ఆరోగ్య భాస్కరము/21-30 పేజీలు
ట్లేల౯ లేక నను౯ శపింతె యన కోవేదేవు నారోగ్యదు౯
గా లోకుల్ వచియింత్రొ చెప్పవలెము౯. కానం గటాక్షించి నా
కాలుం గీలును జక్కఁజేయు మెపుడుం గైమోడ్చెద౯ భాస్కరా!
దీల్ఫ్కంబున. పత్రిక౯ మఱియు నాయిల్లాలినిం బిల్లల౯
బాలింపంగ ననర్హుఁడ౯ సరికదా! నాకడ్పె నేఁ బూడ్చుకోఁ
జాలఁ. జోలియదారికేని వలదే సంచార మోమోభాస్కరా! ౧౪౧
కించిద్దూరపు గ్రామబాహ్యములె పోఁ గృచ్ఛ్రంబుగానుండ నా
సంచారంబెటు దూరదూరములకు౯ సౌఖ్యంబుగా సాఁగు? ఈ
కొంచెంపు౯ స్థితికన్నను౯ మృతియెమేల్ కొంచెంబిఁక౯ భాస్కరా!
స్వవధానంబులుచూపి యెల్లకడల౯ వ్యాప్తుండఁగాఁ బోకయు౯
వివిధాస్థానములం జరించి పెలుచ౯ విత్తాడ్యుఁడం గాకయు౯
భవసాఫల్యమె పత్రికావనముగా భావించితి౯ భాస్కరా! ౧౪౩
ట్టోర్మి౯ నాగరఖండమాదియగు పెక్కుద్గ్రంథముల్ వ్రాసియు౯
పేర్మిం బ్రాక్తనసత్ప్రబంధములఁగొన్నింటి౯ సమార్జించియు౯
ధర్మిష్ఠంబగు దీన ముద్రితములుం గావించితి౯ భాస్కరా! ౧౪౪
ఈదానంగల దుఃఖ మాఁపుకొన నా కేదారి గన్నట్ట. దా
మోదం బేది సదా యిటు ల్పనవఁగా ముఖ్యంపుబీజంబెయౌ
పాదవ్యాధిఁ గుదిర్చి పత్రికను నం బాలింపనే భాస్కరా! ౧౪౫
మీఁద౯ లేనిది యూఁద దుర్వి. కనుక౯ నేఁ బాదశబ్దంబె యీ
బాద౯ వాడుచునుంటినంచుమదిలో భావించి వేవేగ నా
పాదవ్యాధిఁ గుదిర్చి పత్రికను నం బాలింపవే భాస్కరా! ౧౪౬ ఈ దేహంబను తేరు సాఁగ దిల నొక్కింతేనియుం గాన స
ర్వాధారంబయి నాకునెప్పుడు తనూయాత్రంబ్రసాదించు నీ
పాదం బాది గుదిర్చి పత్రికను నం బాలింపవే భాస్కరా! ౧౪
ద్యంఖలు ధర్మసాధన' మటంచు సదా. అటుగాన నట్టిమే౯
ప్రేంఖితమైనపక్షమునఁ బెద్దయనర్థము సంభవించు. త
ద్రింఖణ మబ్బకుంటకె నుతించుచునుంటిని నిన్ను భాస్కరా!
కాలమున౯ విరేచనము గామి. సమృద్ధబలంబు లేమి. అ
ద్దాలు ధరింపకున్నయెడ దవ్వులఁ జూపులు పోమి. ఇట్టివే
బోలెడువ్యాధుఁ లిట్టిమెయి పుణ్యసుసాధనమౌనె భాస్కరా!
క్కామవివృద్ధియంచు గదహారులు చెప్పుచునుంద్రు దాని. త
న్నామము శాస్త్రమందటు కనంబడుచున్నది, శ్లేష్మవృద్ధిగ౯
పామరవైద్యులంద్రు. విను బాధవిధంబు వచింతు భాస్కరా!
పృథునయి గ్రీవకెక్కి కడుబిఱ్ఱుగ గఱ్ఱను నద్దుతోడఁదా
పృథివిఁ బ్రవిష్టమౌవఱకుఁ బీడితుఁజేయుచునుండునన్ను. త
త్కథయిది. అద్ది యెప్పుడును గల్గుచునుండును నాకు భాస్కరా!
క్రచ్చరనేగి యావలకుఁ గంఠగతామముతుట్టె మీఁదికి౯
వచ్చుట కోకరించి మఱివచ్చుటతప్పకవచ్చె. దానిని౯
చెచ్చెర మచ్చమాపఁగదె చేతులుమోడ్చెద నీకు భాస్కరా!
పండ్లు నమర్చుకొంటినెవొ. భక్షణసేయుచునుంటి నన్నియు౯.
కండ్లకుఁ బండ్ల కింక నిను గట్టిగవేడను. తక్కువ్యాథు లిం
కేండ్లునుబూండ్లు పుచ్చ కిపుడే తెగటార్ప నుతింతు భాస్కరా! కెన్నిదినంబులీయఁగలఁ డిట్లు మహౌషధముల్ ప్రసాదరా?
వెన్నిదినంబులుంచి తనయింటఁ బ్రసాదము పెట్టనోపు? అ
న్నన్న! అనామయంబునిడి యన్నియుఁ దీర్పఁ గదయ్య భాస్కరా!
నిలయమునందె నిల్పుకొని నేఁటికి మాసయుగంబునుండి ని
ర్మలుఁడు ప్రసాదరావు తన మంచిని వెల్లడిచేయుచుండె. ఆ
వలఁతి సదుద్యమంబు ఫలవంతముఁ జేయఁ గదయ్య భాస్కరా!
తండు. రవంతయు౯ విసుకు తద్ధృదయంబునఁ గల్గ. దిక్షునం
దుండెడితీపి యగ్రముననుండి క్రమంబుగ హెచ్చునట్లు ప్రా
జ్ఞుండగువాని చెల్మియును క్షోణిఁ గ్రమంబుగ హెచ్చు భాస్కరా!
మిక్కిలిమంచివారు. బుధమిత్రము తత్పిత. అట్టివారియిల్
చిక్కెను నన్నుఁజుట్టుకొను చిక్కులుదీఱఁగ. వేయునేల? నీ
యెక్కప్రసాదమే యటుల నుత్తమరూపముదాల్చె భాస్కరా!
రమణయ రాజె యెక్కు డనురాగముతోడ నొసంగువార. లీ
క్రమమున మందులిచ్చుచును గమ్మనియోదన మింటఁ బెట్టుచు౯
తమ సుగుణాళిఁజూపు తదుదారులు ధన్యులుగాదె భాస్కరా!
విద్యారణ్యులునా వశీకృతచతుర్వేదార్థుఁడై ధాత్రి స
త్పద్యల్ తీర్చిన బుల్సుపాపయసుధీపంచాస్యుదాయాదు లీ
విద్యావత్సుకుటుంబికుల్ పెరనుడుల్ వేయేటికి౯ భాస్కరా!
దైన్యంబూని యిఁ కెంతకాలమిటులం దత్రత్యుఁడం గావలె౯?
శూన్యాన్యవ్యవహారత౯ మనములో శోకించుచుండ౯వలె౯?
మాన్యత్వన్నుతిసేయుచుంటి నిఁకనే౯ మన్పంగదే భాస్కరా! గ్రక్కున నీవె శుద్ధఘుటికల్ మఱి పుష్పున? కట్లుగాక నే
పిక్కపిఱుందులందుఁగల పీఁకుడుపోకను గోరినం గటా!
ఉక్కివమూని చేత నొకయుండయుఁబెట్ట వదేమి భాస్కరా! ౧౬౧
దుష్పథమంచు నీవె యది దూషణఁజేసితి. వట్లుగాక నే
పుష్పసదృక్షపద్యములఁ బూజితుఁజేయుచునుంటి నిన్ను. నా
బాష్పములూడ్చి పాదరుజఁ బాపపదేల రయంబ భాస్కరా! ౧౬౨
వండగనుండెనాతఁ. డిఁక నందులకై భయమందఁ. గాని నీ
దండిప్రసాదమున్నపుడె తర్బుధుఁడిచ్చెడిమందు రోగము౯
చెండును లేదదేమొద లిసీ! ఇఁక నేమనువాఁడ భాస్కరా!
ప్డీవొ మఱొక్కదైవతమొ యీష దనుగ్రహదృష్టి వెట్టిన౯
పోవును. లేకయున్నఁ బొరిపుచ్చుఁ గ్రమ్ంబుగ దేహిఁ. గావున౯
తావకమౌ ప్రసాదమది తప్పక కవలెనాకు భాస్కరా!
మామకమైన పాదరుజమాత్రము దైవబలప్రవృత్త. మే
ధీమహితుండునుం దనదు దివ్యతరౌషరాజిచేత నీ
ఆమయ మాఁపఁజాలమియె యందులకున్నకతంబు భాస్కరా!
ఇష్టుండైన ప్రసాదరావు తగఁడే? ఈఁడే యనేకౌషధాల్
దిష్టంబొక్కడె తక్కువైనది యిట౯. దేవుండవౌ నీవు నా
కష్టంబుం బరిమార్చి నష్టగదుఁడం గావింపవే భాస్కరా! ౧౬౬
క్రన్న విముక్తిఁ గాంచఁడొకొ? కష్టములొంది యిఁకెంతమంది ని౯
తిన్నగఁ బూజసేయ నవి తీరిచిపంపవు? నన్నుమాత్ర మి
ట్లెన్నినుతు ల్పొనర్చినను నేఁచనెచూచెదదేల భాస్కరా! ౧౬౭ నిష్ఠ నిను౯ భజించు నవనీప్రజ డగ్గఱ. దంతకంటె న
ల్సిష్ఠము నాదుపాదరుజ. ప్రీతినడంపుము. నీదుకీర్తి బం
హిష్ఠముఁ జేయ గ్రంథమునె యే లిఖియించుచునుంటి భాస్కరా!
స్కరమ౯ పేర విరచ్యమాణమగు నీగ్రంథం బగు౯ సార్థకం.
బెఱుఁగంగాఁబడు నీమహామహిమ మఫ్డేవారిచేత౯ ధర౯ .
నిరతం బిద్ది పఠించి భూప్రజ యగు౯ నీరోగ మో భాస్కరా.
నిండె౯. మొండిజ్వరం బొకండు మఱి దానింగూడియే యుండె. ఈ
రెండబ్దంబులనుండి యెంతయును నీరెండింటికిం జిక్క నే
బెండైపోయితి. చెండవయ్య యిఁక నీపీడ౯ వడి౯ భాస్కరా!
ద్యుండు ప్రసాదరావె. ఇఁక నున్నవి చిన్నవి కొన్నిరోగముల్.
ఖండిత మయ్యెడిం గ్రమముగా నవియేనియు. ఉండుఁగాక. ఆ
కొండిక వానికి౯ జడియ. ఘోరము పాదగదంబె భాస్కరా! ౧౭౧
అదియె సమస్తకార్యముల కడ్డయి నాదు మదిం గలంచె. ఇం
కదియె కతంబు నాదు తనుయాత్రలు సాగమి. కేరికేని య
య్యదె యనివార్యమౌనటుల నాత్మఁదలంచుచునుంటి భాస్కరా!
ఘనవైద్యుండు ప్రసాదరావు నెదియుం గావింపకే యూరకుం
డెనె? ఇంజక్షను లిచ్చియేని యెదొమాడ్కి౯ దానిఁ బోకార్పఁదా
తనశక్తి౯ వినియోగపెట్టు నతఁ డేతన్మాత్రుఁడే భాస్కరా!
పుంజీభూతములై మొగుళ్ళు కురిసెంబో కుంభవృష్టి౯ సదా.
నిం జూడం బదియైదునాళ్ళదనుక౯ నే నోచఁగానైతి. హా!
సంజ౯ నీదునుపస్థితు ల్కనకయే సల్పంబడె౯ భాస్కరా! ౧౭౪ నౌ ఘస్రంబునఁ జేయఁగావలయునం టాచేయు నింజక్షనుల్.
మోఘంబౌనఁట యట్లకానియెడ. తన్మూలంబునంజేసి యా
ద్రాఘిష్టేక్షణుఁ డాచికిత్స యునిచెం దర్వాతికి౯ భాస్కరా!
హర్షంబొంది ప్రసాదరావు మఱి నా హార్టుం బరీక్షించె. దు
ర్ధర్షంబై యట స్పంద మెక్కుడగుచుం దానుంట గన్పెట్టె. నా
శీర్షంబందలి వ్రాఁతకై మనములోఁ జింతించెఁదా భాస్కరా!
ఒదవంగాఁగలదంట ప్రాణములకే యోజ౯ మహోపద్రవం.
బదియోజించి ప్రసాదరావు మదిలో నద్దాని నట్లుంచి నా
హృదయస్పందము తగ్గుకై సలిపె ముం దేమేమియో భాస్కరా
భూషల్ చేయుచునున్న వాఁడు చెయికి౯. పోకాడ దింకద్ది. నా
వేషం బీగతినున్న. దేమియనదు౯? విశ్వాతిశాయి త్వదు
న్మేషద్వీక్షణ మించుకంత విడు నామీఁద౯ నడి౯ భాస్కరా!
కావ నొనర్చుచుండఁడొకొ గట్టిప్రయత్న? మిఁకేల దీనిదౌ
చేవ నశింపకుండవలె? చేకురఁగావలె నిన్నివిఘ్నముల్?
దైవబలప్రవృత్తమె యిదంగద. మేటికి శంక? భాస్కరా! ౧౭౯
వావళి యుండియున్నదని యడ్డముచెప్పకు. నిద్రలేచి నే
నావల కేగుదేరఁగనె యక్షులలోఁబడు దేవుఁ డీవె. ఏ
దేవులుఁ గానరారు ప్రయతించినయేనియు నాకు భాస్కరా!
న్నాణముఁ జాటుచున్నతవి నాపద మీగతినుండ వారి మా
గాణముగూర్చియేగు టతికష్టముగావున దేవుఁడన్న దృ
క్కోణముల౯ సదా పడెడి కోణునితండ్రివి నీవె భాస్కరా! వ్వేల్పులయిక్కవంచు నిను వేడుచునుండినవాఁడ. నాస్థితి౯
తెల్పుము నీవె వారలకు. తెల్పుదొ తెల్పకయుందొ మామకా
నల్పపదామయంబునకు హర్తవు కావలె నీవె భాస్కరా! ౧౮౨
రన్ననుసృష్టియు౯ లయము నక్కఱెలే. దిఁక రక్షసేఁత కా
వెన్నుని వేడఁబోవ నల వెన్నువి కన్నె భవత్స్వరూప. మా
కన్ను ప్రసన్నమైనఁగద కాచెడి నాతఁడు నన్ను భాస్కరా! ౧౮౩
రొల్ల నిఁకం దదాశ్రితుల యొద్దకెపోయి సమాశ్రయింపఁగ౯ .
త్వ ల్లలితాకృతి౯ మదిని దద్దయుఁ జేర్చి సమాశ్రయించెద౯ .
తెల్లము. నాదుపాదరుజ తీర్పకతప్పదు నీకు భాస్కరా!
వకముఖ పంచభూతములు భప్రభు భౌమ బుధేజ్య శుక్ర మా
మకసుత ఋక్షముల్ నయనమార్గమునం బడుచుండునంచు వే
ఱొకనుడి యాడెదేని విను ముత్తరము౯ వచియింతు భాస్కరా!
యోగ్యుల్వారు. మదీఫ్స్యమానమును నం దొక్కండు నీలేఁడు. నే
రుగ్యుక్తుండ. ఆనామయార్థిని తదారోగ్యంబు నీద్రవ్య. మా
రోగ్యం భాస్కరయ౯ బుధోక్తి మనదే రూఢంబుగా భాస్కరా!
కెట్లర్థింతుఁ ద్రిమూర్తుల౯ మఱియుఁ జంద్రేంద్రాదులన్ దీనతన్?
పోట్లాడన్ గమకింతెకాని గదముం బోకార్పఁగం జూడ వె
ప్పట్లన్. నా గ్రహచారమా యిది? ఇఁకం బ్రారబ్ధమా భాస్కరా!
గ్రహమున్? తద్గ్రహచారముం గుదురుపంగాలేవె? అత్యంతదు
స్సహమైయుండెడి నాదు పాదరుజ యీషచ్ఛేషమున్ లేక యే
వహి నాశిల్లునొ యవహిన్ సలిపి ప్రోవన్ లేవె?యోభాస్కరా! ప్డాప్తము తన్మహాదశయె. ఆదశయాదిని గల్గె విత్తసం
ప్రాప్తి గయాప్రయాగగమనాదిశుభంబులు. కాని దీర్ఘసం
సుప్తినిజెందెఁ దొంటిసతి. శోకము చిత్తముఁ జిందె భాస్కారా!
ద్రుతముగ వెండి పెండిలియుఁ దోడనె పెండిలియాడఁబడ్డ యా
పతిరతయందు సంతతియుఁ బంటవలంతియుఁ గూర్చెఁ గాని యీ
స్థితి స్వదాశావసానమునఁ జేకురఁజేసె నదేమొ భాస్కరా! ౧౯౦
దుర్దముమా టటుంచుము చతుర్థనిజాలయవ ర్తియయ్యు సౌ
హార్దముఁజూపఁడయ్యె భవదాత్మజుఁడౌ నసితుండు. వాని యం
తర్దశయే మదార్థికమున౯ విషమించె నొకింత భాస్కరా! ౧౯౧
సలిపెం దాను గళత్రమారణ. మిఁకేసంతాపముంగూడఁదా
కలిగింపం. డటుపైఁ ద్రిషష్ఠపతియై కన్య్౯ వ్యయంబందె వ
ర్తిలియు౯ గీష్పతి మేలెచెసిచనె. తద్ధీఁజూడు మోభాస్కరా!
ఇచ్చె సుతు౯ . నుతింపవలె నిందుల కాతని. కాని యెంతయున్
హెచ్చు మదార్ధికంబునకు నించుక మాంద్యము తెచ్చిపెట్టెఁబో
ఇచ్చపడెన్ స్వమాంద్యమునె యెల్లెడ నుంచ నతండు భాస్కరా!
డదయుం డయ్యెను భాగ్యనాథుఁడయి రాజ్యంబందు విత్తేశు తో
డొదవన్ వర్తిలికూడ. లాభపతి వీవున్నాఁడ వచ్చోట సం
పద నిప్పింపఁగలేకపోతి హితుచే. భావ్యంబొకో భాస్కరా!
ధనముం గూర్పకయుండఁ గేతువె యిఁకందాఁగూర్చువాఁ డాతఁడు
దనుభావస్థుఁడు. దానఁజేసి తనువే తద్దృష్టులన్ మున్ బడెన్.
తనుసౌఖ్యంబు హరించె. వేఁకిమొలకన్ స్థాపించెఁబో భాస్కరా! శుక్రండే పడఁద్రోసెఁ బూర్తిగ ననుం హూ. భార్గవుండౌట జా
తక్రోధుండయి యుండఁబోలు నిటులం దా. అష్టమాధీశుఁడౌ
ఈక్రవ్యాద్గురుఁ డింతకెక్కుడుశుభం బీనేర్చునే భాస్కరా! ౧౯౬
ద్రేక్రమమయ్యె దోషి యిఁక? ఏఁగవిఁ దాఁగవియా యటంచున౯
సక్రుధుఁడై కనంగనగు. సాగ్రహ మాగ్రహ మాచరించు నీ
అక్రమ మాఁపఁజాలవొకొ యై గ్రహరాజవుకూడ భాస్కరా!
కవి కవికి౯ సహాయపడఁగాఁ దగియుండ నిటుల్ రచించెఁ గా
కవిత నితండు. కాకవియుఁ గాంచు స్వజాతిని బ్రీతితోడ. ఈ
అవని స్వజాతివైరు లొక యా భషకంబులెకాదె భాస్కరా! ౧౯౮
స్వజనమునాక యోరుపులు స్వాంతమునందున లేక యొండొరుల్
విజితులఁజేయుపొంటెఁ గల వేరము పెంచుచునుంద్రు. కాన నీ
ద్విజుఁడు ద్విజుండనైన నను ద్వేషమునం గనఁబోలు భాస్కరా!
త్తను సౌఖ్యాదికలాభ మీక తనువే తార్మారు గావించెడి౯.
తనుజాతాంతరలాభకృత్త్వ మొకమేల్ తప్ప౯ విచారింఓ నీ
తనికావించిన వేఱుమేలు గలదే తథ్యంబుగా భాస్కరా! ౨౦౦
శ్రీలవిధంబు మార్చె. జ్వరశేషము వీడనిలా గొనర్చె. పా
పాలకు నెల్ల భైరవుఁడు భార్గవుఁడన్నను. అట్టి క్రూరుఁ దా
మేలొ శుభగ్రహంబుగను నెంచెడి జ్యౌతిషికాళి భాస్కరా!
ష్టదశల్ తారుచుచున్నవాఁడు. గడచె౯ సంవత్సరద్వంద్వమా
కుదశ౯. వత్సర మింకనున్నయదియు౯. కోణుండు త్వత్సూనుఁడే
విదశానాథుఁడు ప్రస్తుతంబు. శుభము౯ వేకూర్పవే భాస్కరా! సహితము యోగకారుఁడుగ శాస్త్రవిదీరితుఁ డట్లుగాన నా
కు హితముసేయుపొంటె ననుకూలము కాలము. వేగఁ బాదరు
గ్రహితునిజేయుమంచుఁ గృప గట్టిగఁ బట్టికిఁ జెప్పు భాస్కరా!
గ్రుడ్డియు నేగుచుండె. ననుఁ గుందఁగఁ జేయుచునుండె. కాన మా
ఱొడ్డి మదీయపాదరుజ యోజ నశింపఁగఁజేయుమయ్య నీ
బిడ్డకుఁజెప్పి యీ విదశ. ప్రేముడిఁ జూపఁ గదయ్య భాస్కరా!
సగముంజచ్చివసించుచుండెఁ గవి తా. సంబోధ్యమానుండుగా
మొగమీయంగలఁ డప్డెనీకు. కనుక౯ బోధించి యెట్లేని నీ
విఁగ నన్నేఁచకయుండఁజేయఁగదవే యేంరొక్కెద౯ భాస్కరా!
ఘనపద్వ్యాధికిఁదోడు ప్రస్తుతమునం గల్గె౯ శిరోవ్యాధి. నె
మ్మనము౯ నీపయిఁజేర్చి సంతతమునుం బద్యంబులంజెప్పు చీ
పెనువ్యాధిం గొనితెచ్చుకొంటి నెపుడుం బీడంప న౯ భాస్కరా!
నిద్దురపట్టనీదు మది. నిద్ర యొకించుక పట్టినం గల౯
పద్దెముల౯ రచించుపని మానదు. వేసర దించుకేని. నా
హృద్దశ యిట్టులున్నయది. ఏమగునో యిఁక దీన భాస్కరా! ౨౦౭
సంచలనంబుగూరిచె మనంబున. కార్యులు మెచ్చునట్లు వ్రా
యించెను బెద్దగ్రంతహ్ములె. ఎన్నడెఱుంగ శిరోభరంబు. ని
న్నెంచిరచించుపదూముల నిట్లుఘటిల్లె నదేమొ భాస్కరా! ౨౦౮
బోనంబుం దినువేళఁ బండుకొనినప్డు౯ శౌచవిధ్యాదుల౯
దాన౯ దీన ననంగనేల యెపుడుం ద్వత్పద్యసంధానమే
ధ్యానంబైనది నాకు. ఏమియగునో తర్వాత నో భాస్కరా! ౨౦౯