ఉద్యోగ పర్వము - అధ్యాయము - 36
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (ఉద్యోగ పర్వము - అధ్యాయము - 36) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [వి]
అత్రైవొథాహరన్తీమమ ఇతిహాసం పురాతనమ
ఆత్రేయస్య చ సంవాథం సాధ్యానాం చేతి నః శరుతమ
2 చరన్తం హంసరూపేణ మహర్షిం సంశితవ్రతమ
సాధ్యా థేవా మహాప్రాజ్ఞం పర్యపృచ్ఛన్త వై పురా
3 సాధ్యా థేవా వయమ అస్మొ మహర్షే; థృష్ట్వా భవన్తం న శక్నుమొ ఽనుమాతుమ
శరుతేన ధీరొ బుథ్ధిమాంస తవం మతొ నః; కావ్యాం వాచం వక్తుమ అర్హస్య ఉథారామ
4 ఏతత కార్యమ అమరాః సంశ్రుతం మే; ధృతిః శమః సత్యధర్మానువృత్తిః
గరన్దిం వినీయ హృథయస్య సర్వం; పరియాప్రియే చాత్మవశం నయీత
5 ఆక్రుశ్యమానొ నాక్రొశేన మన్యుర ఏవ తితిక్షితః
ఆక్రొష్టారం నిర్థహతి సుకృతం చాస్య విన్థతి
6 నాక్రొశీ సయాన నావమానీ పరస్య; మిత్రథ్రొహీ నొత నీచొపసేవీ
న చాతిమానీ న చ హీనవృత్తొ; రూక్షాం వాచం రుశతీం వర్జయీత
7 మర్మాణ్య అస్దీని హృథయం తదాసూన; ఘొరా వాచొ నిర్థహన్తీహ పుంసామ
తస్మాథ వాచం రుశతీం రూక్షరూపాం; ధర్మారామొ నిత్యశొ వర్జయీత
8 అరుం తురం పరుషం రూక్షవాచం; వాక కణ్టకైర వితుథన్తం మనుష్యాన
విథ్యాథ అలక్ష్మీకతమం జనానాం; ముఖే నిబథ్ధాం నిరృతిం వహన్తమ
9 పరశ చేథ ఏనమ అధివిధ్యేత బాణైర; భృశం సుతీక్ష్ణైర అనలార్క థీప్తైః
విరిచ్యమానొ ఽపయ అతిరిచ్యమానొ; విథ్యాత కవిః సుకృతం మే థధాతి
10 యథి సన్తం సేవతే యథ్య అసన్తం; తపస్వినం యథి వా సతేనమ ఏవ
వాసొ యదా రఙ్గ వశం పరయాతి; తదా స తేషాం వశమ అభ్యుపైతి
11 వాథం తు యొ న పరవథేన న వాథయేథ; యొ నాహతః పరతిహన్యాన న ఘాతయేత
యొ హన్తుకామస్య న పాపమ ఇచ్ఛేత; తస్మై థేవాః సపృహయన్త్య ఆగతాయ
12 అవ్యాహృతం వయాహృతాచ ఛరేయ ఆహుః; సత్యం వథేథ వయాహృతం తథ థవితీయమ
పరియంవథేథ వయాహృతం తత తృతీయం; ధర్మ్యం వథేథ వయాహృతం తచ చతుర్దమ
13 యాథృశైః సంవివథతే యాథృశాంశ చొపసేవతే
యాథృగ ఇచ్ఛేచ చ భవితుం తాథృగ భవతి పూరుషః
14 యతొ యతొ నివర్తతే తతస తతొ విముచ్యతే
నివర్తనాథ ధి సర్వతొ న వేత్తి థుఃఖమ అణ్వ అపి
15 న జీయతే నొత జిగీషతే ఽనయాన; న వైరక్కృచ చాప్రతిఘాతకశ చ
నిన్థా పరశంసాసు సమస్వభావొ; న శొచతే హృష్యతి నైవ చాయమ
16 భావమ ఇచ్ఛతి సర్వస్య నాభావే కురుతే మతిమ
సత్యవాథీ మృథుర థాన్తొ యః స ఉత్తమపూరుషః
17 నానర్దకం సాన్త్వయతి పరతిజ్ఞాయ థథాతి చ
రాథ్ధాపరాథ్ధే జానాతి యః స మధ్యమపూరుషః
18 థుఃశాసనస తూపహన్తా న శాస్తా; నావర్తతే మన్యువశాత కృతఘ్నః
న కస్య చిన మిత్రమ అదొ థురాత్మా; కలాశ చైతా అధమస్యేహ పుంసః
19 న శరథ్థధాతి కల్యాణం పరేభ్యొ ఽపయ ఆత్మశఙ్కితః
నిరాకరొతి మిత్రాణి యొ వై సొ ఽధమ పూరుషః
20 ఉత్తమాన ఏవ సేవేత పరాప్తే కాలే తు మధ్యమాన
అధమాంస తు న సేవేత య ఇచ్ఛేచ ఛరేయ ఆత్మనః
21 పరాప్నొతి వై విత్తమ అసథ బలేన; నిత్యొత్దానాత పరజ్ఞయా పౌరుషేణ
న తవ ఏవ సమ్యగ లభతే పరశంసాం; న వృత్తమ ఆప్నొతి మహాకులానామ
22 మహాకులానాం సపృహయన్తి థేవా; ధర్మార్దవృథ్ధాశ చ బహుశ్రుతాశ చ
పృచ్ఛామి తవాం విథుర పరశ్నమ ఏతం; భవన్తి వై కాని మహాకులాని
23 తమొ థమొ బరహ్మవిత తవం వితానాః; పుణ్యా వివాహాః సతతాన్న థానమ
యేష్వ ఏవైతే సప్తగుణా భవన్తి; సమ్యగ వృత్తాస తాని మహాకులాని
24 యేషాం న వృత్తం వయదతే న యొనిర; వృత్తప్రసాథేన చరన్తి ధర్మమ
యే కీర్తిమ ఇచ్ఛన్తి కులే విశిష్టాం; తయక్తానృతాస తాని మహాకులాని
25 అనిజ్యయావివాహైర్శ చ వేథస్యొత్సాథనేన చ
కులాన్య అకులతాం యాన్తి ధర్మస్యాతిక్రమేణ చ
26 థేవ థరవ్యవినాశేన బరహ్మ సవహరణేన చ
కులాన్య అకులతాం యాన్తి బరాహ్మణాతిక్రమేణ చ
27 బరాహ్మణానాం పరిభవాత పరివాథాచ చ భారత
కులాన్య అకులతాం యాన్తి నయాసాపహరణేన చ
28 కులాని సముపేతాని గొభిః పురుషతొ ఽశవతః
కులసంఖ్యాం న గచ్ఛన్తి యాని హీనాని వృత్తతః
29 వృత్తతస తవ అవిహీనాని కులాన్య అల్పధనాన్య అపి
కులసంఖ్యాం తు గచ్ఛన్తి కర్షన్తి చ మయథ యశః
30 మా నః కులే వైరకృత కశ చిథ అస్తు; రాజామాత్యొ మా పరస్వాపహారీ
మిత్రథ్రొహీ నైకృతికొ ఽనృతీ వా; పూర్వాశీ వా పితృథేవాతిదిభ్యః
31 యశ చ నొ బరాహ్మణం హన్యాథ యశ చ నొ బరాహ్మణాన థవిషేత
న నః స సమితిం గచ్ఛేథ యశ చ నొ నిర్వపేత కృషిమ
32 తృణాని భూమిర ఉథకం వాక చతుర్దీ చ సూనృతా
సతామ ఏతాని గేహేషు నొచ్ఛిథ్యన్తే కథా చన
33 శరథ్ధయా పరయా రాజన్న ఉపనీతాని సత్కృతిమ
పరవృత్తాని మహాప్రాజ్ఞ ధర్మిణాం పుణ్యకర్మణామ
34 సూక్ష్మొ ఽపి భారం నృపతే సయన్థనొ వై; శక్తొ వొఢుం న తదాన్యే మహీజాః
ఏవం యుక్తా భారసహా భవన్తి; మహాకులీనా న తదాన్యే మనుష్యాః
35 న తన మిత్రం యస్య కొపాథ బిభేతి; యథ వా మిత్రం శఙ్కితేనొపచర్యమ
యస్మిన మిత్రే పితరీవాశ్వసీత; తథ వై మిత్రం సంగతానీతరాణి
36 యథి చేథ అప్య అసంబన్ధొ మిత్రభావేన వర్తతే
స ఏవ బన్ధుస తన మిత్రం సా గతిస తత్పరాయణమ
37 చలచిత్తస్య వై పుంసొ వృథ్ధాన అనుపసేవతః
పారిప్లవమతేర నిత్యమ అధ్రువొ మిత్ర సంగ్రహః
38 చలచిత్తమ అనాత్మానమ ఇన్థ్రియాణాం వశానుగమ
అర్దాః సమతివర్తన్తే హంసాః శుష్కం సరొ యదా
39 అకస్మాథ ఏవ కుప్యన్తి పరసీథన్త్య అనిమిత్తతః
శీలమ ఏతథ అసాధూనామ అభ్రం పారిప్లవం యదా
40 సత్కృతాశ చ కృతార్దాశ చ మిత్రాణాం న భవన్తి యే
తాన మృతాన అపి కరవ్యాథాః కృతఘ్నాన నొపభుఞ్జతే
41 అర్దయేథ ఏవ మిత్రాణి సతి వాసతి వా ధనే
నానర్దయన విజానాతి మిత్రాణాం సారఫల్గుతామ
42 సంతాపాథ భరశ్యతే రూపం సంతాపాథ భరశ్యతే బలమ
సంతాపాథ భరశ్యతే జఞానం సంతాపాథ వయాధిమ ఋచ్ఛతి
43 అనవాప్యం చ శొకేన శరీరం చొపతప్యతే
అమిత్రాశ చ పరహృష్యన్తి మా సమ శొకే మనః కృదాః
44 పునర నరొ మరియతే జాయతే చ; పునర నరొ హీయతే వర్ధతే పునః
పునర నరొ యాచతి యాచ్యతే చ; పునర నరః శొచతి శొచ్యతే పునః
45 సుఖం చ థుఃఖం చ భవాభవౌ చ; లాభాలాభౌ మరణం జీవితం చ
పర్యాయశః సర్వమ ఇహ సపృశన్తి; తస్మాథ ధీరొ నైవ హృష్యేన న శొచేత
46 చలాని హీమాని షడిన్థ్రియాణి; తేషాం యథ యథ వర్తతే యత్ర యత్ర
తతస తతః సరవతే బుథ్ధిర అస్య; ఛిథ్రొథ కుమ్భాథ ఇవ నిత్యమ అమ్భః
47 తనుర ఉచ్ఛః శిఖీ రాజా మిద్యొపచరితొ మయా
మన్థానాం మమ పుత్రాణాం యుథ్ధేనాన్తం కరిష్యతి
48 నిత్యొథ్విగ్నమ ఇథం సర్వం నిత్యొథ్విగ్నమ ఇథం మనః
యత తత పథమ అనుథ్విగ్నం తన మే వథ మహామతే
49 నాన్యత్ర విథ్యా తపసొర నాన్యత్రేన్థ్రియ నిగ్రహాత
నాన్యత్ర లొభసంత్యాగాచ ఛాన్తిం పశ్యామ తే ఽనఘ
50 బుథ్ధ్యా భయం పరణుథతి తపసా విన్థతే మహత
గురుశుశ్రూషయా జఞానం శాన్తిం తయాగేన విన్థతి
51 అనాశ్రితా థానపుణ్యం వేథ పుణ్యమ అనాశ్రితాః
రాగథ్వేషవినిర్ముక్తా విచరన్తీహ మొక్షిణః
52 సవధీతస్య సుయుథ్ధస్య సుకృతస్య చ కర్మణః
తపసశ చ సుతప్తస్య తస్యాన్తే సుఖమ ఏధతే
53 సవాస్తీర్ణాని శయనాని పరపన్నా; న వై భిన్నా జాతు నిథ్రాం లభన్తే
న సత్రీషు రాజన రతిమ ఆప్నువన్తి; న మాగధైః సతూయమానా న సూతైః
54 న వై భిన్నా జాతు చరన్తి ధర్మం; న వై సుఖం పరాప్నువన్తీహ భిన్నాః
న వై భిన్నా గౌరవం మానయన్తి; న వై భిన్నాః పరశమం రొచయన్తి
55 న వై తేషాం సవథతే పద్యమ ఉక్తం; యొగక్షేమం కల్పతే నొత తేషామ
భిన్నానాం వై మనుజేన్థ్ర పరాయణం; న విథ్యతే కిం చిథ అన్యథ వినాశాత
56 సంభావ్యం గొషు సంపన్నం సంభావ్యం బరాహ్మణే తపః
సంభావ్యం సత్రీషు చాపల్యం సంభావ్యం జఞాతితొ భయమ
57 తన్తవొ ఽపయ ఆయతా నిత్యం తన్తవొ బహులాః సమాః
బహూన బహుత్వాథ ఆయాసాన సహన్తీత్య ఉపమా సతామ
58 ధూమాయన్తే వయపేతాని జవలన్తి సహితాని చ
ధృతరాష్ట్రొల్ముకానీవ జఞాతయొ భరతర్షభ
59 బరాహ్మణేషు చ యే శూరాః సత్రీషు జఞాతిషు గొషు చ
వృన్తాథ ఇవ ఫలం పక్వం ధృతరాష్ట్ర పతన్తి తే
60 మహాన అప్య ఏకజొ వృక్షొ బలవాన సుప్రతిష్ఠితః
పరసహ్య ఏవ వాతేన శాఖా సకన్ధం విమర్థితుమ
61 అద యే సహితా వృక్షాః సంఘశః సుప్రతిష్ఠితాః
తే హి శీఘ్రతమాన వాతాన సహన్తే ఽనయొన్యసంశ్రయాత
62 ఏవం మనుష్యమ అప్య ఏకం గుణైర అపి సమన్వితమ
శక్యం థవిషన్తొ మన్యన్తే వాయుర థరుమమ ఇవౌకజమ
63 అన్యొన్యసముపష్టమ్భాథ అన్యొన్యాపాశ్రయేణ చ
జఞాతయః సంప్రవర్ధన్తే సరసీవొత్పలాన్య ఉత
64 అవధ్యా బరాహ్మణా గావొ సత్రియొ బాలాశ చ జఞాతయః
యేషాం చాన్నాని భుఞ్జీత యే చ సయుః శరణాగతాః
65 న మనుష్యే గుణః కశ చిథ అన్యొ ధనవతామ అపి
అనాతురత్వాథ భథ్రం తే మృతకల్పా హి రొగిణః
66 అవ్యాధిజం కటుకం శీర్ష రొగం; పాపానుబన్ధం పరుషం తీక్ష్ణమ ఉగ్రమ
సతాం పేయం యన న పిబన్త్య అసన్తొ; మన్యుం మహారాజ పిబ పరశామ్య
67 రొగార్థితా న ఫలాన్య ఆథ్రియన్తే; న వై లభన్తే విషయేషు తత్త్వమ
థుఃఖొపేతా రొగిణొ నిత్యమ ఏవ; న బుధ్యన్తే ధనభొగాన న సౌఖ్యమ
68 పురా హయ ఉక్తొ నాకరొస తవం వచొ మే; థయూతే జితాం థరౌపథీం పరేక్ష్య రాజన
థుర్యొధనం వారయేత్య అక్షవత్యాం; కితవత్వం పణ్డితా వర్జయన్తి
69 న తథ బలం యన మృథునా విరుధ్యతే; మిశ్రొ ధర్మస తరసా సేవితవ్యః
పరధ్వంసినీ కరూరసమాహితా శరీర; మృథుప్రౌఢా గచ్ఛతి పుత్రపౌత్రాన
70 ధార్తరాష్ట్రాః పాణ్డవాన పాలయన్తు; పాణ్డొః సుతాస తవ పుత్రాంశ చ పాన్తు
ఏకారిమిత్రాః కురవొ హయ ఏకమన్త్రా; జీవన్తు రాజన సుఖినః సమృథ్ధాః
71 మేఢీభూతః కౌరవాణాం తవమ అథ్య; తవయ్య ఆధీనం కురు కులమ ఆజమీఢ
పార్దాన బాలాన వనవాస పరతప్తాన; గొపాయస్వ సవం యశస తాత రక్షన
72 సంధత్స్వ తవం కౌరవాన పాణ్డుపుత్రైర; మా తే ఽనతరం రిపవః పరార్దయన్తు
సత్యే సదితాస తే నరథేవ సర్వే; థుర్యొధనం సదాపయ తవం నరేన్థ్ర