్తజనులు
గొలువఁ గొలుస్రడుమహిమలఁ గొంతతడుపు
చనఁగఁ గాలుబు నీవని - కనఘ తోఁప
దేమొ తగినజవ్వనమ యాయితి కిపుడు.
34
ఉ. ఆయెల ప్రాయమున్ భవ మదంచితకీ రియు గోళ్లు రాచఁగాఁ
గాయజుఁ డాకేపై నలిగి కత్తులునూఱుచు నుండు నంతట
న్నీ యవలోకనం బొదవ నేలకుఁగోలకుఁ దెచ్చుచున్న వాఁ
డాయెల నాఁగబోంట్లు తెలియని నిపింతురు నాకు నెంతయున్
ఉ. పాపపు రాచజాతిగుణభుగు లెఱుంగుదు వేమి చెప్పు .
య్యో పెను.గోరముల్ త్రిభువనో కమరత్నము మునఁగూఁ
తుఁ బాణాకు , లంతఁ జెందుత నేనఁదల ప నీకు వెళ్ళి నీ
వై పగికింప వంచు దురహంకృతి నాయమఁగన్నద పతుల్ •
క. ఆకన్నియ నెత చూడఁగ
లేక సఖీజను లె యు మ్మలించుచు నెపుడున్
నాకు వినిపింతు కొకతఱి
నీ కేఁ జెప్పుదునో యనుచు సృపకులతిలకా.37
సీ. ఏనును సముచిత, బైన కాలము ప్రతీ
క్షించుచుండుదు నీదుచిత్తవృత్తి
దెలియక యాసుః తలపెట్ట వెజతు రూ
పొనుభూతికిని మదాశయునకు
మును నీ వనుగ్రహించినమాట తలఁపుచే
సినఁ జూలు బొంక వీ వనుచుఁ దలఁతు
బ్రాహ్మణజాతి చాపలమున మఱియుఁ గొం
కుదు నీవిరాళి భంగులు గణింతు
గీ. నివి యితరమూలములొ యంచు నెతు నిపుడు
పిలిచి యడుగఁ దదాఖ్యలే తెలుప నైతి
మనమదాశయుపుత్రియే యనుచు సులభ
తావగుణమున వదలుదో యనుచు నీకు.38
A. తమ కసాధ్యమైన దమితోడఁ గాక్షింతు
రార నాశమును ధరాధి నాధ
తమకు సులభ మైన సమృతం బుఁ గైకొన
రెందుఁ బెరటి చెట్టు మందు గాదు,39
క. ఇవి యిలు తరులచొప్పులు గా
ని వి శేషజ్ఞతఁ దనర్చు నీయందనుగ
ల్గవ నిక్కు వ మైనను నా
యవి వేకము చెఁఱగు లిట్టి వవనీ నా ధా,40
గీ. అంత నాయింతిజాత్యాదు లడుగు టుడిగి
దానిఁ గూర్చిన నే లంచ మీనె నీకు
సనుచు నీవాడ మదిఁ గోర్కి యధిక మగుట
యరసీ తెలిపితి నిపుడు తచ్చరిత మెల్ల.41
గీ. ఇంక సంబంధ సాదృశ్య మెంచి కూడఁ
గొదవ గలయది గాదు దిక్కు లఁ బ్రసిద్ధ
మైన యది కార్తవీర్యార్జునా స్వయంబు
దిగ్విజయశాలి యందు నీ తెజవతండ్రి.42
క. తనమహిమ నాశ్రయక్షితి
యొనగుచుఁ జనఁ జూచి సుగ్రహుకులీనత యం
చు నుదాహరింతు రెఱుఁగు దె
యనుజుఁడు సుమ్మాతఁ డిమ్మాదాశయుసతికిన్.43
చ. కడు నుతి కెక్కు-నలియధికంపుఁగులీనతచే నతండు న
లడల జనాధిపుల్ దనకుఁ గస్యల నిచ్చెద మంచు నెందటే
బడిబడిఁ జెప్పిపంపనది పాటిగఁబట్టక వారి యీసుచే
నడపొడ లేకపోయెనఁటయల్పములయ్యెఁగులాభిమానముల్
క. జని వేళయందు నురుభా
గ్యనిమి త్తము లగుచుఁ బెక్కు గ్రహము లునికి నా
తని కిడినారఁట సుగ్రహుఁ
డను పే రాశాస్త్ర మేమి యయ్యనొ యెఱుఁగన్.45
వ. అది యెట్టట్టు కాని మ్మిప్పు డింతయు మధురలాలస యుభ
యకులశుద్ధి చెప్పెడు ప్రకారం బింతీయ యని పలికి యిట్ల
నియె.46
క. ఆవనితామణి నిప్పుడు
జీవితము న్ని లిపి ప్రోవఁ జిత్తము గలదే
నోవసుధాధిప పూనుము
వేవేగం దద్వివాహవిధిమంగళమున్.47
క. అని పంచాంగముపుస్తక
మును విడిచి కడుం బ్రయత్నమునఁ దిథివారా
దినిరీక్ష చేసి వేళ్లే
న్ని నిరూపించెన్ గ్రహా దీనిఖిల బలంబుల్.48
వ. ఇట్లు నిరూపించి సంశసిల్లుచు దేవరసిద్ధ సంకల్పత యేమి చె
ప్పుదు నెల్లియ హెయిరువుర పేర నత్యుత్తమం బైనదివా
లగ్నం బున్నయది వివాహోత్సవంబునకుం దగిససకలసా
మ ియు సార్వభౌమునకు నీకు నెప్పుడైననుం గలిగియునికి
చెప్పవలద యిప్పురం బే ప్రొద్దును సునిహితమంగళాలంకా
రంబ యని పలికి నుయు నతం డిట్లనియె.49
మహా' ఫలము ల్లారిద్రపంక ప్రమిళితమణిశో
భన్ వహింషన్ గృహశ్రీ
గళసౌభాగ్యాభినీతిక మతఁ బురము పై
గంఠముల్ మించి యెప్పం
బొలుచు న్నిత్యోత్సవ ద్వాస్స్ఫురితము లగు లేఁ
బోఁకమ్రాకుల్ కరంబిం
పొలయం గా దొనఁ గాదే యొనరఁ గ్రముకకం
రోత్తరం బండ్రు దీనిన్.50
శా. ఐనన్ దేవర పెండ్లికిం దగ వినూత్నాలంక్రియా సంపదం
బూనంగావల దేపురం బిపుడుసొంపుల్ మీఱఁ జూటింపు స
న్మానం బొప్పఁగ మామయింటికిని గన్యారత్న యాప్టార్థమ
న్యూనప్రజ్ఞులఁ బెద్దలం బనుపు మోయుర్వీశ ధర్మస్థితిన్
చ. అనుటయు సంతసిల్లుచు ధరాధిపుఁ డవ్విధమెల్ల సత్వదా .
తుని బిలిపించి తెల్ఫి తదమోఘనయానుగతి న్ని జాగ్రభా
ర్య సనుమతింపఁ జేయఁ బ్రథమాగమముఖ్యులఁబ పెనల్వుక
ననషతిపూన్కి వారు దగుజాడను జెప్పిరి తద్వధూటికిన్.
వ. చెప్పి దీనికు త్తరం బెయ్యది చెప్పు మనుడు నప్పరమపతివ్రత
వారితో నిట్లనియె.
53
ఆ. చల్లఁదనముతోడ నెల్ల బంధువులకు
దత్తదుచితమధురతర గుణములఁ
జిత్తరంజనంబు చేయుట నభినవ
కౌముది యను పేరు గలిగే నాకు.
54
గీ. చంద్రకిరణభ వాప్సరో జాతిఁ బుట్టి
యట్టి పేరొంది వెలయు నే నకట యిపుడు
తగ సతుల కెల్ల సామాన్యధర్మ మైన
పతిమనోనుకూలతకును బాయఁ దెరువె.
55
క. కావున నన్నే మడి గేద
రావసుధాధిపున కేది యభిమత మదియే
నా వాంఛితంబు నిక్కువ
మీవృత్తాంతం దెలుపుఁ డేర్పడ నచటన్.
56
వ. అని పలికి వీడ్కొ లుపుటయు వారలు చని యావిధంబు భూ
విభునకు విన్న వించి తదీయని దేశంబున మదాశయునిగృహం
బున కేఁగి యాకళాపూర్ణమహా రాజునకుంగలిగినవివాహో
ద్యోగంబు దెలిపి సుముహూర్తంబున సాక్షి తాంబూలాది
సముచిత శుభవర్తనంబులు నడపి రంత మంత్రిజనులు తద్వి
వాహోత్సవంబునకు సాయత్తపడం బురంబులోనఁ జూటిం
చిన,
57
సీ. ఎక్కడఁ జూచిన నిండ్లపై ఁ బసిఁడికుం
డలు క్రొత్తమెఱుఁ గిడి నిలు పునారు
నేవంకఁ జూచిన హిమవారితో గంధ
సారంబు కలయంపి చల్లువారు
నెచ్చోటఁ జూచిన నెలమి గోడలఁ దట్టు
పునుఁగు జవ్వాదియుఁ బూయువారు
నేదిక్కు ఁ జూచిన నింపుగా మణి వేది
కలు కమకస్తురి సలుకువారుఁ
గీ. బ్రేమఁ గప్రంపుమ్రుగ్గులు పెట్టువారుఁ
గలువడంబులు మేల్కట్లు గట్టు వారుఁ
బచ్చతోరణములు పొందుపఱచువారు
నై రహో రాత్రసంభ్రమం బలర జనులు.
58
ఉ. పెండ్లి నృపాలునింట నని పేరంటముల్ ప్రియ మొప్పఁ జెప్ప
నిం,డ్లిండ్లకు శోభ నాక్షతలు హేమపుఁ బాత్రలఁగొంచుఁ బెద్ద
పూఁ,బోండ్లు చరించి రాకులును బోఁకలుఁ గుంకుమపొళ్లు
నూనెయుం, బండ్లును గొంచు వాద్యపుశుభధ్వనితోఁ దగు
వారు వెంట రాన్.
59
సీ. కర్పూరమృగమదగంధసొరాదులు
విరివిగాఁ బసిఁడికొప్పెరలఁ గలిపి
మల్లికాకుందచంపక జాతివకుళాది
పుష్పముల్ హేరాళముగను గూర్చి
మంచి వాసనల వాసించిన నెలవ త్తి
బాగాలు రాసులువడఁగఁ బోసి
బంగారుచజపులప సమీంచుతమలపా
కులమావటాలు కొండలుగ నైచి
గీ. తత్తదధికారపురుషు లశ్యంతమోద
గరిమ నేవీధిఁ జూచినఁ గ్రందుకొనుచుఁ
బురములో గంధమాల్య తాంబూలముల న
శేషజనములఁ దనియంగఁ జేసి రపుడు.60
గీ. అయిదువతనంబు సుత సమృద్ధియును గలుగు
సతు శుభవేళ మంగళస్నా సవిధులు
నడపఁ దొడఁగిరి బహు వైద్య నాద మెల్ల
దెసల నెసఁగంగ మధురలాలసకు నంత.61
ఉ. కొత్త గ నల్కెఁ గస్తురిని గోమలి యొక్క తె యొక్క- వేదిక
న్ముళైపు మ్రుగ్గు వెట్టెనొక ముద్దియతద్దయు నేర్పుమోజఁగాఁ
బుత్త డిపెండ్లి పీఁట యొక బోటి రయంబునఁ బెట్టి దాని పై
నుత్త ర పుం జెబింగులుగ నొక్క తెగప్పె విశుద్భవస్త్రమున్.
గీ. పెద్దము నాదు వొక్కరుఁ బెండ్లికూతుఁ
గాంత లిరువురు తూర్పు మొగంబుగాఁగఁ
బెండ్లి పీఁట పైఁ గూర్చుండఁ బెట్టి నేర్పు
నెరయ సంపెంగనూనె యంటిరి ముదమున.63
క. ప్రేమమున సంభ్రమించుచుఁ
గామిను లంతటను బసుపు గలిపినశుభగం
ధామలకముఁ బెట్టిరి మజి
హైమఘటాంబువుల జలకమార్చిరి సతికిన్.64
సీ. దడిమం పుఁ జేలలఁ దడిగెత్తి పసుపుకొం
గుల తెల్ల పట్టుదువ్వలువ గట్టి
తల వెండ్రుకలఁ బొవడల నట్టి యట్టి శ్రీ
ఫ్రమ తడియార్చి పుష్పములు ముడిచి
మలయజ మంగకంబులఁ బూసి ఘనవాస
నా శేషముగ నది నలిచి వైచి
పాలిండ్లఁ గుంకుమపక్షవల్లులు వ్రాసి
కమ్మకస్తురితిలకంబు దీర్చి
గీ. ముగుదతోంగలి టెప్పల మొదల మిగుల
సన్న మై కనుపట్టఁ గజ్జల మమర్చి
లాక్షఁ బోదాంబుజంబు లలంకరించి
యామదాశయతనయకు నతివ లంత.65
సీ తళుకుఁబిల్లాంక్లు బొబ్బిలికాయలును మట్టి
యలు వీరముద్దెలు నందియలును
మొలనూళ్లు నొడ్డాణమును నేవళంబుఁ బుం
జాలదండయుఁ బన్న సరము మొగపుఁ
దీఁ గెయు నాణేము తైపుఁ బేర్లు సందిదం
డలు సూడిగములు గౌడసరములును
గడియాలుఁ బెక్కు జోకలయుంగరములు ముం
గరయుఁ గోలాటం పుఁగమ్మజోడు
గీ. చెవుల పూవులు బహిరలు చేరుచుక్క
కొప్పువలయును సవరించి గొప్పు మోజు
భూషణములకుఁ దా నొక భూషణ మయి
పడతి యపు డొప్పెఁ గన్ను లపండు వగుచు.66
సీ. ఇట్లు కెసేసి యాయింతులు తజ్జన
యిత్రిని బిల్చి నీ పుత్రిసొబగు
లెస్సగాఁ జూడు మో లేమ మాచూ పొక
లాగు నీచూ పొకలాగు నీవు
రూపానుభూతి నా రూఢి కెక్కినదాన
వెవ్వరు నీ పాటి యెఱుఁగ లేరు
రూపవిశేషంబు రూపింప ననుడు నా
కొమ్మ నవ్వుచు నటు గొంత యెడగ
గీ. నేగి తనకూ తుసింగార 'మెల్ల పెక్కు
మాజు లెగ దిగఁ (గంటఁ బాఱఁజూచి
యింతకంటెను గయి సేయ నెవ్వ రింక
నేర్తు రనుచును 'వారల నేర్పు మెచ్చె.67
సీ. 'మెచ్చి యా చెలువంబు మిక్కిలిఁ జూడ్కికి
వెక్క సం బై తోఁప వెఱఁగుపాటు
గరము లోలోనన కప్పి పుచ్చుచు దృష్టి
దాకునో యనుచును దల్లడిల్లి
పువ్వుదండల నెపంబునఁ గొంత యిది మాటు
పజచెద నని ముగ్గు పట్టియబుతఁ
దగ నొక్క చెంగల్వదండ ము న్నమరించి
యది గుబ్బచనుఁగఁవయందు మిగుల
గీ. వింతగాఁగ నొకానొకవిలసనంబుఁ
జూప నయ్యింతిఁ గడుఁ దాను జూడ జచి
కడమపూదండ లెల్ల నొక్కటిగఁ బట్టి
బాల కపుడు సురాళించి పాజివై చె.68
వ. అట్టిసమయంబునం గళాపూర్ణుండును వివాహంబునకుం గ
ట్టాయితం బై ప్రథమాగమాదిభూ దేవ సముదయాశీర్వాద
నాదంబులును వివిధ పుణ్యాంగ నాసంఘాతమంగళగీతగాన
స్వనంబులును వంది వైతాళిక సూతమాగధస్తుతికోలాహలం
బులును సందర్శన సమయా పేక్షు సామంత సేవాప్రబోధనా
యాత వేత్రహస్త జన స్తోమవిస్తారితాలోకశబ్దంబులును సర్వ
సర్వ సహాజనజనితజయజయశబ్దులును శంఖ కాహళ భేరీ
పటహర్షల్ల పణవమర్ధ శతమ్మట ప్రముఖ నిఖిల వాద్య నిఘో
షంబులును మిక్కుటం బసుచు నొక్క మొగి నలుదిక్కులు
బిక్కటిల్ల మిక్కిలి యెక్కు డగు వైభమబున నగరు వెలువ
డి శుభ శోభ నాభరణభరణాభిరామకూషుబున దీపించునో
పవాహ్యంబు నారోహణంబు చేసి భాసమానాసమాననా
నా దేశ భూమిశ భూషాసంఘ సంఘర రేణు పటలంబులును
గరటిఘటాకరతటోత్క టస్యందమానదానధారాప్రసారం
బులును సంకలితంబు లwచుఁ 'సంకుమషుక సంకరాలుకార
పన్నీర నీర నిర్వర్తి తోర్వీ సేచనపధానంబునకుఁ బౌనరుక్త్య
ప్రసంగంబునొసంగఁగుసుమకి సలయవిసరవిరచితనీరంధ్రనం
దసమాలిగ్రాబృందంబు పందిరిచందంబు నందపఱచుచు నం
దికుప్రక్క లఁ దరణికిరణమండలి చండిమ బెండుపడి యుండు
టం జేసి వీసరపోనిచలువ చెలు పొందుమకరందబిందుకంద
ళ సందోహంబులపొందునఁ జంద్రికాసౌందర్యధుర్యం బగు
చు విస్తరిల్లు సమస్త పరివార తారహారప్రభావిభవంబునకు
సముచితంబుగఁ బరిపూర్ణచంద్రమండలాయమానం బగు
ధవళాతపత్తంబు ధాత్రీజనంబులకు నేత్రోత్సవంబు గావిం
పనింపు లగుచు మిగుల దిగంతరాళంబునఁ బ్రబలి గుబులు
కొనుగంధ సారగంధోపాయనంబులు పచరించి వెలయుచు
మలయపవనుండును దండతండంబు లై మెండుకొని దశ దిశ
లును గుసుమైకమయంబుల యనిపించుచు నుల్లసిల్లుమల్లి
కాకుంద చంపక వకుళకురవక తిలకపు న్నాగ నవమాలికాతో
కముఖ్య విఖ్యాతవిషధసురభిప్రసూనమాలికలు కానుక లగు
చుఁ బొసఁగ వసంతుఁడును మునుమున్ను గాఁ గొలిచి చిత్రం
బు వడసి యునికిఁ దనకు నవలంబముగఁ గొలు వభిలషించు
తలఁపుతోడఁ దోడుచూ పెడుకొజుకుఁ జెజుకు విలుతుఁ డరు
గడలఁ బౌఁజుదీర్చినశుకపిక మధుకర ప్రకరంబులగతి సతిశ
యిల్లుచున్న యుభయోపాంత సంతతవితర్థికానిచయఖచితమ
రకతకురువింద రాజవర హరినీలజాలంబులు నిజాలోక నా
చరితంబులఁ జరితార్థంబులగుచుండ నగణితవితానయవని
కాది వివిధ విరచనోల్లసిత పల్లవప్రసవతల్ల జమ్లానిపరిహారా
ర్థంబుగఁ దగువిధంబున దీ ప్రబంధంబుల నిబంధించి సమంచు
తిత్తులతుంపర లతిసూక్మం పువలి పెపయ్యెదలయయ్యో
రంబున బాగుమిజుచునికి భోగరాగత్వ రాసమయస
ముచితవేష విస్ఫురితపుర లక్ష్మీ వజసాక్షాత్కారసంతానం
బునుంబో లెఁ బ్రతిగృహద్వార వేది కావి శేషవిన్య స్తపూర్ణ
కలశవిలసనానుభవం బెడ తెగక పొలుపుమిగుల నగురురూ
పధూమస్తోమ సంరంభదంభజృంభితాంభోవాహసంభ్రమం
బునకు సాఫల్యంబు నాషాదించుప్రాసాద భాసురసువాసినీ
వారధారాయితలాజవర్గంబుల సంగడి సంగడిఁ గోలమెజుం
గుల తెజుగున రంగుబాబు బంగారుజలపోఁత బెత్తంబులన
టసఘటిల్లఁ గటిక వారు సారెకుబరాబర్ సేయుచు నేఁగుదేరఁ
జారుతర చతురిమ తురంగ లీలావృత్తమ ంత శ్రవణ భూషణ
వినిర్ముక్తముక్తావర్గనిర్గచ్చచ్ఛవిగుళుచ్ఛంబుల చేత నినుమ
డిముమడి యగుచు రంజిల్లువింజామరలు మంజుహాసామృత
సరోవరాయమానగండస్థలస దేశంబులఁ గాశనీ కాశంబు లై
ప్రకాశింప నాకాశమణి ఘృణిమతల్లిక లయుల్లాసంబు నొ
లక యటు వెనుక చేసి నాళా గ్రంబునం దమక భిముఖంబున
మగిడి నిలిచినప్పుడరీకంబునకుం బుష్పంధయ బాంధవుబు
ను మకరందంబుమిసిమియుం బరాగంబుపసిమియు నసదృ
శంబుగా నొస:గుచు విశేషాధికతం బ్రకటించుముకుటమ
హానీలహీరచామీకరమరీచి వీచికల వైచిత్రి లోచనపర్వం
బు నాచరింప సమాచీన సతతజయసుధా సేకంబున నాకు
లుఁ జిగుళ్ళుఁ బూవులు మవ్వంబు లగుచు నామూలచూ
డంబుగా నుప్పతిల్ల నొప్పుచున్న వియో యనుగ నప్రతిమ
రంగ దంగుళీయకకంకణాంగదఖ చితగారుత్మత పద్మరాగమౌ
క్రికప్రభలశబలిమబలిమిఁ బ్రబలబల బాహు స్తంభముల స్తం
భజృంభణంబు నెఱప నపూర్వనిర్మలత్వయాపేక్షనుం
బోలె నక్షత్రమాలికల చేత బహిరుపాసితం బగుచు హృద
యంబు ప్రకటీకరించినఖనీ భూతకరుణారస రేఖ భావంబున
స్వభావ నామసిద్ధవి శ్రాణితశోణమాణిక్యశలాక విలోకన
మోహసం బగుచు జాహాంతరంబుసం గరంబుఁ గనుపు
చుండ నొండొంటిఁ గదిసి నానావర్ల విలసద షరళప్రవాళజా
లక సూససంతతులతోడి లేఁదీఁగలు దడివడు పున నడ లిడు బె
డంగు సడ పెడువిచిత్రాంబరాభరణవిభూషితమృదుశరీరంబు
లును దదగ్ర భాగంబున శోభార్ధంబుగాఁ దెరలిసయరవింద
పం క్రియోయనంగ సోయగంబునం బొగడొందునగు మొగం
బులును దదుపరిక్రీడమానక లహంసవిభ్రమ ప్రాచుర్యసూ
చనాచాతురీప్రబలంబు లగుకబరీభరంబులు గలిగి యొప్పా
రువార నాకిజన శ్రేణీకటాక్ష వీక్షణ బు లక్షుద్ర సౌర ఛాతిశ
యసమాకృష్యమాణరోలంబ వాలంబులుంబోలె వదనా
బుజంబునఁ బరిభ్రమింప నదభ్రవిభ్రమభ్రాజి వాజివర్తనసర
నోచ్చలితతచ్చరణకటక నాదంబులకు సహానువాదంబుగ
నిజపాదమంజీరమాణిక్య లక్ష్మీకరపల్లవంబులు వినయవినమి
తపరిసర చరకురుక రూళకోసలమగధమచ్చిలకమత్స్యవత్సా
ది రాజకుమారుల చెక్కిళ్ల నల్లనల్లన తాళంబు లొ త సత్యం
తంబు నిం పొందుచు ముందజిముందటిభూ భాగంబు నావరిం
చుసమంచితరత్ననూపుర పారిహార్యనిర్యాతమాతన ప్రభాప
టలపరంపరలచేత నడుగులకు మడుగులొత్తుట దోఁప గభీ ,
రగమనంబుల నడుచుగుడ జీరకహరిద్రాది శుభద్రవ్యపరిపూ
ర్ణ భాజన రాజమానహ స్తప్రశస్తపురీంద్రీలోకంబు లోకపా
వనత్వంబున విలోకనీయం బగుచు నొప్ప లో కాతిశయః /
వాభిరాముం కును రామణీయకు శేషజిత కౌమును గా
మనీయ కాఖర్వసర్వగుణ సుపదుద్దాముండు నగుచు నుచిత
గాంభీర్యగమనంబున మదాశయుసిగృహంబున కరిగిన సతు
డు సఖుడ వైభవంబున దవుదవ్వులన యెదురుకోలు చేసే
నప్పు డొకించుకవడి యత్యంత సంభ్రమంబున.69
క. చెల రేగి రెండు దోయం
బుల పేరంటాండ్రు చిత్ర ముల నెంతయు వే
డ్కలు మీజఁ జల్లులాడిరి
తలఁకక యభినవశుభాక్షత వ్రాతములన్.70
వ. ఆ సమయంబున.71
సీ. కడు వేగమునఁ బెండ్లికొడుకు నెమ్మొగమున్
కరిగే సడ్డమువట్టెఁ గురుషభుడు
హాయము కేళ్ళుఱుకునో యని రెండుగడలందు
వాగెఁ బట్టిరి మత్స్యవశ్నపతులు
జతన యెచ్చరిక చం చతిరయంబునఁ జేపీ
కై దండ యిచ్చెను జే భర్త
యశ్వలోచనముల కాత్మవస్త్రముకొంగు
మాటుగా నొనరించె మగధ రాజు
గీ. తమి నెదుర్కోలు సేయుమాతల్లి చెలుల
య.కతలపాన సరకు సేయక చొరంగ
శత్రుశరవృష్టి గాదు రా సామికాన
స వ్వెఱుఁగ వుగ్ర మని నవ్వె నర్మసఖుఁడు.72
ఉ. శ్రీలు దలిర్ప భూరమణ శేఖరు నిట్లు మదాశయుం డెదు
ర్కో లొనరించి తెచ్చి మణికోమలపీఠిక నుంచి కూర్శియి
ల్లాలు పసిండిగిండిగొని యాదటఁ దోయమువోయఁగాఁ బద
Eళనమాచరించి వరుసం జలిపె న్మధుపర్క ముఖ్యముల్
మ• క్రమ మొప్పారఁగఁ బెండ్లి పెద్ద లిరువంకన్వర్తిలంగాఁ బ్రగ
ల్బమనీషం బ్రథమాగముండు తమితో లగ్నాష్టకంబుల్ పఠిం
చి మనోజ్ఞం బగులగ్న వేళ భుజముల్సేర్పించె శాస్త్ర స్థితిని
విమల శ్రీల మదాశయాత్మజకు నూణి స్తంబకిం బ్రేమతోన్
శ. మంగళసూత్రముఁ గట్టెఁ గు
రంగాడికి నంత నంగరా జేంద్రుఁడు పు
ణ్యాంగనల పెండ్లి పాటలు
మంగలికోళ్లమృదుగీతిమధురిమ నెనయన్.75
సీ. ఇరువుకఁ జెలు లెత్తులిడుచు నుబ్బింపంగఁ
జిఱునవ్వులో ( గొంతసిగ్గు వదలి
ఘనతరం బగుగుబ్బచనుదోయి మీఁది కెం
తయు మిటారింప హ స్తంబు లెత్తి
కడుఁ దీఁగ సాగుచు బడుగు నెన్న డుము మి
క్కిలిఁ గృశంబుగఁ దత్తజిలుచు నిక్కి
సప్తమాశ్వాసము.
ముత్తైదువలు దగ నెత్తుబంగరుపళ్ళే
ములపాలు దోయిళ్ళ ముంచి ముంచి
గీ. ప్రియుని చే వేగిరము నొకింతయును మించ
నీక సాటికి మాటికి నిందువదన
పొలుపుమీఱుంగఁ దలఁ బాలు వోయుకడఁక
చూపఱులచూడ్కి, కొక వింతసొబ గొన ర్చె76
ఉ. పొవకుఁ డగ్ర భాగమునఁ బ్రస్ఫుటకీలలఁ బర్వ లాజహో
మావసరోద్య తాంజలిఁ దదంగన శోభిలె నందుకోఁగ హ
స్తావళి యెత్తి యాడెడుగణాధిపుముగ్గులు చూచు వేడ్కనిం
పావహిలంగ మీఁదఁ జలి తాంజలి పట్టుభ వాని కై వడిన్
చ. అలరుచునాల తొంగి ప్రథమాగముపంపువలాజహోమము
జ్వలశిఖయందుసల్పుచును జాలఁగ నొప్పె సమీరలోలకో
మలనవమాలి కాలతిక మంజులపల్లవతల్లజోల్లస
లలితర సాలకోపరిగళత్కు సుమావళి నొప్పుచాడు వన్.
మ. చెలికత్తెల్ ధ్రువదర్శనంబుకొజుకుం జేముట్టి పల్మారు నె
తులిడంగా మొగ మెత్తెనొయ్యనఁ దదస్తోకత్రపా భారము
న్నెల దోర్డోడన పైకిఁ బుచ్చుకొనుచున్కింబోలె ఫ్రీడావతీ
తిలకం బాసతి నమ్ర భావముఁగ్రమో త్తీర్ణంబుఁగావించుచున్
చ. మీవులఁగ సూళ్ము మై మినుకుమిన్కు మటంచుఁ బ్రకాశ
మొందెడుం, ధువుఁ గనుఁగొంటెయల దెయరుంధతిఁ జూ
చితె యంచుఁ దత్సమీ, పవిశద తారలం గుఱుతు పల్మరుఁ '
జెప్పుచు బోంట్లు తెల్పి తె,ల్పి వనిత చేతఁ గంటి సనిపించిరి
తత్పతి విన్చు రంజిలన్.80
వ. అంత.81
సీ. కలవుటకములు బూ రెలు తేనెతొలలు చా
పట్లు మం డెంగ లొబ్బట్లు వడలు
పుడుకులు సుకియలు కడియం పుటట్లు వె
న్న ప్పొలు వడియంబు లప్పడాలు
పొంగరంబులు సొజ్జ బూరె లౌఁగులు సేవే
లు క్కెర లరి సెలు చక్కిలములు
ఖర్జూరగోస్తనీకదళికా సహకార
ఫలములు కొబ్బెర పనసతొలలు
గీ.తేనియలు జున్ను మీఁగడ లాననాలు
పానకములు రసావళ్ళుఁ బచ్చడులును
నాజ్యములఁ బప్పుకూరలు ననుపమాస్న
మపుడు ప్రజ నెల్లఁ దనియి)చె నహరహంబు.82
ఉత్సా. సురుచిభక్యుభోజ్య లేహ్యచూష్య పేయ భేదముల్
ధరణి నెన్నిగలవు వానిఁ దగ ఘటించి యందు నే
వ్వరికి నెప్పు పెద్ది వలసే వారి కపుడ యది గరం
బరసి యిడుదు రెన్నఁ దరమె యచటిభోజసస్థితుల్.83
వ. అది యట్లుండె సంత.84
సీ, వెలయ వియ్యా లంది వీడుకోళ్ళు గుడిచి
నరఁ బువుల్ ముడిచిన నాపసానీ
యొజ్జన మొనరింప నుచిత క్రమంబునఁ
బుణ్యాంగనల్ గడఁబ్రోలు సొచ్చి
పొలుపుమీజఁగ నాకబలికృత్యములు దీర్చి
యావధూవరుల నెయ్యంబుతోడఁ
బూర్ణకుంభాంతర స్వర్ణ రౌప్యంబు లొం
డొరులకంటె మునుపు నరయ వృత్తిఁ
గీ. బుచ్చుకొనుటకు నెచ్చెలు లెచ్చరింప
గరము లిడి యిరువురును నొక్కటియె దొరక్క
బెనఁగులాడుచుఁ జిఱునవ్వు లొనరఁ బులక
లడరఁ గనిరి మిధస్స్పర్శ నానుభవము.85
గీ. ఎల్లభంగులఁ జిత్ర యై యెసఁగునట్టి
సతి కళాపూర్ణరాజసంగతిఁ దనర్ప
జగతి కెల్ల మహాపర్వ మగుచుఁ బరఁగె
నప్పు డా వేళ మరుఁ డేఁచు టరిదిగాదె.86
క. అనుపమరూప శ్రీలం
బెను పొందెడు పెండ్లికూతుఁ బెండ్లికొడుకుఁ గ
న్గొనుజను లప్పుడు దమలో
ననయముఁ బ్రమదాద్భుతంబు లావహిలంగన్.87
గీ. కడుఁ గళాపూర్ణుఁ డనుకీ ర్తిఁ గన్నయీతఁ
డీసతివిశేషమెఱుఁగుట యెన్నవలదె
యీమధుర వస్తువును గొన నెఱిఁగెఁ గాన
మధురలాలస యనుపేరు మగువ కొనరు.88
ఆ.అని నుతించి రిట్లు ఘనసమృద్ధిని వివా
హంబు సంపతిల మదాశయుండు
పెండ్లికొడుకువెంటఁ బ్రియపుత్రి సనిపె న
నంతవస్తుతతుల నరణ మిచ్చి.89
వ. ఇవ్విధంబున ననుపునప్పుడు సముచిత లౌకిక వైదికాచారంబులన్నియును విహితంబులు గావించి
రూపానుభూతి తనకూఁతుఁ బిలిచి యి ట్లని బుద్ధి చెప్పె.90
క. సుముఖాసత్తి మణిస్తం
భమహాయోగీంద్రులత్తమామలు నీకో
రమణీమణి నీకోడం
ట్రము నెఱుఁగరు వారు యోగరసనిశ్చలతన్.91
ఆ.అత్తమామ లన్న నాచార్యుఁ డన్న స
ద్ధర్మ మన్న నిష్టదైవ మన్న
నీకుఁ బతియ సుము నెయ్యంపుఁగూఁతుర
యిది మహోపదేశ మెఱిఁగికొనుము. 92
క. దివ్యాంగన యొఱపరి గడు
భవ్యచరిత నీదు సవతి పలికంటెను సం
సేవ్యసుమీ యాయమయెడ
నవ్యయభయభక్తి వినయ వై యుండఁ దగున్ . 93
క. సౌందర్యవిలాసొదుల
యందు నె తగులువడి యితర మరయనిమగవా
రుం దబుచుగఁ గల రయిన న
నిందితచరితము లెసుము నీపతి కింపుల్.94
ఉ. కొందఱు చూపసంపద నె కొందఱు సాధుచరిత్రశక్తి నే
యెదుఁ బ్రసిద్ధ లై పతుల కిం పొనరింతు రనూన మైనచ
క్కందనమున్ సువర్తనముఁ గల్గినఁ "బెన్నిటి కేమి చెప్ప నా
చందనగంధి జూదులు ప్రసాదము గాదె చకోరలోచనా.
ఉ. 'కావున రూపయౌవనవిక స్వరగర్వభరంబు చేతఁ గా
నీ విభుఁ డిచ్చుమన్న నల నెయ్యపుటాల నటంచు నమ్మి కో
నీ వినయాదు లేమజిక నీహృదయేశుఁ దదీయబంధుమి
శ్రావళులన్ సపత్నిని యథార్హ విధి న్ముద మందఁ జేయుము
ము. అని డగ్గుత్తిక పెట్టుకొంచు ఘనపమ్మ తర్ని రుద్దాశ్రు వై
యనుపం జాలక చాల కంపె సుతఁ గన్యారత్న ముం దల్లి వీ
డొనఁగాఁ జాలక చాలకంత మది యెట్లో యొక్క చందానవీ
డొనియె న్వే మఱపింప లేవు పతిభక్తుల్ మాతృవి శ్లేషమున్.
వ. ఇవ్విధంబున మధురలాలసాపాణిగ్రహణకల్యాణ వైభవం
బు నవధరించుకళాపూర్ణుండు గృహ ప్రవేశమహోత్సవానం
తరంబున దేశాంతరాయాత రాజలోకంబు నస్తోక సత్కార
విశేషంబులం బరితోషంబు నొందించి త తదేశంబుల కనిపె
నంతఁ దద్వధూతిలకంబు వికసితవదన లగుసకియలగుసగుస
లవలన.98
క. తననవ సంగమదిన మది
యని విని యుబ్బుచుఁ బ్రహృష్ట యై మాటికీ వ
చ్చినచోటిక వచ్చుచుఁ బో
యినచోటిక పోవుచుండ నేమో కలఁకన్.99
సీ. మధురలాలస నేఁడు మగనిపా స్పనుచును
నిజకోప మిడ్మించి నీలుచువారు
శోష మేలె ఫలించెఁ గోర్కి నీకని తన
యదరు వేఁతలకు మా జలుగువారు
మాయమ యివి కల్లమాట లింతియె నీవు
గోకోకు మని శాంతి గజపువారు
నిష్పటినుండి మాకేల యప్పుడు చూచే
దివ్వార్త నిజమని నవ్వువారు
గీ. నిజమయిన నేమి యనఁగదే నీవు నెజపం
దజుముకొని వచ్చుచున్నారు తరుణి నీరు
సారె కనువారు నై బోంట్లు సరసగోష్ఠి
సలుపఁగా నాఁటిపవ లెల్లఁ జెలువ గడపి.100
క. అతటఁ దలయంటి డున్
మితిగ సింగారములు ప్రవీణతఁ జెజులా
కాంతకుఁ వేసిరి లక్ట్ర
శ్రాంతత నొల్లమి నటింపఁగాఁదమబలిమిన్.101
సీ. ఇట్లు సింగారించి యెదట సద్దము వెట్టి
చూచుకొమ్మన లజ్రం జూడఁ గొంకుఁ
లు "లెడఁగాఁ జస్న నిలువుటద్దముఁ జూచి
కొనగోర సటు దిగ్గుఁ గురులు వీరులు
సంత వా రే తేర సొంతసూళ్ముగ్రాహి
యిది యంచు ముకురపరీక్షఅపు
నానులం కారరమ్యత చెదరకమున్న
యధిపుడు తనుఁ జూడ నాత్మఁ గోరు
గీ. సిగ్గుకతమున సకియలచేర్పు ఐసీ
చనును బరికించుఁ దొడవుల యునికి మట్టు
మచ్చు నుర లేక యుండ నేమఱక యోము
మిగుల మేగరగరిక నామెఱుఁగుఁబోఁడి.102
చ. లసదురు భూషణాన్వితవిలాసవి చిత్రత నొప్పే నాసము
ల్లసితసువర్ణ వగృహలక్ష్ముల చెక్కిళులో యసంగ ని
పెస: గెడునిల్వుటద్దముల నేణ సుదాది విచిత్రలోచనా
రసమయపక వల్లకుల ప్రక్రియతోఁ దననీడ 'యేర్పడన్.
వ. అంత.104
శా. ఆసౌభాగ్యవతీవతంస "మొక యే కొంత ప్రదేశంబున
బూ స్మెస్ విహితోపవేశయగుచు బాగా దె స్త్రవళ్ళీ
న్యాసప్రచ్యుతి భీత్యధఘటితహస్తాంచత్క సోలంబుగా
న్వాసం గామునినిల్వుటద్ద ముసకునే సందర్యముల్ డిందఁగన్
ఆ. ఇవ్విధమున నామృగేశణ యే"ంత
వర్గ సమున నుండి వర సహగ
మావిలంబసిది కభిలాష మెంతయు
మహిమ, బొలయఁ దసదుమానసమున,106
చ. విభుఁడిఁకవచ్చు టప్పుడొకొవిఘ్న గులేమయిసంఘటినో
యభినవ కౌముదీకృతము లైనవి యాకెకు నారుసగమం
బభిమత మౌట కూడద యొకప్పుడు సట్టిది గొని సొగడుదు
ర్లభమ గణించు నే సురవిలాసినివల్లభుఁ డన్య జంతలన్.
చ. తనకడ కేఁగినప్పుడు పదంబుల కేఁ బ్రణమిల్ల సవ్వరాం
గన శృపగల్గినట్ల కడుగారవ మొప్పఁగఁ గాఁగిలించుచుం
దనకుము చాల వైదువతనంబున నంచు నొసంగె దీవనల్
తనకును వాంఛితంబ యిది తత్కృషభంగులు సమవచ్చు సే
చ. అదియును గాక యాత్రిభువ నెక సమాదరణీయకూషసం
పద గలవల్లభుం గలసి భవ్యసుఖంబులు గన్న యింతి దా
మదిని సహించుసే నిమిషమాత్రముఁ బాయఁగఁ బాయ
కుండఁ ద, తదుచిత రీతు లెప్పుడు ను దప్పక పన్ను చునుడు
గాకిలన్,
శా. లోకుల్ కాముఁడు కొముఁ డంచుఁ గొలఁదుల్ రూప్పిప
కాయు తమ శ్లోకుం బోలిచినన్ గతానుగతికోలోకో య
టంచుండుటల్, గా కట్లేతఁడు నొప్పునే యఖిలదృక్పర్వంబు
గాకున్నె ర,మ్యా కారుండఁట శంభుదృష్టి కహహా యా
మంట రప్పించు నే
ను. తరుణీ శాతకటాక్ష వీక్షలకొనల్ దార్కొ న్న చోట్లంబ లె
న్గురుశో భావిభవాకరంబులగుచున్ రోమాంకుర స్థానముల్
పరఁగున్ముట్టినఁ గందునోయసఁ గడుం బాల్టారుచున్నట్టియా
ధరణీ నాధు మెఱుంగుఁ జెక్కిళులు నేత్ర ప్రేమ పాత్రంబు లై.
మ. పరమానందముఁ బొందఁ జేయుచుఁ గడున్ భాసిల్లు నాభూ
పశేఖరు నేత్రాంబుజకోణశోణరుచి రేఖల్ నిత్యలక్ష్మీ గుణా
దరణాధీనక నీని కానవమిళింద స్పంద సందర్భని
ర్పరని, పపరాగ నిర్గళ నమార్గ భ్రాంతి యోగ్యంబు లై.
శా. మాకుం డద్భతశంఖ మొక్క టిని సంపాదించి దోగ్మధ్యక
స్తూరీ చర్చ నెపంబునం దనదు కేల్ దోఁపన్ సువర్ణ త్వతో
ధారిప్సన్ శశి కెత్తి చూప నతఁ డత్యంభోదుఁ డ్రై చేరి యి,
సారంబట్టుటదోఁచుఁ దగ్గళముఁ గేశౌఘంబుమోము గనన్
మ. శమగాంభీర్యధృతికమార్జవదయాశౌర్యప్రమోదాదికో
తమనా నాగుణరత్న కోశనిలయోద్యత్కాంచనద్వారబం
ధమహా సంభదనూన బాహుఁ డగునా ధాత్రీశువక్షఃకవా
టము పై నెట్టా గందపట్టగతినుండ న్నాదు కేల్ చేర్చుటల్
క. ఏలిక యె తను రాజొకఁ
డేలఁగ మనియునికి మెచ్చ కేమో యొక తా
రాళియుగ మఖల రాజశి
ఖాలంకృతి యయ్యె మదధిపొంఘినఖము లై.
గీ. ఆలలితచరణము లొతు కేలు కేలు
కోర్కి ( దద్వక్షమునఁ జేర్చుకుచము కుచము
దివుటఁ దద్రహఃకధ విను చెవులు చెవులు
పలుకు లేల తద్రతి గన్న బ్రదుకు బ్రదుకు.
చ. అని తలపోయుచున్ నిజవయస్యలు పిల్వఁగ వేళ యైన నం
దునికి యెఱుంగ కెందరయుచుండెదరో తను నంచు లేచిపో
వ నలరుఁబోఁడి యించుక ప్రవ ర్తిలు నంతన వేడ్కతో సఖీ
జను లరు దెంచి రచ్చటికి సంభ్రమ మొప్పఁగ నల్ల నవ్వుచున్
వ. అందు నొక్క పౌర్థ యగుసకి నయుబుతోడ118
సీ. ఓ చెలి యెక్కడ నున్న దానవె యంచు
నల్లను డాసి వాలారుగోళ్లు
నూరక ముంగురు లొకచోట దువ్వి పొ
పట చేరుచుక్క సంఘటన యరసి
శ్రవణ భూషల లేనిరవ వారఁ దుడుచుచు
నిది వేళయఁట హృదయేశు సేవ
కే తేరవలయును రా తడయక యంచు
నొడివి యొక్కించుక తడవు నిలిచి
గీ. యింతి యామాట కేమంటి వీ వెఱుఁగని
నీతి లేదు ప్రియుం డట నీదు రాక
కెదురు చూచుచు నున్న వాఁ డిచ్చ యెఱిఁగి
చనుట తగుఁ గేళిగృహమున కనుచుఁ బలికె.119
చ. పలికిన మాజు వల్క క త్రపాభరనమ్రము ఖారవింద యై
జలజదళాక్షి యొప్పెఁ దనవగ్గవఁ గగ్గవడాలు పర్వఁగాఁ గలయఁగమంచిగందమునఁగస్తురి తత్సమయోత్సవాంగమం
గళకలశార్చ నాఖ్య శుభకర్మము సల్పెడు పొల్పు దోఁపఁగన్
ఉ. ఆగతి నున్కి చూచి సఖు లందఱు నే మిటు వచ్చు లేమి నీ
లా గిది యేమి యింతి కిది లక్షణమే చను దెచ్చు లెమ్మనన్
హీగ రిమంబు నాఁపుచు నొకించుక లేవఁగఁ బూను మాను
నాలో గొదగొన్న సిగ్గునఁ జెలుల్బలిమిందను జేర్పఁగోరుచున్
వ. అంత నొక్క మిక్కిలి ప్రగల్భ యగుమగువ మిగులం జనవు
మెఱసి.
మ పొది యె నాధులుఁ దారుఁ గాఁపురము లింపుల్ మీఱఁగాఁ
జేయుచుం, గదు పెండేసి కొమాళ్లఁ గూతులఁ దగంగన్నట్టి
యిల్లాండకున్ ,మది లజ్జాదులు లేవె నీకుబలె సన్మానంబు
తోఁ జక్కవ,చ్చెదొ యేమేఁ గలదే యటంచుఁ దిగిచెం జే
వట్టి యాయంగనన్,
వ. అయ్యవసరంబునం గళాపూర్ణుండు తదాగమనంబున కెదు
రుచూచుచుండి వారిగజిబిజి కొంత చేరువను వినంబడినం |
బేయసీవిలోకనోత్కంఠ యాఁప లేక లేచి వచ్చి కౌతుకం
బడర గవాక్ష మార్గంబునం దద్రూపలావణ్య విలాసంబు నిరీ
క్షించుచు నచ్చెరువంది యాపాదమస్తకంబుం గ్రమంబునఁ
బరికించుచుఁ దనమనంబున.
ఉ• క్రిందను మీఁదనుం బడి యకించిదసూయఁ బెనంగులాడున
ందుఁడు నుల్ల సద్బల సమృద్ధతమిస్రముఁబో లెఁ జాలఁ జె
న్నొందెడు ఫాలముం గ బరియున్మటి పాపటము త్తియంపుఁ జే
రుం దిలకంబుకస్తురియు రూఢిగ 'బాహులలీల నొప్పఁగన్ .
ఉ. ఎ లినకోలగా మదనుఁ డేసిన వే చని వచ్చునర్ధ చం
గ్రోత్తర బాణమో యనఁగ నొప్పెడుఁ బాపటతో లలాట
మా యు త్తముఁ డంత దానిఁ బడకుండఁగ విల్ని డు పెల్ల కౌ
తుకా,య త్తతఁ దన్ముఖంబునకు నా నెనొకోయన నొప్పె
డున్ బొమల్,
లయ. తనపడగ కై భువనమున వెదకఁగాఁ జనిన
వినుతములు రెండు దొరికినను మరుఁ డందుం
బెనుగడఁక చూడ మొగ మ నెడుహసితామృతపు
ఘన సర సిఁ బాజవిడిచిన సమత నొండొం
టిని దఱుములాడు నయననిభశుభమీనముల
కును బతనకృత్యవధి పనుపఱుప మధ్యం
బున నిడినచంపక పుఁగనదిషుధియో యనఁగ
వనితవరనాసపస దన రెడు నిరూథిన్,
క. సమదాక్షి మీససంచా
రముసఁ దొలంకుచును ముఖ సరస్సున లావ
ణ్యము వెల్లి వాజఁ గ్రేవల
నమరించినపిల్లకొలఁకు లంగ నవీనుల్ •
గీ. ఒనర మకరధ్వజుండు చేర్చినతదంక
విలసనముతోడఁ జిన్ని లేఁదళుకుటరిగ
బిళ్లలో యన మకరిసముల్ల సత్క
పోలఫలకంబు లమ రెను బాలికకును
మ. సించుదం బకయం బరాత్ములకు నీశీ తాగుబిం బాస్యనా
తెర బింబప్రతిబింబభావము సమర్థించున్ నిహథులుగా
వుబింబానుభవుబుచుంబలె నబోవా స్త్రీన్ విశుబామృతం
పురసం బానుచు నే శుకాదులుబలె న్మోదింతుఁ జిత్రంబు
గన్.
గీ. సుజఁ గెంపొరుసన్నం పుజలద రేఖ
యం:ను నొక్కింత మినుమిన్కు మనుచుఁ దోచు
చిన్ని తొరలగతిని రాజి లెడుఁ జెలువ
పలువరుస మోవిమజుఁగునఁ బలుకుఁబడిని.
చ. పతినవచారు కేసర పరాగశలాటుమి? దబృందచి
త్రితకుహశీయుగంబుగతిఁ గ్రోవలఁ గగ్లకలాపరత్నని
తరుచిమంజరుల్ దసరఁగాఁ గ్రముక ద్రుమకఁఠలక్ష్మికిం
బ్రతిభటవృత్తిఁజూ పెడును భామినికంఠముసొంపు పెంపుతోన్
సీ. లీల మెఁ గదియ నిల్పిన పైఁడితమ్మి మొ
గలనాళయుగ మన నలరు కౌను
నవి వేగు చేతఁ దిర్యజ్ముఖంబునఁ గొంత
నఁ జెందె ననఁగఁ జగ్గవ బెడుగు
పొలుపొందుత న్నాళములసంధి రేఖ యే
ర్పడుచోటుబలె రోమరాజిపొలుపు
నొండొంటిఁ బాసిపోకుండ వానికి నట్లు
వైచినచందాన వళులసొంపు
గీ. చొప్పుచున్న వి యే మని చెప్ప సౌర
చాల స న్నివి కలఁచుట సముచితంబ
కామునకు బొల్టికోలలు గావె నాళ
ములఁ బ్రకాశించు తామర మొగ్గ లకయ.
చ. అనుపమముల్ రతిస్మరులయాటకు నర్హము లుచుఁ గప్పిపై
ట్టిన పువు బంతు లీసతిక డిం దిచనుగవ కేట్లు కేవలం
దును జారకుండఁ జేరిచిన తోరపుసుపఁగి పూశ్రమ డ లీ
వినుత భుజుబు లాతుదల వేడ్కకు నిచిగుళ్లు హస్తముల్ .
గీ. అతివయవలగ్నయష్టిఁ బెం పారు నాభి
మురువు కాంచనస్రుగ్బిలమో యనంగ
నుల్లమును నెల్ల హరియించుచున్న దౌర
యతనుశి ఖియందు వేల్వ హవ్యమునుబోలె.
ఉ. మానవతీవశంసముసమగ్రనిత బవిజృంభణుబు జు
బూనది సైకతస్థలము పొల్పు వహించుచుఁ జాల నొప్పెడు
బె నునుమంచువో లె వెలిపట్టుమడుంగు బెడుగు సూప నా
పై నవసార సాళిపరిపాటి నుదంచిత కాంచి మించఁగన్.
గీ. అతివతొడలును జఘనంబు సరసి చూడఁ
గొమరుమీటెడుజమిలితొండములశిరసు
తోడివల రాచవారి యద్భుత పుహ స్తి
యగ్ర భాగంబు సూపటి కాత్మఁ దోఁప
మ' ప్రమదారత్న ముజుఘ లిం పెసఁగెడుం బాధ్మాయమానం
బులె,నమనోజాతుసువర్ల కాహళికలో నా వానిఁ Woco
చువా, 8 మెఱుంగుంజిజు బుగ్గలో యః శుభశ్రీ నొప్పెడు
స్థుల్ప దేశము లాపైఁ బిడికి భు నాఁ గనకభూషాపంక్తు లిం
పారెడున్ .
చ. జలజదళాయ తాక్షి మృదుచాటుతరప్రపదద్వయీవిని
ర్మలకు చిఘల్లుఘల్లుమనురత్న పుటం బెల మొతజృంభణం
బుల నవకంపుఁగచ్చపముపొల్పు :దల్చుచు అల్పు డెల్పెడుం
గలుగునె యింక దీనికి జగంబులలో నుపమా ప్రసంగముల్
చ. ఆకలుష తార లేతదబలాంఘితఁ బుట్టినతమ్ములన్ సఖా
త్మకతను గొల్చి పాయ విదిధర్మమయీజల జంబు లాగిఁదా
రకముల రాజ రాజు గ్రహరాజు కరం బి.క నొప్పు పెంపుతో
సకలజయస్మరోదయము సల్పుట తెల్లమ నాకు నీ శంకిన్ ,
గీ. అతను దశదిశా విజయకీ ర్యంకురముల
మీఁద మునుపుగ వెలువడి మెజయువిత్తు
లతివపద నఖములు వానియంతీకమునఁ
జలువ కిడినల తావి శేషంబు మేను.
క. అని వర్ణించుచు మీగులన్
మనము తదాలింగనంబునకుఁ దమకింపన్
జనపతి కోరె నవిఘ్నత
ననయముఁ గొనసాగి రాఁ దదాగమనంబున్.
ఉ. ఆ యెల నాఁగ యంతటఁ దదాలయ సన్నిధిఁ బేర్చు లజ్జ పెన్
రాయిడి చేత బోంట్లను గరం బలయించెను సాగిపోక భూ
నాయకుఁ డేమియ ప్రియ మొనర్చితి నీకును దోసకారిసి
గ్లా యుడికిం చెది త ననుఁ గాంతనురా పిడకుచుదూజగన్
క. అంతటఁ దగ్గృహదేహళి
చెంతకు నయ్యింతి చేర శీఘ్రతఁ జని భూ
కాంతుఁడు దనపానుపుపై
సంతసమునఁ బోదలుచుండె శయనించి తగన్.
వ. అంత.
ఆ. ఓసి వెళ్లి పడుచ యూరక రమ్ము పె
నంగ కెదుట నదె కనుంగొనియెడు
ననుచు నొయ్యఁ బలుకుచును జూ పెఁ బ్రియు నొక్క
ముగుద కేల నోరు మూసికొనుచు.
క. అడుగులు తడఁబడఁ బులకలు
పొడమఁగ సఖి వెనుక కొదుఁగఁ బోవుచు నర సెన్
మెడ మలఁచి పడఁతి యప్పుడు
కడకంటివిలోకనమునఁ గాంతునియునికిన్
సీ. గేఖ లై మీఁదటి రెప్పలయొప్పు ప
న్నాగం బుకడ పళ్ళ బాగు నేటప
సరిదిప్పు పడాలయంచులగతిఁ గ్రింది
పక్మమాలికలు చూపట్టుచుండ
వెలయింపఁ బన్నాగములకుఁ బైనిడినయ
బ్బుర పుదం డెలుసో లె కొమలు దసర
నొఱసలదెసఁ దోఁచుచున్నట్టి సిరసుల
బలెఁ గనీనికలు కొల్కు లఁ దలిర్భ
గీ. శుభ్రభాగముల్ బిగియ ముసుంగుదన్ని
యెసంగు పెరమేను లన నొప్ప నెదురఁబడుర
తిస్మరుల ముందలము లనఁ దృష్టు పొలిచె
వెఱపుతో నింతి కేగంట విభుని నరయ.
గీ. అతివ మరలంగ మగ లంగ నపుడు చెలులు
బలిమిఁ బొదువంగఁ బ లోపలికిఁ దెచ్చి
రప్పుడొకబోటి నృపునిపొదాంతికమున
రెండు సందిళ్లు పట్టి కూర్చుండఁ బెట్ట.
ఆ. పెట్టి యోల తొంగి పియునం(ఘు లొతు మ
ట్టిట్టు పెనఁగి తేని యెఱుఁగుదుగద
యని నృపాలుఁ జూచి యటు పాద మిడఁగద
య్యా పరాకుమాని యనియె నగుచు
క. అని తచ్చరణుబు ఇలా
సినియూరువులందుఁ జేర్పఁ జేసి బలిమి నా
పనజముఖి చేతఁ బట్టిం
3ను సం వాహన "మొనర్పఁ జేసెఁ గ్రమమునన్
వ. అంత.
సీ. అదె యెవ్వరే పిలి చెదరు నన్నో యే మొ
యరసి వచ్చెద నంచు నది గె నొక తె
చిలుక యాఁకలిని దర్శింపంతి రె యదా
కూయుచున్న ది యంచుఁ బోయె నొక తె
మనజాలవల్లిక మఱచి వచ్చితిఁ గొంచుఁ
జను దెంతు నిదెయని జా జె నొక తె
యది వోయి యెత సే పయ్యెఁ జూచి తె తోడు
కొని వత్తు నే నంచుఁ జనియె నొక తె
గీ. యందజును బోయెద రె నేను నరుగుదెంతు
ననుచు నొయ్యనఁ బల్కుచుఁ బెనఁగి లేవ
మధురలాలస నప్పుడు మనుజ విభుఁడు
పదములఁ దదూరుభాగంబు ల దిమిపట్టె,
ఉ. లేవఁ బెనంగ వెండియును లేమవిభూషలు మోయఁ దోడనే
యీవిధి మ్రోత లైన శర దిందుముఖీ విను వారు నిన్ను ప్రీ
డావతి యం డె యంచుఁ దను డాయఁగ హ సమువ్వ కొం
చుగో, తావిభుఁ డొయ్యఁ బల్కఁ జెవిదండఁ బెసంగఁ దలం
కె నింతియున్,
చ. కదలఁగరా దొకించుకయు ఘల్లున మోయఁగ నంచు సంది
య, లొదలుగఁ గొంతసొ నుపుడు ముద్దియ యొయ్యనకీ
లెడల్చి మే, ల్పొదవఁగ నూర్చె వల్లభుఁడు నోసతి యాయి
తపాటు లెస్సయం,చు దయితతోఁ గపోలములు సోఁకఁగ
మంతనమాడె నవ్వుచున్ .
వ. అప్పుడు.
ఉ. ఏపలుకుం జెబిం బడఁగనీక పెనంగుచు మోము దవ్వుగాఁ
బాపుచుఁ దోపులాడు సతి పాణితలంబుల మేళసంబ యు
ర్వీపతి కింద్రభోగమటు వేడ్క నొనర్చ ముఖాబ్దముం గడుం
బాపకయాలకి చుటయె బ్రహసుఖోదయమయ్యెస య్యెడన్
సీ. ప్రథితమిథో రాగకథల మంతనముల
హృదయంబులోపలి బెదరు దీర్చి
సవ్యాజకృతకుచస్పర్శాదిలీలల
నంగాంగ మేళన మలవరించి
జిలిబిలి నెయ్యంపుఁజిట్టకంబుల చేత
నెలనవ్వు చెక్కుల మొలవఁ జేసి
లజ్ఞాపదంబు లల్లన మాటిమాటికీఁ
జెనకుచు నొక్కింత సిగ్గుదటిమి
ఆ. యపుడు కుసుమసాయకాగమ్యా యనాధి
కొరసిద్ధి గొంత గలుగఁజేసె
నావసుంధరాధిపొవతంసుండు రూ
పొనుభూతితనయ కాదరమున,
గీ. వరుని చిట్టంటు సేతలఁ గెరలుప్రేమ
మెఱపువోలెఁ దళుక్కున మెఱచుఁ గాని
నెలఁతసిగ్గను మొగిలులో నిలువ లేద
యదియు మిక్కిలి నిం పయ్యె నతనిమ చికి.
ఉ. భీతియు ఇజ్జయుం దనకఁ బెపజీ డాఁగుమనోజుఁ దేశ్చ ధో
త్రీతల సాధుఁ డింగనమదిం దల చూషఁగ నట్లు సేయ వాఁ
డాతనికిం గ్రియాసచివుఁ డై సతినీవి వదల్చేఁ బాదుకో
నాతనిని ల్పెజేఁడుప్రియయాత్మఁగరంచుచుఁజుంబ నాదులన్
వ. ఇవ్విధంబున.
ఉ. మిక్కిలిమిక్కుటం బగుతమిన్ రతికిన్నతి నూలుకొల్పుచుం
జెక్కిలి నొక్కి, చుంబనము చేసి కవుంగిట నోలలార్చి తొం
జొక్కు చుఁ డొక్కఁ జేయుచుఁ బ్రసూనశరాసనఖేలనక్రియ
ల్సెక్కు దెఱుంగులంజలి పెఁబ్రేయసియింపుకొలంది నంతటనీ
క దినదినమున కతివమదిన్
ఘనగరిమ న్నరుఁడు దఱునుగా రతులతజీవ్
దిన దినమునకుఁ 'గృశించెను
గనుక నియును దపయు నిరవకాశతఁబోలెన్ ,
వ. అప్పుడు.
మ. చనుక జంటఁగనీక మోనికి ముఖస్పర్శంబు గానీక తా
గవయంబున్ గ్రహియింపనీక జఘనక్రాంతిం బ్రవ పిల్లనీ
క నితాంతంబుఁ బెనంగుటల్ క్రమముసిం గంజి వేసారిన
త్ర నర నానుచు వేడ, (దేల్చేసృపముఖ్యుంగాన్ని రేలంతటన్
సి. పరంభోధంబు పైఁ బరాకునఁబోలె
సధర పానంబున కనుమతించి
నెమ్మోవిపీడఁ జింతిలుపరాకుసఁబోలె
గోరొత్తులఁ జనుగుబ్బ లొసఁగి
కుచకళికలు చూచుకొనుపరాకుసఁబో లెఁ
గటివస్త్రహృతి కవకాశ మిచ్చి
నీవి క్రమ్మఱుఁగఁ బూ నెడుప రాకునఁబోలె
జఘన మంటుటకును సమ్మతించి
గీ. చెలువ తనలజ చెలిమియుఁ జెడక నడవం
దద్విరోధి యైనట్టిచి తజునిపనియు
హరువు సేయుచుఁ గొన్ని నా ళ్ళత్మవిభుని
హృదయ వృత్తికి నొకవింత యిం పొన ర్చె.
ఓం కపటపు నిద్రపోవుతోఁ ఁగిట నా.నుచు మోన మోష్ ( డే
సపు మనుగొన్న కారు 3:వరు దనియి: చెలతా:గి ముతఁన
త- పటముఁ గా) చియు గని కైవడిన మొన్చ కొన్ని
లపు డతఁ డౌఁప లేక నగ సల్లన కానుకు నవ్వె తోస్
ఉ. అల్లన యుతఁ బ్రేమసభ వాలిశ కుంబు ల నోప్పుకున్
వల్లభు చేతు లాఁచుతణి :వ్వలు సలు', 'ఁబూ నే సుత నే
నొల్లకయున్న మాన విపుప్పును నీ పయుచు ఇవ్వుము
బల్లవపాణి యొ పై మునిపంట ని జేశ్వకుమ్నో నయ్యెసర్.
వ. అంత.
ఉ. చెప్పిన ముల్లు సేకు నిఁకఁ జెల్ప కుంబుఁ Z; .గితే నే
జెప్పెద సుమ్ము నీ సప్పుడు సేపి నా తెఱగ - Viటీతో
దప్పక యుచు వల్లభు నుద న్వెజపింపఁ కలుకీసు లో
నప్పతికోర్కి, దీర్చె సతి యుద్ధి మెయి) బసుషాయిత క్రియన్ .
వ. అందు.
సీ. పాలింపు ప్రియపడి పతి చూడ లడ్డఁ
ద్వక్షస్థలంబు పై వ్రాలి వ్రాలి
మగుడఁ దన్నేడుచు నెగ వెతిషటఁ గా
ముకునకు లిమ గేల సూసీ మూసి
యికఁ జూడఁ గప్పితి నిదె యంచుఁ జనుముక్కు
లతఁడు పాణుల నుట నల:గి యలఁగీ
కటి భార మె/య నెత్తుటకుఁ దోడ్పడి యెద
నని చాఁపఁ బతి చేతు లాఁచి యాఁచి
గీ. తనదుగో ప్వాంగముల దాఁచికొసఁగరాలు
యరసి కెలనికి డిగిపోవ మరలి మరలి
కొమ్మ పుంభావరతి కాదిఁ గొచెఁ గాని
కొలఁది యెఱుఁగద మది దొరకొన్న వెనుక .
సీ. తరళిత తాటంక ధాళధళ్యంబులు
మెఱుపుఁదీఁ గెల కతి మేజయు చుండఁ
బంగళన్మల్లికాప్రసవవిలాసుబు
తరుణబలాక ల సరణిఁ బరఁగ
ఇతిరభ సచ్ఛిన్న హారమౌ క్తికములు
వడగండ్ల చందంబు గడలుకొలుప
నూర్పు గాడ్పులతోడ నోలి మైఁ బర్పుఘ
ర్మకణోదయంబు వర్షంబుగాఁగఁ
గీ. గాంతక బకభరం బను కారు మొగులు
వితతముగ సంతకంతకు విఱియఁ బాతెర
దన్ను : గని సుమాళించుచు దేవుని హృదయ
నవమయూరము చెల రేఁగి నాట్యమాడె.
చ. దరముకుళ ద్విలోచనము దార్యదుదంచిత కాంచి నాదమున్
విరమదురోజువల్గనము విస్టలదూరుకముం గళానిరి
త్వరమణితంబు సై సతిగతుబు తదాత్వం తస్పృహా పుజః
పురుషితపూరితం బగుచుఁ బొ, డెఁగకు బహం శతచున్
వ. ఇవ్విధంబునం గమష్ట్రవర్ధమానకందర్పదర్పల్పంబులనొ
ప్పునప్పడుతితో డిక్రీడల నాఫుడమి జేఁడు వేడుకు బ్రవక్తి
ల్లుచున్నంత,175
ఉ. పాటి లె గ్రీష్మధర్మ మొక పాటిగ కుత వసంతకృ తనో
చ్చాటిత హేతి సంపదలసత్రసవ ప్రదరప్రతాపసు
ఘాటహుతాశనోల్శుక నికొయమతి ప్రతి పొదనోదయ
త్పాటవపాటలాపటలపాటలితో పవనావక మై. గాడ్176
సీ. కమలసౌగంధిక గంధ వాసిత సర్వ
దిక్కంబు లగు కేళ దీర్షికలను
బన్నీ టితుంపరఁ బరఁగించుధారాగృ
హంబుల ఫేల నాడంబరముల
వెలఁది వెన్నె లలఁ జిప్పిలు చంద్రకాంతంబు
మేడలమీఁది సంక్రీడనములఁ
జెంగల్వ రేకుల సెజ్జల నొప్పుక
ర్పూర వేదిక లవిహారములను
గీ. వలిపె చెంగావులను ముత్యములతొ డవుల
మల్లెపూవులదండల మలయజంగ
రాగయుల సంతత సు సనురాగ మమరం
నడని రాక షతులు గ్రీష్మకాల మెల్ల 177
ఉ. అందముగాఁగ సంకట ఘనాగమశాలము చాల నొప్పిని
గ్ని దితగంబండ నవనీపపసకమనీభవన్ని కేం
దిం దిరబృందము ' నీమలినీభవ నాగనారసా
స్పందజుగుప్పతనయ శాయి తయాయి. రాళజాల మై.
వ. అక్కా. లంబు..179
క. మెఱుపులకును నుఱుములకును
వెఱచుట నేషముగ లతాంగి విభు కౌఁగిటిలో
నెఱిఁ బొదిగి విడువ ఒత్యకు
న్వెజ పుడుపుట నెముగాఁగ పడ కుండె సతిన్.180
6. ఇవ్విధమున నొండొ పై
మవ్వంబుగఁ బ్రబలు ప్రేను మహిమంబులతో
జవ్వనపుఁబోఁడుములు కడు
సవ్విభుఁడున్ సతియు నడప నంతటిలోనన్.181
క. తనవిభుఁ డనిశము నవ్విథ
మున నా సతిఁ బాయకునికిఁబోలె సృహిఁ దా
ఘనఫలశాలీ క్షుశరా
సన బాణా క్రాంతిఁ జెంద శరదృతువమరెన్182
క. ఆరమణీరమణుల కా
శారద వేళలు గరంబు సరసతఁ బెనిచెన్
శారదగంఛనయనవి -
కారద పవన రులు ఘర్మసలిలము సషన్.
సర్జర, హేమంతం బంత సంతరి తకమల 2: దీతవిస్ఫీత శీత
జొమాత్మస్వామిధామక్రమణకృశపపుడు స్రవిశ్రాణిలాతి
క్షేమ ప్రేమ ప్రకామశ్రితరతముదిత స్త్రీ, ముఖవ్యూహసౌహా
గ్లాముదానంద గిందూదయకలనబలె న్యామినుల్ హెచ్చ
వచ్చెన్
క. అగలున జవ్వాదిని దె
మ్మగఁ బూసినయట్టివజ్రమణి సౌధములన్
బిగికౌఁగిటఁ జేర్చె విభుం
డిగురాకుంబోఁడి నట్టి హేమంతమునన్ .
వ. అంత.
శా.ఆన్యోన్యోన్నతిఁ బొల్చె మాఘము లవుగా సంగభృంగౌఘ
మై, యన్యక్కారతుషార భృత్యవర శైత్య చ్ఛన్న కందర్పజా
ర్జన్యాసంగమసంప్రవర్డతపరీరంభ క్రియాసుభృతా
న్యోన్యాంగప్రసభ ప్రవేశ యువయుగాంతకృత శ్లాఘ మై.
గీ. మడత పసిమిడిగిం టెముల్ మంజిడిజిగి
దోమ తెరమంచములు హసంతులు జవాది
యగలుసిరులు చిన్నె లుగాఁగ నతఁడు గడపెఁ
జలి నెలలు తద్వధూకు చశరణుఁ డగుచు.188
వ. తదనంతరంబ.189
మాలి. వికసితసితసూనోద్వేల బాలప్రవాళ
ప్రకటక పటరూఢ ప్రొడకీర్తిప్రతాప
ప్రకటజయసమంచత్పంచ బాణ స్తవోద్గా
యకశుకపిక కాంతం బై వసంతంబు వచ్చెన్.190
ఉ. బాలికతో వనీరతుల భాసిలు బేనికిఁ గుంకుమాంక రే
ఖాలలిత స్తన గ్రహణ కాంక్షను వా తెఱవాంఛఁ బెంచెఁ ద
ద్వేళఁ గడుం బచ్ళేమభిదేళిమదాడిమ కేళిమ త్తకీ
రాళియు బాలపల్లవర సాకలనాకులకోకిలంబులున్.191
గీ. ఇవ్విధంబున నతఁ డెల్ల ఋతువులందు
నంతకంతకు మతి ప్రేమ యగ్గలింపఁ
దత్తదుపభోగ్యవస్తు సంతతుల చేత
మిగుల నింపుగ రమియించె మగువఁగూడి.192
చ. అరుదుగఁ దెచ్చుకోలుపొలయల్క నొకప్పుడు మారొగంబు
గాఁ, జొరలిన నింతసాహసముపోలునే మోకని నవ్వు నవ్వ
ధూవరులఁ బ్రవాళశయ్య యిరువంకలఁ దత్తను తాపయో
గని, స్పరదక లంక ఫేనలవజాలమిషంబున డాలు సంధిలన్.
క. ఆమనుజాధిపుఁ డభినవ
కౌము దికినీ వరుస దప్పక సమాసమస్య
ప్రేమలు మీఱుఁగ దక్షిణ
తామహనీయుఁ డయి సడపి దర్పకలీలల్ .
చ. అభినవ కౌముదీరమణి యంతటిలో నొక నాఁడు రాగ సౌ
రభముదలిర్పఁగాఁ డనుఁ దిరంబుగ వీణియఁబూని పొడుచు
నుభగతిఁ గొల్వఁ దత్ఫటిమసొంపు వీనం బిలిపించి భూమివ
ల్లభుఁ డొకయింతిచే మధురలాలస సచ్చటి "కాదరంబుసన్
గీ. ఇట్లు పిలిపి చి తగైన మి౦చుకంత
యాకె వినుసంత నధిపుఁ డోయబల సినుఁ బ్ర
వీణ యస పొందు నేను దద్వీణ నీవు
పుచ్చుకొని పాడుచు నాపొలఁతిఁ బలి?.
క. పలికిన నాఁ గాదన భీ
తిలి యిటు నటు పట్టుకొట్టు తెఱవ తెలుఁగు భూ
తలవిభుఁడు చూచి యిది యే
మలికుంతల తెలుపు మనుచు నడిగెఁ బొరిఁబొరిన్.
గీ. అడుగుటయు నీవిపంచిసమంచిత శ్రు
తిప్రకాండములకు జగతీత లేంద్ర
మామక స్వర పటిమ సమాన మగునో
కాదొ యనియెడుశంక యొక్కటి జనించె.
క. నా నిని యందుబ కేమి స్వ
భావగతిం బాడు మనిన భామిని గాసి'
ప్రావీణ్యముఁ జూ పెను గడు
నావీణీయశ్రుతులు గితులు నధరితములుగాన్'.
క. విభుఁ డపు డాకంఠ స్వరం
విభవమునకు నేరుపుసకు 'ఐ#Bఁగి °C డెఁ గడు.
ద్రిభువనిదుర్లభమిది యని
యభినవ కౌముదియు ని.గసుల సద్బుత మొ డెస్.
వ. పదంపడి యొక్కింత విచారించి 'మేదినీ నాయకుండు మధుర
లాలసం జూచి.
క. నీ వాయించువిపంచిక
దేవలయున్ దానికొలఁది దెలియుద మనిషన్"
భూవలయాధీశ్వరునకు
నావనరుహదళనిభాయతాక్షి వినీతిన్.
ఉ. ఏరికి నెట్లు దోఁచిన సహించుట గాని నిజంబు చెప్ప "కే
నేర మఱుంగు పెట్ట ధరణీవర యింక వినుండు మత్స్వరో
దీరణ యె త్తికోలునకు నీడుగఁ బల్కెడువీణ లేద యెం
దారసి చూచినం గొలుప దాత్మకు దాననుబాటమిక్కిలిన్
గీ. నగర నివ్వీణయునికి భూనాథ యేను
వినుచుఁ జూడంగవలయు నంచును దలంతు
దీనికొలఁది యేపాటియో దేవ5కును
దెలియఁ బలికించితిని తేట తెల్లముగను
వ. అనుటయు నమ్మహీపాలం డబ్బాలికతో నిట్లనియె వేఁటి
వర్తమానం పువీణియలంను నిదియె యు త్తము బగుట చి
తంబున నిడి యేను మొదలనుండియు దీనిపరిచయంబుళం
దగిలి యుండుటం జేసి యిప్పటిదాఁ నెప్పుడు ఆధికంబునకు
బుద్ధి పాజిదు గాని యిప్పుడు భవదీయగానంబు వినంగ ము
ద్రమధ్యమ తార స్వరవిలాసవిశేషంబుల కిదియ కడకక్ష్య
యనియు నివ్విణియపలుకులు సమగ్రంబు గా వనియును
నామనుబుసకు సరిదాఁకి యున్న యది యని యభినవభౌము
వెల జూచి దీనికంర స్వరంబునకుఁ దగిన వీణియ యెక , డనే
నియుఁ గలదొకో యనిన విని రూభామిని యోభూవు దే
వరకు గానప్రసుగంబున ము న్నేను విన్న పఃబు చేసితి మ
దీయం బై నయీవల్లకి యెల్ల వీణియలకు నెక్కు డని తొల్లి
తుంబురుండు మెచ్చి ధరించియుండుఁ దనకు, బ్రియశిష్కు,
రాలం గావున సతుడు నాకు నొసుగె నిుక సంతకుటె ను
తమంబు లెక్కడు గలిగెడు నని పలికి యెక్కంత చింతించి
యిట్లనియె
క. ఆతుబురుఁ డీసందున
గీతకళ న్నారదునకుఁ గీడ్పడియె ననన్
భూతల నాయక వింటిని
జేతోగతిఁ దెలియు మేవి శేషము గలదో
వ. అనుటయు నమ్మాటలవలనఁ గళాపూర్ణుండు మున్ను మధు
రలాలసకధలలోనఁ దనకు వినఁబడిన నారదునితుంబురజ
యోద్యోగంబు దలంచుకొని తసుగంబున నిజపూర్వజ
స్మవృత్తాంతంబు సంస్కృతం బైన సండు మృగేంద్ర వాహ
నామం దిరగుప్తం బైనతనవిపంచియునికి చింతించి మదాశ
యపుత్రికంఠ స్వరంబునకు నదియె తగినది యని హృదయం
బునవితర్కించుచు దాని బరికించి తెప్పించుట కుర్యోగించి
యా చంచలాక్షిం జూచి యింక నొక్క వీణియ యొక్క చో
ట నున్న యది యది నీదు పొటకు ననుహూపంబు గాఁబోలు
ననిపలి కె నప్పలుకులకు మున్న యభినవ కౌముదిం దదీయస
ఖులు ప్రక్క బఱటి యొక్కేడం దొలంగం దోడ్కొనిపోయి
యేక తంబున ని ట్లనిరి.
క. అకటకట ముగుద వన్నం
తకుఁ గలవు సపత్ని పాటతగులంబు గడుం
బ్రకటించుపతికిఁ దోడై
విక సిల్లుచుఁ జెప్పె దెచటివీ శైలసుగ్గల్
గీ. ఆ కెగానంబు నీవీణి నతక రించు
టాదియందునె యెఱిఁగిచు మ్మతఁడు "నేఁడు
పిలిచి తెప్పించె ని న్నింతచులుకఁ జేయు
కొజకె తప్పదు మామాట యెజిఁగికొనుము.
నేఁడు దలంప నీవిభుఁడు నీభవనంబునఁ బాట మించు ను
న్నాఁ డటయా కెమీఁదట మనం బిడెనేనిడుఁగాళయుతటం
బోఁడిమిఁ బిల్వఁబుచెఁ దలపోయఁగ నికొక వింత యా కెపి
ల్లాఁడికరంబు వ్రేలఁ బదిలంబుగఁ దాల్చినవాఁడు చూడవే.
చ. ఎఱుఁగవు గాక యొక్క పు డొకించుక మాకొగ మిడ్డఁ గూ
ర్మికం, గొజుఁత యె యెత చెప్పినను గోమలి నేరవ యల్క
దెచ్చుకో, నెఱయ నధీన హౌ టెఱిఁగి నేఁ డిదిగోఁ గయికొ
మ్మిమిక్కిలి, న్నెఱపె నతండు నీవు విన నేర్చెదె మాపలు కె
ప్పుడేనియున్ .
. పడతి యెటు లైనఁ బ్రాణము
బిడికిటఁ బట్టుకొని నేఁడు ప్రియుతో నీ వె
ప్పుడుబలెఁ బలుకక యించుక
తడ వుండుము మాకుఁగాను దాలిమితోడన్ .
. మధురలాలసపాటపై మదిని దనకు
నింత వేడుక గలిగిన నేకతమున
సతతమును వింటగాక యి ట్లతఁడు నిన్ను
నోటుషఱుఁచుట తగు నె నీ కోర్వఁ దగునె,
క. కావున నీయోటమ్ నీ
కేవేరవునఁ బాయ <ది యధీశుఁడు గా సే
కామించు క్షణము పలుకక
నీ వుండిన నే మెఱుఁగమె నెయ్యముకొలఁదుల్
వ. అని బోధించి యయ్యింతులు బుజ్జి మళ్లించిన నాయించు
బోఁడి తసమనంబున.
క. నా నెయ్య పుఁదమిమహిమము
చేనప్పుడు విభుని తెఱఁగు జింతింపఁగ లేఁ
గాని సఖీజనక ధితం
బెనది యింతయు నిజంబ యారసీ చూడన్.
క. కావున నేఁ జనవులకుం
బోవుట యిఁక ననుచితంబు బుద్ధిఁ దలంషం
గా వినువారలు నగరే
తా వలపున విభు కొదవఁ దలఁపనికాంతన్ .
వ. అని విచారించుచు వారికప్పటికిం దగినయు శరం బిచ్చి నిశ్చ
లం బైన ధైర్యంబున నెప్పటియట్ల ప్రవర్తిల్లుచుం గత నాఁ
టి రేయి భూ నాయకుండు తదీయగృహంబుస కరుగునప్పుడు
క. నాయకునిరాకఁ గనుఁగొని
యాయచ్చరపూవుఁబోఁడి యత్యంతఫరి
స్ఫాయద్భక్తివినీతివి
ధేయత ఘనసంభ్రమమునఁ డేటగడ
శా. అత్యంతంబు సలంకరింప నిమనో జాంగ్ంబు తో జేనికిం ,
బ్రత్యు జ్ఞానము చేసిమౌలిక్ బాయ్సాది సమ్పూబనా
కృత్యంబుల్ ఘటియించె దా ని సరసోక్తిన్
లిత్యం బేమియుఁ జ్యూపదయ్యే రతి కే తాగును. బురన్
క. తలిమము పై నెగసులు :
సులు లేకుఁడంగ దడిచి సుకపడినపుడు
వ్వలువ పయిఁ బఱచి తలగడ
నిలిపె ఫిభునిశయనమునకు నెలతుక యడన్
వ. తదనంతరంబ చుం దాకే
లాక్షి చేరువఁ దా నాల్క
కుమడిచి యొసఁగుచు, చతం
భూరమణుడు కొంత మోజీ తసమంబు
సీ. శృంగారగు మై చింత కాల
చెక్కుట' ములపైఁ బిక్కటిలం
బుష్ప బాణోద్ధతిఁ బుఃఖానుపుఖ మై
తొలఁక చుండుఁ గటాక్ష విలసములు
నాకూతగర్భంబు లగుచుఁ దేనియ లుట్టఁ
గలికిసల్కులు ప్రవ ర్తిలుచును.డు
సుబ్బచన్నుల కెలంకుల నారుపోసిన
యట్లుప్పతిలఁ బుల కొంకురములు
గీ. వచ్చి యే నిట్లు నిలిచిన నెచ్చెలు వకు
నిప్పుడవి మాని యేమకో యిట్లు శుష్క.
ఏనయభక్తి పాతివ్రత్య నిహితవిధుల
సన్ను ముచించుచున్నది సళి వదసం
వ. అని సంశయించి నేఁటిపాట లీపాటలగంధికిం గౌటిల్య కార
ణంబు గాఁబోలుఁ బరీక్షించి చూచెదంగాక యని యాకమ
లవదన కిట్లనియె.
. నీ విదేమి చెపుమ నేఁ డొకలాగునఁ
గానిపించుచున్న దాన వతివ
యెపుడు నే నెఱుంగ నివి నీయందు
ననుడు మాజుపలుక కబల యున్న.
ద్వ్య.క . నా నెమ్మన మినుమా నీ
మావనిమానమున మనను మన్నన సనునో
మానిని నీమనమున నను
మానము మాసమును మాని మను మను నెమ్మిన్.
వ. అనుడు నచ్చలువ సొలయుచుఁ బతితో నిట్లనియె.
ఉ. పాటల గెల్చినట్టిసతి పల్కులు పల్కులు గాక యిట్లు నేఁ
ధోటమి గన్న మాపలుకు లోనృప యేటికి నీకు వట్టియీ
మాటల కేజతోడు మది మకు', వ వేకచోటను :
బోటుఁద నాలుచన్నై మముపోట్లకుఁ దక్కినవారికి బలెస్
ఉ. మాషని యేమియున్న యడి నూనక యొక', పు 15:గున
న్మీపొడ గాన్పుగల్గుటను మిక్కిలి శబ్బుర తను: 4 :
కీపరిసాటి సేవ కశియించుట కే తగిన జారమో
భూషవ రేణ్య యేము బైబిపోఁడుము అంతటిదవ్వమాకీఁకన్
చ. అనయము నట్టనున్న నలు నాబహుమానము నా ప్రియులు
నా చనువును గల్గి యున్నపుడు చచ్చుట యుక్తము మాకు
నట్టితో,భనగతికిన్ విరోధి య స పొషపుటాయువు. దీసుకొని
టగా, కనియెడి దేమి యున్నది నరాఘప నిన్ను గుణైక భూ
షణున్,
8. సంగీతకళలఁ జెలఁగుకు
రంగాక్షి బెడుగులం గరంగుట తప్పో
భంగించి యితర కాంతఁ దొ
అంగుట తప్పో తడంబబిచి పురుషులకున్.
క. నా విని యేయపరాధము
నావలనం గలుగఁ దెలిసి నాకీమణి యీ
భావమున నెన్ని యేనియు
భావంబులు ముట్ట దూటి పలీ కేదు కీనుక న్.
చ. షయి నిను స మప బారి సుగం య నియతియొ వుంది మము ను
మహిత మేము సుసటింషను నీ. స యనుచు లేచి పిచ్చి పతి నాతిపటాము బ
ఉ. మ్బుకు చాలు గడు మెహపు దీవల కాని ష
నెను జెఁగా ధరణీశ్వర యేటికి స్వస
గట్టదు నాకు ఇంచు సెనగాఁ జ కంటు
దాఁబ డదీయహ స్తములు భౌమిని యఁపుచు
చేతులన్.
ఆ. ఆతఁడు నోసరోరుహాక్షి సీకంటెమొ
హంపుడు లెవ్వ రంచు సతిని
గ్రుచ్చి కె గిలించుకొని యెత్తి
గదిఁ జేస్బుకొనియె గౌరవము.
ఉ. అత్త బోఁడి యపు పయుల గ్రుకణంబు
ఆ సీదయకుఁ రిట ల లనికుం గొలుత త్తమ కల్గునే కలుగ క. పు . స్మణ యే మొ నేఁడు నా
చి నములోన మాన దొక సిగ్గును సన్న దసంబుఁ ప. స. బయు సమ్మహీకాంతు ంత నీచింత
. గుచు సేఁట క సుడు ద్వితీయ బసc
చిననీడ పుచు యితర నాగానంబు చేత నవమాస
సంగుట నీప్పు వగచుచున్న దాసపు బానికంటు ఇత్యు ఈ
మం జైసవి చిత్రవుకి మొక., టి యేను మత్పూర్వజన్మంబున
ధరిబుచినది Tick్కచోట సున్న వి యని పిన్న వాఁడ నది
యెటు లైనను న ఉంచి తెచ్చి తద్వాద నాభ్యాసంబుతోడ
నైన నిన్నెంతటి నా రికిని మాట శక్యంబు గానిగా సవిద్య ను
ద్యోతి?చున్న నేను నమ్మమనియె : వ్వనితయు తండు
పూర్వజన్మంబు' మకుటం డనుగంధర్వకుమారుం డ
గుట టౌను --- ), 16. ది గానస సతనికి ఏ వీణె గలుగుట సం
భవించునది యని మనంబు'కు సరిపుచ్చుకొని సంతసిల్లెఁ గ
శాపూర్ణుండు నివ్విధంబున నవ్వసిత డెందంబుకందు వాపిసాం
బాస్పదంబు ని భీమత క్రీడల రమించె మఱు నాఁ డచ్చలువ
నెచ్చెలముచ్చటలవలనఁ గర్ణాకర్ణిక నవ్వార్త మధురలా
సచక లు విని యన్నె లఁత కెఱింగించిన నయ్యంగన
తుమసంబున.237
క. గానాదికళలకొదవలు
స తగు దీర్చి పక్ ముదం బొనరింపం
నుకెన యె పతిఁ దమ
గౌనానుల మెచ్చఁ జేయు కౌంతల బ్రదుకుల్.238
ఆ. నాకుఁ డేఁ దలంచుకో శంపువీగాఁ
కుఁ నొసఁగఁ 'జేసికొనియె సౌర
మరుని పేమ సడువఁ దెరువాటుగొ ట్టె ని
డవల దే జగతి నువిద యేన.239
చ. అని తలపోయుచున్ జలరుహాసిన కి త ఏ తల
ఆస గనుపట్టఁ గల్గొని రతిక్రియ వేళఁ దిదీయ దిశ
న్చె నతఁడు కాళ్ల మీఁదఁ బడి శీఘ్రమ తప్పద
ఝానపతి దారమౌళిమణి సంతతిఁ జే గృత ప్రశి240
గీ. ఈగతిం దనకొంతల కిరుపురకును
దా నొడంబడినట్టియర్ధములు రెండు
తలఁపులోపల నుండఁ దత్సాధ నాగ
మొక్క వేళ సృపాలుఁ డి హ సేసే.241
సీ. అభినవ కౌముది "కావీ : యున్నచో
టెకిఁగించి పొమ్మన్న నిపుడి పోయి
తెచ్చుకోనోపుఁ బొ దివ్య కామిని గాన
నైన నా కనుచితం బట్లు పసుప
దొన మత్సామర్థ్య హీనత దోఁచుఁ గా
వున నట్టుగా కేను జనులఁ దగిన
వారిఁ బంచిన విఘ్న కాగు లెవ్వరు గల
రో మాన్చుకొన సమర్థులుగ వలయు
గీ. నిక నటు గాక తద్దేశ మేలుదొరకుఁ
జెప్పి పంపిన నతఁడ యసించు నేమొ
యిన్ని యును మాని యే నె దండెత్తి చనిస
నదియుఁ దన్మారరిపులసంపదలుఁ జేరు.242
వ. ఇంక మధురలాలస కొడంబడినయందియలు సాధింప దిగ్వి
జయంబునం గాని శక్యంబు గా దని తోఁచుచున్నయది యని
విచారించి యూహాపోహార్థంబు సక లనిజ కార్యభారభౌగే
యు సత్వ దాత్మ నామ ధేయుఁ బిలిపించి.243
క. లోనికి నపు డెవ్వాని
రానీకుండంగ ద్వారరకుల సిడి ధా
త్రీనాధుఁ డేఁగే మంత్రవి
ధానోచితభవనమున కతండును దానున్.244
గీ. ఏఁగి తనతలఁపుప్రకార మెల్లఁ జెప్ప
నధిప సరిదాఁ కెఁ గద నేఁటియత్న మెల్ల
నాఁడు మధురలాలసలక్షణములు చూచి
యే ననిన మాట కని ప్రీతి నెసఁగె నతఁడు.245
గీ. అనుడు సతఁ డట్లయవు నని యపుడు నగుచు
నింక దీనికిఁ గర్తవ్య మెగ్గి మనకుఁ
బదియుఁబడియునుగా నీతి పదవి నరసి
తెలియఁదగు సనియి ట్లని పలి కెమఱియు. 246
ఆ. అసఘ శ్రుతి చతుష్టయైకాధిగమ్య మై
నిపుణమంత్రి సంప్రణీత మగుచుఁ .
గడు నపూర్వఫలము గావించు మంత్రంబు
యజ శీలునకు ధరాధిపతికి.247
క. నాకుం జూడఁగ నీతిక
సౌకలనము అల్ప శౌర్యుల కెజంగులు గా
కేకార్యమునకు వచ్చు జ
యైక షదము శౌర్యబలమ యనియుం ఁచున్ 248
గీ. ఎచట నెపు పెళ్లి చేబూని యెట్టివానికి
బ్రబలశౌర్యుండు దాఁకి పరాక్రమించు
నదియె షో రికిఁ దగుదేశ మదియె సమయ
మదియె కైదువు శక్తుండు నతఁడె గెలువ.249
ఉ. ఆల మొనర్పఁ బూనురిపు నగ్రమునం గనుఁగొన్న నా.,
యా, భీలపు/ దేజ మప్పుడటు బి మదయించును ?"K : గా
లికిన్ , జ్వాలలు మున్ను గూర్చుకొని వచ్చి దహించు . :."
సనంబుఁ దాత్కాలిక హేతి సంపదలఁ గాక హుతానుఁ
డెంచి చూడఁగన్.250
ఈ ఏనుఁగు శైలతుల్యత వహించియు మందగతిత్వగోషము
బూనుట వధ్య భావమును బొందెఁ దనుస్థితిఁ గొంచెమ
య్యుఁ బం, చానన మెంతయున్ సరభసాతిశయోత్పతః ప్ర
భావముం, బూనుట ఘాతుకత్వమును బొందె జయంబులు శౌర్యసాధ్యముల్ 251
. సకలకళానిపుణులు సే
వకు లై కొలువఁగఁ బ్రతాపవంతుఁడు గొలిపిం
శుకొను, గాసునఁ బోలవు
సకలకళలు నొక ప్రతాప సంపదతోడన్.252 .
చ. ఇనుఁడు చోనొక్కి త యుదయించి యాత్ర విచ్చిపోవు హె
చ్చిన పెనుఁకటుల్ నింఏ శేషముగా యు విచ్చీపో
పనయ.గు) శీత భాముసిక శాఘమృజాకభి నై నినే
ఈ కిరాడె వే కిఁ బ్రతొషక భౌగణతె రతమ్మముల్.
చ. ఒక చెకోస్న తిఁ బేర్చిన మేరు నా
చ:కుఁ బె2 వేల్పు డ:ుఁ జిరాశ్రయణంబున వుషలేలో
కించుకయును బుద్ధిలో సంసిచూడ జగంబుల ను పం డగసి
థికి భు లససిద్ధిని చెల్లవంగా నిసూ ఫలము.
మ. ఇది ముత్యంతము దుష్క గంబు సుకరంబీకార్య మస్చేదచిం
త దగుం గొం చెపుఁ గార్యక ర్జీమె.శ సత్యంత ప్రతా పొసుగం
దది యెం తే విఫలంబు దాగుల శుష్కా శుష, ఆ భేదము
గ్యదతీస్పూర్షిత దావపాపకు నెడన్ వ్యర్థంబు గా దే కడున్.
క. కావున తూరుండు త్సా
హావేశం బెసయపుడు యహీతులమీఁదన్
వేవేగ దండుగదలు
గావలయుం గదల నిపుడుకాలోచితమున్.256
చ. అన విని సత్వచాత్ముఁడు ధరాధిపుతో వినయంబు మాటని
ట్లను మనుజేంద్రనీష గముట్లు సయస్థితి నేను గాననే
నె యయిన న్మసంబునకుఁ దోఁచిసలాగుస పన్నవింతు నీ
యనుమతిఁ జేసి నిర్భయత నాప్తుల కిచ్చక మాడవచ్చు నే.
ఆ. ధరణి నాధ కడుఁ బ్రతాపోజ్జ్వలం బైన
నీదుభావమునకు నాదు మృదుస
యోక్తి యొకటఁ గొంత యొ ప్పైసఁ గైకొమ్ము
జ్వలిత ఖడ్గముసకు జలముపోలె. 258
ఆ. నృఢతి నీతిషథము నీ రీ(దువాఁడు తె
ప్పను గదాకులుండు పథ్యవిధిని
విడిచియును నొకొక్క-యెడ జయించుట గల
దైన నిందఁ జెందు సజయ మైన259
క. నీతి పధంబున నడుచుమ
హీతలనాయకున కొక్క యె గొదవినఁ దా
రాతని నిట్ట ట్టనకు ఏ
ధాత, దిట్టుదురు గాని ధరణీన్ లోకుల్. 260
గీ. ఎందు నీతివిహీనుని జెందునట్టి
సిరిని దిట్టుదు రెట్లు దాఁ జేరె నతని
ననుచు భూజను లందఱు నినుముఁ గూడి
యున్నయగ్నికిఁ బెట్టు రాకుండు నెట్లు.261
ఉ. ఏయెడ నెంతయున్ వినుతి కెక్కిసఁగుట్టిబలంబునం దనూ
చ్చాయము ఫెర్మిచేతఁ దముఁజాలఁగ మించిన సొమజంబుల
గ్లేయుత యకట్టుకొని తెచ్చి నరుల్ దమ కెక్కి రింతలం
జేయుట నీతి వైభవవి శేషముగాదె తలంచి చూడఁగన్
చ. ఇమ్మెయి నాచరింపఁ దగు సీపని యీపని యి
సర్ప సా ధ్య మగు నన్న (యుక్తి యెకబా భువి నీతి యనంగఁ దద్వివే
శము మహాబలాఢ్యుసకుఁ గొ దన రాదు పురత్రయీజయా
ర్థము నగంబు చాపముగఁ దాల్చినరుద్రు సాట్నీ దీనికిన్
ఆ. వింటఁ దొడిగి యేయ వెసఁ జను నెంతద
వ్వంతదవ్వు చనునే యంపకోల
దేవుఁ 7న రిత్తచే సేవ నటుగా స
బలిమిళం ఓ నీతిక లిమి లస్స.264
ఆ. విను సృపాల సంధివిగ్రహంబులు యాన
మాసనంబు చ్వెధ మాశ్రయ మనఁ
దసరుష గుణములు దగు వేళ సలుప మే
లొసఁగు నసమయప్రయుక్తిఁ గీడు.265
ఆ. ధరణి సామ భేద దానదండము లన
నా లుపాయము లని నామములును
లక్షణములు చెప్పదకు లందఱు ప్రయో
గప్రకారవిదులు గలుగు టరుదు.266
ఆ. గోరఁ బోపుపనికి గొడ్డలియును దాన
సలుపు పనికి గోరుబలె సృపాల
గురులఘువ్యవస్థ రయనిచతుష్ప
యప్రయోగకరణ మను చితుబు.267
సీ. సరిగాలఁ బదవు లొంగులకు ఉగా
సమవిపకునియందు సమస ధియు
మూలబలంబు పెంపున దుయుం in
పేర్చు శాత్రపు ందు వియు
నెందును సంధినిహితుబలు
చే నొప్పురిపుడు వీధుయు
సాధునిశ్చిత పరాజయుఁ
లుఎడ ఏరియు
గీ. సలుపవలయు ధరాత లేశ్వ ఏ
బుద్ధియందు క్షయస్థానవ లను త్రి
వర్గము నెఱింగి పంచాంగ వర్తనముల
దెలిసి శక్తిత్రయంబున 'వెల వ యు. 268
సీ. మంత్రగోపనము నేమజుటయు దీర్ఘ చిం
తయు నిర్మకపుఁ3)తయుఁ బ్రసాద
వరహితత్వము బుధావి నను గుభాప్ర
యోగంబు విషయూను రాగభరము
ననృతంబు నాలస్యమును నాస్తికత్వంబు
నర్థంబులందు సన్నమతీయు
దీర్ఘ సూత్రత్వంబు దీర్ఘ గోపంబు ని
తకార్యము లాచరింపమియును
ఆ. భూమి పతికి దోషములు నీవి పదునాలు
వీనిఁ దెలిసి నెఱయ విడువవలయుఁ
గా మరోషజుబు లై నాటినట్టిస
ప్తవ్యసనములందుఁ దగుల వలదు.269
క. కొలిచిన వారల జీతం
బులు వేళలు దప్పకుండఁ బూర్ణముగా నీ
వలయును వారల ప్రేమము
బలము సృపాలునకు నెల్లపట్లను మిగులన్ 270
క. ఏయేక డ లెవ్వర
కాయాకట్టడలు దప్ప కధిపతి ప్రజలన్
నాయముసఁ బ్రోవవలయుఁ గృ
పొయుతుఁ ( తస్కరాది బాఢ లుడుపుచున్.271
క. దండాముల దం ఇంపమీ
దండానర్లు లగువారి దండించుట యీ
రెండు సకీ ర్తిదములు భూ
మండల నాయకుల నిరయమగ్ను లఁ జేయున్.272
క. ఇపయన్ని యు నిపుడు ప్రసం
గవశంబునఁ జెప్పఁబడియెఁ గాని సకలనీ
తివిదుఁడ వీ వలఘువిభ
ప్రవర్తనము నీక కలదు పార్థివముఖ్యా273
ఆ. సకలదిగ్జయంబు సలిపినయట్టిమ
దాశయుని జయించి నపు డె సిద్ధ
మెల్ల దిశల నీదుకిల్లాకు సాగుట
యైన నృపుల శాంతి యస్థిరంబు.274
వ. కావున నీవును జని యీసడుమ నంకురితదగ్ను లగుచు నెడు
ర్పడం గడంగుగడుసుదొర లెక్క. “క్కడ, గలరో వారి ను
క్కడంచి దిక్కుల నప్రతిహతంబుగా భవత తోష బు
పుట తగినకార్యంబు దేవ యాసతి చ్చినట్స తగుచిత సమ
యం బిదియ యె ట్లంటేని నీవు మధురలాలసకు సకలతో
ధీశశుద్దాంత కామినీ మౌళిమాణిక్యనిర్మిత బాపుగ సమస్పణ!
బు శీఘ్రంబు సేయుటకుఁ బ్రతినపట్టుట 'చెప్పుచున్న వాఁia
వు తాదృశమంజీర ధారణ కారణం బై సయా నారీమణి, మద్య
స్టంబు శీఘ్రం బావిర్భవం బగుచు నిన్ను సట్టి ప్రతి వ్య
చెఁ దప్పదు దాసన చేసి జయంబు నవశ్య లభ్యంబ యుభవ
కౌముది ప్రయోజనంబును దడానుషంగిక ఫలం బగుచు సి
ద్దించుట చెప్పవలద కావున నీలిచాతురీపూర్వకంబు దండ
యాత్ర సలుపు మని యి ట్లనియె.275
బలములు గొంత శాత్రవునిబల్మి నడంగి సపిమ్మటన్ ధనం
బులపస దండు వెచ్చములఁ బోల్పడిపోయిసయటిపి మటన్
గెలిచిన గెల్పు గెల్పెయగు నీసతి భాగ్యము సార్థ మే యగున్
బండసహాని యంత కడుఁ బాటిల కుడును నీతి మెఁ జసన్ .
శా.ఓరాజేంద్ర ప్రదక్షిణ క్రమముగా యుక్తంబు దిగ్ జైత్రయా
త్రారంభం బటుగాన గెల్వు ముసు ప్రాచ్యావాచ్యపాశ్చా
త్యులన్ , నీ రాష్ట్రంబున కెగొనర్చుటకుఁ బార్ ష్ఠి గ్రాహు
డి వ్వేళకున్, సారోదగ్రుఁడు మాగధుం డిపుడు తత్సంధాన
మర్షం బగున్ .
వ. అని విన్నవించిన,
r. సారప్రస్ఫురితాంగపంచకలసత్సంధ్యాదిపాడ్గుణ్యవి
స్తారోద్యత్సచి వైకమత్యకృతమంత్రప్రక్రియానిర్జీరో
భారూఢాయతశ క్తి యుగ్మభృత రాజ్య శ్రీ పరిభ్రాజితా
చారు స్ఫూర్తికళావిరాజిత సమ స్తథోణిభృత్పూజితా
క. బంధుగ భేరీభూరిధ
ఇంధణరవచలితవలయనగధాతురజో
బంధుత్వ ప్రత్యుద్దమ
సంధుక్షి తదోః ప్రతాప శౌర్యకలాపా
మాలి. గురుతరజయధాటీ ఘోటకస్తోమచంచ
శుర పుటదళిత గ్మాధూళిధూమ్యా పలాయ
త్పరనృపమశ్ కౌఘా ధర్మవిధ్వంసి తా'ఘా
సర వెనుత చరిత్రా నారభూపాలపౌత్తా,
గద్య. ఇది నిఖలసూరిలో కాంగీకారతరంగితక విశ్వ సైభవపింగళి
యమర నార్యతనూభవ సౌజన్య జేంసుసూర్యను నామ
ధేయప్రణీతం బైనకళాపూర్ణోదయం బను
మహాకావ్యంబునందు
సప్తమాశ్వాసము.