ఉద్యోగ పర్వము - అధ్యాయము - 37
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (ఉద్యోగ పర్వము - అధ్యాయము - 37) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [వి]
సప్తథశేమాన రాజేన్థ్ర మనుః సవాయమ్భువొ ఽబరవీత
వైచిత్రవీర్య పురుషాన ఆకాశం ముష్టిభిర ఘనతః
2 తాన ఏవ ఇన్థ్రస్య హి ధనుర అనామ్యం నమతొ ఽబరవీత
అదొ మరీచినః పాథాన అనామ్యాన నమతస తదా
3 యశ చాశిష్యం శాసతి యశ చ కుప్యతే; యశ చాతివేలం భజతే థవిషన్తమ
సత్రియశ చ యొ ఽరక్షతి భథ్రమ అస్తు తే; యశ చాయాచ్యం యాచతి యశ చ కత్దతే
4 యశ చాభిజాతః పరకరొత్య అకార్యం; యశ చాబలొ బలినా నిత్యవైరీ
అశ్రథ్థధానాయ చ యొ బరవీతి; యశ చాకామ్యం కామయతే నరేన్థ్ర
5 వధ్వా హాసం శవశురొ యశ చ మన్యతే; వధ్వా వసన్న ఉత యొ మానకామః
పరక్షేత్రే నిర్వపతి యశ చ బీజం; సత్రియం చ యః పరివథతే ఽతివేలమ
6 యశ చైవ లబ్ధ్వా న సమరామీత్య ఉవాచ; థత్త్వా చ యః కత్దతి యాచ్యమానః
యశ చాసతః సాన్త్వమ ఉపాసతీహ; ఏతే ఽనుయాన్త్య అనిలం పాశహస్తాః
7 యస్మిన యదా వర్తతే యొ మనుష్యస; తస్మింస తదా వర్తితవ్యం స ధర్మః
మాయాచారొ మాయయా వర్తితవ్యః; సాధ్వ ఆచారః సాధునా పరత్యుథేయః
8 శతాయుర ఉక్తః పురుషః సర్వవేథేషు వై యథా
నాప్నొత్య అద చ తత సర్వమ ఆయుః కేనేహ హేతునా
9 అతివాథొ ఽతిమానశ చ తదాత్యాగొ నరాధిపః
కరొధశ చాతివివిత్సా చ మిత్రథ్రొహశ చ తాని షట
10 ఏత ఏవాసయస తీక్ష్ణాః కృన్తన్త్య ఆయూంషి థేహినామ
ఏతాని మానవాన ఘనన్తి న మృత్యుర భథ్రమ అస్తు తే
11 విశ్వస్తస్యైతి యొ థారాన యశ చాపి గురు తక్పగః
వృషలీ పతిర థవిజొ యశ చ పానపశ చైవ భారత
12 శరణాగతహా చైవ సర్వే బరహ్మహణైః సమాః
ఏతైః సమేత్య కర్తవ్యం పరాయశ్చిత్తమ ఇతి శరుతిః
13 గృహీ వథాన్యొ ఽనపవిథ్ధ వాక్యః; శేషాన్న భొకాప్య అవిహింసకశ చ
నానర్దకృత తయక్తకలిః కృతజ్ఞః; సత్యొ మృథుః సవర్గమ ఉపైతి విథ్వాన
14 సులభాః పురుషా రాజన సతతం పరియవాథినః
అప్రియస్య తు పద్యస్య వక్తా శరొతా చ థుర్లభః
15 యొ హి ధర్మం వయపాశ్రిత్య హిత్వా భర్తుః పరియాప్రియే
అప్రియాణ్య ఆహ పద్యాని తేన రాజా సహాయవాన
16 తయజేత కులార్దే పురుషం గరామస్యార్దే కులం తయజేత
గరామం జనపథస్యార్దే ఆత్మార్దే పృదివీం తయజేత
17 ఆపథ అర్దం ధనం రక్షేథ థారాన రక్షేథ ధనైర అపి
ఆత్మానం సతతం రక్షేథ థారైర అపి ధనైర అపి
18 ఉక్తం మయా థయూతకాలే ఽపి రాజన; నైవం యుక్తం వచనం పరాతిపీయ
తథౌషధం పద్యమ ఇవాతురస్య; న రొచతే తవ వైచిత్ర వీర్య
19 కాకైర ఇమాంశ చిత్రబర్హాన మయూరాన; పరాజైష్ఠాః పాణ్డవాన ధార్తరాష్ట్రైః
హిత్వా సింహాన కరొష్టు కాన గూహమానః; పరాప్తే కాలే శొచితా తవం నరేన్థ్ర
20 యస తాత న కరుధ్యతి సర్వకాలం; భృత్యస్య భక్తస్య హితే రతస్య
తస్మిన భృత్యా భర్తరి విశ్వసన్తి; న చైనమ ఆపత్సు పరిత్యజన్తి
21 న భృత్యానాం వృత్తి సంరొధనేన; బాహ్యం జనం సంజిఘృక్షేథ అపూర్వమ
తయజన్తి హయ ఏనమ ఉచితావరుథ్ధాః; సనిగ్ధా హయ అమాత్యాః పరిహీనభొగాః
22 కృత్యాని పూర్వం పరిసంఖ్యాయ సర్వాణ్య; ఆయవ్యయావ అనురూపాం చ వృత్తిమ
సంగృహ్ణీయాథ అనురూపాన సహాయాన; సహాయసాధ్యాని హి థుష్కరాణి
23 అభిప్రాయం యొ విథిత్వా తు భర్తుః; సర్వాణి కార్యాణి కరొత్య అతన్థ్రీః
వక్తా హితానామ అనురక్త ఆర్యః; శక్తిజ్ఞ ఆత్మేవ హి సొ ఽనుకమ్ప్యః
24 వాక్యం తు యొ నాథ్రియతే ఽనుశిష్టః; పరత్యాహ యశ చాపి నియుజ్యమానః
పరజ్ఞాభిమానీ పరతికూలవాథీ; తయాజ్యః స తాథృక తవరయైవ భృత్యః
25 అస్తబ్ధమ అక్లీబమ అథీర్ఘసూత్రం; సానుక్రొశం శలక్ష్ణమ అహార్యమ అన్యైః
అరొగ జాతీయమ ఉథారవాక్యం; థూతం వథన్త్య అష్ట గుణొపపన్నమ
26 న విశ్వాసాజ జాతు పరస్య గేహం; గచ్ఛేన నరశ చేతయానొ వికాలే
న చత్వరే నిశి తిష్ఠేన నిగూఢొ; న రాజన్యాం యొషితం పరార్దయీత
27 న నిహ్నవం సత్ర గతస్య గచ్ఛేత; సంసృష్ట మన్త్రస్య కుసంగతస్య
న చ బరూయాన నాశ్వసామి తవయీతి; స కారణం వయపథేశం తు కుర్యాత
28 ఘృణీ రాజా పుంశ్చలీ రాజభృత్యః; పుత్రొ భరాతా విధవా బాల పుత్రా
సేనా జీవీ చొథ్ధృత భక్త ఏవ; వయవహారే వై వర్జనీయాః సయుర ఏతే
29 గుణా థశ సనానశీలం భజన్తే; బలం రూపం సవరవర్ణప్రశుథ్ధిః
సపర్శశ చ గన్ధశ చ విశుథ్ధతా చ; శరీః సౌకుమార్యం పరవరాశ చ నార్యః
30 గుణాశ చ షణ్మితభుక్తం భజన్తే; ఆరొగ్యమ ఆయుశ చ సుఖం బలం చ
అనావిలం చాస్య భవేథ అపత్యం; న చైనమ ఆథ్యూన ఇతి కషిపన్తి
31 అకర్మ శీలం చ మహాశనం చ; లొకథ్విష్టం బహు మాయం నృశంసమ
అథేశకాలజ్ఞమ అనిష్ట వేషమ; ఏతాన గృహే న పరతివాసయీత
32 కథర్యమ ఆక్రొశకమ అశ్రుతం చ; వరాక సంభూతమ అమాన్య మానినమ
నిష్ఠూరిణం కృతవైరం కృతఘ్నమ; ఏతాన భృతార్తొ ఽపి న జాతు యాచేత
33 సంక్లిష్టకర్మాణమ అతిప్రవాథం; నిత్యానృతం చాథృఢ భక్తికం చ
వికృష్టరాగం బహుమానినం చాప్య; ఏతాన న సేవేత నరాధమాన షట
34 సహాయబన్ధనా హయ అర్దాః సహాయాశ చార్దబన్ధనాః
అన్యొన్యబన్ధనావ ఏతౌ వినాన్యొన్యం న సిధ్యతః
35 ఉత్పాథ్య పుత్రాన అనృణాంశ చ కృత్వా; వృత్తిం చ తేభ్యొ ఽనువిధాయ కాం చిత
సదానే కుమారీః పరతిపాథ్య సర్వా; అరణ్యసంస్దొ మునివథ బుభూషేత
36 హితం యత సర్వభూతానామ ఆత్మనశ చ సుఖావహమ
తత కుర్యాథ ఈశ్వరొ హయ ఏతన మూలం ధర్మార్దసిథ్ధయే
37 బుథ్ధిః పరభావస తేజశ చ సత్త్వమ ఉత్దానమ ఏవ చ
వయవసాయశ చ యస్య సయాత తస్యావృత్తి భయం కుతః
38 పశ్య థొషాన పాణ్డవైర విగ్రహే తవం; యత్ర వయదేరన్న అపి థేవాః స శక్రాః
పుత్రైర వైరం నిత్యమ ఉథ్విగ్నవాసొ; యశః పరణాశొ థవిషతాం చ హర్షః
39 భీష్మస్య కొపస తవ చేన్థ్ర కల్ప; థరొణస్య రాజ్ఞశ చ యుధిష్ఠిరస్య
ఉత్సాథయేల లొకమ ఇమం పరవృథ్ధః; శవేతొ గరహస తిర్యగ ఇవాపతన ఖే
40 తవ పుత్రశతం చైవ కర్ణః పఞ్చ చ పాణ్డవాః
పృదివీమ అనుశాసేయుర అఖిలాం సాగరామ్బరామ
41 ధార్తరాష్ట్రా వనం రాజన వయాఘ్రాః పాణ్డుసుతా మతాః
మా వనం ఛిన్ధి స వయాఘ్రం మా వయాఘ్రాన నీనశొ వనాత
42 న సయాథ వనమ ఋతే వయాఘ్రాన వయాఘ్రా న సయుర ఋతే వనమ
వనం హి రక్ష్యతే వయాఘ్రైర వయాఘ్రాన రక్షతి కాననమ
43 న తదేచ్ఛన్త్య అకల్యాణాః పరేషాం వేథితుం గుణాన
యదైషాం జఞాతుమ ఇచ్ఛన్తి నైర్గుణ్యం పాపచేతసః
44 అర్దసిథ్ధిం పరామ ఇచ్ఛన ధర్మమ ఏవాథితశ చరేత
న హి ధర్మాథ అపైత్య అర్దః సవర్గలొకాథ ఇవామృతమ
45 యస్యాత్మా విరతః పాపాత కల్యాణే చ నివేశితః
తేన సర్వమ ఇథం బుథ్ధం పరకృతిర వికృతిర్శ చ యా
46 యొ ధర్మమ అర్దం కామం చ యదాకాలం నిషేవతే
ధర్మార్దకామసంయొగం యొ ఽముత్రేహ చ విన్థతి
47 సంనియచ్ఛతి యొ వేగమ ఉత్దితం కరొధహర్షయొః
స శరియొ భాజనం రాజన్యశ చాపత్సు న ముహ్యతి
48 బలం పఞ్చ విధం నిత్యం పురుషాణాం నిబొధ మే
యత తు బాహుబలం నామ కనిష్ఠం బలమ ఉచ్యతే
49 అమాత్యలాభొ భథ్రం తే థవితీయం బలమ ఉచ్యతే
ధనలాభస తృతీయం తు బలమ ఆహుర జిగీషవః
50 యత తవ అస్య సహజం రాజన పితృపైతామహం బలమ
అభిజాత బలం నామ తచ చతుర్దం బలం సమృతమ
51 యేన తవ ఏతాని సర్వాణి సంగృహీతాని భారత
యథ బలానాం బలం శరేష్ఠం తత పరజ్ఞా బలమ ఉచ్యతే
52 మహతే యొ ఽపకారాయ నరస్య పరభవేన నరః
తేన వైరం సమాసజ్య థూరస్దొ ఽసమీతి నాశ్వసేత
53 సత్రీషు రాజసు సర్పేషు సవాధ్యాయే శత్రుసేవిషు
భొగే చాయుషి విశ్వాసం కః పరాజ్ఞః కర్తుమ అర్హతి
54 పరజ్ఞా శరేణాభిహతస్య జన్తొశ; చికిత్సకాః సన్తి న చౌషధాని
న హొమమన్త్రా న చ మఙ్గలాని; నాదర్వణా నాప్య అగథాః సుసిథ్ధాః
55 సర్పశ చాగ్నిశ చ సింహశ చ కులపుత్రశ చ భారత
నావజ్ఞేయా మనుష్యేణ సర్వే తే హయ అతితేజసః
56 అగ్నిస తేజొ మహల లొకే గూఢస తిష్ఠతి థారుషు
న చొపయుఙ్క్తే తథ థారు యావన నొ థీప్యతే పరైః
57 స ఏవ ఖలు థారుభ్యొ యథా నిర్మద్య థీప్యతే
తథా తచ చ వనం చాన్యన నిర్థహత్య ఆశు తేజసా
58 ఏవమ ఏవ కులే జాతాః పావకొపమ తేజసః
కషమావన్తొ నిరాకారాః కాష్ఠే ఽగనిర ఇవ శేరతే
59 లతా ధర్మా తవం సపుత్రః శాలాః పాణ్డుసుతా మతాః
న లతా వర్ధతే జాతు మహాథ్రుమమ అనాశ్రితా
60 వనం రాజంస తవం సపుత్రొ ఽమబికేయ; సింహాన వనే పాణ్డవాంస తాత విథ్ధి
సింహైర విహీనం హి వనం వినశ్యేత; సింహా వినశ్యేయుర ఋతే వనేన