కళాపూర్ణోదయము (1943)/వెన్నెల
________________
నెన్నెల. - -------- (కళాపూణోదయులఘున్యాఖ్య) సగమాశ్వాసము. ౧. Pri : 'ని, 'న.. యుగులమ్మ యుగమున v జిలుకుంకుమపంక సం s'), a 3 = c ) " భ మణి (యునెడిదినమణిచే సజ్జనహృదయాబ్దము సకు శాశ్వత ప్ర.. 5 • ఆ నొసుగుశ్రీవిష్ణుత్వము నంద్యాలకృష్ణ స్పహని వివ భనా పేరు "శయుత మని భావము. ఇట సవింత మసు. సామాణ్యప్రభాత కాంతికి నిత్యత 'లే దనియు నీనవీనసూ గ్యోరు 2: మట్టి గాకి సదాప కాశయాన మగు చుండు ననియు ఆ • పు): ఈ సృసింహకృష్ణ విభుని నిత్యశ్రీవిలసితునిగఁ జేయఁ జాలి యు న్న సినిము "13) మ నగును. K: సద్య ముందు ఇవి నాటకి ములో నాందియందు వలె నించుక TS - 1 జనము గావిం చియున్నాడు. ఇందు లావణ్యవతీ శబ్దము 3 1, 0, మర్యము మణికంధగమణి హాగములను, సవీ నాగ్కపద ఘు బాబఫోనుని 3 JS నున్న 'మే'ను రేఖను చతుర్ముఖునిచెంత నున్న సగో స్వతితో పోల్చినగంభానలకూబకులవృత్తాంతమును, సూచించు చున్నవి 3. శంకి గళ గము కుడి వైపున పురుషాక్పతియం సెడమపట్టున 'నారీరూ పముసు మిళిత సై యుండుటచే నిట్లు వర్ణింపఁబడినది. దక్షిణకరము పాశ్వతీ పార్శ్వమున నున్న పయోధగమును పట్టు నాసతో నటు వైపు సొంగ 'నాయుమాపోమకరము దానిని సిగ్గుచే వారించినది, అనివారణ ముసగు కాగణ మలం యనుకొని తన దక్షిణహస్తముతో నాధా E0 ________________
వన్నె " చౌయణి యొక్క లలిత మగుకపోలతలయును మృదుల మగుపదతల మును తాకుచు నిజాను రాగ సంపదల 'వెలిఁబుచ్చునర్థనాగీశ్వరుఁడు కృతిపతిని "పొడుఁ గావుత, 2. అజాగళ స నసగోతులు - మేఁక' మెడ చంటివంటివారు, ఎందులకును పనికి రానివా రని భావము. 10 6. ఈపద్యమున కవికిని పొలు: శుకునతనికిని పోలిక తెలుపఁబడినది. (కవిపక్షు) యతిభంశములను గావింపక సా? వంతము లగుసాహిత్య సంపదలను పొండిత్యంపుసొంపులను బాగు 7 నెటి? కవిసమయ ముల నతికి మింప మోటుమాటలచే ధ్వన్యర్దములను 'చెడఁగొట్టక మృదుపదములచే భావముల "వెలయఁ జేయుచు నల్లిక యందు ఓగి సడ లనీయక తక్కినగుణాలం కారాదులయందు ప్రమాదపడక' జూ కూరుఁ డై యుండుకి వి కీర్తి గాంచును. గ్రహః ? పశు) ఆవు సేద దీర్చు కొనుట కవ-కాశ మిచ్చి డూడ పై నావునకుఁ గల ప్రేమ గుర్తించి పొలు పిదుకు వేళ దాఁటనీక $°N కుటtoపుల చే "మొదఫును బెదటింపక ఇంపుపలుకులచే లాలించి బందము వేసుటకు ముపు చెందక 'వే పెట్టిలోటును లేకుండ జాగరూకుఁ డై యుండుగొల్లవాఁడు శ్రీ రాముఁ బడయును. కివిగోపులు మెలఁకువతో వరి 0పరున్నచో కృతిగోవులు కీరి క్షీరములు సమకూర్పకపోవుటయే గాకి వారిని పరిహాసపాత్రుల నుగా చేయు శని భావము. ne. ఇట కృతిపతి చందుల క భేదాధ్యవసాయము చూపఁబడినది. .కృతి పతిపక్షు) కుషలయము భూవలయము. (చందీపడు) కలవ. 7. ఇందు కవి చంద్రుని కుమారస్వామికన్న మిన్నఁగా వర్ణించినాఁడు. కుమారస్వామి ముక్కంటిపట్టి యయ్య నొక్క తారకుని మాత్రమే Vయి. ఫఁ గలిగెను, చందుఁడు త్రినేత్రపుశుడు - కున్న ను లెక్క ________________
వన్నెల. 'లేని తాగల క ప యయ్యము. అతిలో జనభవుఁడు = అతిముని 39టినుం1కి పుట్టిన వాడు. (చందుఁ డతిముని పుత్రుఁ డని పురాణ ప్రసిద్ధ 30, నంగ్యాల నాగభూపాని గణ భేశుల మోత వినినంతనే యెల్ల రాజు లును దిగుకొందఁ గా నింద్రాది దిక్పతు మాత్రము భయపడకుండిగఁట. జట్లుండుటను శేష చే కవి 73 ముత్కరించి నాఁడు. 1 గ్రుఁగు, స్వాగాలభ "వం, స్వ + అ రాజ భావంబు తాను రాజు T+50%)ట. (స్వర్గమునకు ప్రభు వగుట అని వాస్త వాగ్గము.) యముఁడు, మిస్త్రీ పుఈతన్ = చెలి కానికొడు కగుటచే . (సూర్యుని కుమారుఁ డని వొస్త వార్థము.) Searడు, గుణి... చేన్ =కల్లు త్రాగెనమత్త తచే. (పడమర దిక్కు నాశ్రయించుటచే నని వాస్త వార్థము. ) రుుఁడు, ధనదుడను ఎధన మిచ్చువాఁడను. దిక్కు రక్షకుఁడు. (తూర్పు మొద లగు దేస లని వాస్తవార్థము.) 3 9. పగలు శత్రువు ; పగటిపూఁట. సూర్యుని ప్రతాప మెక్కువ యన గోలఁది పు లధిక మగును గాని తగ్గదు. నారభూవిభునిప్రతాప మున పగలు గ సౌరవిందమువలె వినవచ్చు నే కాని కనవచ్చుట లే దని భావము. 33. ఇందలి • సవాయిబు దు' ఆ కుదుపనమల్క' అనునవి తురక బంట్ల పేర్లు, OF. వాసిగల... తోడప్ (సైన్యపరు, వాసిగల ఉత్కగగల, అతివిభ--- ఆధికి ముగు కాంతి గల, అనీప్రొస +. ఆదులతోడన్ =కత్తులు ఈటెలు మున్నగువానితో (కావ్యపడు) ప్రసిద్ధ మగుయతియు ప్రాసయు మున్నగువానితో, ________________
వన్నె . 46. (రాజపకు కరజ...స్థితి, 3 7 పస్నకలనం . ప - (oris, హర, skజు=గోళ్ల యొక్క, శ్రీ-సందచే (72%) , . . . , ఘ - గొప్పదగు, ప్రహ్లాద సంతోష ము ము , " " 11,0: 1 - A ror. డుటచే (సర సింహపు) "ప్పవాఁ డగు ఎగుని r... చుటచ. ఓx, సహావస్థాన... mere ఒండs oటితో కలు యం:A B Ne/ డలు. అనిగ్మర్యాద వైచిత్రి ఆశ్యధికి 'మైన విచ శ్రుతి. 45. (రాజపడు) విబుధ ... సన్ విద్వా-స్సీ కు Hai ' భూతుఁ డగు చేత ( మేరు పళు) దేవతల కాశ్రయ మగుట చే ( 2 ) : . . . . -- ఇతరులకు మేలు కలిగించు ధర్మమా? ప్ర ము ఒsia (Tv vil) ఈ శ్వరున కిష్ట మైనవిల్లగుటచే, LF. (అపు) స్వశీసు క్రీడ- తమ కాలు వ. ' గా 5.1 61: చు ట (ప్రత్యర్థి పకు) దేవతా స్త్రీలతో సుమ గా do thi: 1, t# జ్యతే కృపాణుండు (ఆర్థిపు ఉద్యత శృపొ + Mean » A * Ch(7 న యించుకింతె దయ కలవాఁడు (ప్రత్యగి పన, ఎr - icks to the వాఁడు, 4 ar". గుడిసెలలో 'వే', టుగా SI చు చున్ని We Wise : 1 లయ దు క' ల్పింపఁబడిన (తిమ్మ? భుని గొప్పతనమును TFM్పదు! 1్వ ము లనె డిజంకుచే వణఁకుచున్న శత్రు రాజుల సముదాయము " లపాడు. 49. తిమ్మ రాజు కీర్తిప్రతాపములు వరుసగా ముద్రపు PLJYు నుX వును పగడములు నై, లోకాలోక పర్వత నుందు సింహములగు.. పుసు 'జీగుడు టాలగుంపు నై, దిగ్గి జకర్గములయందు వింజామరలను సింగ పుళ్ళం గారము నై యొప్పెను. ________________
'నే న్నెల. M 33. Ti.. " న + ఆk-- ఎమూ గి, గాన + వారి=దాన మిచ్చున ఫున విగునీరు. మన సితిని దాసత్వం | పు) ధ్రువు నియొక్క Kar Re; F** 18 సుగుట (దానోదః ప41) సర మైనమర్యాదకు -పేwు వగుట, ప్రx; పోషిప్ (విష్ణుప 1) ప్రహ్లాదుని పోషించుట దానోద . ప51) ఆఫ్ : మగుగంతోషమును "పెంపొందించుట, శేష భో M పు : ( .) సాహియొక్క శరీరము ము 1్యము గా కి లిగియు డును (" " 23 ప) Hi i> భో, పగితే= సమస్త మయినసుఖానుభ పములు సమ సము"గా కలిగి యుండుట. UN. Yడే నే రుణ గ్వమును : " చుటచే ఒప్పుచున్న అవిచ్ఛిన్న మగు పెం పుత్త లు వాఁడు. (ఇంద్ర వైభవము కలవాఁ డనుట.) సిం•r we i కు ST • మైన యుద్ధ" ంగములం దడ్డంకి లేని చక్కి ని 'బొ" -7 " ప 9 - నను కలవాఁసు. ( సింప 6" శ్రీముఁ డనుట.) • 1్యని , స్సుr inty సుదేహమును కూర్చుట యందు మిక్కిలి ముక్కు వగుర్కో, కలప్రతాపముతో కూడినవాఁడు. (సూర్యుని ఈ బస్సును మి , చి; వేస్సు 3 లవాఁ డనుట.) ఓంధువులు మొ ) మ డిపాల సముద్రమునకు చంద్రుఁ డగు చున్న గొప్ప యుద్దముల, 2 ) , 'లుపు చే ప్రకాశించువాఁడు. (ఇతనిజయములకు చుట్ట ము అవి స్పంగుడు గను, 'సమస్తు మన దిక్కులకొనల ముందలి రాజుల శిగఃకంపములచే కదలు చున్న 11వుల మందున్న శ్రేష్ఠమయిన వజ్రమణుల కాంతులకు ప్రతి పక్షి యగు .. పై భవము కలవాఁడు. (ఇతనికీ ర్తిని తల లూఁచుచు రాజు లందు 2 • jr wు {నుట) OFF". పగ్యై ద్యోగము=న్నతకులస్థుల సంబంధము, అధి కాక్షరములు కి లిగి ముకుట, 18 పదమునందుకి న్న ప్రత్య : పదమునందు అక్ష రాధి క్యము కలదు. దానము = ఈవి; నజకుట, వరుణ జాతి; అక్షరము. ________________
పన్న . M ar Fr, దానవారి తొల్లి చురువంశము సం గుద్భచి ఒక్క ప్రద్యుమ్ను "నే కా0చెను గాని నంద్యాల కృష్ణ భూపతికి 7 పద్మమం (గుద్భవిం చి ధూసు గుల నం.1 అను ప్రద్యుమ్ను లనుగా 'S-0చను. 'TV వారి ను; దానోదకము. ప్రద్యుమ్నుఁడు=కృష్ణునికి నుకు: 99ts మగుధనము కలవాఁడు. Fx. (భూమిపకం) అనంత విభవాధిక్యము= సాహి॥ 11్క వైభవము -మొ క్క అతిశయము, వn . . . nor:ఆగివుగా ఈ "మునం దున్న నేర్పు యొక్క వికాసము, కులగో డౌన్న త్యము=కులపగ్వతముల 7 ముక్కి యెత్తు, అనేక ప + అవనగుణ + ఉ దాగశ్వ: ఏనుఁగుల సంజ ధ మైన గక్షణ మనుగుణము యొక్క గొప్పతనము (Ur:పn, Hసంత + విభవ + ఆధిక్యంబు అపరిమిత మయిన ఐశ్వ 7 •gani than, వగ + ఆహవ + సత్ + కౌశల + జృంభణం- శ్రేష్ఠ మయి సుద్దము లం దలి మంచి నేర్పు వెంపు, వంశము యొక్కెము గోము రుక్కియు ఆధిక్యము, ఆ నేక + పొవన + గుణ + * దారత్వము- పెక్కు లైన సగ్గుణములగొప్పవేసము , Cor, సమస్తవస్తుసంపత్తిచే నొప్పొరు ద్వార కాపు 47 7 రు మీడల కొరకు ల నెడీ చేతులు చాచి స్వర్ణపురిని చీ 35 (గు పట్టి లాగుచు సంపద్వ? వసువ నీవు నాతో నేపాటి సాటి వస్తు** గమ్మని ఏ వాడము తీర్చి కొనుటకై పురుగులకి లక ల మనుగగ్గింపులతో పిచుచున్న ట్లున్నా దని భావము. (ఈ వనము తృతీయాశ్వాసముంద లిమాయాసల్యగంభల వివాదమును సూచించుచున్నది .) vంబము=ఆ g'శము; వస్త్రము. no. (రుగ్గపకు అహి= పొముల యొక్కయు, మకి (= మొసళ్ల ముక్కేయు, ప్రచారణ సంచారము చేత, సుదురా సదము=చేగళ్యము కానిది (పర్వ తపశు) అహిమకరణ సూర్యునియొక్క ప్రచాగజ సంచాగమునకు, సుదః రాసదము పొంద రానిది, సన్నహనము = కి వచము ; ప్రయత్నము. ________________
'వన్నె . onk. పుగ మనులక్ష్మి పార్శ్వశయానుఁ డగుసముద్రుఁ డనువిష్ణుని పై అలల నఁడు దీపము X ప్రతిఫలించుసూర్య ప్రతిబింబ మనుతసహస్తమును చాల పఁగా 3% ముద్రుఁ డను విసువు సైతము పరిఖ యసుతసబాహువుల్లో క్క ఁడముచే నుధిర సంధ్యలయందు పురలక్ష్మిని కౌగిలించెను. ఇది ఒపుచ్చ కానును పోలీసభస్మము. ఒజ్జుల పుచ్చ కాయశిష్యుల తో పుచ్చ కాయ తీస'రా దని చెప్పి గురువు భక్షించుట. సంధ్యా సమయముల 50@లిం, నాదులు నిషిద్ధములు. అది యి'vు జరుగుళు న్నట్లు వగ్గించుటచే తప్పుగా మలఁ బోవు సంపన్నుల సెxts మన స్సులో నిడిగొని కవి యీరీతి నెలి పొడిచె నని తోఁచుచున్నది. Dr. చేతో.... నిరీకుల, చేతో నామ- చిత్త మను పేరుకల (మనక్స నెడు) విలోచన అంటిచ, H-చలితి - చలింప కుండునట్లు', లక్ష్మీనాధ సంజ్ఞ శ్రీ మహా వను పేగుకల, ఆదిమ మొట్ట మొదటి, జ్యో తిః - తేజస్సు మెక్కి, నిస్య ఎడ నెXని, నిరిములు చూచుట కి లవారు. ౧9X. విమానం .. పొరుపోలచే =విమానములగర్వ మడం చెడి చక్కని చంద్ర Tందు సుఖవంతు లగు విటులతో కూడి రమించు నాగరత్నముల గతిగూజితములను "నేర్చినపావుగముల చే . 39. 'బొలిశ... ఆలో, సములు, బాలిళ కేళిశత-పలువిధము లగుచిన్న తనపు టాటలయందు, అలసతా: బద్దకముతో, లసత్ = ప్రకాశించు చున్న, అచిరాపతగణ=క్రొత్త గా నంకురించిన, తరుణిమ "జవ్వనము గల, తరు ణీ 'ఆ 25వ రా లియొక్క, లోల-చంచలములును, అలసాలస-జమిక్కిలి మందములు నగు, విలసనాలోకనములు=విలాసవీ క్షణములు. యని 33. etvపన్ =ఆఱ చునట్లు. మన కెప్పుడు థీనిపొందు లభించునో ప్రలాపించునట్లు, . ________________
"నన్న 21. ౧30. ఆమాటకి తాను తది గపుఁ జూ పసరు మని చెవు"); మ్మ మొగ యి: చే చికెన్ చేసి ! 'పించుచు "నితో : » ది నవve) పొడిచి యాగంట్లమా? మున తా నందు ప్రవే' i r •c/5*లు. 3 ఉరిక , "5 s లం. n3F. అత్యపూర్వ...సమదక్రియలన్ "ఏంతవింత లగుrti of kవిగా సములచే, అప్పగశీర్తి. . . . .? అప్పగతీ తో పొh >> $14.0 1 - కృష్ణులను గూడ హరింప జ్" చ్చె ననుట. (RA) 11 న ఉన్సర సూచి)ము ) 61. పత్తము. . . నందితో కొద్దిగొ స్పహరితో షేకము : u'వా" యను ట. పల్లి వశిఖామణి-ట శ్రేష్ఠుఁడు; చిగుrevi * నిండిన జ. ప 9ము ' వ్రాసిన డంబడి . పుష్పయి. నందట 3 ఈ ముగా నుంచుకొనఁ బనందులకు నిశ్చితార్జ్లాం | (ము. ద్వితీయాశ్వాసము. 8. రంభౌమనోహరా కాగుడు "గంభ మసస్సు 'నా గించిన రూ 8 గము క లవాఁడు. (నలకూబరుఁ:ను (ని 73» B K• X ము) గంధకు వల్లభుఁ డైన నలకూబరుని మొక్కి, యాక)ము కలవాఁడు. (మణికంధరుఁ డని రెండవయర్థము.) . OX. దొంగఁ దే లుట్టినట్లు. దొంగకు తేలు కుట్టినచో నో 'త: యుం డు నే గాని యేడ్వఁడు. తనదోషమువలన తనకు 8 లిగిన యనగమును కప్పిపుచ్చునపు డీసా మెతను వాడుదురు. మూడి చో"చ్చి వాఁత వెడలడువాఁడు 'రహ స్యముగా లోనఁ బావే శించి బహిరంగముగా వెలికి వచ్చువాఁడు. ________________
F3, తాడిఁ దన్న వానిఁ దలఁ దన్ను వాఁడు= తాటి చెట్టు యొక్క కొనను సన్ను న నటి పొడు . వానితలను గూడ తన్ను నట్టివాఁడు. ఆసఁగా సెంగాకు ను TRనికూడ మించువాఁడుండుసని భావము. FX. నీకుకొలతాము చెవులో నీ రెంతలోతుగా నుండునో అంత గెత్తుX 'తామ" పూవు లేచును. ప్రాములు తమశక్తి నెవరి యొద్ద నెం తపట్లు : నం1 ( పవచ్చునో వారి చెంత నంతవజ కే కళంబఱుతు రని భౌచము, బ YOU. వెంట్ in 8* 3 లి) తలఁ జుట్టు మన్న క్రియన్ . కొంత తెలిసినవా 2. మ్యును గలిని తలకు బట్ట చుట్టినరీతిని చుట్టు మను నంత మూర్ఖత తో ప్రవర్తించువారిపట్ల నీసామెత నుపయోగింతురు. ఆ పువాసన వూగ్వజన్మములందు చేసినకర్మములసంస్కారము. లో కములో కొందHA ఆ స్త్రజ్ఞులయ్యు తొల్లింటి కమ్మగళమున తప్పు త్రవను నడచు చుందు గని భావము. ni". ప్రొంచ ...ము: " మిక్కిలి ప్రకాశించు మేఘమువలె నల్ల నైననీ టితో, సొంప...ముసన్ - ధ్వనితో కూడినయాఁడు తుమ్మెదలగుం ఫులతో, వ్యా, ఉషిత - ప్రక టింపఁబడిన, ఆఘన్యపాయము=పోపనాశ నము. 190. మధ్యే తీగ,..చాంచల్యముల్ = తీరమునడుమ నున్న బ్రాహణ బృందము లచే చక్కగ వల్లె వేయఁబడిన యారణ్యకము లను వేద భాగములను చ దువుట యందలి యుదాతాదిస్వరముల "తెలియఁ జేయువిలాసములచే చలించుట గలతీఁగలవంటి కనుబొమ లనుతలంపును సంపాదించుట యందలి నేర్వతో నొప్పుచున్న నీటియలలకదలికలు కలది. యము నానదియందలితరంగముల కదలికలు ఒడ్డునందు 'వేదములను పఠించు చున్న బ్రాహ్మణుల యుదాత్తాది స్వరములను స్పష్ట పఱు చుటకై చేయు ________________
1) న్న " కత ఇట్టికనుబొమల దలికల NPK a ri చున్న నా న సు) ' న్న. పం డువుగా నున్న వని ' ' S'... 90. రెండుగట్టుల చెంతను చేరగ గము పులగం : " సాహివ "ను, తరంగ ములయందు గాలిచే కదలుచున్న తానుగలు: '... 20. "ముగ లే సు, ఒప్పుచుండ యమునానది పోరు పశ్వతంగా నివలె నున్న దని ఆవము. Q9L. శ్రీమత్ .... సం సుము" - క్ష్మీ సమేశుఁ డబసభ్కుల్బుని "స్వా మికాలిగోళ్ల నెడి; కుగ్రములగుంపు. ! స్వామివారు.. నుగుకు సోఁకునట్లు నమస్క రించి యని 14 న n. 1 ౧.98, ఘన . . . చునో?:0Pు - గొప్పసంతషము 31 1 మేమూతి? ఈ నిం డిన కొఁగిలింత రుందలి తొందగ యము | కు Rk Gy i>, "నెగురు గా ప్రసరించుతలం: ము లనెను ముసుగుచు చే సొటి 'లీనిసోం ఫు గలది. గాలికి కలి స్వామి పుష్కరిణి మణికింద రున కెదురుగా ప్రసరించు చుండ "నా పుష్కన మహాభన యతనిని ప్రేమ మీ. 1 గని , చికొనుట : "చేశUP 7 " చుచున్న ట్లున్న దని భావము. ౧90, హరి... స్వాంతము - విష్ణు దేవునిచే "నెల్లపుడు నాశ్రయింపఁబడి యగ్ర భాగము కలది. (పుష్కరిణి.) : పు దేవునిచే ఎల్లపుడు నాశ్రయింపఁ బడిన మనస్సు కలది. (తనువు.) ౧r. భక్తి...చిత్తవృ - 5, డఁకువ, 'ఓఁడు', 'స? తసము అను భావ ముల సమ్మేళనము చే నొప్పుచున్న మనోవ్యాపారము B లవాఁడు. 033, ముక్తి... శాలి- మోక్ష కాగణము లైన మోధ్య, మధుగ మున్నగు నేడు పట్టణములలోపల లెక్కించుటచేత మిక్కిలి ! పసిదితో నొప్ళు చున్నది. ________________
or a . . . . . . . . . . . : 'd inు కామ్రనాధుఁ డి mising - 1ల ముందలి , 0 గానదిలో మాత్సర్యము కలకాలం ఈల - చే ప్రకాశించు నున్నది, • M...విధా ' అతిశయించి, 5 Fమాక్షి యను దేవత యొక్క అపస్సునకు ఫల సమృని కలిగించునది. (ఇచ్చట కామాక్షీ దేవి యీశ్వ నిగ్సర్చ ఇప మాచరించి యిరు -డ సె నని పురాణము.) kti:19 ప. . . ద్విబాల్ - దీరూపము సందిన సరస్వతీ దేవి యొక్క ఆశ్ర . చుముచే (వి- "ముతు లై) ఒప్పుచున్న బ్రాహ్మణులను స క లది, బహ్మ... భాగ్యము = ఐశుమ్ము TVని మొక్క యమునందలివపా హోమము చే కలిగిన పరిమళముతో కూడఁ బుట్టిన శ్రీ మహావిష్ణువు (మక్క సాన్ని స్య మ నెడు దృష సుపదకు తగినది. (పూర్వము బ్రహ్మ విష్ణు నుద్దేశించి కాంచీపున పనిని విశ్వ మే 1 మము గువు నా చరింపఁగా దేవు>) వ7 డి) రాజస్వామి 12 ప్రత్యక్షమయ్య నని స్థల పురాణము.) 19. సుమన... శ్రీవుల ముక్కి, మధు -- మకరందమందు. నంధవాహ సృగు = పిల్ల గాలుల యొక్క చుక9మ= దాఁటుచే. 166. నే నే మిక్కిలి పుణ్యనది సనీ వినీఁగు, గతో మచ్చరించి నీ వెక్కు వపవిత్స "నే నెక్కు నుపవితేనో తేల్చుకొందము రమ్మని కావే యూ కాళగంగ ను తరంగము లనెను చేతులు చాఁపుచు వివాదమునకు పలుచుచున్నట్లున్న దనుట, . oA 12. శ్రీరంగ క్షత్రమున ఆరువంకల పాలు చుడు ప్రవాహము లనెడిబాహు వులతో సంతతము రంగ నాధు నాలింగనము చేసికొనుచున్నదనుట. ROF. విశిష్టాద్వైతమతమున ముక్తి -సొలగ్యము, సామీప్యము, సారూప్య ము, సా గుజ్యము అని నాలుగు తెఱఁగులు. కావేరీనది త న్నా యించిన వారికి సారూప్యముక్తిని కలిగించు చున్న దనుట, ________________
నన్న 1. ORL . అహమ్మతి...ము-అగం కు A+: చు) '... (J) , విల సీత... ము = ప9 కాశించు వేడు చెక్కి . or, ల- 4 5 శ A ON యొక్క ప్రవాహములు తీగ సుమం.. - : tin * ముహ మనెడిబ్యుని కి లిగించే 2 న ఊrork CA 2 ' గV' పగుల సంచల దృష్టుల చే నలంకృత మైనది. (మేడల Mayk, I sir ) $*xia in 4 కాళీ గంగా ఏ వాహఘులవ లేను గందy 7 లలగు - 2 స్త్రీ ల * పు చూపులు అందు తిరుగాడు (డిసఁపఁవయసు ఉన్న సం.) 043, సమీప... సన్ = ఎంత నున్న 'brainty hు 19 ములంద లి రశ్న సమూహము (మెక్క కాంతులతో డిస్స్యూము తో, (వానిని జయింపవలయు సమతలంపుతో.) . nex. నిత్య. . . ivటలు--ఎడ తెగకి చేయు స్నా u ra ni : D..17నుము సవలం బించుటచే నెజు సెనజటలతో ఈ లిసిCK. 1 . , arul »»ల ము లైన సంపూర్ణ కాంతులు, మూ మత సరించు చున్న నిప్పుమంటల యొక్క సముదాయములు. (t+వ7°NK #2 "ము నిత్య స్నా సములచే నెట్లు వారి సజడల మొj »vie AXMA :ల: 6 శము లై దట్ట మైసమంటలు బయలు వెడలు చున్నట్లున్న దని భా వము.) vం. ఇందు శుకమునకు శ్రీశుకునితో సదాధ్యవసాయము చేసి యం న్నాఁడు. (శుక పక్షు) అఖిలంబునందు = Prs 'మె బ్లెడలను శ్రీను? పడు) ఖిలము గాని తావులందు, (శుకి పరు) అతి + ఉ దా" + Xమ : మిక్కిలి పెద్ద వగు చెట్లతో నొప్పువిళలనందనవనమున ఉడును.) (శ్రీశుక ప4) ఊదాగ + ఆగమ మిగుల గొప్ప దగు వేద సంపత్తి చే కొప్పువ్యాసునిపునుఁ డగుటచే సధి కానందముతో (ఒప్పుచుండు ________________
సన్న ), is ను. (నమా , , . . . . * wసిలుచు - ద మున ఒక్క లవిలా స » : - h్చు దశము స్పష్ట పడచి ప్రకాశించుచు (శ్రీశుకి పక్షు) • ప్పు మయిన పును యిచే ప) కాశించుటవలసి వి ను స్పష్టము N: 1, 3 మ 1 1 . చుచు ను ప) వి. . .నన్ = h్య మైన గూగే కుము', ల దగుటచే (శ్రీశుక పు) విష్ణు పాదములే ముఖ్య "మగ మృష్టానము గా కలవాఁ డగుటచే, ఆ0 DA - - తృతీ శ్వాసము. th m, పోను నీను 2) సినప్పుడు వానిని వేలుపు) చుట అసాధ్యము. " , Atu in WE సాత్యు ॥వలన అప్సరసలును వగలమ్ములును భేదము "తెలు గు గారు ఓ గని భావము. 02. కీ... భవనం) క పలుకులచే సెంపొందింపబడిససమ స ముని సము గా " 35 ముr is, సంసారమునుఁ ఓ తరింపఁ జే చంపరితins ము1 ముక్క ధ్యానము కలవారు. ni. in..గు...నీగలు-ఆతనియొక్క కాళ్ళగోళ్ళ నెడు చంద్రుని కాల తిచే ముకుళించిన సుందర మగుచేగుల నేను తామగ పూలయొక్క గుం పుసందు Jమ్మెద లయియొప్పుచున్న ముంగురులగుంపులు కలవారు. (చేతులు జోడించి నొసట నుంచుకొని యుని పాదములకు నమస్క రించి గను.) 3x. క్రీడా మునిలాసాగ్గము; ఆలయ ! "జుకు, తపఃఫలము తపస్సునకు • లిగినలా దము; అను భపయోగ్యము, ________________
రు. . . . . . . ! . .. ' , , , - ' అ ' ' , CM - : . L. i.in : 2 ( 4 | | ' : we ' , క తల్పము. 20. బొతి పతిమకుఁ vక్కిలిగింత కిల ది. దృచి, మన "సెట్టి సు', ముల నైనను చలింప దనుట కీసొమెత వెడుదుగు. 20. ఎగ్గులు బండి యు "నేక మైనఁ గొండజాకీ బోవును. పని చేయువా రందఱు నైక మత్యము కలిగియున్న నెలతోటీసున 3 గ్యమైన చేయవ చ్చు నని భావము. 19. నిన్ను కడ తేర్చెదనుగనుక నీ దుఃఖమంతయు తొలగిపోవు సని ధ్వని. 83. కుడువఁ బోవుచుఁ గూగల చవు లడు, నేల. త్వ* * * యను భవము నకు రానున్న విషయను న నిన్ని ప్రశ్న "లందుల కిను జ్ఞానమున నీసా మీ తను వాడుదురు. TE. ఉచ్చాటన ...తలుటుసన్ =దయ్యములు "ముగ లగువా నీని పోఁగొట్టు టకు వనమూలికలతో చేసిన కొలుడా యొక్క రబ్బ చేత. 009. కొఱుకుకుఁ బోవ బడిగల్లు వడియే 'మేఁగకుపోఁగా చాపు" , "యి మీఁద పడిన ది. మంచికిపోఁగా చెపుకి లి . నన్ను ముస నీసా మెత వాడఁబడును. M 900, ఇల్లలికినఁ బండు వగు నె= ఇల్ల లికిన అతిమాత్రముచేత 'సే పండగ జ3గిన ట్లగునా, ఇంత మాత్రములో నే కాగ్యము గెజ పేజదుషము' అను భావమున నీసా మెతను వాడుదురు. ________________
2 న్న ), 15 906, దొం) లా పొడి చినఁ గోక ల్విముతు రే- ఒట్టు పెట్టిన తమాత్రమున దొం A wు రోజు లనపహరింపు వివ.తురా. దుష్టుల చేష్టలు ఒట్టులకు కట్టు పడవు అన నగమున నీసొ మెతను వాడుదురు. 201. 2. చపు! 13-సపవు=క య్య మనె.వయన్నము పెట్ట సత్రమును; పో 1)ముల తావును. ? లెగు: మొబడించు, తందనాలజడదారి = తాన శము సు స3) చుచు రాగాలాపము చేయు తాపసుఁడు. (నారదుఁ డనుట.) o 9.30. ఆ " చేతఁ బండ్లు వచ్చినప్పుడు మముం X' చెదవు. నీ కింతటి గొప్ప యుధికారము వచ్చినప్పుడు మమ్ము దండింతును లెమ్ము FIని భావము. 293 9. నీనుదు 4.) సే ప్రొ పొడి చే నె=నీకొక్క తేకే దేవుఁ డున్నాఁడా. (నాకు చము గేఁగా యనుట.) రాగ. 5గురు = కాకి? పం డైన్ని యని పరీక్షించుట. (వ్యగమయిన కుని యని భావము.) చతుర్థాశ్వాసము. 20, ఏక...గుణంబుచే= కొంతివకు పోలిక యుండుట అనుతప్పుచే. .(మణికంధగమణి గీడళబ్దములకు కొంతవట్టు పోల్కి యున్నది. ఇట్లు ra • చం మణము గా మనస్సు పోపు చుండుట సర్వజన సాధార ణము.) 30. శిలా... విధిని-జాతియందలియుగములచే చెప్పఁబడిన సాహసకా గ్యము చేత. ________________
వెన్న , 2x. పట్టి గొడ్డు తాకట్టు పొ లి జ్యునిపశువును తాకట్టుపుట. (ిండి దం డుగ కాని లాభ మేమియు లేదనుట,) 25, సమ...గమన్ - మిక్కిలియెక్కు వైనపూ... నెచేక లిగిన ముగుక్క అతిశయముచే సాటిలేని పై పలించు చున్న గుమ్మెదు దుపుల : 1 క్క భమణములచే నిం పైన పుష్ప సమృద్ధిచే. TO. సునాఘన ...గిన్ = మేఘబృందములయొక్క గొప్ప వై : ములేని గబు) మనుధ్వనులతో కూసుట చే - మైన కదలు చున్న నీ టీమొక్క జల జల మను చప్పుళ్ళు కలప్రవాహములచే 1లము లగు చున్నటి యు, పర్వతములనుబడి బాణ చున్న. ల ఎక్కె ణంఘుణ ధ్వనులచే భయంకి ర మగుసట్లు, . . . OF. ఉదధి... లతంబు- మేసుములు సముదోద8 02లతో పాటు తెR వెడలఁ 19క్కినబడబాగ్ని జ్వాలలా యనిపించుచున్న మె' పుఁ దీఁ ii లు కలది. నిత. . . తంబు పిడుగుల చప్పుళ్ల చే చిల్లు X పడ్డ బ్రహ్మా/డము , వెలుపలినీ రే యిది యను భ్రాంతి పుచు నీటి "గలతో బలిసి యున్నది. నిర్జాడ్య. . . నవము- పెద్ద పెద్దయు ములధ్వనిచే తిగస్కరింపఁబడిన ప్ర ళయకాలభైరవునితప్పట్లధ్వని కి లది. . ఝుంఝా...గణము--ఝంఝా | నూరుతము యొక్క మొత్తిడికి జాతి పడిపోవుచున్న నకుత్రములా ఉన్న టు లున్న వడగండ్లు, 8 లది, ఘనఘనాఘన సంఘము-దట్ట మగు మే స్కందము. man. సద్యః...త బూత్ క్షణము మొలక లెగుసిగ్గుచే నలంక కెంపఁబడినది. -________________
నిన్నే ల. Cro. ఉదశ... A k్యము L = 'ర్వించిన శత్రువులకుత్తుకల నుత్త రించుటయం గు పేర్పరి యగునీ , తిలలిమిని. -- 200. ఈశీత... భావళ్యము= గ్యునియొక్క కిరణ సమూహముతోడి స్నేహ ముచే కి లీగింపఁ డిసక కళలు కలదీ • (తరంగములనుండి గాలివలన రఁగినశుంపుగులు సూర్యకిరణ సంపర్కమున తళతళ మెజయుచుండ సముద్రుఁడు తనగ్న : గత్వమును పైభాగమందు కూడ ప్రకటించు చున్న ట్లున్న దని భాగము.) 20.9. కుండలి తాంగ 4 "R= చుట్టగా నున్న హము. (భయంకర మగుతిమి త్రన శిగోగఁధ్రములనుండి యెగఁజిమ్మి: నీను చుట్ట చుట్టుకొని పండుకొని యున్న సముద్ర గునుమహాసర్పము ధిస్సున తన పడగయెత్తి నట్లుండె సని భావము.) 203. బడు అగ్ని యనుదుస్సహ మగువిరహాగ్ని లోన రగుల్కొనుచుండ తాళం: సముద్రుఁడు రసోల్లసిత యైన పేయసి యగుసురనదిని ?"(?లించుటకై తరంగము లను చేతులను చాచు చున్నట్లున్న దని 4 "చము. అ 208. కస్కోృంభణాధికి త =శృంగారమును వెల్లివిరియించుట యొక్క అతి శయమును, ( నీకు పొంగుట యొక్క అతిశయము అని అర్థాంతరము.) DOX. సముద్రము ఆధోభాగమున పండుకొన్న విష్ణు దేవునివ లెను నీరు త్రాగు ట ? వంగిన మేఘుములు పురుషాయితంబునందలి తొందరచే వీడినలక్ష్మీ దేవి కొప్పున లెను మెఱపు లభివ్యక ము లైనయా మెశరీర కాంతులవ లెను ఒప్పొగుచున్న వని భావము. 904, తత్ ...వదుఁడు ఆ మెళ్ళంగార చేష్టలచే చెల రేఁగిన మన్మథునికి లో బడినవాడు, ________________
'3 న్నె , 900. కిసలయ. . . యందఃన్ = చివుళ్ళను పువ్వులయు మొగముచే ప మైన అ నేకము లగువన ప్రదేశములతో ఇంపుగు»కు వున్న "నలో దరిండ్లయందలి గొనియాడ తగిన బావులందు, -- పంచమాశ్వాసము n. .. .. వైభవకు చేరుని ప్రసిద్ధిని నిరసించుటయందు "గుకి లప్రగదా మాస మగుధనసమృద్ధి కలవాఁడా, 03. ఆరవింద... చేతన్ = తామరపూలలొ తహసనలు వు . "మెల్ల సయిన వాయువులవలన క లిగిన సంతోషముల చేత, 90. అధర... నన్ = మోపి పల్లాతునకు తాళ(లకపోవుట) సఖినయించుట n 22. సభ్రూ...కర్ణిక = కనుబొమలవిలాసములతో కూడిన 3 నుఁగోశలచే నొరపిడి పెట్ట బడినక గభూషణములు కలది. (9neటిచూపులు కు సరింపచేయు చున్న దనుట.) 83. నిరవ....నన్ = అత్యధిక మైనయను రాగము యొక్కే పుట్టుకి చే కప్పిపు చ్చరానియట్లుగా మొలకెత్తుచున్న మృదు వైసవ్వు ముఖ్క కాంతిచే మిక్కిలి చక్క నైసరోమము యొక్క స్ఫురిఁప చేయుట చేత. (ఆపలు కులు వినగానే వాణికి పొణేశ్వరుని సై అత్యధికముగ అను గాగ ముద యించినది. తోడ నే ఆఁ పురంద మన్న నాగ నవ్వు వచ్చినది. అంతలో నే యామె తెచ్చికోలుకోపముతో కనుబొమలు ముడి చినది అని భావము.) . ________________
వె న్న ల. మ . M AL.. వెను. .. 'దా• ఇ స్చవచ్చినటులు తిరుగుచు నోటికి వచ్చినట్లు ప్రేలె డుస్వభావము 3లదాన వనుట. (ఆదరు బెదరు లేక నోటికివచ్చునట్లు వద ఉండునీ కిట్టిచేష్ట లసాథ్యములా అని భావము.) ఓ0. 'జముక "నే చప్పి: కడయం దే పేరులు ఏకులు ఏక్రియలు వ్యక్తము సహా అని యల్ల తప్పక జంగు నవియే, కథ 'కాన జరిగినట్లు చెప్పిన క్రీ.ను లన్ని యు ముందు జుగునట్లు గా సెంచు మని బ్రహ్మ చే స్పెరు. ఓ ఓ. నిజ... 30గుకి (7) పూలగు స్తులవంటి తన వక్షోజములతో సొటీవచ్చు 'చెంగల్వ "రేకులతో ఒప్పు చున్న బంతిని. 19. తత్కజొ... చేస్" ఆ బాలిక కధ చెప్పుటయందలి విలాసముచే కలిగిన మంగళ గ ముగయాశ్చ్య ముచేత . TE • శాగణా... సరస్వతీ ముఖ ప్రతిబింబము మున్నగువానికి కోవూ గుడు మున్నగు పేర్లు వాని పనులు కల్పించుట యనువిలాసము . nor. వగణ. . . నుపుగము 'ప్రొకాగ మను నెపమున ఒప్పుచున్న పవిత్రమైన లక్మీ దేవియందియ కొలది. nor". అX. తనలలోని తెల్ల కలువలు తామరలు మున్నగువానీశోభకు మానస సరోవరశోభలు సోటి 97 వని మధురతములు కోవించు చున్నహం సలు రోగండవములు మొద లగునీటి పిట్టలక లక లముల విలాసముచే నవ్వు చున్న దని భావము. 199, ఈ పుగమున మణిమయము క నమహోన్నత సౌధములనై విహరించు వని తో మణులతొమ్ములంపుకమ్మతోవి యొక్కింత దవ్వుల నున్న వియచ్చ రులచి సుముల నానంద మీగురొత్త. చేయు ఛుడు నని భాషము. ________________
వెన్నె 1). 030. సనాభి = బంధువు; బొడ్డులో కూడినది. ఈ దుము : న్నియు తమ బంధు వైననడుము చిక్కినపుడు తామును చిక్కియుండి ఇప్పు డానడుము బ య నాగంభిం చినత్వడు సే 3 • 11, 11 12 13 జూ చ్చినవి. కఠినాత్మక మగు చనుఁగవ నడుము విక్కినపుడు తాను చిక్కక పోవుటయే గాక" అది సినపు వ్వ లేక ముగము (చూచు కము) నలుపుచేసికొన్నది. (ఆగర్భిణి నడుము లా వైసగం చచు; ములు నల్ల పడిన వని భౌవను.) " 13.9. పయోధరంబుల మొనలు = మేసుబ్బుందములు; చను .) (+3. కప్పా రు, కప్పు + ఆరు = నల్లపడు. లోకము • • WP AP "పెక్కు సమయమున చందబింబ పండు న న్న లను ఎంప చయ గదు. కానియాకాంతముఖ మనెడి చంద్రుఁడు పని ములు : నలుపె క్కినపుడును కార్తిక పూర్ణిమనాఁటియందును ప్రసరిం పచేయుచు నే యుండెను. (స్థానగుణమును 4. ఎట్టి చిత్రము న కళ్లు చుండునుక దాయని తాత్పర్యము. సాః, మః గా ' *సు, ఈ పయో ధరముల ను సుధాంశుబింజ. ను ఆ $ శకుంటున్న 3 స్త్రీ. A "పమ గుస్టానాంతరమం దున్న వగుటచే ఇతన బిత్యము 3 0 | | సని భావము. జలబిందువులు పద్మపత్తి మందును డు యందును పడి; పున రూప భేదమునొందుచుండుట ప్రసిద్ధ మే) X3. ఇందు శ్రీమాన్వయము. రాగము లేని హృదwుసు, అస్పదము లేని మాట, హింస లేనిశరీరస్థితి. mad. విజాతీయజ్ఞానవాసనను నిరసించుట చే ( తెలుగw, ii, HD చ్ఛిన్న మై ప్రవహించుగొప్ప సజాతీయ జ్ఞాన మే ధ్యాస మనుట. ________________
నిన్నె , ox. నీల . . . లము నీలము - పులు ఆనాడ స క ంచుచున్నగత్నములచే • శ్రవ్యము గా చ వండిన చటియలు కలది, (ఈశ్వరుఁడను ఒప్పిద మna as i , 4/U/ కి రిగపడిన టి యు కలది.) సేవ: ... - 'లము సేవించు 4 కి ఇష్ట ఫలంబుల నొసఁగు కార్యమున కిల్పకృ, మయినది. M CL, అనగ... 5 టక C-13PX= {1} ఇగరాజు లయొక్క తలలచే "నాదరించు టకు అగిన కాళ్ళ మందులు (2) మిగిలినపగ్వితముల యొక్క శిఖరము లచే ఆదరించుటకు (పోల్చుటకు) తగిన ప్రత్యంత పర్వతములగమొక్క నితంబ ప్రదేశములు. ఎంత గ్రువ్వుల విలసిల్లునము లనెడి పలురంగులమ ra)లు గుర్చి; పచ్చపట్టు చొక్కా తొడిగి జేగు లచటి యు లనె డికుంకుమ పు ముపూఁత పూసికొని "నల్లని కాంతు ల్లలు సెలయే * నెడుముత్యాలహా ములు ధగించి సులుగంగుల కాలు గల చేరుఫు నేల (యును సిం పుట్టెను సృష్టించిన యీ శైల రాజమునకు మధ్యాహ్న శోభ రీటము ను పరిగా ముగుచున్నది. (నడిమింటిసూర్యుఁ డీగిరిసా గ్వ- "మునిగల పై కిరీటమువలో నొప్పుచ్పుడు నని భావము.) nir. ఈపగ్వ ప్రభువు (తన చేత నున్న) పాళ్యంగ యము సెపమున గండ పుడము నొక్కగానిని ధరించుచు న్నాఁడు. అందు చాప 4" లను మి:1. చే 'మొక్క వచ్చినక్కి నపగ్వతముల ప్రతిబింబము లో ప్పుచున్న కని భావము. . Dr . బపి... జయము ' పొలుపలను లోపలను ఉండ శత్రువుల సమూహము యొక్క 7 :ప్పు - (బాహ్యశ గ్రువులను అంతశ్శత్రువులను జయించుట.) 992. మదితగక శాతక క్వము ను నాకంటే అన్యులు కర్మముగా కల్గుట చేత "నినను. (నన్న rs' తక్కినవారిని జయించుట చేత "నేనను ) ________________
'వెన్నె ల. షష్ఠాశ్వాసము. 12. దోస్సమధిక' . . .హతము - బాహువుల మొక్క మిక్కిలియక్కు- వైన చుటుక్కుదనముచే అబ్బగము కల్లించు నేర్పుతో tsri పని చేత ప్రకా శించుచున్న భయంకరమైన కత్తి యొక్క అంచుక్కి విహారముచేత కొట్టఁబడినది. తులిత ....ధరంబున్ = పోల్పఁబడిన తక్కువ కొనిపువ్వుey »is so తి కిల (పువ్వుల కాంతిని పోలియున్న కాంతి కిల) ఏదుముఁడ్లతో ఫుల భారమును వహించిన పర్వశ మయిన, (ఆట్లు కనపడు చున్న ఏదును కొంచెను.) 93. దొంతుల తో పనిగుదియలు గల వె కుండ వుసp)ను పగుల గ" లేని దుడ్డుకట్ట లుండు నా. (నీయట్టి.యల్ప సత్త్వులను యి. చుటకును మా జాశి వారు చాల రా అనుట.) 30. పేదకోపము వెదవులచేటు. బీదవానికి ఇతరులపయి గోపము వచ్చిన పండు బిగించి తన పెదవుల నే కొణుకుకొనును గాని ఇతరుల గేమియు చేయఁ జాలఁడు అనుట. LF. పిడుగుపాటినడొంక - పిడుగుపడుటచే కాలిపోయిన పొద. (i. "US అను టచే పిడుగుపాటువలన మెట నే న మగు నని భావము.) UT. సమస్తోక మనోను రాగతన్ = చక్కనిక్కు వైనమనస్సునందలి ప్రేమ కలవారగుటచే. 19. విపుల, . . సంగతిన్ = పెద్ద దగుచేఁ పతలయందలి ంధ్రములనుండి Text రింపఁబడిన దై పైకి పోవుచున్న విస్తృత 'మైన గొప్ప నీటి హెల్లువతలో డి కూడికి చేత. ( పెద్ద చేశప యొక్క 6రంధ్రములనుండి వెలువడి నీటితో ________________
వెన్న , 23 A గూడ పై కగయు చున్న ఆమగువలు నీకు తావి యాక సమున కెx గుచున్న మేహములలోని మెMB ఫులా యన్నట్లును, ఆ కాశగంగ పయి సముఠుఁ 11 (నిమ్మగ సంతమా యన్నట్లును, మింటి వైపునకు వ్యాపిం బుడబాగ్ని : 1, పొగతోడిము-టలా యన్నట్లును, నదీ కాంతలకు తన ను , మను 21 గాగము యొక్క మేలిమిని తెల్పుటకు సము గ్రుఁey hit. న యొ” పిడి రాతి పైగీతలా యన్నట్లును ప్రకాశించి రని తాత్పర్యము. ) ౧90. హూస్త... సమృద్ధి జీతిగోళ్ల నుండి ప్రసరించు చున్న కొంతుల యొక్క సము గాయము చేత ఇట్టించిన తెల్లని కాంతి యొక్క ఆతిశయము . 190. ఇది నిమాస సుం గున్న గన్యమిథునము సల్లాపము. మొదటిది ప్రియుని చూట, పిమ్మటిది ప్రేమ సిమాట. చివగ ఆకు నిట్లే. (1) ఆగు. నీయా టపోయిన. పంచెను 170కి రు. (2) (ఉడుకుఁబోతుతనముతో) పిట్ట లు భయపడును. "మెల్ల గా మాటాడుము. (1) నీసారి నాచేఁ జిక్కి సరి. సారె పొచికి; గరు:) పిట్ట. చి?ను దొరకినవి; కృశించినది. (ప్రిమునిభావము నీపొచికి నాకు దొరకినదని. ప్రేయసి రెండవయగ్గ ముచేసి దీనిగూను నీవు తిన్నందున గోరువంకి పిట్ట కృశించిపోయినది ఉన్నది.) (1) అదిగో", దుగ "రెండు (రెండు పడినది.) తివకుమీ లాగి వేరుకు (అదిగో పొలిండ్లదోయి ఆది మఱుఁగుపడునట్లు పయ్యెద లాగకుమీ.) (శ్రీ ఔను ఈ పొచిక 'నీచి త్తము నంటినది. నీ కీదుగమీఁ గ బుద్ది. (1) ఇనుమా దంచిన నెసటిపోఁతలు - రెండు సార్లు నిన్నోడించినందుల కింత కొజు . (8) కానిమ్మ, ఓడినప్పు డుడుక వచ్చును. (1) ఈదంటమాట లెచ్చట నేర్చికొంటివి. (2) నీదగ్గజ సే. 999. అశు... రికలు, ఈ-పొచికలయొక్క, పాతి =పడవేయుటకల, శయ బేతియందు, లబ సొందఁబడిన, సుసంగమచక్కనికలయికగల, ________________
'వన్నె , కొరికలు సొరేలు. అపుడు + 89" తత్ క్షణ మె, కుణము ఒక్క నిమిదు ము, ఏయోగ ము=% డిపోవుటను. 9, గి గీ సుముగా నామ సచ్చను. తుల్య రాగ పుఁ బస-సమాన మగు"icగు* క్కి సొగము, (పొచి లను దొర్లించుస చేతిలో చక్కఁ గూడియున్న సొరె పలక పై పడి వెంట నే చచ్చుచున్నవి. ఆసొరెల రొక్కివిధ మగుగంగా యుండు ను. అదివ+కు చేతిలో కలసియున్న సొచికలు పలకి పై పడఁగా నే యాటలో నొక క్షణములో చచ్చిపోవు చున్నవి.) ఇందు శ్లేష చే మఱియొక యగమును చేర్చి కని) చమత్కగించి నాఁడు. ఆకుపొ. . . శారికలు, అక్క పొ పగలు, ఆతిశయ ఎక్కువగా, లబపొందఁబడిన, సుసంగమ చక్కనికలయికి గల, TO PJ గోరువం కలు, అపుడ ఆపగటివేళ నే, క్షణంబు ఒక్క నిమిషము, వియోగము ఈ ఎడఁబాటును ఒంది చావఁ జచ్చెను. అదీయము వానిదయిన, తుల్య రాగపుఁబగయురు = సమాన మైనయనురగ పు?, )మి సైతము, పరిస్ఫు పము - స్పష్టముగా తెలిసినది. (గో 'రువంకలు పగటి వేళ ఒక్క క్షణము ఎడఁబాటు కలిగినంత నే చనిపోవు చుండ రాత్రి 8వ వీడి యొండొంటి ? దురపిల్లు చక్రవాకముల ప్రేమను ఎక్కువ పొగ డుట యుకము { దని భావము') 193. సారెకున్ = మాటిమాటికి (ప్రాచికకు) పోటు దెబ్బ (పొడుపు) జాడ్య ముజు మొద్దు పొట (మాంద్యము) జోడు కవచము (13 ట) తీవ్ర... నలన్ = భయంకర మయినయుద్ధములందు ప్రకాశించు చున్న యేసుఁగు లఖాదియంబారుల యొక్కయు కేడెములయొక్కయు కూల్చుటల చే' (భయంకర మైనయుధ్ధమువలె ప్రకాశించుచున్న గొప్ప పాచికల వలనిలాభముల నడ్డగించుట చేత,) 7.PX. పన్నిదము-పందెపుసొమ్ము, (అది యిక్కడ ముఖమద్యము. ________________
092. పగ... భన,బు 25లతో ఆమింపఁబడియున్న కలిసియు న్ని) ", "కుల గుళుకు నెర్కుల నీడలను చూచుటచే అమృతము 171క్కి- సుక్కున యిచ్చుటకల కొత్తదయినయానందము ననుభ నించుట, QL. 9. ఇది ఈ చ్చ whi 34 గుపద్యమును సంస్కృతశ్లోకమును కూడ నై యు న్నది. 39 (గుపద్యము ని ప్రశ్న కు త్తగము. సంస్కృతశ్లోకము ప్రభువునకు హితోపదేశము. గొనియర్ధము ML2 వ పద్యముస వివ hంపఁబడి: ది. అచ్చ తెలుఁ గయినపుడు పదవి భాగము. మాయన, చు, నీవు, ఏ, రాయలవు, ఐ, కావన్ , దేవ రా, జే, జే, జే, మాయుమలు, అనిన యది, పొయక, సంతోసము, ఉన్న పలయు, ఇలసొనూ. P'గము:- దేవ రాజఓ ప్రభూ, జేజేజే జయము జయము జయము (రాజు లందం కుఁడపు కమ్ము.) ఇలసామి"ఓ భూపాలుఁడా, నీవే, రాయల పై ఆధిపతి పై కావన్ "కాపాడుచుండ, 'సంతో సము,మాయా తుమలు భూమనస్సులను, పొయక -"విడువక, ఆనిసయది --ఆశ్రయించి నది (సాండియున్నది.) ఉన్న పలము తక్కిన కార్యసిద్ధియును (ఆని సరది.) మాయమ్మానము మాతల్లిమీఁద ఒట్టుసుమీ. (ఓరాజు నీవు పరిపాలనము చేయుచుండ మామనస్సుల కానంద మవిచ్ఛిన్నముగా కలుగుచున్నది. సర్వ కార్యసిద్దియు, నగుచున్నది. ఇది సత్యము సుమా యని తాత్పర్యము. సంస్కృత మైనపుడు పదవిభాగము. మా, ఆయమ్, మాన, సునీ వే, రాః, ఆలపో, ఏకా, అవత్, వీవ, రాజే, అజేజే, హూ, ఆయాతు, మలాని, న, యది, పొయక, సంతః, అస ముత్, న, పల, మిల, సొ, అమీ. ________________
ఎ న్న 1 అర్గము:-- శోభనో నీవీ :రుస్యన ! సునీ: 8 తస్య సr బు) హేసు నీవే మంచి మూలధనము కలవాఁడా, ఆయస్ 72 డిని, 'మామ-న- గౌగ వింపకుము, (రాబడిని ముఖ్యము గా సెంచి మూలధనమును వచ్చి ప కుము.) రాః ధనము, (సగ్య'తే లషః యస్యాః సౌ) అe: 'నాళము లేనిదియు, ఏకా"మఃఖ్య మైన దియం, ఆవశేష ఆషత్ + ఏవ కాపాడు నడియు (అగుచున్నది.) (shan K? తీతి : 7 n స్మై | D# * ' శ్రీహ రిని పూజించెడి, రా• కే=ం జుX" thు (7 జుగుగూర్చి) నూ 'క్ష్మి, ఆయాతువచ్చును. మలాని పాపము న (స + యగు రా కుండును. పాయక = ఓకద్ద కుఁడా, స:49. సజ్జనులు (వ్వింసులు) యదాకా వచ్చినట్లయిన) ఆ సముత్' 'స తోషముతో కూడనివాడ వె (సంతోషము లేని వాఁడ 2) సపల' తొలఁగిపోకుము, మిల -(₹గిని) కలిసికొనుము, సొ"ఆలమ్మ, ఆమి - గear Sr'సు vi. (ని ద్వా' సులు సాక్షాల్లక్ష్మీ స్వరూపులు.) - 123. ఇది 'మొదటినుండి చదివిన తెనుఁగుపద్యమును చివరనుండి చదివిన సంస్కృశశ్లోకమును అగును. సఃస్కృనాల్లో కార్గము 122 వ పద్యము నవివరింపఁబడినది. తెన (గుస పదవి భాగము. - తాను, వినువారికిన్ , సగవి, కన్, భావనతోన్", ఇనున్ , అతివిభా విసు తేజా, దేవరగౌరవమహిమన్, ఆ, మావలసిన విత, మరిగి, మాకున్, అధికా. అర్ధము: అతివిభావిసు తేజాజుఎక్కువగా వ్యాపించుసెట్టి చక్క నిప్ర తాపము కలవాఁడా, ఆబీ - ఓ ప్రభూ, దేవగ గౌరవమపి "మస ప్ర భువులయాద రాతిశయము చేత నే, మావలసిన వితజుమా T7వశ్యకమగు కవిత్వము, తాను స్వయముగా, వినువారికి, 'సరవిగస్ -నుకుల్యము కలుగునట్లుగా, భావసతోన్ =తలఁపుతో (తలఁచినంత సే) మాకు, మరిగి=స్వాగనమయి, ఆనున్ =ఆశ్రయి. చుస. (నుమ్ముఁ బొందుననుట.) ________________
వె న్న ల. 27 సుమ ఓక . పొరి కూద రాతిశయమున వినువారివీనులకు విం గులుపు, Six మా క9: వడియున్న దని భావము.) సంస్కృమున పపివిధ "N J. at, 1న, కును, ఆగి, మత, వికి నసి, లవమాన, మహిమవర గౌరవదే, జు" తే, సుమం", ఇతి, 'నో, అతి8, నవ భా8, 7వి, రసకి , వా, అనువితా. ఆగము: ఇ . ప్రభూ", కుమ్=భూమిని, ఆగిరి = పర్వతములున్నంత S'లw, Tre , " పాలింపుము. మ= ఓ యిష్టుడా, (జన సమ్మతుఁడా) వి? సి--మిక్కిలి ప్రకాశించు చున్నావు. (లవస్య మాన ఇవ మానః య స్య 'సక రష్య 'సం ఇది 8)లవమాన లవునివంటి చిత్తన్న త్యము కలవాఁడా (10 గంవం చ వర గౌరవమ్ తత్ దదాతీతి వర గౌరవదః మహిమ్న సరి "పవడః మహిమచర గొనవదః తస్మిన్) మహిమనర 11 వ దీ--1"ప్పతనము చే 'క్కువకు ర్యాదను కల్గించునట్టి, సువిభౌమంచి ప్రభువు, ఇతి=ఈ ప్రకారము గా, జాతే (సతి = కలుగుచుండఁ ***, నిను--జూ, 'నా మానవుఁడు, అత్య-దీనివలస (యీ రాజ గౌర వ వలస) (హో భాః యస్యసః) సవ" -- క్రొత్త తేజస్సుక లవాడ యి, ఆసకి 3 'గ'సములను (శృంగారాదులను) వేద చల్లెకు, గవివాక్కు. (కలుగుచు డఁ గా) అను ఏ తావా' ' స్తోత్రము చేయనివాఁ డగునా. (ఊ " పద రూం డగుసత్ప్రభువు గొరవము నొసఁగి పొలించు చుండ రసోదంచితము లగువాక్కులు కిలమాసవుఁ డెవ్వఁడు స్తుతింపు రుడు సని భావము.) f. ఈ పవనము సుస్మ సునిదుడువలె గుం డెను. అందు మొంగలి చెట్లనడుమ నెను "ఏBCA చిగిర్చియున్నక్రోమ్మావులు తోఁ పురంగుడే రాలు సః ; మ తల్లి జుమ్మని గద పెట్టు తుమ్మెదలబారు ఇనుపగోలుసులును, చి వుకుల చు గాని తల పై సిందూరమును, పయిభాం ముసందలి చివుళ్లయు పువ్వులయం ఆగులయు వింతరంగులసొగసు పై కెగఁజిమ్మినక లువ ________________
'వన్నెల. తీఁనలగుంపును, ఓడికి -A ట్టుపూఁ గే స మదధాయు , గాలికి (గిన పున '్పడి ఎX (F/మ్మినదుమ్మునుగా 2 న్నలు ఏనుఁ గుగున్నలు, నడు "మైనయాకులతోను చివుళ్ళతోను నొప్పు న న పస్చసు ఉంపు లును చెక్కిన జీనితీఁ? మోడీ పని ము, (iv) స్క లను ఎంచున్న పూల గెలలు జాలకులను, ముందు ప్ర్కి సున్న ఎపు , రుద్రపుకు వురంగు కి లజీనిమీఁదిపజ పునుగా 'ముల్ల పొదలు గుww.wes; దట్ట ముగ అల్లుకొన్న పాములపాకులతీగలు తెల్ల తలగుడ్డులును, పూలగుత్తు లు అందు చెక్కినకుచ్చులును గా పోఁకి మ్రాకులు (యోధులు; శుకి పిక' శారీ కారవము కోలాహలము నే యుం డే సని భావము. 12.9%, తరంగ చలనములచే కలిగిన తామరపూలకి ఒక లు హసపు న్యాసములవలె నొప్పుచుండ హంసలు కొంచములు మున్నగులపశులగోల హలమున పద్మాకి గము కొమళాస్త్రప్రసంగి Sn 'గామించు చున్న ట్లు నని భావము. సప్తమాశ్వాసము. గవి. ఊపి... చేతన్ - సైభాగమున "ఏంపఁబడినపువ్వు జులచేత మీ గుల ప్రకాశమాన మైన దగుటను బట్టి. (ఉ పరిభ Xమున ఘడించిన పువ్వులు దంత పుషిడివలెను వాలుజడ మస్మగుని చేతిక వలె నుండె ననుట.) mr. ఓమన్య థాయంచును కారు tyనిపలుకుచు, నివాగ పుజడి 'సి' హిరమున నారంభించిన పెద్ద నాస, (విడువః యుండుని దని దీని భ •గము.) బుధప్రకాశోద ముంబు బుధగ్రహమునకు వెలుతు రుదయించుట. G ________________
'వ న్న ల. "vi kు 1) చు సూర్యుని చేగుస సంచరించు హము. కావున సతః S*x tar'ను 'న రాదు Hసంభవ మని దీని భావము.) 9. Y&&c ) డు యును. యెక్కు ఘనము కలిగియుడు శని భాషము. 3x. నేలకు గ్*లకుఁ బచ్చు "పువిధముల : "భ పెట్టు. No. హంద్ర... "భస్ " పసుపుతో కూడినమణుల కాంతిని, గృహ... శుమతిన్ ' గలfin్ముల మేకల చక్కఁదనమును అభినయించు సావ స్వామత". నిత్యోత్సవము లైన గృహ ద్వాగముల కిరువైపులందు ఉన్న లే(తపోఁ } 'చట్లు తమపండ్లు పసుపుతో కలిసిసగృహలమ్ములకంఠన గముల "భను వహించు చుండ వారి మేకల చక్కఁదనమును అభి యింపఁ దలఁచి మెడలెత్తి యున్న వా యన్న ట్రిప్పు చుండును (11) సియే యీ పురికి క్రిముకి B CS * తరపుర మను పేరు కలిగి, దనుట.) 2J. అగ్నిలో లాజలు "పేల్చునపు డాపరువు మలము లగుచక్కనిచి ఫ్లతో నుల్లసిల్లు గ్రామ్మా విగున్న పై "గాలికి కదలి పువ్వులు వెదచల సన్న) జూజి తీగవళ నిలసిల్ల నని భావము. TE.. చిత్రః - చిత్రా*: A అము. 3 ? "పూర్ణుఁడు 'పదాజుకళలతో నిండి వాఁడు. 'రాజు చంద్రుడు. (చిత్ర•నకు అము పూంద్రునితో కూడి ముడుసమయము (చిత్ర పూము లోకి మునకి లతికును గొప పర్వము. (పుడుగు) Hత్ర సమయమున (వసంత ఋతువునందు) మస థుఁడు ఏళ్పు 2 )చుట యాశ్చర్యము కాదని యరాంతరము స్ఫురిం చున్నది.) rx, జూదు ప్రసాదము. దేవతాప్రసాదము గా లఖించినవసుపు అలం!! చికొనదగుజాజిపూవు లగు గౌనుట, ఐహిక పొరిల్ కికి సౌఖ్యములు రెంటిని తెలుపువిషయమునల దిదీ వాడుదురు. ________________
30 ఎన్ని "). 24 -- 13. నుస్మji chు కి ఫ్యూనియు మ!, డు. 1) మత: చేతి తో 50 • ము నెడీ : Wను పంప ము మున, న గుస లో ఆ చూపఁగా (చ"దిశంఖములు గంగును ముద్రసు చ ఫుట్ in గుటచే దాని బాగోగు లతనికి "తెలికు నను "ని "మమున) " | Lth sivv ల సిడీ మేము ములను దాఁటి మన్చు గా "నిని పునట్లు . | ! . * in a spము వలెను ముము చుకుని' లను కంగులు మే) • 11 నున్ని పనుట.) 0 09గి, సీమంత ,సనం ,లి ముత్యాల : జును ఆ స్త్రీ నిభానను , ట్రుసు 77 చిన చేతులవలె ఒప్పుచుండ HI BOతామ! నొసలుసు "Eti పామును అధిక మగు అనూయతో ఈ క్రిండను సఁబిను పడ . in a "Kyp• ఈ పెళ్లి గు లాడు అశుదుఁస్ ను కిటికి-- 3 టీయు 1 1 1 ఒక చం #ని ? 'వము, ౧. కన్ను లను పెద్ద చేపల సం వలన ము చే కుసుము ? స్సునుడ లోన ణ్యాచ్భుతము వెల్లి సరియ ప్రస్కిలను సి :- వన్న కలఁకులా యివి యున ట్లాకోమలి చవు లొ ప్ప స ని ని "వఘు, 030, ఈ కాంతామణినా తెలు ఒక్కదనమును ' ' '; $5'. డ పుడుసకు సాటి వచ్చుచున్నది. Aws తలక్రిందుగా గలడపలుసు , అమ్మ సమాన మై; తద్రసము నాస్వాదించునట్లు "నేనును "మా నక్క. 4) య్యధ V"న్పుతాము సొనుచు ఆస స లగును. (4). దలి యర్ధాంతరము : ఈశ్వ" , ధ్యానపరు 'లైనాశ్రీడు S 'దులు : వాపమా త్మెలకు బింబప్రతిబింబ భ ఉపమును ఆr 3 - Xని. . ఈశ్వ "రై 5'5ను సంధానముస 'మోటు" నందము ననుభ వించునట్లు. పరాత్ములు--సహృదయులు, పరమాత్మయందే మనసు 8లవారు. చిం బప్రతిబింబ భావముఇదొండ పండుసకు 'సమాన మగుట; బింబమునకును దానినీడకును కలధర్మము. బింబాసు ఫవంబు - దొండపండు నాస్వాదిం చుట, ఆత్మనిషయికి జ్ఞానము కలిగియుండుట, ఆభ* ఎ • ఏ= క్రింది భాగమును పొందుట; జీవాతే జానము. M . . . ________________
ఈ న్న st గరం. ఈ 'OFమని 'పొదము లో పుట్టిన పద్మములను చక్కనిగోరు లై పు!? : TV 3 విమువక సేవించుచున్నవి. ఇది ధర్మమే, ఏల యన th, ciny. పద్మ.x'ను ఆ చుక్కల Zac డగు చంద్రుఁడును సూర్యుని 7 KP) 1/5y 14| (tr'Ed kic:ప్క ముచే) పె.పువడసి స్మగోద్దీపకము లగ న కసు | #Pvt ; మున ప్రభుత్యుల సేవించు ు ప్రభువుల సేవించు du: e? * న 19 తో తాగు జట్లు చేయుచున్న వని కల్పన. ఆ మెసాగములు పద్మము లవ టి వని రు. ఆ మెసోరులు రిక్క వంటి పని మ '; "Fము.) స ల క స్మ* *దయము- ఎల్లలోకముల 7 ల్పు కల నుశ్మ .. ను భ్యుగయము. అమృతం పుగ సంబు = అమృత తుల్యగ సము; మో 41 ము. 0రం. మధుగలాలను పున (X Cటితో భర్తను గాంచుసందర్భమున కనుల పెంప్పులు 197దల , లల నిదం డెలకు క్రింద కట్టిన చాందిని కొనలవలెను Sof (ప్పు) Hoగు పు దిన పట్టుతి వాచీల యంచులవ లెను కనుబొమ PV పల్లు ' - ని చాందిని పై నున్న బొంగులవలెను, కి నుపాపలు దిండ్లకడ కనుపట్టు" తీమణ్మములలలవ లను తెల్లనిక ఓటి భాగములు దుప్పటులు కప్పుకొన్న marr afrip *X మువలెను ఒప్పుచుండ ఆ చెలువకి నుఁన యుగుగ వచ్చు గతీ మన్మగులు ఎక్కినపల్ల కులజంటవలె నున్న దని భవము, m mat. గ్రీష్మఋతువు పొడచూపి:ది. తోడ నే వసంత మంత రించునుకదా. వసంతముతో పాటు పువ్వులన్ని యును అంతర్గాన మైనవి. మన్మథుని బాణములు పూవులు గా న అప్పుడు బాణములు లేక అతఁడు జడను పడిపోయినాఁడు. జట్లు మందుఁ డైనమన్మథుని వెనుకటి ప్రతాప మను ఊగ్ని గెమొక్కే #సలే యివి యసఃబద్ది పుట్టించు పాటల పుష్పముల చే ఉద్యానవనము లన్నియు నెఱ్ఱనా ఓ నని భావము , 4 ________________
12. సువాస సయొక్క , బంధ- సంబంధము , నమ' గా కలియగు, నీపప నా- కడిమిచెట్లతో పులఁగు, 5 మసీద క . A గుచున్న, Re="స్వయమైన (ఇంతదనుకి సమయము : ) Q RORY 1్పంద కు మ్మెదగుం పులచే, ము . విశువఁబడిన , A ? నీ - T'మ' AX - మొy, మలి నీభవన మలినమగ) 4)చేత (ఇల వెలవా.. 4 చేత , #1 సంప్రో పమైన, ఆగస- 1 సాల 'వము (పై " Kg in) restri, Hస్పందజుగు ప్స= చలింపనిరా ' (ఆ కలవియు నైన, త దనయ Tas KT'మ?' తీఁ , ల మొక్క గొప్పకీ గిన ఆ నొప్పుచుఁ డిస, చూయి (బావ - శ్రీ లను విడ చి) పోవుచున్న, మ 1 గజాలము హాం, ల మూహము కలద్ర, సునా Xమ కాలము=వగ ఋణువు, 2. ప్పెను. గార. అంతన్ = పిమ్మ, అంతర్హి ...2 లస్ " , HOR " అందానము నొం దిన (మజుఁగు పడిన) కిమల తామర పూవు జడి, 1్య ము కల దై, ఉధీత = పుట్టిన, : స్పీక 'లసిన, ఆ మంచు చీ, " "ము కృశించిన, ఆత్మస్వామి - తమకు ప్రభు వై: సూర్యుని ముక్క, "ము • 3 :స్సు యొక్క, క్రిమణ ఈశ్రమి||చుట చేత, దృశషపు! - - నీక్కిపోయిన శరీగ ముకల (తగ్గిపోయిన) ఘగ్రూపుళ్ల చే, ఏ •tadi Cam, A బడిన, అతి క్షేమ"మిక్కిలభద్రమైన, ప్రేమ Hసుగము బే, ప్ర9"మళిత = ఆత్యంతము ఆశ్రయిఁపఁ బడిన వాగును, గి ముదిత--సు" తెఘుచే స్క.. షించిన వామనగు, స్త్రీ= స్త్రీ లయొక్క, ముఖ మోముల యొక్క, వ్యూహజసమూహముతోడి, 7 హాగణ స్నేహముచే, అమంది సందర్ = ఎక్కువ సంతోషము కలవాఁడగుచున్న, ఇందు- చంద్రు ని మొక్క, ఉదయ= పొడుపు (ఉదయించుట యొక్క, కలనబ లవ్ "సంబంధము చేతనో యనునట్లుగ, యామినులఁ=ంత్రులు, "హెన్చన్ = పెనుఁగు చుఁఢ, హేమంతము వచ్చెను. ________________
వెన్నె ల. OF0. వసంతము వచ్చినంత నే పలు తెఱఁగుల పుష్పములు లేత చివుళ్ళును పెచ్చు పెరిగి 'సకలభువః విజయశాలి యగుమన్మథునికీ ర్తిప్రతాపములా యిని (రున్న డాను. ఆమహాత్ముని గుణగణమును కీర్తించునోత్ర పొకులా నునట్లు శుకపికాదులు మధురకుతములు గావింపసాంగ్ సని భాగము. DF). పచేలిమ. . . 108 సుడిన వె పగిలినదానిమ్మపండ్లు తినుటయను ఆట చే మల్లి చిలుకలగుఁ పు. బాల. . . 5 కిలంబుల = లేఁత చివుళ్లగసము ను గ్రలంటయంగు త్వ పడుచున్న గండుకోయిలలు, Com విజిక, మానిని ఓ BC,తా, నీమానని మౌనమునన్ = నీవిడువనిమాటలాడమిచే, మషన్ జీవించియుండుటకు, 'నా నెమ్మనము, ఇనుమా ఆయోమయప, (14నుముతో చేయఁబడినదా.) నీమకమున అనుమానమును మాసమును మాని నన్ను, మన్న సన్ = గౌరవముతో, సెమ్మిన్ =సంతోషముతో, మనుము ఆను= దుకు మనుము. 22. శ్రుతి.... మ్యము - నాలుగు చెవులకు మాత్రమే తెలియ దగినది (మూఁ డముఁడు వినరానిది.) మంతము =ఆలోచనము; వేదభాగము. 983, సుశ్యఁ డించుక యుదయించినంత నే గాఢాంధకారము పటాపంచ లగును. సంద్రుఁడు పోడళకళాప్రపూర్ణుఁ డై వెలుఁగుచుండినను అది యట్లు విరిసిపోదు. దీనింబట్టి ప్రతాపమునకును కిళలకును కలతారత మ్యము తెలియవ చ్చును గదా యని భావము. మృజావిధి శుద్ధి చేయు పద్దతి; తుడుచురీతి. PRX, శుష్కా శుష్క తా భేదము = పచ్చిది యెండుగా అను భేదము. ఉద్య, .. యెడన్ = మంట లెగయుచున్న బలిష్ట మగు కార్చిచ్చువిషయమున, ________________
ఎన్ని ? అష్టమాశ్వాసము. ౧. శ్రీలా... దాక్షిణ్య, శ్రీలక్ష్మి, ఇలా భూమి, కీ, g- కీ గియు, న 7 డి, సతీ= పతివ్రతలను, 'నమ="హెచ్చుతగ్గులు లేని, ల; గాలించుట, 'ఖేలన= క్రీడింపఁ జేయుట - ను, గుణ=గుణమ లచి, చలత్ =కదలని (స్టిర మైన) దాక్షిణ్య=సమతాధర్మము కలవాఁడా. (యీసంబోధన ముచే కవి యీమణ్వసముసందు తాను వర్ణింపఁబోవు థానాయకుని దక్షిణ నాయకత్వమును సూచించియున్నాం.) 2. క్రమ ...సన్ = అంతకంతకు సంభవించు చున్నదు. నియగులని కేజ మువలన. తత్ ...లన్ =ఆ సముద్రమందు కల పగడములఎ AA) పు చేతన అలల చల్లఁదనముచేతను. (సూర్యుఁ డస్తమింపఁ బోవుచు పశ్చిమసమ ద్రమును సమీపించిన లఁదిని యందలి పగడములయపును తెగఁ గముల చల్లఁదనమును అతనికంటినవా రుసునట్లు అంతకి అతడు ఎM ) | చల్లపడఁజొచ్చె ననుట.) 6. పరి... చయంబు=పండుటచే ఎ4 ) ve: సూర్య కాంతులసముగా యవ ను వరిచేను. A PG F. కాల మనెడుఆగసాలి యేండ యను బ7 గారుచూ గ్లమును పశ్చిమ క్క నెడి మూసలో నుంచి కరఁగఁగా అంతకంతకు పెద్ద దగుచున్న మేలిమి బంగారుపూదెయా యన్నటు సూర్యమండల మొప్పెను. : మ్మట బింబము సముద్రమున మునుఁగుట "వేఁడి చల్లార్చుట , కాబం1 రుపూసను నీట ముంచుటవలె నుండే సని భావము. 10. తన్ను దూరముగా తఱుముపగ ల సిడికిృషీవలునిచేతనున్న సూర్యుం నుచక్రాకార మగుదివ్విటీ “నారి వైచి మిగుల దర్శించి రోదోంతం ఆ మనెడిపంటచేనిలో చొజంతా జినరా! తి యనవనమదేభముగా ________________
'వన్నె ల. i గమునందలిమదబిందుసందోహమా యిది యన్నట్లు సంజ కెంజాయలు విలసిల్లె నని భావము. ne. వఁద్రి... స్'=వెన్నెల యను సత్వగుణము యొక్క యుక్కరము చేత. ద్విజ రాజమండలము= చంద్రబింబము; బ్రాహ్మణ శ్రేష్ఠుల సముదా యము. భవదోష ప్రక్రియన్ - సంసారదోప మువిధమున. . రాజు=చంద్రుఁడు; ప్రభువు. ప్రియాళితతి= ఇష్టము లైనతు మ్మెదల మేర త్తము; ప్రేమపాత్ర మగుచెలికి త్తెల సముదాయము. 96. (చంద్రాస్తమయ సమయమున) మసమసక చీకి టియే సిడిమ్రాను, దీని తుదనుంచిన పడగ చంద్రుఁడు, ఆపడగను ఇచ్చవచ్చినప్పుడు వాల్చు ట కనపములు చంద్రకిరణములు, రతిరాజు వైభవము హెచ్చు టక్షి రాత్రి యను'S vళికను దేశించి సిడియా డుకోకిల మనుభటుఁ డా చంద్రునిలోనికి లంకము, అభటుని పై చల్లుకప్పుర పుధూళి వెన్నెల, పువ్వులు నకింత్రములు, ఆకాళిక వెడలిపోఁదలఁచుట ఎటి గి మస్మ షుఁడు ఆపడగను క్రిందికి దింపించుచుండెనా యనునట్లు చంద్రుఁడు క్రమక్రమముగ క్రిందికి దిగఁజొచ్చెను. 94. సమయ మను సిగ్గుఁడు తనశక్తిచే గడ్డకట్టించిన పొదగ సపుగుళికను 'వి న్నెలపాలలో నుడికించి చక్కఁగ సుడి కెనో లేదో పరీక్షించుట కై 'గోని "నాపొలయంచున నుంచెనా యనునట్లు వేగుచుక్క వెలుఁ గొంచెను. ఆరసఘుటిక తాఁకిన తావు సువర్ణమయ మైనదా యన్నట్లు తూర్పుదిక్కు ఎఱు పెక్కె నని భావము. 20 • 28. రేగులు దంగేళ్ళుగఁద్రోక్కి కొంచున్ ='రేఁగు చెట్లను త్రోక్కినపుడు కాళ్ళలో ముండ్లు గ్రుచ్చుకొనినను ఆబోధ లెక్కచేయక ముండ్లు లేనితంగేటిచెట్లను త్రోక్కుకొని పోవునట్లు పోవుచు' (శత్రురాజుల భయముచే పారిపోవువా రేబాధ నైన లెక్కింప రని భావము.) ________________
86 ದಿ ನ್ನು ೮« non. పసిండి . , కటాట్లు - బంగారు RAVము Isk 3 + 12 x, మిస ...10భీ గళన్ - ఒండొరుల పై సps 2 పికన సము". J K * *i మ - C;; ce చూపులు కలయపారము చే . To + ghు చే4, 009. సంగాను . . , సన్ ' - Prior మసెడి రుం 'ముసగు ( rest: మొన్న కాళ రాతి చే "వేఁ Jఁ బడుచున్న వై చెద పడుచున్న పేలపో లిని. రుధిర...గూట ?.లు - గు"డను మాం. » తోడను కూడి యున్న మిక్కుట వైసయము గు పులు. OF. ఘన ...ములు" "ప్ప వైన ఆయు పదములను డియు :్నములు చ క్కిన టెక్కెములనుండియు పెడలు చున్న సూర్య కాంతుల చే వ్యా ప మైన ద్మిధ్య భాగములు 1 ది. 089. కుతూ...విశేషములు- "వే శుకతో కూడిన తొందలో : ఆ, ఖించు చున్న స్త్రీల సత్వరా రోహణముచే secs ".F* మీడ" ముందలి యింపు లొలుకునవ్వులతో కూడిన మంజుళం ముము క్క అతిశయము. 183 పొర కాంత లాభూ కంతుని కొంచు వేడు: తో సమమానుల ను కిటికీ లలో నుంచఁగా ఆపుగమందలి మేడలు భువనవించుము నంది తేజస్సు తోకూడినయామహనీయునికి he wచి తా'ను "వేలకొలఁది 'పొయ లె తనయందలి బంగరు తామగలతో కూడ భూమికి నచ్చిన యా కాశగంగా ప్రవాహమా యనునట్లు ప్రకాశించె నని భావము. . ౧. సకల...ములు-ఎల్లదిశలందలి దేశముల DAEVEDణివాసముల కలలందలి మణులచే నిర్మింపఁబడిన పశస్త మైనమంజీగము, 28. అమృత. . . రథంబు అద్భుత ఫు వెల్లిచే మిక్కిలియాశ్చర్య: ర మెసవిగి ________________
గానదియ నెడి హద్దు. చేనరికిటఁబడినజననమరణ ప్రవాహరూప మగు 'స. సొగమ గెుక్క ప్రసక్తి కొలది, ప4. . . r) "ల్కె కుమిక్కిలి నహ్మాండ మనుబుల్నే అS ల మూలప్రకృతి నూ) అను సముద ముస కా' వలిగ ట్టయినది. (అనం గా ప్రకృతికి లీ ఆ మైన దనుట.) సూర్య...గఁబు-సూర్యుఁడు చందుఁడు అగ్నియను తేజస్సులఆ పేరు లేని ఆ సాధారణ కాంతిచే ప్రకాశించునది. స్వేచ్ఛా... 199:DRY-తమయి చ్చచే హి. పఁబడిన ఏ కాశమాన మై పరిశుద్ధ మైన సాత్వి; శరీగము కలనిత్యము క్తుల సముదాయము? లది. నిఖల...కోవిదము=సమస్త మైనయుపనిప త్తులయందు ప్రసిద్ది వడసిన అపుము లనకి ని "Sణగుణములచే స సిద్ది వహించిన పని మాత్మము నెల్లప్పుడును సమ్యకము చేసికొనుటచే ఒప్పుచున్న స్వానుభవముచే సుం చుచున్న తత్త్వజ్ఞులు కలది. 202, చటు. . .ములు. చంచలము లైనయలల మొస్తే ములతుంపుకులమిగులచల్ల ని గాలిచే గగుర్పొడి చిన (మిక్కిలి వృద్ధి చెందిన, గట్ల పై నున్న చెట్లు కలది. A. మానిత ...యవనికి గౌ: వి.పబడిన మోక్షలక్ష్మిరం దనురాగము కలభ్చ వద్బక్తుల సమూహములమోక్షలక్ష్మీ పొణిహణసమయమందలి తెగ, Sr". ఆవిగ జాసదీ చెంతను సోఁచుతీగె లను కేశపాశములచేతను పద్మము ల సిడి మోములచేతను గుమ్మెద బారు ల నెడి చూపుల చేతను తరంగము ల సెడువళుల చేతను తాము తూడు లనెడి బాహులతల చేతను చకవా కము లనెడి స్తనముల చేతను రూ పొందిన ము క్తి కాంతల సమ దాయమా యని యూహింప తగిన జగమ్మద మసః సరోవర మొకటి కలదు. ________________
వెన్నెల. 293. పెండికొడుకుఁగొమములన్ • కొమాగవయోవింషులగు పెండికొడుకులను, 199X. ఉభ. . .లకున్ = శ్రాతకర్మము స్మా గుగ్మము ను రెండింటి ని లో బడిన వారికి, అయోధ్య - సుద్దము చేయరానిది (పొండ రానిది. 18వల భ క్తికత పాప్య మని భావము.) 991. పరమ . .జ్ఞతన -- (ఏపడు, శ్రేష్ట మైన పుస్వల సొందగ్యము చే (నగరపడు) ప్రశస్త మైన దేవతా సౌందర్యము చే . ఆత్మ... సము - (ను రపశు) తనయ దలి యుగ్యా: వనములపశ స్త మైనశోభ (స్త్రీ పశు) ఆత్మజగా నానందముచే ఆ మై ఏ క' సము. గరగరికలగ రిమ చక్కఁదనముల యతిశయము. 938. కేవల . . నుండు- ఫ్రూవిలాసప్రభావమా అము చే న కల్పింపబడిన సమ స్త్రహ్మాండములనడు కలవాడు. ($ను మల) చల: ము చేత "నే సృషి స్థితిలయములు కావించు నాఁ డనుట.) ఎలు నిరం. సము ద్వేజక ...రోటిన్ విభయంకర మైన సంసొగ మసు, త కార్చిచ్చు చే తపింప చేయఁబడుచున్న పలు JHLగులమాన వుల సమూహమును. 982. చెక్కిలి కొట్టి పాలు తాగించుట) పసిపాప పాలు తాగు దిక్కు ల; చూచుచున్నప్పుడు తల్లి చెలి పై కొట్టి యేడ్పించి బలవంత ముగ పాలు తాగించుట, వల దన్న ను విడ వః (ముప కార మొనర్చు సందర్భమున నీ దేశీయమును పొడుదుకు,