అరణ్యకాండము - సర్గము 63
శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అరణ్యకాండే త్రిషష్ఠితమః సర్గః |౩-౬౩|
వాల్మీకి రామాయణము | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
స రాజ పుత్ర ప్రియా విహీనః
శోకేన మోహేన చ పీడ్యమానః |
విషాదయన్ భ్రాతరం ఆర్త రూపో
భూయో విషాదంప్రవివేశ తీవ్రం |౩-౬౩-౧|
స లక్ష్మణం శోక వశ అభిపన్నం
శోకే నిమగ్నో విపులే తు రామః |
ఉవాచ వాక్యం వ్యసనానురూపం
ఉష్ణం వినిఃశ్వస్య రుదన్ స శోకం |౩-౬౩-౨|
న మత్ విధో దుష్కృత కర్మ కారీ
మన్యే ద్వితీయో అస్తి వసుంధరాయాం |
శోక అనుశోకో హి పరంపరాయా
మాం ఏతి భిందన్ హృదయం మనః చ |౩-౬౩-౩|
పూర్వం మయా నూనం అభీప్సితాని
పాపాని కర్మాణి అసత్కృత్ కృతాని |
తత్ర అయం అద్య పతితో విపాకో
దుఃఖేన దుఃఖం యద్ అహం విశామి |౩-౬౩-౪|
రాజ్య ప్రణాశః స్వ జనైః వియోగః
పితుర్ వినాశో జననీ వియోగః |
సర్వాని మే లక్ష్మణ శోక వేగం
ఆపూరయంతి ప్రవిచింతితాని |౩-౬౩-౫|
సర్వం తు దుఃఖం మమ లక్ష్మణ ఇదం
శాంతం శరీరే వనం ఏత్య క్లేశం |
సీతా వియోగాత్ పునర్ అపి ఉదీర్ణం
కాష్టైః ఇవ అగ్నిః సహసా ప్రదీప్తః |౩-౬౩-౬|
సా నూనం ఆర్యా మమ రాక్షసేన హి
అభ్యాహృతా ఖం సముపేత్య భీరుః |
అపస్వరం సు స్వర విప్రలాపా
భయేన విక్రందితవతి అభీక్ష్ణం |౩-౬౩-౭|
తౌ లోహితస్య ప్రియ దర్శనస్య
సదా ఉచితౌ ఉత్తమ చందనస్య |
వృత్తౌ స్తనౌ శోణిత పంక దిగ్ధౌ
నూనం ప్రియాయా మమ న అభిభాత |౩-౬౩-౮|
తత్ శ్లక్ష్ణ సు వ్యక్త మృదు ప్రలాపం
తస్యా ముఖం కుంచిత కేశ భారం |
రక్షో వశం నూనం ఉపగతాయా
న భ్రాజతే రాహు ముఖే యథా ఇందుః |౩-౬౩-౯|
తాం హార పాశస్య సదా ఉచిత అంతం
గ్రీవాం ప్రియాయా మమ సు వ్రతాయా |
రక్షాంసి నూనం పరిపీతవంతి
శూన్యే హి భిత్వా రుధిర అశనాని |౩-౬౩-౧౦|
మయా విహీనా విజనే వనే యా
రక్షోభిః ఆహృత్య వికృష్యమాణా |
నూనం వినాదం కురరి ఇవ దీనా
సా ముక్తవతీ ఆయత కాంత నేత్రా |౩-౬౩-౧౧|
అస్మిన్ మయా సార్థం ఉదార శీలా
శిలా తలే పూర్వం ఉపోపవిష్టా |
కాంత స్మితా లక్ష్మణ జాత హాసా
త్వాం ఆహ సీతా బహు వాక్య జాతం |౩-౬౩-౧౨|
గోదావరీ ఇయాం సరితాం వరిష్టా
ప్రియా ప్రియాయా మమ నిత్య కాలం |
అపి అత్ర గచ్ఛేత్ ఇతి చింతయామి
న ఏకాకినీ యాతి హి సా కదాచిత్ |౩-౬౩-౧౩|
పద్మ ఆననా పద్మ పలాశ నేత్రా
పద్మాని వా ఆనేతుం అభిప్రయాతా |
తత్ అపి అయుక్తం న హి సా కద్దచిత్
మయా వినా గచ్ఛతి పంకజాని |౩-౬౩-౧౪|
కామం తు ఇదం పుష్పిత వృక్ష సణ్డం
నానా విధైః పక్షి గణైః ఉపేతం |
వనం ప్రయాతా ను తత్ అపి అయుక్తం
ఏకాకినీ సా అతి బిభేతి భీరుః |౩-౬౩-౧౫|
ఆదిత్య భో లోక క్రృత అకృత జ్ఞః
లోకస్య సత్య అనృత కర్మ సాక్షిన్ |
మమ ప్రియా సా క్వ గతా హృతా వా
శంసవ మే శోక హతస్య సర్వం |౩-౬౩-౧౬|
లోకేషు సర్వేషు న నాస్తి కించిత్
యత్ తే న నిత్యం విదితం భవేత్ తత్ |
శంసస్వ వయోః కుల శాలినీం తాం
మృతా హృతా వా పథి వర్తతే వా |౩-౬౩-౧౭|
ఇతి ఇవ తం శోక విధేయ దేహం
రామం విసంజ్ఞం విలపంతం ఏవ |
ఉవాచ సౌమిత్రిఃఅదీన సత్త్వః
న్యాయే స్థితః కాల యుతం చ వాక్యం |౩-౬౩-౧౮|
శోకం విముంచ ఆర్య ధృతిం భజస్వ
సహ ఉత్సాహతా చ అస్తు విమార్గణే అస్యాః |
ఉత్సాహవంతో హి నరా న లోకే
సీదంతి కర్మసు అతి దుష్కరేషు |౩-౬౩-౧౯|
ఇతి ఇవ సౌమిత్రిం ఉదగ్ర పౌరుషం
బ్రువంతం ఆర్తో రఘు వంశ వర్ధనః |
న చింతయామాస ధృతిం విముక్తవాన్
పునః చ దుఃఖం మహత్ అభ్యుపాగమత్ |౩-౬౩-౨౦|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే త్రిషష్ఠితమః సర్గః |౩-౬౩|