ఉద్యోగ పర్వము - అధ్యాయము - 33
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (ఉద్యోగ పర్వము - అధ్యాయము - 33) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [వ]
థవాఃస్దం పరాహ మహాప్రాజ్ఞొ ధృతరాష్ట్రొ మహీపతిః
విథురం థరష్టుమ ఇచ్ఛామి తమ ఇహానయ మాచిరమ
2 పరహితొ ధృతరాష్ట్రేణ థూతః కషత్తారమ అబ్రవీత
ఈశ్వరస తవాం మహారాజొ మహాప్రాజ్ఞ థిథృక్షతి
3 ఏవమ ఉక్తస తు విథురః పరాప్య రాజనివేశనమ
అబ్రవీథ ధృతరాష్ట్రాయ థవాఃస్ద మాం పరతివేథయ
4 విథురొ ఽయమ అనుప్రాప్తొ రాజేన్థ్ర తవ శాసనాత
థరష్టుమ ఇచ్ఛతి తే పాథౌ కిం కరొతు పరశాధి మామ
5 పరవేశయ మహాప్రాజ్ఞం విథురం థీర్ఘథర్శినమ
అహం హి విథురస్యాస్య నాకాల్యొ జాతు థర్శనే
6 పరవిశాన్తః పురం కషత్తర మహారాజస్య ధీమతః
న హి తే థర్శనే ఽకాల్యొ జాతు రాజా బరవీతి మామ
7 [వ]
తతః పరవిశ్య విథురొ ధృతరాష్ట్ర నివేశనమ
అబ్రవీత పరాఞ్జలిర వాక్యం చిన్తయానం నరాధిపమ
8 విథురొ ఽహం మహాప్రాజ్ఞ సంప్రాప్తస తవ శాసనాత
యథి కిం చన కర్తవ్యమ అయమ అస్మి పరశాధి మామ
9 సంజయొ విథుర పరాప్తొ గర్హయిత్వా చ మాం గతః
అజాతశత్రొః శవొ వాక్యం సభామధ్యే స వక్ష్యతి
10 తస్యాథ్య కురువీరస్య న విజ్ఞాతం వచొ మయా
తన మే థహతి గాత్రాణి తథ అకార్షీత పరజాగరమ
11 జాగ్రతొ థహ్యమానస్య శరేయొ యథ ఇహ పశ్యసి
తథ బరూహి తవం హి నస తాత ధర్మార్దకుశలొ హయ అసి
12 యతః పరాప్తః సంజయః పాణ్డవేభ్యొ; న మే యదావన మనసః పరశాన్తిః
సవేన్థ్రియాణ్య అప్రకృతిం గతాని; కిం వక్ష్యతీత్య ఏవ హి మే ఽథయ చిన్తా
13 అభియుక్తం బలవతా థుర్బలం హీనసాధనమ
హృతస్వం కామినం చొరమ ఆవిశన్తి పరజాగరాః
14 కచ చిథ ఏతైర మహాథొషైర న సపృష్టొ ఽసి నరాధిప
కచ చిన న పరవిత్తేషు గృధ్యన విపరితప్యసే
15 శరొతుమ ఇచ్ఛామి తే ధర్మ్యం పరం నైఃశ్రేయసం వచః
అస్మిన రాజర్షివంశే హి తవమ ఏకః పరాజ్ఞసంమతః
16 నిషేవతే పరశస్తాని నిన్థితాని న సేవతే
అనాస్తికః శరథ్థధాన ఏతత పణ్డిత లక్షణమ
17 కరొధొ హర్షశ చ థర్పశ చ హరీస్తమ్భొ మాన్యమానితా
యమ అర్దాన నాపకర్షన్తి స వై పణ్డిత ఉచ్యతే
18 యస్య కృత్యం న జానన్తి మన్త్రం వా మన్త్రితం పరే
కృతమ ఏవాస్య జానన్తి స వై పణ్డిత ఉచ్యతే
19 యస్య కృత్యం న విఘ్నన్తి శీతమ ఉష్ణం భయం రతిః
సమృథ్ధిర అసమృథ్ధిర వా స వై పణ్డిత ఉచ్యతే
20 యస్య సంసారిణీ పరజ్ఞా ధర్మార్దావ అనువర్తతే
కామాథ అర్దం వృణీతే యః స వై పణ్డిత ఉచ్యతే
21 యదాశక్తి చికీర్షన్తి యదాశక్తి చ కుర్వతే
న కిం చిథ అవమన్యన్తే పణ్డితా భరతర్షభ
22 కషిప్రం విజానాతి చిరం శృణొతి; విజ్ఞాయ చార్దం భజతే న కామాత
నాసంపృష్టొ వయౌపయుఙ్క్తే పరార్దే; తత పరజ్ఞానం పరదమం పణ్డితస్య
23 నాప్రాప్యమ అభివాఞ్ఛన్తి నష్టం నేచ్ఛన్తి శొచితుమ
ఆపత్సు చ న ముహ్యన్తి నరాః పణ్డిత బుథ్ధయః
24 నిశ్చిత్య యః పరక్రమతే నాన్తర వసతి కర్మణః
అవన్ధ్య కాలొ వశ్యాత్మా స వై పణ్డిత ఉచ్యతే
25 ఆర్య కర్మణి రాజ్యన్తే భూతికర్మాణి కుర్వతే
హితం చ నాభ్యసూయన్తి పణ్డితా భరతర్షభ
26 న హృష్యత్య ఆత్మసంమానే నావమానేన తప్యతే
గాఙ్గొ హరథ ఇవాక్షొభ్యొ యః స పణ్డిత ఉచ్యతే
27 తత్త్వజ్ఞః సర్వభూతానాం యొగజ్ఞః సర్వకర్మణామ
ఉపాయజ్ఞొ మనుష్యాణాం నరః పణ్డిత ఉచ్యతే
28 పరవృత్త వాక చిత్రకద ఊహవాన పరతిభానవాన
ఆశు గరన్దస్య వక్తా చ స వై పణ్డిత ఉచ్యతే
29 శరుతం పరజ్ఞానుగం యస్య పరజ్ఞా చైవ శరుతానుగా
అసంభిన్నార్య మర్యాథః పణ్డితాఖ్యాం లభేత సః
30 అశ్రుతశ చ సమున్నథ్ధొ థరిథ్రశ చ మహామనాః
అర్దాంశ చాకర్మణా పరేప్సుర మూఢ ఇత్య ఉచ్యతే బుధైః
31 సవమ అర్దం యః పరిత్యజ్య పరార్దమ అనుతిష్ఠతి
మిద్యా చరతి మిత్రార్దే యశ చ మూఢః స ఉచ్యతే
32 అకామాన కామయతి యః కామయానాన పరిథ్విషన
బలవన్తం చ యొ థవేష్టి తమ ఆహుర మూఢచేతసమ
33 అమిత్రం కురుతే మిత్రం మిత్రం థవేష్టి హినస్తి చ
కర్మ చారభతే థుష్టం తమ ఆహుర మూఢచేతసమ
34 సంసారయతి కృత్యాని సర్వత్ర విచికిత్సతే
చిరం కరొతి కషిప్రార్దే స మూఢొ భరతర్షభ
35 అనాహూతః పరవిశతి అపృష్టొ బహు భాషతే
విశ్వసత్య అప్రమత్తేషు మూఢ చేతా నరాధమః
36 పరం కషిపతి థొషేణ వర్తమానః సవయం తదా
యశ చ కరుధ్యత్య అనీశః సన స చ మూఢతమొ నరః
37 ఆత్మనొ బలమ ఆజ్ఞాయ ధర్మార్దపరివర్జితమ
అలభ్యమ ఇచ్ఛన నైష్కర్మ్యాన మూఢ బుథ్ధిర ఇహొచ్యతే
38 అశిష్యం శాస్తి యొ రాజన్యశ చ శూన్యమ ఉపాసతే
కథర్యం భజతే యశ చ తమ ఆహుర మూఢచేతసమ
39 అర్దం మహాన్తమ ఆసాథ్య విథ్యామ ఐశ్వర్యమ ఏవ వా
విచరత్య అసమున్నథ్ధొ యః స పణ్డిత ఉచ్యతే
40 ఏకః సంపన్నమ అశ్నాతి వస తే వాసశ చ శొభనమ
యొ ఽసంవిభజ్య భృత్యేభ్యః కొ నృశంసతరస తతః
41 ఏకః పాపాని కురుతే ఫలం భుఙ్క్తే మహాజనః
భొక్తారొ విప్రముచ్యన్తే కర్తా థొషేణ లిప్యతే
42 ఏకం హన్యాన న వాహన్యాథ ఇషుర ముక్తొ ధనుష్మతా
బుథ్ధిర బుథ్ధిమతొత్సృష్టా హన్యాథ రాష్ట్రం సరాజకమ
43 ఏకయా థవే వినిశ్చిత్య తరీంశ చతుర్భిర వశే కురు
పఞ్చ జిత్వా విథిత్వా షట సప్త హిత్వా సుఖీ భవ
44 ఏకం విషరసొ హన్తి శస్త్రేణైకశ చ వధ్యతే
సరాష్ట్రం స పరజం హన్తి రాజానం మన్త్రవిస్రవః
45 ఏకః సవాథు న భుఞ్జీత ఏకశ చార్దాన న చిన్తయేత
ఏకొ న గచ్ఛేథ అధ్వానం నైకః సుప్తేషు జాగృయాత
46 ఏకమ ఏవాథ్వితీయం తథ యథ రాజన నావబుధ్యసే
సత్యం సవర్గస్య సొపానం పారావారస్య నౌర ఇవ
47 ఏకః కషమావతాం థొషొ థవితీయొ నొపలభ్యతే
యథ ఏనం కషమయా యుక్తమ అశక్తం మన్యతే జనః
48 ఏకొ ధర్మః పరం శరేయః కషమైకా శాన్తిర ఉత్తమా
విథ్యైకా పరమా థృష్టిర అహింసైకా సుఖావహా
49 థవావ ఇమౌ గరసతే భూమిః సర్పొ బిలశయాన ఇవ
రాజానం చావిరొథ్ధారం బరాహ్మణం చాప్రవాసినమ
50 థవే కర్మణీ నరః కుర్వన్న అస్మిఁల లొకే విరొచతే
అబ్రువన పరుషం కిం చిథ అసతొ నార్దయంస తదా
51 థవావ ఇమౌ పురుషవ్యాఘ్ర పరప్రత్యయ కారిణౌ
సత్రియః కామిత కామిన్యొ లొకః పూజిత పూజకః
52 థవావ ఇమౌ కణ్టకౌ తీక్ష్ణౌ శరీరపరిశొషణౌ
యశ చాధనః కామయతే యశ చ కుప్యత్య అనీశ్వరః
53 థవావ ఇమౌ పురుషౌ రాజన సవర్గస్య పరి తిష్ఠతః
పరభుశ చ కషమయా యుక్తొ థరిథ్రశ చ పరథానవాన
54 నయాయాగతస్య థరవ్యస్య బొథ్ధవ్యౌ థవావ అతిక్రమౌ
అపాత్రే పరతిపత్తిశ చ పాత్రే చాప్రతిపాథనమ
55 తరయొ నయాయా మనుష్యాణాం శరూయన్తే భరతర్షభ
కనీయాన మధ్యమః శరేష్ఠ ఇతి వేథవిథొ విథుః
56 తరివిధాః పురుషా రాజన్న ఉత్తమాధమమధ్యమాః
నియొజయేథ యదావత తాంస తరివిధేష్వ ఏవ కర్మసు
57 తరయ ఏవాధనా రాజన భార్యా థాసస తదా సుతః
యత తే సమధిగచ్ఛన్తి యస్య తే తస్య తథ ధనమ
58 చత్వారి రాజ్ఞా తు మహాబలేన; వర్జ్యాన్య ఆహుః పణ్డితస తాని విథ్యాత
అల్పప్రజ్ఞైః సహ మన్త్రం న కుర్యాన; న థీర్ఘసూత్రైర అలసైశ చారణైశ చ
59 చత్వారి తే తాత గృహే వసన్తు; శరియాభిజుష్టస్య గృహస్ద ధర్మే
వృథ్ధొ జఞాతిర అవసన్నః కులీనః; సఖా థరిథ్రొ భగినీ చానపత్యా
60 చత్వార్య ఆహ మహారాజ సథ్యస్కాని బృహస్పతిః
పృచ్ఛతే తరిథశేన్థ్రాయ తానీమాని నిబొధ మే
61 థేవతానాం చ సంకల్పమ అనుభావం చ ధీమతామ
వినయం కృతవిథ్యానాం వినాశం పాపకర్మణామ
62 పఞ్చాగ్నయొ మనుష్యేణ పరిచర్యాః పరయత్నతః
పితా మాతాగ్నిర ఆత్మా చ గురుశ చ భరతర్షభ
63 పఞ్చైవ పూజయఁల లొకే యశః పరాప్నొతి కేవలమ
థేవాన పితౄన మనుష్యాంశ చ భిక్షూన అతిదిపఞ్చమాన
64 పఞ్చ తవానుగమిష్యన్తి యత్ర యత్ర గమిష్యసి
మిత్రాణ్య అమిత్రా మధ్యస్దా ఉపజీవ్యొపజీవినః
65 పఞ్చేన్థ్రియస్య మర్త్యస్య ఛిథ్రం చేథ ఏకమ ఇన్థ్రియమ
తతొ ఽసయ సరవతి పరజ్ఞా థృతేః పాథాథ ఇవొథకమ
66 షడ థొషాః పురుషేణేహ హాతవ్యా భూతిమ ఇచ్ఛతా
నిథ్రా తన్థ్రీ భయం కరొధ ఆలస్యం థీర్ఘసూత్రతా
67 షడ ఇమాన పురుషొ జహ్యాథ భిన్నాం నావమ ఇవార్ణవే
అప్రవక్తారమ ఆచార్యమ అనధీయానమ ఋత్విజమ
68 అరక్షితారం రాజానం భార్యాం చాప్రియ వాథినీమ
గరామకారం చ గొపాలం వనకామం చ నాపితమ
69 షడ ఏవ తు గుణాః పుంసా న హాతవ్యాః కథా చన
సత్యం థానమ అనాలస్యమ అనసూయా కషమా ధృతిః
70 షణ్ణామ ఆత్మని నిత్యానామ ఐశ్వర్యం యొ ఽధిగచ్ఛతి
న స పాపైః కుతొ ఽనర్దైర యుజ్యతే విజితేన్థ్రియః
71 షడ ఇమే షట్సు జీవన్తి సప్తమొ నొపలభ్యతే
చొరాః పరమత్తే జీవన్తి వయాధితేషు చికిత్సకాః
72 పరమథాః కామయానేషు యజమానేషు యాజకాః
రాజా వివథమానేషు నిత్యం మూర్ఖేషు పణ్డితాః
73 సప్త థొషాః సథా రాజ్ఞా హాతవ్యా వయసనొథయాః
పరాయశొ యైర వినశ్యన్తి కృతమూలాశ చ పార్దివాః
74 సత్రియొ ఽకషా మృగయా పానం వాక పారుష్యం చ పఞ్చమమ
మహచ చ థణ్డపారుష్యమ అర్దథూషణమ ఏవ చ
75 అష్టౌ పూర్వనిమిత్తాని నరస్య వినశిష్యతః
బరాహ్మణాన పరదమం థవేష్టి బరాహ్మణైశ చ విరుధ్యతే
76 బరాహ్మణ సవాని చాథత్తే బరాహ్మణాంశ చ జిఘాంసతి
రమతే నిన్థయా చైషాం పరశంసాం నాభినన్థతి
77 నైతాన సమరతి కృత్యేషు యాచితశ చాభ్యసూయతి
ఏతాన థొషాన నరః పరాజ్ఞొ బుథ్ధ్యా బుథ్ధ్వా వివర్జయేత
78 అష్టావ ఇమాని హర్షస్య నవ నీతాని భారత
వర్తమానాని థృశ్యన్తే తాన్య ఏవ సుసుఖాన్య అపి
79 సమాగమశ చ సఖిభిర మహాంశ చైవ ధనాగమః
పుత్రేణ చ పరిష్వఙ్గః సంనిపాతశ చ మైదునే
80 సమయే చ పరియాలాపః సవయూదేషు చ సంనతిః
అభిప్రేతస్య లాభశ చ పూజా చ జనసంసథి
81 నవథ్వారమ ఇథం వేశ్మ తరిస్దూణం పఞ్చ సాక్షికమ
కషేత్రజ్ఞాధిష్ఠితం విథ్వాన యొ వేథ స పరః కవిః
82 థశ ధర్మం న జానన్తి ధృతరాష్ట్ర నిబొధ తాన
మత్తః పరమత్త ఉన్మత్తః శరాన్తః కరుథ్ధొ బుభుక్షితః
83 తవరమాణశ చ భీరుశ చ లుబ్ధః కామీ చ తే థశ
తస్మాథ ఏతేషు భావేషు న పరసజ్జేత పణ్డితః
84 అత్రైవొథాహరన్తీమమ ఇతిహాసం పురాతనమ
పుత్రార్దమ అసురేన్థ్రేణ గీతం చైవ సుధన్వనా
85 యః కామమన్యూ పరజహాతి రాజా; పాత్రే పరతిష్ఠాపయతే ధనం చ
విశేషవిచ ఛరుతవాన కషిప్రకారీ; తం సర్వలొకః కురుతే పరమాణమ
86 జానాతి విశ్వాసయితుం మనుష్యాన; విజ్ఞాత థొషేషు థధాతి థణ్డమ
జానాతి మాత్రాం చ తదా కషమాం చ; తం తాథృశం శరీర జుషతే సమగ్రా
87 సుథుర్బలం నావజానాతి కం చిథ; యుక్తొ రిపుం సేవతే బుథ్ధిపూర్వమ
న విగ్రహం రొచయతే బలస్దైః; కాలే చ యొ విక్రమతే స ధీరః
88 పరాప్యాపథం న వయదతే కథా చిథ; ఉథ్యొగమ అన్విచ్ఛతి చాప్రమత్తః
థుఃఖం చ కాలే సహతే జితాత్మా; ధురంధరస తస్య జితాః సపత్నాః
89 అనర్దకం విప్ర వాసం గృహేభ్యః; పాపైః సంధిం పరథారాభిమర్శమ
థమ్భం సతైన్యం పైశునం మథ్య పానం; న సేవతే యః స సుఖీ సథైవ
90 న సంరమ్భేణారభతే ఽరదవర్గమ; ఆకారితః శంసతి తద్యమ ఏవ
న మాత్రార్దే రొచయతే వివాథం; నాపూజితః కుప్యతి చాప్య అమూఢః
91 న యొ ఽభయసూయత్య అనుకమ్పతే చ; న థుర్బలః పరాతిభావ్యం కరొతి
నాత్యాహ కిం చిత కషమతే వివాథం; సర్వత్ర తాథృగ లభతే పరశంసామ
92 యొ నొథ్ధతం కురుతే జాతు వేషం; న పౌరుషేణాపి వికత్దతే ఽనయాన
న మూర్చ్ఛితః కటుకాన్య ఆహ కిం చిత; పరియం సథా తం కురుతే జనొ ఽపి
93 న వైరమ ఉథ్థీపయతి పరశాన్తం; న థర్మమ ఆరొహతి నాస్తమ ఏతి
న థుర్గతొ ఽసమీతి కరొతి మన్యుం; తమ ఆర్య శీలం పరమ ఆహుర అగ్ర్యమ
94 న సవే సుఖే వై కురుతే పరహర్షం; నాన్యస్య థుఃఖే భవతి పరతీతః
థత్త్వా న పశ్చాత కురుతే ఽనుతాపం; న కత్దతే సత్పురుషార్య శీలః
95 థేశాచారాన సమయాఞ జాతిధర్మాన; బుభూషతే యస తు పరావరజ్ఞః
స తత్ర తత్రాధిగతః సథైవ; మహాజనస్యాధిపత్యం కరొతి
96 థమ్భం మొహం మత్సరం పాపకృత్యం; రాజథ్విష్టం పైశునం పూగవైరమ
మత్తొన్మత్తైర థుర్జనైశ చాపి వాథం; యః పరజ్ఞావాన వర్జయేత స పరధానః
97 థమం శౌచం థైవతం మఙ్గలాని; పరాయశ్చిత్తం వివిధాఁల లొకవాథాన
ఏతాని యః కురుతే నైత్యకాని; తస్యొత్దానం థేవతా రాధయన్తి
98 సమైర వివాహం కురుతే న హీనైః; సమైః సఖ్యం వయవహారం కదాశ చ
గుణైర విశిష్టాంశ చ పురొ థధాతి; విపశ్చితస తస్య నయాః సునీతాః
99 మితం భుఙ్క్తే సంవిభజ్యాశ్రితేభ్యొ; మితం సవపిత్య అమితం కర్మకృత్వా
థథాత్య అమిత్రేష్వ అపి యాచితః సంస; తమ ఆత్మవన్తం పరజహాత్య అనర్దాః
100 చికీర్షితం విప్రకృతం చ యస్య; నాన్యే జనాః కర్మ జానన్తి కిం చిత
మన్త్రే గుప్తే సమ్యగ అనుష్ఠితే చ; సవల్పొ నాస్య వయదతే కశ చిథ అర్దః
101 యః సర్వభూతప్రశమే నివిష్టః; సత్యొ మృథుర థానకృచ ఛుథ్ధ భావః
అతీవ సంజ్ఞాయతే జఞాతిమధ్యే; మహామణిర జాత్య ఇవ పరసన్నః
102 య ఆత్మనాపత్రపతే భృశం నరః; స సర్వలొకస్య గురుర భవత్య ఉత
అనన్త తేజాః సుమనాః సమాహితః; సవతేజసా సూర్య ఇవావభాసతే
103 వనే జాతాః శాపథగ్ధస్య రాజ్ఞః; పాణ్డొః పుత్రాః పఞ్చ పఞ్చేన్థ్ర కల్పాః
తవయైవ బాలా వర్ధితాః శిక్షితాశ చ; తవాథేశం పాలయన్త్య ఆమ్బికేయ
104 పరథాయైషామ ఉచితం తాత రాజ్యం; సుఖీ పుత్రైః సహితొ మొథమానః
న థేవానాం నాపి చ మానుషాణాం; భవిష్యసి తవం తర్కణీయొ నరేన్థ్ర