అరణ్య పర్వము - అధ్యాయము - 34
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (అరణ్య పర్వము - అధ్యాయము - 34) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [వై]
యాజ్ఞసేన్యా వచః శరుత్వా భీమసేనొ ఽతయమర్షణః
నిఃశ్వసన్న ఉపసంగమ్య కరుథ్ధొ రాజానమ అబ్రవీత
2 రాజ్యస్య పథవీం ధర్మ్యాం వరజ సత్పురుషొచితామ
ధర్మకామార్ద హీనానాం కిం నొ వస్తుం తపొవనే
3 నైవ ధర్మేణ తథ రాజ్యం నార్జవేన న చౌజసా
అక్షకూటమ అధిష్ఠాయ హృతం థుర్యొధనేన నః
4 గొమాయునేవ సింహానాం థుర్బలేన బలీయసామ
ఆమిషం విఘసాశేన తథ్వథ రాజ్యం హి నొ హృతమ
5 ధర్మలేశ పరతిచ్ఛన్నః పరభవం ధర్మకామయొః
అర్దమ ఉత్సృజ్య కిం రాజన థుర్గేషు పరితప్యసే
6 భవతొ ఽనువిధానేన రాజ్యం నః పశ్యతాం హృతమ
అహార్యమ అపి శక్రేణ గుప్తం గాణ్డీవధన్వనా
7 కుణీనామ ఇవ బిల్వాని పఙ్గూనామ ఇవ ధేనవః
హృతమ ఐశ్వర్యమ అస్మాకం జీవతాం భవతః కృతే
8 భవతః పరియమ ఇత్య ఏవం మహథ వయసనమ ఈథృశమ
ధర్మకామే పరతీతస్య పరతిపన్నాః సమ భారత
9 కర్శయామః సవమిత్రాణి నన్థయామశ చ శాత్రవాన
ఆత్మానం భవతః శాస్త్రే నియమ్య భరతర్షభ
10 యథ వయం న తథైవైతాన ధార్తరాష్ట్రాన నిహన్మహి
భవతః శాస్త్రమ ఆథాయ తన నస తపతి థుష్కృతమ
11 అదైనామ అన్వవేక్షస్వ మృగచర్యామ ఇవాత్మనః
అవీరాచరితాం రాజన న బలస్దైర నిషేవితామ
12 యాం న కృష్ణొ న బీభత్సుర నాభిమన్యుర న సృఞ్జయః
న చాహమ అభినన్థామి న చ మాథ్రీ సుతావ ఉభౌ
13 భవాన ధర్మొ ధర్మ ఇతి సతతం వరతకర్శితః
కచ చిథ రాజన న నిర్వేథాథ ఆపన్నః కలీబ జీవికామ
14 థుర్మనుష్యాం హి నిర్వేథమ అఫలం సర్వఘాతినామ
అశక్తాః శరియమ ఆహర్తుమ ఆత్మనః కుర్వతే పరియమ
15 స భవాన థృష్టిమాఞ శక్తః పశ్యన్న ఆత్మని పౌరుషమ
ఆనృశంస్య పరొ రాజన నానర్దమ అవబుధ్యసే
16 అస్మాన అమీ ధార్తరాష్ట్రాః కషమమాణాన అలం సతః
అశక్తాన ఏవ మన్యన్తే తథ్థుఃఖం నాహవే వధః
17 తత్ర చేథ యుధ్యమానానామ అజిహ్మమ అనివర్తినామ
సర్వశొ హి వధః శరేయాన పరేత్య లొకాఁల లభేమహి
18 అద వా వయమ ఏవైతాన నిహత్య భరతర్షభ
ఆథథీమహి గాం సర్వాం తదాపి శరేయ ఏవ నః
19 సర్వదా కార్యమ ఏతన నః సవధర్మమ అనుతిష్ఠతామ
కాఙ్క్షతాం విపులాం కీర్తిం వైరం పరతిచికీర్షతామ
20 ఆత్మార్దం యుధ్యమానానాం విథితే కృత్యలక్షణే
అన్యైర అపహృతే రాజ్యే పరశంసైవ న గర్హణా
21 కర్శనార్దొ హి యొ ధర్మొ మిత్రాణామ ఆత్మనస తదా
వయసనం నామ తథ రాజన న సా ధర్మః కుధర్మ తత
22 సర్వదా ధర్మనిత్యం తు పురుషం ధర్మథుర్బలమ
జహతస తాత ధర్మార్దౌ పరేతం థుఃఖసుఖే యదా
23 యస్య ధర్మొ హి ధర్మార్దం కలేశభాన న స పణ్డితః
న స ధర్మస్య వేథార్దం సూర్యస్యాన్ధః పరభామ ఇవ
24 యస్య చార్దార్దమ ఏవార్దః స చ నార్దస్య కొవిథః
రక్షతే భృతకొ ఽరణ్యం యదా సయాత తాథృగ ఏవ సః
25 అతివేలం హి యొ ఽరదార్దీ నేతరావ అనుతిష్ఠతి
స వధ్యః సర్వభూతానాం బరహ్మహేవ జుగుప్సితః
26 సతతం యశ చ కామార్దీ నేతరావ అనుతిష్ఠతి
మిత్రాణి తస్య నశ్యన్తి ధర్మార్దాబ్భ్యాం చ హీయతే
27 తస్య ధర్మార్దహీనస్య కామాన్తే నిధనం ధరువమ
కామతొ రమమాణస్య మీనస్యేవామ్భసః కషయే
28 తస్మాథ ధర్మార్దయొర నిత్యం న పరమాథ్యన్తి పణ్డితాః
పరకృతిః సా హి కామస్య పావకస్యారణిర యదా
29 సర్వదా ధర్మమూలొ ఽరదొ ధర్మశ చార్దపరిగ్రహః
ఇతరేతర యొనీ తౌ విథ్ధి మేఘొథధీ యదా
30 థరవ్యార్ద సపర్శసంయొగే యా పరీతిర ఉపజాయతే
స కామశ చిత్తసంకల్పః శరీరం నాస్య విథ్యతే
31 అర్దార్దీ పురుషొ రాజన బృహన్తం ధర్మమ ఋచ్ఛతి
అర్దమ ఋచ్ఛతి కామార్దీ న కామాథ అన్యమ ఋచ్ఛతీ
32 న హి కామేన కామొ ఽనయః సాధ్యతే ఫలమ ఏవ తత
ఉపయొగాత ఫలస్యేవ కాష్ఠాథ భస్మేవ పణ్డితః
33 ఇమాఞ శకునికాన రాజన హన్తి వైతంసికొ యదా
ఏతథ రూపమ అధర్మస్య భూతేషు చ విహింసతామ
34 కామాల లొభాచ చ ధర్మస్య పరవృత్తిం యొ న పశ్యతి
స వధ్యః సర్వభూతానాం పరేత్య చేహ చ థుర్మతిః
35 వయక్తం తే విథితొ రాజన్న అర్దొ థరవ్యపరిగ్రహః
పరకృతిం చాపి వేత్దాస్య వికృతిం చాపి భూయసీమ
36 తస్య నాశం వినాశం వా జరయా మరణేన వా
అనర్దమ ఇతి మన్యన్తే సొ ఽయమ అస్మాసు వర్తతే
37 ఇన్థ్రియాణాం చ పఞ్చానాం మనసొ హృథయస్య చ
విషయే వర్తమానానాం యా పరీతిర ఉపజాయతే
స కామ ఇతి మే బుథ్ధిః కర్మణాం ఫలమ ఉత్తమమ
38 ఏవమ ఏవ పృదగ థృష్ట్వా ధర్మార్దౌ కామమ ఏవ చ
న ధర్మపర ఏవ సయాన నాదార్ద పరమొ నరః
న కామపరమొ వా సయాత సర్వాన సేవేత సర్వథా
39 ధర్మం పూర్వం ధనం మధ్యే జఘన్యే కామమ ఆచరేత
అహన్య అనుచరేథ ఏవమ ఏష శాస్త్రకృతొ విధిః
40 కామం పూర్వం ధనం మధ్యే జఘన్యే ధర్మమ ఆచరేత
వయస్య అనుచరేథ ఏవమ ఏష శాస్త్రకృతొ విధిః
41 ధర్మం చార్దం చ కామం చ యదావథ వథతాం వర
విభజ్య కాలే కాలజ్ఞః సర్వాన సేవేత పణ్డితః
42 మొక్షొ వా పరమం శరేయ ఏష రాజన సుఖార్దినామ
పరాప్తిర వా బుథ్ధిమ ఆస్దాయ సొపాయం కురునన్థన
43 తథ వాశు కరియతాం రాజన పరాప్తిర వాప్య అధిగమ్యతామ
జీవితం హయ ఆతురస్యేవ థుఃఖమ అన్తరవర్తినః
44 విథితశ చైవ తే ధర్మః సతతం చరితశ చ తే
జానతే తవయి శంసన్తి సుహృథః కర్మచొథనామ
45 థానం యజ్ఞం సతాం పూజా వేథ ధారణమ ఆర్జవమ
ఏష ధర్మః పరొ రాజన ఫలవాన పరేత్య చేహ చ
46 ఏష నార్దవిహీనేన శక్యొ రాజన నిషేవితుమ
అఖిలాః పురుషవ్యాఘ్ర గుణాః సయుర యథ్య అపీతరే
47 ధర్మమూలం జగథ రాజన నాన్యథ ధర్మాథ విశిష్యతే
ధర్మశ చార్దేన మహతా శక్యొ రాజన నిషేవితుమ
48 న చార్దొ భైక్ష చర్యేణ నాపి కలైబ్యేన కర్హి చిత
వేత్తుం శక్యః సథా రాజన కేవలం ధర్మబుథ్ధినా
49 పరతిషిథ్ధా హి తే యాచ్ఞా యయా సిధ్యతి వై థవిజః
తేజసైవార్ద లిప్సాయాం యతస్వ పురుషర్షభ
50 భైక్ష చర్యా న విహితా న చ విట శూథ్ర జీవికా
కషత్రియస్య విశేషేణ ధర్మస తు బలమ ఔరసమ
51 ఉథారమ ఏవ విథ్వాంసొ ధర్మం పరాహుర మనీషిణః
ఉథారం పరతిపథ్యస్వ నావరే సదాతుమ అర్హసి
52 అనుబుధ్యస్వ రాజేన్థ్ర వేత్ద ధర్మాన సనాతనాన
కరూరకర్మాభిజాతొ ఽసి యస్మాథ ఉథ్విజతే జనః
53 పరజాపాలనసంభూతం ఫలం తవ న గర్హితమ
ఏష తే విహితొ రాజన ధాత్రా ధర్మః సనాతనః
54 తస్మాథ విచలితః పార్ద లొకే హాస్యం గమిష్యసి
సవధర్మాథ ధి మనుష్యాణాం చలనం న పరశస్యతే
55 స కషాత్రం హృథయం కృత్వా తయక్త్వేథం శిదిలం మనః
వీర్యమ ఆస్దాయ కౌన్తేయ ధురమ ఉథ్వహ ధుర్యవత
56 న హి కేవలధర్మాత్మా పృదివీం జాతు కశ చన
పార్దివొ వయజయథ రాజన న భూతిం న పునః శరియమ
57 జిహ్వాం థత్త్వా బహూనాం హి కషుథ్రాణాం లుబ్ధ చేతసామ
నికృత్యా లభతే రాజ్యమ ఆహారమ ఇవ శల్యకః
58 భరాతరః పూర్వజాతాశ చ సుసమృథ్ధాశ చ సర్వశః
నికృత్యా నిర్జితా థేవైర అసురాః పాణ్డవర్షభ
59 ఏవం బలవతః సర్వమ ఇతి బుథ్ధ్వా మహీపతే
జహి శత్రూన మహాబాహొ పరాం నికృతిమ ఆస్దితః
60 న హయ అర్జున సమః కశ చిథ యుధి యొథ్ధా ధనుర్ధరః
భవితా వా పుమాన కశ చిన మత్సమొ వా గథాధరః
61 సత్త్వేన కురుతే యుథ్ధం రాజన సుబలవాన అపి
న పరమాణేన నొత్సాహాత సత్త్వస్దొ భవ పాణ్డవ
62 సత్త్వం హి మూలమ అర్దస్య వితదం యథ అయొ ఽనయదా
న తు పరసక్తం భవతి వృక్షచ ఛాయేవ హైమనీ
63 అర్దత్యాగొ హి కార్యః సయాథ అర్దం శరేయాంసమ ఇచ్ఛతా
బీజౌపమ్యేన కౌన్తేయ మా తే భూథ అత్ర సంశయః
64 అర్దేన తు సమొ ఽనర్దొ యత్ర లభ్యేత నొథయః
న తత్ర విపణః కార్యః ఖరకణ్డూయితం హి తత
65 ఏవమ ఏవ మనుష్యేన్థ్ర ధర్మం తయక్త్వాల్పకం నరః
బృహన్తం ధర్మమ ఆప్నొతి స బుథ్ధ ఇతి నిశ్చితః
66 అమిత్రం మిత్రసంపన్నం మిత్రైర భిన్థన్తి పణ్డితాః
భిన్నైర మిత్రైః పరిత్యక్తం థుర్బలం కురుతే వశే
67 సత్త్వేన కురుతే యుథ్ధం రాజన సుబలవాన అపి
నొథ్యమేన న హొత్రాబ్భిః సర్వాః సవీకురుతే పరజాః
68 సర్వదా సంహతైర ఏవ థుర్బలైర బలవాన అపి
అమిత్రః శక్యతే హన్తుం మధుహా భరమరైర ఇవ
69 యదా రాజన పరజాః సర్వాః సూర్యః పాతి గభస్తిభిః
అత్తి చైవ తదైవ తవం సవితుః సథృశొ భవ
70 ఏతథ ధయపి తపొ రాజన పురాణమ ఇతి నః శరుతమ
విధినా పాలనం భూమేర యత్కృతం నః పితామహైః
71 అపేయాత కిల భాః సూర్యాల లక్ష్మీశ చన్థ్రమసస తదా
ఇతి లొకే వయవసితొ థృష్ట్వేమాం భవతొ వయదామ
72 భవతశ చ పరశంసాభిర నిన్థాభిర ఇతరస్య చ
కదా యుక్తాః పరిషథః పృదగ రాజన సమాగతాః
73 ఇథమ అభ్యధికం రాజన బరాహ్మణా గురవశ చ తే
సమేతాః కదయన్తీహ ముథితాః సత్యసంధతామ
74 యన న మొహాన న కార్పణ్యాన న లొభాన న భయాథ అపి
అనృతం కిం చిథ ఉక్తం తే న కామాన నార్దకారణాత
75 యథ ఏనః కురుతే కిం చిథ రాజా భూమిమ ఇవాప్నువన
సర్వం తన నుథతే పశ్చాథ యజ్ఞైర విపులథక్షిణైః
76 బరాహ్మణేభ్యొ థథథ గరామాన గాశ చ రాజన సహస్రశః
ముచ్యతే సర్వపాపేభ్యస తమొభ్య ఇవ చన్థ్రమాః
77 పౌరజానపథాః సర్వే పరాయశః కురునన్థన
సవృథ్ధబాలాః సహితాః శంసన్తి తవాం యుధిష్ఠిర
78 శవథృతౌ కషీరమ ఆసక్తం బరహ్మ వా వృషలే యదా
సత్యం సతేనే బలం నార్యాం రాజ్యం థుర్యొధనే తదా
79 ఇతి నిర్వచనం లొకే చిరం చరతి భారత
అపి చైతత సత్రియొ బాలాః సవాధ్యాయమ ఇవ కుర్వతే
80 స భవాన రదమ ఆస్దాయ సర్వొపకరణాన్వితమ
తవరమాణొ ఽభినిర్యాతు చిరమ అర్దొపపాథకమ
81 వాచయిత్వా థవిజశ్రేష్ఠాన అథ్యైవ గజసాహ్వయమ
అస్త్రవిథ్భిః పరివృతొ భరాతృభిర థృఠ ధన్విభిః
ఆశీవిషసమైర వీరైర మరుథ్భిర ఇవ వృత్రహా
82 శరియమ ఆథత్స్వ కౌన్తేయ ధార్తరాష్ట్రాన మహాబల
న హి గాణ్డీవముక్తానాం శరాణాం గార్ధ్రవాససామ
83 సపర్శమ ఆశీవిషాభానాం మర్త్యః కశ చన సంసహేత
న స వీరొ న మాతఙ్గొ న సథశ్వొ ఽసతి భారత
84 యః సహేత గథా వేగం మమ కరుథ్ధస్య సంయుగే
సృఞ్జయైః సహ కైకేయైర వృష్ణీనామ ఋషభేణ చ
85 కదం సవిథ యుధి కౌన్తేయ రాజ్యం న పరాప్నుయామహే